Giáo án Ngữ văn 11 cơ bản tiết 6: Câu cá mùa thu - Thu điếu - Nguyễn Khuyến

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n 11 - C¬ b¶n. Nguyên Thị Thu Huyền. TiÕt theo PPCT: 06. c©u c¸ mïa thu - thu ®iÕu -. NguyÔn KhuyÕn. Ngµy so¹n: 17. 08.10 Ngµy gi¶ng: Líp gi¶ng: 11A SÜ sè:. 11B. A. Môc tiªu bµi häc Qua giê gi¶ng nh»m gióp HS: 1. Cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh thu điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam vùng đồng bằng Bắc Bộ. 2. Vẻ đẹp tâm hồn thi nhân: tấm lòng yêu thiên nhiên, quê hương đất nước, tâm tr¹ng thêi thÕ. 3. ThÊy ®­îc tµi n¨ng th¬ N«m cña NguyÔn KhuyÕn víi bót ph¸p nghÖ thuËt tat c¶nh t¶ t×nh, nghÖ thuËt gieo vÇn vµ sö dông tõ ng÷. B. Phương tiện thực hiện - Chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 11 - SGK, SGV - Bµi tËp Ng÷ V¨n 11 - Giíi thiÖu gi¸o ¸n 11 - Th¬ NguyÔn KhuyÕnC. C¸ch thøc tiÕn hµnh - §äc hiÓu - §µm tho¹i ph¸t vÊn - ThuyÕt gi¶ng D. TiÕn tr×nh giê gi¶ng 1. ổn định 2. KTBC GV: đọc thuộc lòng bài thơ "Tự tình II" của Hồ Xuân Hương? cho biết những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của tác phẩm? * Yªu cÇu: - NghÖ thuËt: + Từ ngữ giản dị, đặc sắc + H×nh ¶nh giµu søc gîi + Nghệ thuật đảo ngữ, tăng tiến vận dụng linh hoạt - Néi dung: 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n 11 - C¬ b¶n. Nguyên Thị Thu Huyền. + Thái độ, tâm trạng của Hồ Xuân Hương: đau buồn, phẫn uất, gắng gượng vươn lên nhưng vẫn bị rơi vào bi kịch + Khát vọng sống và khát vọng hạnh phúc của Hồ Xuân Hương. 3. GTBM 4. Hoạt động dạy - học Hoạt động của Thầy và Trò Yêu cầu cần đạt I. kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm 1. T¸c gi¶ a. Cuộc đời và con người GV: yêu cầu HS đọc phần Tiểu dẫn -> Nêu những nét chính trong cuộc đời của NguyÔn KhuyÕn? HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng - (1835 - 1909) hiÖu: QuÕ S¬n, nhá: NguyÔn Th¾ng - Xuất thân trong một gia đình nhà nho nghÌo - 1864: đỗ đầu kì thi Hương, mấy kì sau thi tiếp: trượt -> 1871 đỗ đầu cả thi Hội và thi Đình -> Tam nguyên yên đổ - Đỗ đạt cao nhưng chỉ làm quan hơn 10 năm còn phần lớn cuộc đời là dạy học và sèng thanh b¹ch ë quª nhµ. GV: con người Nguyễn Khuyến có điểm gì đáng chú ý? HS tr¶ lêi GV chèt l¹i - Con người: tài năng, có cốt cách cao, yêu nước thương dân. b. Sù nghiÖp GV: Tr×nh bµy nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý trong sù nghiÖp s¸ng t¸c cña NguyÔn KhuyÕn? HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng - H×nh thøc v¨n tù s¸ng t¸c: H¸n + N«m - Khối lượng tác phẩm: trên 800 bài gồm thơ văn, câu đối nhưng chủ yếu là thơ - Néi dung th¬: + Yêu quê hương, đất nước, gia đình, bạn bÌ + Phản ánh cuộc sống của con người khổ cùc, thuÇn hËu, chÊt ph¸c. + Châm biếm đả kích thực dân xâm lược, 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n 11 - C¬ b¶n. Nguyên Thị Thu Huyền tÇng líp thèng trÞ + Bộc lộ tấm lòng ưu ái đối với dân, với nước. - §ãng gãp cña NguyÔn KhuyÕn 2. T¸c phÈm. GV: đọc văn bản -> gọi HS đọc và nhận xÐt -> cho biÕt xuÊt xø cña t¸c phÈm? - Xuất xứ: N»m trong chïm 3 bµi th¬ thu HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng cña NguyÔn KhuyÕn: Thu ®iÕu, Thu vÞnh, Thu Èm. - Bố cục: + 6 câu đầu: cảnh thu. + 2 câu kết: tình thu. GV: Xác định bố cục của tác phẩm? II. §äc hiÓu v¨n b¶n 1. C¶nh thu.. GV: Định hướng cách đọc hiểu văn bản theo chủ đề cho học sinh.. GV: Nhà thơ đón nhận cảnh thu từ điểm nhìn nào? Từ điểm nhìn đó tác giả miêu - Điểm nhìn đón nhận cảnh thu: ao thu: từ t¶ c¶nh s¾c thu nh­ thÕ nµo? mét khung ao hÑp kh«ng gian mïa thu, HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng cảnh sắc mùa thu mở ra nhiều hướng thật sinh động. - Cảnh sắc thu:+ nước trong veo. + sãng biÕc. + trêi xanh ng¾t -> cảnh sắc thu được gợi vẽ ở phương diÖn mµu s¾c. +Sãng: h¬i gîn tÝ. +L¸ vµng: khÏ ®­a vÌo. +TÇng m©y: l¬ löng -> Cảnh được gợi vẽ ở phương diện đường nét, chuyển động. GV: Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸nh s¾c mïa => Kh«ng khÝ mïa thu ®­îc gîi lªn tõ sù thu? dÞu nhÑ, thanh s¬ cña c¶nh vËt. C¶nh thu HS tr¶ lêi GV chèt l¹i ë ®©y ®iÓn h×nh cho mïa thu cña lµng c¶nh ViÖt Nam. NÐt riªng cña lµng quª B¾c Bé, c¸i hån d©n d· ®­îc gîi lªn tõ khung ao hÑp, tõ ngâ tróc quanh co, tõ 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n 11 - C¬ b¶n. Nguyên Thị Thu Huyền c¸nh bÌo.. GV: Kh«ng gian mïa thu ®­îc t¸c gi¶ miêu tả như thế nào? Các chuyển động ra + Ngâ tróc quanh co kh¸ch v¾ng teo -> sao? không gian thu tĩnh lặng, vắng người, HS t×m chi tiÕt GV ghi b¶ng v¾ng tiÕng. + Sóng: hơi gợn Các chuyển động rất nhẹ + Mây: lơ lửng , rất khẽ, không đủ để + L¸: khÏ ®­a t¹o ©m thanh GV: theo em âm thanh tiếng cá đớp mồi + Âm thanh tiếng cá đớp mồi tăng thêm cã t¸c dông g×? sù yªn ¾ng, tÜnh mÞch cña c¶nh vËt HS: næi bËt h¬n c¶nh v¾ng vÎ GV: từ thời gian và các chuyển động đó, em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh s¾c mïa thu? => Cảnh sắc thu: đẹp nhưng tĩnh lặng và ®­îm buån. HS: đẹp và vắng 2. T×nh thu. GV:Theo em, mục đích của tác giả ở tác phẩm này có phải tập trung vào việc câu - Nói chuyện câu cá là để đón nhận trời cá không? mục đích ở đay là gì? thu, c¶nh thu vµo cçi lßng. HS: kh«ng. GV: DG: câi lßng nhµ th¬ yªn tÜnh,v¾ng lặng. Tĩnh lặng trong sự cảm nhận độ trong veo của nước, cái hơi gợn tí của sóng,độ rơi khe khẽ của lá. Đặc biệt sự tÜnh lÆng trong t©m hån thi nh©n ®­îc gîi lªn mét c¸ch s©u s¾c tõ ©m thanh tiÕng c¸ đớp mồi dưới chân bèo. Cái động rất nhỏ ở ngoại cảnh lại gây ấn tượng đậm đến thÕ lµ bëi t©m c¶nh ®ang trong sù tÜnh lặng tuyệt đối. Không gian tĩnh lặng đem đến sự cảm nhËn vÒ mét nçi c« qu¹nh, uÈn khóc trong t©m hån nhµ th¬. Trong bøc tranh c©u c¸ 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n 11 - C¬ b¶n. Nguyên Thị Thu Huyền. mïa thu xuÊt hiÖn nhiÒu gam mµu xanh gợi cảm giác se lạnh: độ xanh trong của nước, độ xanh biếc của sóng, độ xanh ng¾t cña trêi=> c¸i se l¹nh cña c¶nh thu, cña ao thu, cña trêi thu thÊm vµo t©m hån cña nhµ th¬ vµ c¸i l¹nh tõ t©m hån nhµ th¬ lan to¶ ra c¶nh vËt. ? ẩn đằng sau bức tranh thu là tâm trạng - Tâm trạng của Nguyễn Khuyến: tấm g× cña NguyÔn KhuyÕn? lòng thiết tha gắn bó với quê hương đất nước - tấm lòng yêu nước thầm kín nhưng kh«ng kÐm phÇn s©u s¾c cña nhµ th¬. 3. Tæng kÕt. a. NghÖ thuËt. - Ng«n ng÷: gi¶n dÞ, trong s¸ng, cã kh¶ GV: NhËn xÐt g× vÒ ng«n ng÷ trong t¸c n¨ng diÔn t¶ nh÷ng biÓu hiÖn tinh tÕ cña phÈm? sù vËt, nh÷ng uÈn khóc cña t©m tr¹ng. - Gieo vÇn: "eo": tö vËn:o¸i o¨m,khã lµm ? NhËn xÐt g× vÒ c¸ch gieo vÇn, h×nh ¶nh -> t¸c gi¶ sö dông mét c¸ch thÇn t×nh,diÔn th¬? t¶ mét kh«ng gian v¾ng lÆng, thu nhá dÇn phï hîp víi t©m tr¹ng ®Çy uÈn khóc c¸ nh©n. - Hình ảnh thơ: giản dị, đậm đà chất dân téc: chiÕc thuyÒn, ngâ tróc, c¸nh bÌo... - Nghệ thuật: lấy động tả tĩnh. GV:DG: Dùng tiếng cá đớp mồi- nét động duy nhất để gợi cái yên ắng cúa cảnh vật, c¸i tÜnh lÆng cña t©m tr¹ng. b. Néi dung: ? Nội dung chủ đạo trong toàn bộ tác - Cảnh sắc mùa thu của đồng bằng Bắc phÈm lµ g×? Bộ: cảnh đẹp nhưng phẳng phất buồn. - Phản ánh tình yêu thiên nhiên đất nước vµ t©m sù thêi thÕ cña t¸c gi¶. 4. Cñng cè, dÆn dß: - Nhắc lại các đơn vị kiến thức đã học. - Häc vµ so¹n bµi tiªp theo. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>