Giáo án Tự chọn lớp 10 - Những nội dung chủ yếu của phần văn học nước ngoài trong chương trình Ngữ văn 10

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n tù chän 10 Ngµy so¹n: TuÇn d¹y: Líp d¹y:. §µo ThÞ Thanh Hoµi. Chủ đề 5: Những nội dung chủ yếu của phần văn học nước ngoài trong chương trình ngữ văn 10 ( 4 tiÕt) A- Môc tiªu bµi d¹y: Gióp HS 1- KiÕn thøc Hiểu và nắm bắt được các nội dung chính, đặc sắc nghệ thuậtv và ý nghĩa nổi bật của một số nhân vật điển hình trong phần văn học nước ngoài 2- KÜ n¨ng: - Biết cách đọc hiểu một số tác phẩm văn học nước ngoài và biết phân tích tác phẩm đó - Bước đầu biết liên hệ với văn học VN 3- Thái độ: - Có thái độ tiếp thu và tiếp nhận đúng đắn giá trị của các tác phẩm văn học nước ngoài B- ChuÈn bÞ: - Tài liệu chủ đề tự chọn - S¸ch gi¸o khoa ng÷ v¨n 10 - Tµi liÖu tham kh¶o kh¸c C- Néi dung vµ tiÕn tr×nh lªn líp: Hoạt động của GV và HS Nội dung và yêu cầu cần đạt Hoạt động 1 ( ổn định tổ chức, kiểm tra kiến thức cũ) Hoạt động 2 ( GV giới thiệu chung về chương trình I- Giới thiệu chung: văn học nước ngoài trong ngữ văn 10) - GV diÔn gi¶ng - Phần văn học nước ngoài trong chương trình ngữ - Hs nghe ghi chÐp v¨n 10 bao gåm: + Văn học cổ đại Hi Lạp + Văn học cổ đại ấn Độ + Th¬ §­êng, tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Hoa + Th¬ Hai- c­ cña NhËt B¶n …………………… Hoạt động 3 ( Hướng dẫn HS tìm hiểu khái quát về II- Sử thi: sö thi) - GV nêu vấn đề : Sử thi ra đời trong hoµn c¶nh nµo? §Ò tµi chñ yÕu cña sö thi? (?) §Æc ®iÓm næi bËt cña sö thi lµ g× ? Giäng ®iÖu cña sö thi cã g× næi bËt? - HS trao đổi theo nhóm. 1- Kh¸i qu¸t vÒ sö thi : - Sö thi ph¶n ¸nh thêi k× chuyÓn giao lÞch sö, lµ bước ngoặt ở đó nhân loại chia tay với thời kì mông muội để bước vào thời kì văn minh - §Ò tµi: Quan hÖ thÞ téc, lµ c¸c cuéc chiÕn tranh bé l¹c - Chịu ảnh hưởng của thế giới quan thần linh chủ nghÜa, víi nh÷ng yÕu tè hoang ®­êng k× ¶o 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10 - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy - GV nhËn xÐt, tæng hîp. §µo ThÞ Thanh Hoµi - Giäng ®iÖu hïng tr¸ng, trang nghiªm nh»m t«n vinh anh hïng, bé téc - Hình thức ước lệ, định nghĩa, hình dung từ  nhấn mạnh, khắc sâu vào trí nhớ người đọc bởi thời đại của sử thi chữ viết chưa ra đời. Hoạt động 4 ( Hướng dẫn HS tìm hiểu về sử thi Hi L¹p). 2- Sö thi Hi L¹p: - GV nêu vấn đề : Anh Chị hãy nêu một số tác phẩm sử thi Hi Lạp trong chương trình ngữ văn 10? Từ đó anh chị nhận xét gì về đặc điểm của sử thi Hi Lạp? - HS chia nhãm th¶o luËn - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy - GV nhËn xÐt, tæng hîp. - ThÓ hiÖn kh¸t väng chinh phôc tù nhiªn, më rộng đại bàn cư trú và khát vọng hạnh phúc xưa của người Hi Lạp khi bước vào một thời kì mới, thời kì gia đình được xác lập và củng cố, tạo diều kiÖn ph¸t triÓn tiÕp theo cña x· héi míi - Nhân vật hiện lên với vẻ đẹp trí tuệ và những phẩm chất cao quý, đề cao danh dự. (?) H·y tãm t¾t ®o¹n trÝch Uy- lit- x¬ trë về từ đó phát biểu cảm nghĩ về nhân vật - Ngôn ngữ nhân cho thấy trạng thái tâm hồn cũng Uy- lit – x¬ vµ Pª- lª- nèp? như cách thức suy nghĩ, hành động của nhân vật Hoạt động 4 ( Hướng dẫn HS tìm hiểu về sử thi ấn §é). - H×nh thøc so s¸nh më réng, c¸ch kÓ vµ t¶ chËm r·i, khoan thai song rÊt trang träng phï hîp víi kh«ng khÝ sö thi. - GV nêu vấn đề : Trong chương trình ngữ văn 10, anh chị đã được học những t¸c phÈm sö thi ¢n §é nµo ? H·y ph¸t 3- Sö thi Ên §é biểu cảm nghĩ của mình về đoạn trích đã - Sử thi Ramayana- cuốn bách khoa toàn thư của ®­îc häc? Ên §é - §o¹n trÝch “ Rama buéc t«i” kÓ vÒ cuéc t¸i ngé - HS suy nghÜ tr¶ lêi c¸ nh©n cña vî chång sau c¬n ho¹n n¹n. Thö th¸ch lín cña - GV nhËn xÐt, tæng hîp họ là cả hai đều phải chứng minh danh dự của mình. Cuộc gặp gỡ trở thành phiên toà, cả hai đều phải tuân thủ nguyên tắc đạo đức cộng đồng - Hành động của Rama chối bỏ vợ - Hành động của Xita nhảy vào lửa  Để diễn tả tâm trạng nhân vật, tác giả thường dïng c¸ch gîi th«ng qua miªu t¶ d¸ng ®iÖu, cö chØ hay cách ứng xử, từ đó tái hiện sự giằng xé trong nội tâm nhân vật, đặc biệt nhấn mạnh những cảm Hoạt động 5 xóc k×m nÐn bªn trong ( Củng cố- hướng dẫn- dặn dò ) - C¸ch kÓ chËm r·i, chi tiÕt - GV yªu cÇu hs kh¸i qu¸t nh÷ng néi - KÕt cÊu kÞch tÝnh dung c¬ b¶n cña bµi häc - HS tr×nh bµy 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10 - GV dặn dò HS chuẩn bị chủ đề : “ Thơ trung đại phương Đông” - GV rót kinh nghiÖm bµi d¹y ……………………………………….. ……………………………………… ………………………………………... §µo ThÞ Thanh Hoµi. HÕt tiÕt 1 ************************. TiÕt 2 Thơ trung đại Phương Đông Hoạt động 1 ( GV ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ) - GV phát vấn” : Sử thi ra đời trong hoàn c¶nh nµo? §Ò tµi chñ yÕu cña sö thi? (?) §Æc ®iÓm næi bËt cña sö thi lµ g× ? Giäng ®iÖu cña sö thi cã g× næi bËt? Hoạt động 2 (Hướng dẫn HS tìm hiểu về thơ Đường) - GV diÔn gi¶ng kh¸i qu¸t vÒ lÞch sö th¬ ca đời Đường: đỉnh cao thơ ca Trung Quèc - GV ph¸t vÊn: Qua nh÷ng t¸c phÈm th¬ Đường mà em đã học, hãy khái quát những đặc điểm chung nhất của thơ §­êng vÒ c¸c mÆt : + §Æc ®iÓm chung nhÊt + §Ò tµi ….. - HS trao đổi suy nghĩ, trình bày - GV tæng hîp. 1- Th¬ §­êng Trung Quèc - Theo cách hiểu chung nhất dùng để chỉ loại cận thÓ gåm + LuËt thi ( 8 c©u) + TuyÖt có ( 4 c©u) - Số lượng trên 5 vạn bài của hơn 2300 nhà thơ - §Ò tµi : ®a d¹ng: VÒ thiªn nhiªn, t×nh b¹n, sè phận con người, ngợi ca những tình cảm trong s¸ng, lµnh m¹nh, giµu tÝnh nh©n v¨n - Đặc điểm : không nói hết ý mà chỉ gợi để người đọc suy nghĩ, liên tưởng. Mang tính hàm súc cao. - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña c¸ nh©n Hs vÒ bµi th¬ Thu høng cña §ç Phñ? - Hs tr¶ lêi a- C¶m xóc mïa thu - GV nhËn xÐt, bæ sung - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: n¨m 766 l¹on An Léc S¬n - Cảm xúc chung: thương nước thương dân, nỗi buồn cô đơn trước sự biến đổi của đất trời khi mùa thu tíi - KÕt cÊu: 4 c©u ®Çu : bøc tranh thu - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy nh÷ng hiÓu 4 c©u kÕt: t©m tr¹ng thi nh©n biÕt cña c¸ nh©n Hs vÒ bµi th¬ T¹i lÇu Hoµng H¹c tiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng- LÝ B¹ch? b- T¹i lÇu Hoµng H¹c tiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i - Hs tr¶ lêi Qu¶ng L¨ng- LÝ B¹ch 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10 - GV nhËn xÐt, bæ sung. §µo ThÞ Thanh Hoµi - Néi dung: t¸i hiÖn mét cuéc tiÔn ®­a chia taygi÷a Lí Bạch vvà MHN, người bạn vong niên lớn hơn «ng 12 tuæi - KÕt cÊu: + 2 c©u ®Çu : thêi kh¾c chia tay + 2 c©u cuèi: thÓ hiÖn c¶m xóc  Bài thở tả cảnh ngụ tình đặc sắc nhất. - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña c¸ nh©n Hs vÒ bµi th¬ LÇu Hoµng H¹c- Th«i HiÖu? - Hs tr¶ lêi - GV nhËn xÐt, bæ sung. c- LÇu Hoµng H¹c- Th«i HiÖu - Néi dung: Th«ng qua viÖc t¶ c¶nh lÇu HH béc lé niềm thương nhớ quê hương và thể hiện những triết lÝ vÒ sù sèng cßn trong chu tr×nh vò trô - KÕt cÊu + Hai câu đề: triết lí mất còn + Hai c©u thùc: Më réng ý trªn + Hai câu luận : Quy luật vận động của vũ trụ và sù sèng + Hai câu kết: Nỗi nhớ thương  Nh·n tù cña bµi th¬ : “ Buån”  Mượn cảnh ngụ tình. - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña c¸ nh©n Hs vÒ bµi th¬ - Nçi o¸n của người khuê phòng- Vương Xương Linh? - Hs tr¶ lêi - GV nhËn xÐt, bæ sung. d- Nỗi oán của người khuê phòng- Vương Xương Linh - Nội dung : kể lại câu chuyện người thiếu phụ ®au khæ khi nhËn thøc ®­îc sai lÇm cña m×nh. Bµi thơ ggắn liền hiện thực thời đại là tiếng nói lên án chiÕn tranh phi nghÜa - KÕt cÊu; + Câu 1: người thiếu phụ không buồn khi chồng ra trËn + Câu 2: Người thiếu phụ vẫn tiếp tục công viiệc hµng ngµy + Câu 3: Trạng thái thức tỉnh của người thiếu phụ + C©u 4: Sù o¸n th¸n - Ngôn ngữ đời thường, câu chuyện đời thường, nỗi đau cả thời đại. - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña c¸ nh©n Hs vÒ bµi th¬ Khe chim kêu( Điểu minh giản) – Vương Duy e- Khe chim kêu( Điểu minh giản) – Vương Duy - Néi dung: C¶m xóc trong bèi c¶nh thiªn nhiªn - Hs tr¶ lêi tĩnh lặng với vẻ đẹp thanh bình, qua đó thấy được - GV nhËn xÐt, bæ sung mối quan hệ tương giao tương hoà của thiên- địanhân - KÕt cÊu: + C©u 1: tr¹ng th¸i cña b¶n th©n- Nhµn trong tr¹ng th¸i th­ gi·n + Câu 2: Dùng động để tả tĩnh, cảnh đêm tĩnh lặng tuyệt đối Hoạt động 3 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10 ( Hướng dẫn HS tìm hiểu về thơ Hai cư cña NhËt B¶n) - GV diÔn gi¶ng : Muèn hiÓu ®­îc th¬ Hai c­ cµn hiÓu râ hoµn c¶nh s¸ng t¸c, ®iÓn tÝch lµm nÒn cho bµi th¬.. §µo ThÞ Thanh Hoµi + C©u 3: Mét tr¹ng th¸i kh¸c; tr¨ng lªn, chim nnói giật mình, hồn người tĩnh lặng, sự đồng cảm của hồn thơ Vương Duy với thế giới tự nhiên 2- Th¬ Hai- c­ cña NhËt B¶n. - GV giíi thiÖu chung vÒ th¬ Hai c­ - HS nghe, ghi chÐp. a- Giíi thiÖu chung - ThÓ th¬ ng¾n nhÊt trong v¨n häc thÕ giíi - Cã 17 tiÕt, 1 c©u ( 5/7/5) - Đặc điểm: sự cô đọng đi vào chiều sâu, là khoảnh khắc bừng ngộ của thi nhân trước đất trời, là sự phát hiện cái vô thường khác lạ trong cái tưởng như rất bình thường đơn giản. Để từ đó con người nhËn ra triÕt lÝ sèng, quan ®iÓm nh©n sinh - Thường sử dụng yếu tố mùa như một cách thức xác định không gian và thời gian, gọi là “ Quý ng÷” - Nhân vật trong thơ từ con người đến sự vật hiện tượng đều khoác màu nhân tính, được cảm nhận - GV định hướng HS tìm hiểu một số bài bằng tấm lòng tri âm tri kỉ của nhà thơ th¬ Hai c­ cã trong SGK - Thường chỉ chấm phá, gợi mà không tả một cảnh vật, sự vật cụ thể trong thời điểm nhất định mà nhà th¬ bõng ngé mét ch©n lÝ gi¶n dÞ s©u xa vÒ con Hoạt động 4 người và vạn vật ( Củng cố hướng dẫn- dặn dò) b- Hướng dẫn đọc hiểu một số bài thơ cụ thể - GV yªu cÇu HS kh¸i qu¸t nh÷ng ý c¬ b¶n cña bµi häc - HS kh¸i qu¸t - GV hướng dẫn Hs chuẩn bị cho tiết sau: TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Hoa - GV rót kinh nghiÖm bµi d¹y ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… TiÕt 3 TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Hoa. HÕt tiÕt 2. Hoạt động 1 ( GV ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ) - GV ph¸t vÊn…………………………. ………………………………………. ………………………………………… - Gv giới thiệu khái quát về đặc điểm chung - HS nghe ghi chÐp nh÷ng ý c¬ b¶n. ************************ I- TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung Hoa 1- Giíi thiÖu chung - Tiểu thuyết từ đời Minh Thanh - §Æc ®iÓm + Tr©n Träng sù thËt + đề cao chính nghĩa 5. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10. §µo ThÞ Thanh Hoµi. + Lªn ¸n gian tµ + Ca ngîi t«i trung vua hiÒn + Phª ph¸n c¸c nÞnh thÇn + Kh¸t väng ®­îc sèng hoµ b×nh (?) Em hãy tóm tắt sơ lược nội dung + Hướng về những thời thịnh trị khi xưa ®o¹n trÝch “ H«×i trèng Cæ Thµnh” nªu - nguyên tắc chính nghĩa thắng gian tà là chủ đạo c¶m nhËn cña b¶n th©n vÒ hai h×nh 2- Håi trèng Cæ thµnh ( Håi thø 28 – Tam Quèc tượng nhân vật Trương Phi và Quan chÝ diÔn nghÜa) C«ng - Néi dung: ®o¹n trÝch lµ mét cuéc t¸i ngé gi÷a hai - HS suy nghÜ tr¶ lêi anh em có cùng lí tưởng đwợc gắn kết lại bằng lời - Gv nhËn xÐt bæ sung thÒ kÕt nghÜa: Quan c«ng ®ang vui mõng v× sÏ gÆp lại em , còn Trương Phi cũng đang chờ đợi để trõng trÞ kÎ ph¶n béi - Nh©n vËt + Trương Phi hành động quyết liệt, nóng nẳy cương trực thẳng thắn, không ưa dối trá + Quan C«ng trung tÝn biÕt tËn dông thêi c¬, biÕt tranh thủ kẻ thù khi lạc bước - Chi tiÕt håi trèng mang nhiÒu ý nghÜa + ý nghĩa thách thức: đặt Quan Công vào thử thách đặc biệt( đối mặt với cái chết) + Hồi trống minh oan ( Quan Công đã thực hiện được yêu cầu của Trương Phi) + Håi trèng ®oµn tô - ®o¹n trÝch ®­îc tæ chøc theo nguyªn t¾c kÞch tÝnh vốn là một đặc điểm quan trong của nghệ thuật tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn cña Trung Hoa: x©y dùng tÝnh (?) Em h·y tãm t¾t ®o¹n trÝch “ Tµo c¸ch nh©n vËt qua ngo¹i h×nh, miªu t¶ c¸c chi tiÕt Tháo uống rượu luận anh hùng” và phân liên quan đễn thái độ, hành động và ngôn ngữ của tÝch h×nh thøc tæ chøc nghÖ thuËt cña nhân vật, đặt nhân vật trong tương quan so sánh ®o¹n trÝch nhiÒu chiÒu vµ g¾n nh©n vËt vµo bèi c¶nh thiªn - HS trao đổi thảo luận nhiên đặc thù tiêu biểu - đại diện nhóm trình bày 3- Tào Tháo uống rượu luận anh hùng( Trích _ GV nhËn xÐt tæng hîp kiÕn thøc håi 21- Tam quèc chÝ diÔn nghÜa) - Nội dung : Tái hiện một tình huống đặc biệt trong cuộc đời Lưu Bị: được Tào Tháo mời uóng rượu để luận bàn về anh hùng trong thiên hạ, song đây không phải là đối ẩm, chén tạc chén thù , thân thiết mà đây là cơ hội để Tào Tháo khai thác ý đồ sâu xa của Lưu Bị nhằm loại bỏ đối thủ - KÕt cÊu ®o¹n trÝch ®­îc tæ chøc theo h×nh thøc kÞch tÝnh + PhÇn tr×nh bµy: Cho thÊy L­u BÞ ®ang ll©m vµo tình thế , đó là phải tạm thời nương nhờ Tào, để che mắt Tào, Lưu trả vờ làm vườn + Phần thắt nút : gắn với một sự kiện đột biến: Taof cho Hứa Chử và Trương Liêu lên mời Lưu Bị 6 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n tù chän 10. - GV diÔn gi¶ng, l­u ý häc sinh mét sè điểm khi học văn học nước ngoài - Hs nghe ghi chÐp. _ Gv lÊy dÉn chøng ph©n tÝch + Trong “ Odixe trë vÒ” : “ dÞu hiÒn thay mặt đất……. Cứ ôm lấy cổ chồng kh«ng muèn bu«ng dêi” + Trong : “ C¶m xóc mïa thu” : Tùng cúc lưỡng khai tha nhật lệ C« chu nhÊt hÖ cè viªn t©m + Trong “ Hoµng H¹c L©u tèng MHN chi Qu¶ng L¨ng” C« phµm viÔn ¶nh bÝch kh«ng tËn Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu + Trong “ Hoµng H¹c L©u” Nhật mộ hương quan hà xứ thị Yên ba giang thượng sử nhân sầu Hoạt động 3 ( Củng cố- hướng dẫn- dặn dò) - GV kh¸i qu¸t néi dung bµi häc - Gv hướng dẫn học sinh chuẩn bị cho chủ đề 6 - GV rót kinh nghiÖm bµi d¹y ………………………………………… ……………………………………….. ………………………………………….. §µo ThÞ Thanh Hoµi mµ kh«ng cho biÕt lÝ do, trong khi Quan C«ng vµ Trương Phi lại không có nhà + Phần cao trào : vấn đề được Tào đưa ra trong cuộc đối ẩm Lưu Bị tán dương đề cao kẻ khác, một mặt hạ thÊp m×nh t¨ng tÝnh kiªu ng¹o cña Tµo Tµo Th¸o phñ nhËn c¸c nh©n vËt L­u BÞ ®­a ra Cho thấy phẩm chất của Tào khi đã mưu đồ sự nghiêp lớn đã nắm rất chắc đối thủ, trừ Lưu Bị + PhÇn cëi nót : Sù khÐo lÐo cña L­u BÞ biÕt g¾n kÕt c¸c t×nh huèng víi nhau - Ng«n ng÷ cña ®o¹n trÝch chñ yÕu lµ ng«n ng÷ cña nh©n vËt. C¸ch nãi cña nh©n vËt cho thÊy tÝnh c¸ch riêng : Lưu Bị vòng vo lẩn tránh; Tào Tháo đốp ch¸t th¼ng thõng kh«ng hÒ che giÊu hay lÈn tr¸nh, che đậy ý đồ của bản thân II- Mét sè ®iÓm cÇn l­u ý - Tri thức đời sống xã hội, lịch sử văn hoá …hết sức quan trọng trong đọc hiểu các tác phẩm văn học nước ngoài - Cần có định hướng, so sánh đối chiếu những tác phẩm có quan hệ gần gũi về thể loại, đề tài, đề tài ..giữa văn học Việt Nam và văn học nước ngoài , giữa các nền văn học nước ngoài với nhau để nhận thÊy sù kh¸c biÖt vÒ b¶n s¾c d©n téc - CÇn häc thuéc mét sè c©u v¨n, c©u th¬ tiªu biÓu. 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>