Sáng kiến kinh nghiệm - Dạy các yếu tố hình học lớp 2

<span class='text_page_counter'>(1)</span>S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan A -ĐẶT VẤN ĐỀ. I -Lêi nãi ®Çu M«n To¸n lµ mét trong nh÷ng m«n häc cã vÞ trÝ quan träng ë bËc TiÓu học. Trong những năm gần đây, xu thế chung của thế giới là đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình dạy học. Một trong những bộ phận cấu thành chương trình to¸n TiÓu häc mang ý nghÜa chuÈn bÞ cho viÖc häc m«n h×nh häc ë c¸c cÊp häc trên, đồng thời giúp học sinh những hiểu biết cần thiết khi tiếp xúc với những “t×nh huèng to¸n häc” trong cuéc sèng hµng ngµy. N¨m häc 2010 - 2011 t«i ®­îc ph©n c«ng d¹y líp 2. T«i nhËn thÊy viÖc dạy các yếu tố hình học trong chương trình toán ở bậc tiểu học nói chung và ở líp 2 nãi riªng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ë løa tuæi häc sinh tiÓu häc, t­ duy cña c¸c em cßn h¹n chÕ vÒ mÆt suy luËn, ph©n tÝch viÖc d¹y “c¸c yªu tèc h×nh häc” ë TiÓu häc sÏ gãp phÇn gióp häc sinh ph¸t triÓn ®­îc n¨ng lùc t­ duy, kh¶ n¨ng quan sát, trí tưởng tượng cao và kỹ năng thực hành hình học đặt nền móng vững ch¾c cho c¸c em häc tèt m«n h×nh häc sau nµy ë cÊp häc phæ th«ng c¬ së. Trong những năm gần đây, phong trào đổi mới phương pháp dạy học trong trường Tiểu học được quan tâm và đẩy mạnh không ngừng để ngay từ cấp Tiểu học, mỗi học sinh đều cần và có thể đạt được trình độ học vấn toàn diện, đồng thời phát triển được khả năng của mình về một môn nào đó nhằm chuẩn bị ngay từ bậc Tiểu học những con người chủ động, sáng tạo đáp ứng được mục tiêu chung của cấp học và phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước. Việc dạy các yếu tố hình học lớp 2 như thế nào để đạt được hiệu quả cao nhất phát huy được tính chủ động tích cực của học sinh phù hợp với yêu cầu đổi mới của phương pháp dạy học đó là nội dung tôi muốn đề cập tới trong đề tài. II -.THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU. 1 Thực trạng ở trường tiểu học Thống Nhất: Năm học 2010--2011 trường có 15 lớp gồm 426 em học sinh từ lớp 1 đến lớp 5.. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 1 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. Tổng số cán bộ giáo viên là 38 đồng chí. Trong đó giáo viên trực tiếp đứng lớp giảng dạy là 22 đồng chí. §Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña tõng gi¸o viªn nh»m ph¸t triÓn toµn diện nhân cách của học sinh, nhà trường đã chia thành 2 tổ chuyên môn. Bản thân tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 2C và trực tiếp giảng dạy các môn Toán và Tiếng việt. Bản thân tôi luôn luôn cố gắng đổi mới các phương pháp dạy học để học sinh nắm được bài, cuối năm thu được kết quả tốt. 2. KÕt qu¶, hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng trªn a . khảo sát nội dung chương trình SGK: Néi dung d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc líp 2 phong phó, ®a d¹ng, ®­îc giíi thiệu đầy đủ về đường thẳng, ba điểm thẳng hàng. - §­êng gÊp khóc - Tính độ dài đường gấp khúc. - Giíi thiÖu h×nh tø gi¸c, h×nh ch÷ nhËt. VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng. - Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ chu vi cña h×nh häc. CÊu tróc, néi dung c¸c yÕu tè h×nh häc trong s¸ch gi¸o khoa to¸n 2 ®­îc s¾p xÕp ®an xen víi c¸c m¹ch kiÕn thøc kh¸c phï hîp víi sù ph¸t triÓn theo tõng giai ®o¹n cña häc sinh. 2. Yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng: - Học sinh biết nhận biết dạng và gọi đúng tên hình chữ nhật, hình tứ giác, ®­êng th¼ng, ®­êng gÊp khóc. §Æc biÖt l­u ý häc sinh (nhËn d¹ng h×nh “tæng thÓ”), ch­a yªu cÇu nhËn ra h×nh ch÷ nhËt còng lµ h×nh tø gi¸c, h×nh vu«ng còng lµ h×nh ch÷ nhËt. - BiÕt thùc hµnh vÏ h×nh (theo mÉu) trªn giÊy « vu«ng, xÕp, ghÐp c¸c h×nh đơn giản. - Học sinh bước đầu làm quen với các thao tác lựa chọn, phân tích, tổng hợp hình, phát triển tư duy, trí tưởng tượng không gian… 3. Kh¶o s¸t høng thó d¹y vµ häc c¸c yÕu tè h×nh häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh. a. Høng thó cña gi¸o viªn. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 2 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. * Qua trò chuyện với giáo viên cùng khối, cùng trường tôi đã thu được kết quả nh­ sau: §a sè ý kiÕn cho r»ng kh«ng thÝch d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc b»ng c¸c phÇn kh¸c trong m«n To¸n víi lÝ do : -Dạy các yếu tố hình học là khó so với các phần khác vì tư duy trìu tượng của học sinh lớp 2 còn hạn chế, nên xác định và chốt lại cho học sinh là khó. - Giờ học các yếu tố hình học thường trầm , không sôi nổi và khô. Học sinh ít chú ý vào bài, giáo viên phải chuẩn bị nhiều đồ dùng cho một tiết dạy như : thước , hình mẫu ,vật mẫu , phấn màu… - Đồ dùng trực quan ở trường còn ít chưa đáp ứng đủ cho các tiết học, giáo viên phải làm đồ dùng trực quan rất nhiều như :Thước kẻ , com pa , hình mẫu ,vật mẫu phù hợp với các tiết dạy để hướng dẫn học sinh nắm được bài. Ngoài ra còn sử dụng bảng phụ để vẽ hình mẫu cho học sinh quan sát và ghi các bài tập . b. Høng thó cña häc sinh Tôi đã lập ra những hệ thống câu hỏi, xây dựng phiếu trắc nghiệm để điều tra høng thó vµ viÖc häc c¸c yÕu tè h×nh häc cña häc sinh líp 2C n¨m häc 20102011.(Tæng sè häc sinh: 32 em) Em h·y ®iÒn dÊu (x) vµo « trèng mµ em cho lµ hîp víi em nhÊt: C©u 1: Em cã thÝch häc To¸n phÇn h×nh häc kh«ng? - RÊt thÝch : 7/32 em = 21,87% - Bình thường : 13/32 em = 40,62% - Kh«ng thÝch : 12/30 em = 37,5% Câu 2: Em có làm đầy đủ bài tập của phần hình học không? - Cã : 25/32 em = 78,12% - Kh«ng : 0 em = 0% - Cßn thiÕu : 7/32 em = 21,88% * Qua kh¶o s¸t t«i thÊy: - PhÇn lín häc sinh kh«ng thÝch häc phÇn nµy, sè häc sinh thÝch lµ rÊt Ýt vµ các em đều là những học sinh học khá môn học này cũng như các môn khác. - Mặc dù phần này không gây nhiều hứng thú đối với các em nhưng trong giê häc c¸c em vÉn lu«n chó ý nghe bµi, h¨ng h¸i gi¬ tay ph¸t biÓu ý kiÕn x©y dùng bµi. - Phần lớn các em đều tự học và tự làm bài, làm đầy đủ các bài tập ở lớp.. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 3 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. - Mặc dù chưa gây được hứng thú nhiều nhưng hầu hết học sinh đều có thái độ tích cực trong việc làm các bài tập. Với những lí do nêu trên, bản thân tôi đã suy nghĩ, trăn trở, mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm nhằm hướng dẫn hoc sinh hoc tốt mảng kiến thức về các yếu tè h×nh häc. B- giải quyết vấn đề I- c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn Ngay từ đầu năm học, tôi đã chú ý tìm hiểu về tình hình của lớp và thấy rằng trong môn Toán đặc biệt ở phân dạy học các yếu tố hình học chất lượng học của học sinh còn chưa cao. Chính vì thế mà tôi đã chọn đề tài : Dạy các yếu tố h×nh häc trong m«n to¸n líp 2 Trên thực tế học sinh còn có mặt hạn chế và thiếu sót nhất định so với yêu cầu chung ®­a ra. HiÓu ®­îc tÇm quan träng cña viÖc d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc vµ so s¸nh víi thùc tr¹ng t×nh h×nh häc tËp cña líp t«i, t«i rÊt b¨n kho¨n vµ lo l¾ng, t×m ra một biện pháp giải quyết kịp thời trước mắt và rèn luyện lâu dài để hướng dẫn c¸c em nh÷ng biÖn ph¸p häc tËp cã hiÖu qu¶. * KÕ ho¹ch nghiªn cøu 1- Kh¶o s¸t høng thó häc tËp vµ gi¶ng d¹y m«n To¸n phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc của giáo viên và học sinh thông qua các bài học và trao đổi giữa giáo viên và học sinh. 2- Tìm đọc các tài liệu có liên quan tới việc dạy học các yếu tố hình học của học sinh tiÓu häc xung quanh m«n To¸n . 3- Dự giờ thăm lớp đồng nghiệp để rút kinh nghiệm 4- Kh¶o s¸t thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc m«n To¸n phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc cña giáo viên và học sinh để thu thập số liệu, phân tích đối chiếu và so sánh… - Tìm ra những sai sót và dự đoán những nguyên nhân dẫn đến sai lầm đó. - §Ò ra biÖn ph¸p kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm mét c¸ch chÝnh x¸c vµ khoa häc. 5- Đề xuất ý kiến để có những biện pháp cải thiện việc dạy và học mônToán phần các yếu tố hình học. Phát huy khả năng tư duy và tưởng tượng của học sinh tiểu học thông qua các bài tập của môn học này. Từ đó, đề xuất những biện pháp cụ thể, thiết thực để nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán phần các yếu tố h×nh häc, ph¸t huy kh¶ n¨ng t­ duy cña häc sinh.. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 4 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. II- c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn 1. T¸c dông cña m«n To¸n –phÇn c¸c yÕu tè h×nh häc Xuất phát từ nhiệm vụ của môn Toán –phần các yếu tố hình học đã được tr×nh bµy ë trªn, gióp häc sinh n¾m ®­îc c¸c yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc vµ kü năng mà học sinh cần đạt được, phù hợp với mức độ ở lớp 2 như nhận dạng hình tổng thể, các bài thực hành, luyện tập đơn giản, bài tập xếp, ghép hình, dễ thực hiện…). Với hệ thống các bài tập đa dạng đã gây hứng thú học tập của học sinh. ë líp 2, ch­a yªu cÇu häc sinh n¾m ®­îc c¸c kh¸i niÖm, ®­îc nh÷ng h×nh học dựa trên các đặc điểm quan hệ các yếu tố của hình (chẳng hạn chưa yêu cầu học sinh biết hình chữ nhật là hình tứ giác có 4 góc vuông, hoặc có 2 cạnh đối diÖn b»ng nhau) chØ yªu cÇu häc sinh nhËn biÕt ®­îc h×nh ë d¹ng “tæng thÓ” phân biệt được hình này với hình khác và gọi đúng tên hình của nó. Bước đầu vẽ được hình đó bằng cách nối các điểm hoặc vẽ dựa trên các đường kẻ ô vuông (giÊy kÎ « ly,…). Mét c¸ch kh¸c n÷a, khi d¹y th× gi¸o viªn cÇn l­u ý cho häc sinh cã thãi quen đặt câu hỏi “tại sao” và tự suy nghĩ để trả lời các câu hỏi đó. Trong nhiều tình huống giáo viên còn có thể đặt ra câu hỏi “Tại sao làm như vậy? Có cách nµo kh¸c kh«ng? Cã c¸ch nµo hay h¬n kh«ng?”. C¸c c©u hái cña gi¸o viªn nh­ “tại sao”, “vì sao” đã thôi thúc học sinh phải suy nghĩ tìm tòi giải thích. Đó là chỗ dựa để đưa ra cách làm hoặc cách giải sự lựa chọn trong vốn kiến thức đã học để trả lời. Khi d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc cho häc sinh líp 2, viÖc tËp cho häc sinh cã thói quen đặt ra câu hỏi “tại sao” và tìm cách giải thích làm cho vấn đề được sáng tỏ là nhiệm vụ của người giáo viên. Từ thói quen trong suy nghĩ ta hình thành và rèn luyện thói quen đó trong diễn đạt, trong trình bày. Ví dụ: Bài chu vi hình tam giác.(Tuần 26) khi dạy tôi đã phải vẽ hình trên b¶ng phô vµ cho häc sinh nh¾c l¹i c¸ch tÝnh chu vi cña h×nh tam gi¸c.. A. 4cm. B. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 5 GiaoAnTieuHoc.com. 4cm. 4cm. C.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. Häc sinh cã thÓ tÝnh chu vi tam gi¸c b»ng c¸c c¸ch: 4+4+4=12(cm) HoÆc : 4 x 3 = 12 (cm) Cho học sinh so sánh các kết quả khẳng định là làm đúng. Lúc đó giáo viên hỏi: Tại sao con lại lấy 4 x 3 để tính chu vi hình tam giác (v× 3 c¹nh h×nh tam gi¸c cã sè ®o b»ng nhau = 4 cm). - So s¸nh 2 c¸ch lµm trªn con thÊy c¸ch nµo lµm nhanh h¬n? (c¸ch 2). + Tổng độ dài các cạnh của hình tam giác là chu vi của hình tam giác đó. * Trong SGK to¸n 2, hÖ thèng c¸c bµi tËp thùc hµnh vÒ yÕu tè h×nh häc cã mÊy d¹ng c¬ b¶n sau: 1. VÒ “nhËn biÕt h×nh”: a. VÒ “®o¹n th¼ng, ®­êng th¼ng”. Vấn đề “đoạn thẳng, đường thẳng” được giới thiệu ở tiểu học có thể có nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Trong s¸ch to¸n 2, kh¸i niÖm “®­êng th¼ng” ®­îc giíi thiệu bắt đầu từ “đoạn thẳng” (đã được học ở lớp 1) như sau: - Cho điểm A và điểm B, lấy thước và bút nối hai điểm đó ta được đoạn th¼ng AB. A. B. - KÐo dµi ®o¹n th¼ng AB vÒ hai phÝa, ta ®­îc ®­êng th¼ng AB A. B. - Lưu ý: Khái niệm đường thẳng không định nghĩa được, học sinh làm quen với “biểu tượng” về đường thẳng thông qua hoạt động thực hành: Vẽ đường th¼ng qua 2 ®iÓm, vÏ ®­êng th¼ng qua 1 ®iÓm. b. NhËn biÕt giao ®iÓm cña hai ®o¹n th¼ng: VÝ dô bµi 4 trang 49 §o¹n th¼ng AB c¾t ®o¹n th¼ng CD t¹i ®iÓm nµo?. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 6 GiaoAnTieuHoc.com. C. A. B. D.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. - Khi chữa bài giáo viên cho học sinh tập diễn đạt kết quả bài làm. Chẳng h¹n häc sinh nªu l¹i “§o¹n th¼ng AB c¾t ®o¹n th¼ng CD t¹i ®iÓm O”. HoÆc gi¸o viªn hái: Cã c¸ch nµo kh¸c kh«ng? Häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi: “Hai ®o¹n th¼ng AB vµ CD c¾t nhau t¹i ®iÓm O”. HoÆc “O lµ ®iÓm c¾t nhau cña ®­êng th¼ng AB vµ CD”. c. NhËn biÕt 3 ®iÓm th¼ng hµng: VÝ dô: Bµi 2 trang 73 Nêu tên 3 điểm thẳng hàng (dùng thước thẳng để kiểm tra): a). b). N. O. M O. C. B. P. Q. A. D. - Gi¸o viªn giíi thiÖu vÒ ba ®iÓm th¼ng hµng (ba ®iÓm ph¶i cïng n»m trªn mét ®­êng th¼ng). - Học sinh phải dùng thước kẻ kiểm tra xem có các bộ ba điểm nào thẳng hµng råi ch÷a. VÝ dô nh­: a. Ba ®iÓm O, M, N th¼ng hµng; Ba ®iÓm O, P, Q th¼ng hµng. b. Ba ®iÓm B, O, D th¼ng hµng; Ba ®iÓm A, O, C th¼ng hµng. d. NhËn biÕt h×nh ch÷ nhËt, h×nh tø gi¸c ở lớp 2, chưa yêu cầu học sinh nắm được khái niệm, định nghĩa hình học dựa trên các đặc điểm, quan hệ của hình (chẳng hạn, chưa yêu cầu học sinh biết hình chữ nhật là tứ giác có 4 góc vuông, hoặc có 2 cạnh đối diện bằng nhau …), chØ yªu cÇu häc sinh ph©n biÖt ®­îc h×nh ë d¹ng “tæng thÓ”, ph©n biÖt ®­îc h×nh này với hình thức khác và gọi đúng tên hình của nó. Bước đầu vẽ được hình đó b»ng c¸ch nèi c¸c ®iÓm hoÆc vÏ dùa trªn c¸c ®­êng kÎ « vu«ng (giÊy kÎ « ly)… VÝ dô d¹y häc bµi “H×nh ch÷ nhËt” theo yªu cÇu trªn, cã thÓ nh­ sau:. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 7 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. - Giíi thiÖu h×nh ch÷ nhËt (häc sinh ®­îc quan s¸t vËt chÊt cã d¹ng h×nh chữ nhật, là các miếng bìa hoặc nhựa trong hộp đồ dùng học tập, để nhận biết d¹ng tæng thÓ “®©y lµ h×nh ch÷ nhËt”).. - Vẽ và ghi tên hình chữ nhật (nối 4 điểm trên giấy kẻ ô vuông để được h×nh ch÷ nhËt, ch¼ng h¹n h×nh ch÷ nhËt ABCH, h×nh ch÷ nhËt MNPQ). M A. B. D. C Q. N. P. - NhËn biÕt ®­îc h×nh ch÷ nhËt trong tËp hîp mét sè h×nh (cã c¶ h×nh kh«ng ph¶i lµ h×nh ch÷ nhËt), ch¼ng h¹n: Tô màu (hoặc đánh dấu x ) vào hình chữ nhật có trong mỗi hình sau:. - Thùc hµnh cñng cè nhËn biÕt h×nh ch÷ nhËt: VÝ dô: Bµi 1 trang 85: Mỗi hình dưới đây là hình gì?. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 8 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. a). b). c). e). d). g). e. NhËn biÕt ®­êng gÊp khóc: Gi¸o viªn cho häc sinh quan s¸t ®­êng 2cm. gÊp khóc ABCD.. D. th¼ng: AB, BC vµ CD .. 4m. §­êng gÊp khóc ABCD gåm 3 ®o¹n. 3m. A. §é dµi ®­êng gÊp khóc ABCD lµ tæng C. độ dài các đoạnthẳng của đường gấp. §­êng gÊp khóc ABCD. khúc đó. Gi¸o viªn giíi thiÖu: Đây là đương gấp khúc ABCD (chỉ vào hình vẽ). Học sinh lần lượt nhắc l¹i: “§­êng gÊp khóc ABCD”. Gi¸o viªn hái: §­êng gÊp khóc nµy gåm mÊy ®o¹n th¼ng? Häc sinh nªu: Gåm 3 ®o¹n th¼ng AB, BC, CD (B lµ ®iÓm chung cña hai ®o¹n th¼ng AB vµ BC, C lµ ®iÓm chung cña hai ®o¹n th¼ng BC vµ CD). Häc sinh ®­îc thùc hµnh ë tiÕp bµi tËp 3 (trang 104). Ghi tªn c¸c ®­êng gÊp khóc cã trong h×nh vÏ sau, biÕt: + Đường gấp khúc đó gồm 3 đoạn thẳng. + Đường gấp khúc đó gồm 2 đoạn thẳng.. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 9 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan B. C. A. D. Yêu cầu cầu sinh ghi tên đọc tên đường gấp khúc Gi¸o viªn cho häc sinh dïng bót ch× mµu vµ ph©n biÖt c¸c ®­êng gÊp khóc cã ®o¹n th¼ng chung: a. §­êng gÊp khóc gåm 3 ®o¹n th¼ng lµ: AB, BC, CD. b. §­êng gÊp khóc gåm 2 ®o¹n th¼ng lµ: BC vµ CD. 2. VÒ “H×nh vÏ”. ở lớp 1,2,3 học sinh được làm quen với hoạt động vẽ hình đơn giản theo c¸c h×nh thøc sau: a. Vẽ hình không yêu cầu có số đo các kích thước. VÏ h×nh trªn giÊy « vu«ng VÝ dô bµi 1 trang 23. Dùng thước và ghép nối các điểm. a) H×nh ch÷ nhËt A. b) H×nh tø gi¸c. M. B. N. C E. Q ¦. D. P ¦. Yêu cầu bước đầu học sinh vẽ được hình chữ nhật, hình tứ giác (nối các ®iÓm cã s½n trªn giÊy kÎ « ly). b. VÏ h×nh theo mÉu: VÝ dô bµi 4 trang 59. VÏ h×nh theo mÉu.. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 10 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. MÉu. - Giáo viên cho học sinh nhìn kỹ mẫu rồi lần lượt chấm từng điểm vào sổ: Dùng thước kẻ và bút nối các điểm để có hình vuông. c. VÏ ®­êng th¼ng. VÝ dô bµi 4 trang 74 VÏ ®­êng th¼ng. a) §i qua hai ®iÓm M, N . M. b) §i qua ®iÓm O . O. . N. A.. c) §i qua hai trong ba ®iÓm A, B, C.. . B. C.. Sau khi giáo viên đã dạy bài đường thẳng và cách vẽ bài này là thực hành. PhÇn (a). VÏ ®­êng th¼ng ®i qua 2 ®iÓm MN. Häc sinh nªu c¸ch vÏ: Đặt thước sao cho 2 điểm M và N đều nằm trên mép thước. Kẻ đường th¼ng ®i qua 2 ®iÓm MN. Gi¸o viªn. : NÕu bµi yªu cÇu ta vÏ ®o¹n th¼ng MN th× ta vÏ nh­ thÕ nµo?. Häc sinh. : Ta chØ nèi ®o¹n th¼ng tõ M tíi N.. Gi¸o viªn. : VÏ ®o¹n th¼ng MN kh¸c g× so víi ®­êng th¼ng MN?. Häc sinh. : Khi vÏ ®o¹n th¼ng ta chØ cÇn nèi M víi N, cßn khi vÏ ®­êng. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 11 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. th¼ng ta ph¶i kÐo dµi vÒ 2 phÝa MN. PhÇn (b). VÏ ®­êng th¼ng ®i qua ®iÓm O. Giáo viên cho học sinh nêu cách vẽ: Đặt thước sao cho mép thước đi qua O sau đó kẻ 1 đường thẳng theo mép thước được đường thẳng qua O. Häc sinh tù vÏ  vÏ ®­îc nhiÒu ®­êng th¼ng qua O. Gi¸o viªn kÕt luËn : Qua 1 ®iÓm cã “rÊt nhiÒu ” ®­êng th¼ng. PhÇn (c). VÏ ®­êng th¼ng ®i qua 2 trong 3 ®iÓm A, B, C. Häc sinh. : Thùc hiÖn thao t¸c nèi.. Gi¸o viªn yªu cÇu kÓ tªn c¸c ®­êng th¼ng cã trong h×nh. Häc sinh. : §­êng th¼ng AB, BC, CA.. Gi¸o viªn hái. : Mçi ®­êng th¼ng ®i qua mÊy ®iÓm ? (®i qua 2 ®iÓm).. Gi¸o viªn cho häc sinh thùc hµnh vÏ ®­êng th¼ng. Học sinh nêu cách vẽ: Kéo dài đường thẳng về 2 phía để có các đường thẳng. Gi¸o viªn hái. : Ta cã mÊy ®­êng th¼ng? §ã lµ nh÷ng ®­êng th¼ng nµo?. Häc sinh. : Ta có 3 đường thẳng đó là: đường thẳng AB, đường th¼ng BC, ®­êng th¼ng CA.. b. Vẽ thêm đường thẳng để được hình mới: VÝ dô bµi 3 trang 23. Kẻ thêm một đoạn thẳng trong hình sau để được: + Mét h×nh ch÷ nhËt vµ mét h×nh tam gi¸c. + Ba h×nh tø gi¸c. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 12 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. * Gi¸o viªn: KÎ thªm nghÜa lµ vÏ thªm 1 ®o¹n n÷a vµo trong h×nh: Giáo viên vẽ hình lên bảng và cho học sinh đặt tên cho hình: B. A. C. E. D. Gi¸o viªn há i. : Con vÏ thÕ nµo?. Häc sinh. : Con nèi A víi D.. Giáo viên cho học sinh đọc tên hình: H×nh ch÷ nhËt ABCD A. H×nh tam gi¸c BCD. B. Học sinh đặt tên cho hình: C. D. Cho häc sinh tù kÎ: A G D. A. B. E. B. G C. D. G. C. HoÆc: Giáo viên yêu cầu học sinh đọc tên các hình vẽ được trong cả 2 cách vẽ. Học sinh đọc tên hình: ABGE, EGCD, ABCD và AEGD, BCGE, ABCD. * Khi dạy học sinh cách vẽ hình, dựng hình tôi thường tuân thủ theo các bước sau: a. Hướng dẫn học sinh biết cách sử dụng thước kẻ, bút chì, bút mực để vẽ hình. Cần sử dụng hợp lý chức năng của mỗi dụng cụ, thước thẳng có vạch chia dùng để đo độ dài đoạn thẳng, vẽ đoạn thẳng (đường thẳng), thước thẳng còn dùng để kiểm tra sự thẳng hàng của các điểm.. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 13 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. b. Học sinh phải được hướng dẫn và được luyện tập kỹ năng về hình, dựng hình theo quy trình hợp lý thể hiện được những đặc điểm của hình phải vẽ. c. Hình vẽ phải rõ ràng, chuẩn xác về hình dạng và đặc điểm, các nét vẽ ph¶i m¶nh, kh«ng nhoÌ, kh«ng tÈy xo¸. 3. VÒ xÕp, ghÐp h×nh: VÝ dô Bµi 5 (trang 178). XÕp 4 h×nh tam gi¸c thµnh h×nh mòi tªn:. - Yêu cầu của bài “xếp, ghép hình” ở lớp 2 là: Từ 4 hình tam giác đã cho, học sinh xếp, ghép được thành hình mới theo yêu cầu đề bài (chẳng hạn ở ví dụ trªn lµ xÕp thµnh “h×nh mòi tªn”. - C¸ch thùc hiÖn: Mỗi học sinh cần có một bộ hình tam giác để xếp hình (bộ xếp hình này có trong hộp đồ dùng học toán lớp 2, hoặc học sinh có thể tự làm bằng cách từ một hình vuông cắt theo 2 đường chéo để được 4 hình tam giác).. Học sinh lựa chọn vị trí thích hợp để xếp, ghép 4 hình tam giác thành hình míi (ch¼ng h¹n nh­ h×nh mòi tªn).. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 14 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. - L­u ý: Lo¹i to¸n, “xÕp, ghÐp h×nh” chØ cã ý nghÜa khi mçi häc sinh ph¶i ®­îc tù xÕp, ghÐp h×nh (c¸c em cã thÓ xÕp, ghÐp nhanh chËm kh¸c nhau), nh­ng kÕt qu¶ đạt được là “sản phẩm” do mỗi em được “tự thiết kế và thi công” và do đó sẽ g©y høng thó häc tËp cho mçi em). - Điều cơ bản là khuyến khích học sinh tìm được các cách khác nhau đó. Qua việc “xếp, ghép” này các em được phát triển tư duy, trí tưởng tượng không gian vµ sù khÐo tay, kiªn tr×, s¸ng t¹o…. VÝ dô: XÕp 4 h×nh tam gi¸c:. Thµnh c¸c h×nh sau:. 4. Về tính độ dài dường gấp khúc hoặc chu vi của hình:. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 15 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. a. Tính độ dài đường gấp khúc: VÝ dô: Bµi 5 trang (105).. 3cm. 3cm 2m. 2m. 2m. 2m. 2m. Häc sinh gi¶i: §é dµi ®­êng gÊp khóc lµ: 3 + 3 + 3 = 9 (cm) Gi¸o viªn hái: Con lµm thÕ nµo ra 9 cm? Học sinh 1: Đường gấp khúc này gồm 3 đoạn thẳng, mỗi đoạn thẳng đều là 3 cm. Nên con tính tổng độ dài 3 đoạn thẳng tạo lên mỗi đường gấp khúc. Gi¸o viªn hái: Cã con nµo lµm bµi kh¸c b¹n kh«ng? Häc sinh 2: Con lÊy 3 x 3 = 9 (cm) Cho học sinh so sánh các kết quả từ đó khẳng định là ai làm đúng. b. TÝnh chu vi h×nh tam gi¸c, chu vi h×nh tø gi¸c: yêu cầu học “chu vi” ở lớp 2 phù hợp với trình độ chuẩn của toán 2. Cụ thể là: ở lớp 2, chưa yêu cầu học sinh nắm được “khái niệm, biểu tượng” về chu vi cña h×nh, chØ yªu cÇu häc sinh biÕt c¸ch tÝnh chu vi h×nh tam gi¸c, tø gi¸c khi cho sẵn độ dài mỗi cạnh của hình đó, bằng cách tính tổng độ dài của hình (độ dài các cạnh của hình có cùng một đơn vị đo). Ch¼ng h¹n: - Tính chu vi của hình tam giác có độ dài 3 cạnh là: 10cm, 20cm, 15cm. Bµi gi¶i Chu vi h×nh tam gi¸c lµ: 10 + 20 +15 = 45 (cm) §¸p sè: 45 (cm) - Tính chu vi hình tứ giác có độ dài 4 canh là: 10 cm, 20cm, 10cm và 20 cm. Bµi gi¶i. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 16 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. Chu vi h×nh tø gi¸c lµ: 10 + 20 + 10 + 20 = 60 (cm) §¸p sè: 60 (cm) HoÆc mét d¹ng bµi n÷a:. A. VÝ dô: Bµi 3 (trang 130): B. C. + Đo rồi ghi số đo độ dài các cạnh của hình tam giác ABC. + TÝnh chu vi h×nh tam gi¸c ABC. Hướng dẫn giải: Phải cho học sinh dùng thước thẳng có vạch chia để đo độ dài các cạnh cña h×nh tam gi¸c ABC. (mçi c¹nh lµ 3cm). Chu vi cña h×nh tam gi¸c ABC lµ: 3 + 3 + 3 = 9 (cm) HoÆc: 3 x 3 = 9 (cm). So s¸nh 2 c¸ch lµm trªn con thÊy c¸ch nµo nhanh h¬n? (C¸ch 2) 5. Mét sè bµi tËp: a. §Õm h×nh Loại bài “đếm hình” trong sách giáo khoa toán 2 là loại bài toán có tính phát triển, đòi hỏi học sinh biết “phân tích, tổng hợp”. Do đó sẽ là “khó” đối với mét sè häc sinh ch­a lµm quen hoÆc ch­a biÕt nªn xuÊt ph¸t tõ ®©u khi gi¶i bµi toán này. Sau đây xin gợi ý một cách để học sinh dễ thực hiện “đếm hình” (khỏi bị sót hình). Đó là cách đánh số vào hình rồi đếm hình, chẳng hạn: VÝ dô 1: trong h×nh bªn cã mÊy h×nh tam gi¸c? Gợi ý cách đếm: - §¸nh sè vµo h×nh, ch¼ng h¹n:. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 17 GiaoAnTieuHoc.com. 1. 2.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. 1, 2, 3, 4. - H×nh tam gi¸c nµo chØ gåm mét h×nh có đánh số? (Có 4 hình là hình 1, hình 2, h×nh 3 vµ h×nh 4).. Hình tam giác nào gồm 2 hình có đánh số? (Có 2 hình là hình gồm hình 2, h×nh 3, gåm h×nh 1 vµ h×nh 4). - Hình tam giác nào gồm 3 hình có đánh số? (không có).. 3. - Hình tam giác nào gồm 4 hình có đánh số? (Có 1 hình gồm hình 1, hình 2, h×nh 3 vµ h×nh 4). VËy tÊt c¶ cã 7 h×nh tam gi¸c (4 + 2 + 0 + 1 = 7). VÝ dô 2: Trong h×nh bªn cã mÊy h×nh tø gi¸c A 1. E. B 2 3. D. 4. 5. C. Gợi ý cách đếm: - Ghi tên và đánh số vào hình, chẳng hạn. - Hãy xem có hình tứ giác nào chỉ gồm một hình có đánh số (không có) - Hình tứ giác nào gồm 2 hình có đánh số? (Có một hình là hình gồm hình 1 vµ h×nh 2 (h×nh tø gi¸c ABIE)). - Hình tứ giác nào gồm 3 hình có đánh số? ( Có 2 hình, hình gồm hình 1, h×nh 2, vµ h×nh 5 (h×nh tø gi¸c ABCE); h×nh gåm h×nh 1, h×nh 2, h×nh 3 (h×nh tø gi¸c ABDE)). - Hình tứ giác nào gồm 4 hình có đánh số? (Có 2 hình, hình gồm hình 2, h×nh 3, vµ h×nh 4 h×nh tø gi¸c (0 + 1 + 2 + 1 = 4).. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 18 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. Lưu ý: ở lớp 2 chỉ yêu cầu học sinh đếm được số hình (trả lời đúng số lượng hình cần đếm là được), chưa yêu cầu học sinh viết cách giải thích như trên. b. Bµi tËp “tr¾c nghiÖm”: Khoanh vào chữ đặt trước kết quả đúng: Sè h×nh tø gi¸c trong h×nh vÏ lµ: A. 1 B. 2 C. 3 D. 4. Cho häc sinh tù lµm. Học sinh nêu cách làm: Con đếm số hình tứ giác được 4 hình tứ giác, nêu khoanh vµo ch÷ D. C- KÕt luËn 1, KÕt qu¶ nghiªn cøu Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y ë líp 2, víi c¸ch d¹y trªn , khi d¹y c¸c yÕu tè h×nh häc trong m«n To¸n líp 2 t«i nhËn thÊy häc sinh cã nhiÒu tiÕn bé. Víi c¸ch d¹y vµ häc trªn häc sinh ch¨m chó say mª häc to¸n, c¸c em kh«ng ng¹i khi gi¶i c¸c bài toán có nội dung hình học. Học sinh tích cực, chủ động tìm tòi, sáng tạo xây dùng kiÕn thøc cña bµi häc. Nhê vËy mµ häc sinh n¾m bµi nhanh, nhí kiÕn thøc l©u h¬n, ch¾c h¬n vµ tù tin lµm cho kh«ng khÝ tiÕt häc s«i næi, kh«ng gß bã, häc sinh được thực sự bộc lộ hết khả năng của mình. Từ đó học sinh có hứng thú học toán, tạo thành thói quen tự suy nghĩ, chủ động làm bài để tìm ra cách giải hay vµ nhanh nhÊt. * Kết quả đạt được: - Sau khi áp dụng phương pháp này lớp tôi dạy đạt hiệu quả cao. Năm học 2010-2011 qua khảo sat định kỳ cả 3 lần học sinh đạt từ loại kha trở lên là 90%. Học kỳ I của năm học 2010-2011, đạt 98% học sinh khá, giỏi.Đặc biệt ở. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 19 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. TrÞnh ThÞ Lan. kì thi khảo sát chất lượng mũi nhọn năm học 2009- 2010 lớp tôi dạy có 13 em đạt giải môn Toán .Trong đó có 5 em đạt giải nhất , 3 em đạt giải nhì , 2em đạt giải ba và 3 em đạt giải khuyến khích 2. Kiến nghị, đề xuất Qua kÕt qu¶ thùc nghiÖm vµ thùc tÕ gi¶ng d¹y m«n To¸n phÇn c¸c yÕu tè hình học ở lớp 2, tôi thấy để tiết dạy có kết quả tốt cần thực hiện tốt các giải ph¸p: 1. Soạn bài các tiết Toán thật cẩn thận chi tiết và có chất lượng. 2. Thường xuyên đọc các tài liệu, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy, trau dồi kiến thức môn Toán với các đồng nghiệp. 3.Tæ chøc häc tËp b»ng nhiÒu h×nh thøc: häc c¸ nh©n, häc nhãm, h¸i hoa dân chủ đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh. 4. Sử dụng đồ dùng trực quan, vật mẫu để tạo hứng thú học tập cho học sinh vµ nhí nhanh néi dung bµi häc. 5. Dùng hệ thống câu hỏi gợi mở giúp học sinh tìm được đúng , đủ số hình . 6. Cần quán triệt phương pháp lấy học sinh làm trung tâm, coi học sinh làm chủ thể của hoạt động nhận thức, biến các em thành người chủ động trong quá tr×nh häc tËp, lÜnh héi tri thøc. C¸c em ph¶i hoµn toµn tù m×nh tham gia mäi ho¹t động nhận thức . Sau khi thực hiện đề tài này, tôi nhận thấy học sinh không những học tốt môn Toán mà còn học tốt cả những phân môn khác trong chương trình Tiểu học. Trên đây là một số sáng kiến thực hiện đề tài của tôi nhằm thực hiện đúng đổi mới phương pháp dạy học môn Toán lớp 2 và nâng cao chất lượng dạy học để đạt kết quả cao. Rất mong được sự góp ý của hội đồng khoa học nhà trường. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Thèng NhÊt, ngµy 05 th¸ng 03 n¨m 2011 Người viết. TrÞnh ThÞ Lan. Trường Tiểu học TT Thống Nhất 20 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>