Phát triển các công cụ phái sinh trên thị trường chứng khoán việt nam

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG

BÙI TH Y NAM

PHÁT TRI N CÁC CƠNG C PHÁI SINH
TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHỐN VI T
NAM

Chuyên ngành : Tài chính và Ngân hàng
Mã s : 60.34.20

LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH

Ngư i hư ng d n khoa h c : PGS.TS. Nguy n Th Mùi

Đà N ng – Năm 2010
1


Cơng trình đư c hồn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG

Ngư i hư ng d n khoa h c : PGS.TS. Nguy n Th Mùi

Ph n bi n 1: Ts. Tr n Đình Khơi Ngun
Ph n bi n 2: Ts. Huỳnh Năm

Lu n văn s ñư c b o v t i h i ñ ng ch m lu n văn t t nghi p th c sĩ Qu n tr kinh
doanh h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 20 tháng 10 năm 2010

Có th tìm th y lu n văn t i :
- Trung tâm thông tin – h c li u, Đ i h c Đà N ng
- Thư vi n trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng

2


M

Đ U

1. S c n thi t c a ñ tài
S phát tri n các CCPS có tác đ ng r t l n ñ n s phát tri n c a TTCK, TTTC
CCPS ñư c xem như m t trong nh ng ho t ñ ng nghi p v c a h th ng NHTM, các
TCTC
Th trư ng giao d ch CCPS v n mang tính t phát, t do, ñang ti p c n d n v i th trư ng
OTC.
T o cơ h i ñ u tư cho các ch th tham gia vào n n kinh t .
2. M c đích nghiên c u c a ñ tài.
M c ñích nghiên c u c a ñ tài:
- Làm rõ m t s lý thuy t cơ b n v CCPS trên TTCK.
- Kh o sát kinh nghi m phát tri n CCPS c a m t s qu c gia.
- Phân tích, đánh gia th c tr ng vi c s d ng CCPS trên TTCK và ñi u ki n phát tri n.
- Đ xu t m t s các gi i pháp, l trình xây d ng và phát tri n.
3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u.
Đ tài ch t p trung nghiên c u ch y u vào ba CCPS sau :
- H p ñ ng kỳ h n (forward)
- H p ñ ng quy n ch n (option)
- H p ñ ng tương lai (future)
4. Ý nghĩa khoa h c c a ñ tài.

Yêu c u ngày càng cao c a xã h i v các lo i s n ph m và nh ng yêu c u t nh ng s n
ph m nh m h n ch r i ro khi ñ u tư vào TTCK cũng như khi tham gia xu t nh p kh u hàng
hóa, T o cơ h i đ Vi t Nam thu hút v n ñ u tư t th trư ng bên ngoài.
Phát tri n các CCPS là cơ h i đ ki m sốt r i ro c a chính mình, cũng là cơ h i đ h c
h i ñư c kinh nghi m c a các qu c gia ñi trư c
T o cơ h i phát tri n ngu n nhân l c trong nư c, nh ng ki n th c v tài chính và TTCK.
Khn kh pháp lý cũng đư c đi u ch nh theo hư ng ho t ñ ng c a TTTC cho phù h p
hơn v i s phát tri n c a th trư ng trong nư c và thông l qu c t .
N i dung ñ tài
Ngoài ph n m ñ u và k t lu n, ñ tài g m ba chương :
Chương 1 : Cơ s lý lu n v các công c phái sinh trên TTCK.
Chương 2 : Th c tr ng phát tri n các CCPS t i Vi t Nam và kinh nghi m m t s nư c.
Chương 3 : Gi i pháp phát tri n công c phái sinh trên TTCK Vi t Nam

3


CƠ S

CHƯƠNG 1
LÝ LU N V CÁC CÔNG C PHÁI SINH TRÊN TH TRƯ NG
CH NG KHOÁN

1.1. T NG QUAN V CƠNG C PHÁI SINH.
1.1.1 Khái ni m
Có nhi u quan ni m khác nhau v CCPS như sau :
Theo John Downes và Jordan Elliot Goodman thì “CCPS là m t h p đ ng có giá tr ph
thu c vào k t qu ho t ñ ng c a m t tài s n, tài chính g c, m t ch s ho c các cơng c đ u
tư khác.”
Trong giáo trình đào t o c a h c vi n ch ng khốn Australia thì “CCPS là m t h p đ ng

có xác đ nh th i gian th c hi n c th ñ mua ho c bán m t hàng hóa c th (như lúa mì
ho c len…) ho c m t cơng c tài chính (như c phi u ho c ch s …)”
Qua nghiên c u m t s giáo trình ch ng khốn, theo tơi : CCPS là nh ng cơng c ñư c
phát hành trên cơ s nh ng công c ñã có như : c phi u, trái phi u, hàng hóa, ti n t , lãi
su t và các ch s th trư ng, nh m nhi u m c tiêu khác nhau như phân tán r i ro, b o v l i
nhu n ho c t o l i nhu n.
1.1.2 S ra ñ i và phát tri n các cơng c phái sinh.
H p đ ng kỳ h n đ u tiên có t th i Trung c , đư c hình thành nh m đáp ng nhu c u
cho nh ng ngư i nông dân và nh ng thương gia. Nó đư c hình thành ñ n i cung và c u
gi a ngư i nông dân và nhà buôn.
S m u d ch Chicago (CBT) là SGD CCPS l n nh t trên th gi i, thành l p năm 1848, t i
đó các h p ñ ng kỳ h n trên các lo i hàng hóa khác nhau đư c chu n hóa v s lư ng và
ch t lư ng ñ ñưa vào giao d ch.
Năm 1898 các nhà buôn bơ và tr ng đã rút kh i SGD hàng hóa Chicago ñ thành l p
CBEC. Năm 1919, CBEC ñ i tên thành CME và ñã ñư c cơ c u l i ñ giao d ch h p ñ ng
tương lai. CME giao d ch h p ñ ng tương lai d a trên ch s ch ng khoán S&P 500
H p ñ ng quy n ch n ñ u tiên ñư c giao d ch Châu Âu và M vào kho ng th k 18.
Đ u nh ng năm 1900, m t nhóm các Cơng ty đã thành l p Hi p h i các nhà môi gi i và t
doanh quy n ch n nh m t o ra m t cơ ch ñ ngư i mua và ngư i bán có th g p đư c nhau.
Tuy nhiên Th trư ng quy n ch n c a Hi p h i các nhà môi gi i và t doanh có hai như c
đi m.
- Khơng có th trư ng th c p.
- Khơng có cơ ch đ m b o r ng ngư i phát hành quy n s tơn tr ng h p đ ng
Vào năm 1973, CBT ñã thành l p SGD quy n ch n Chicago v i m c tiêu giao d ch các
quy n ch n c phi u. T đó các th trư ng quy n ch n ngày càng tr nên ph bi n v i các
NĐT.
Vào nh ng năm 1980, các th trư ng cũng phát tri n các h p ñ ng quy n ch n ngo i t ,
quy n ch n ch s c phi u và các quy n ch n h p ñ ng tương lai. PHLX là SGDCK ñ u
4

tiên giao d ch các quy n ch n ngo i t . SGD quy n ch n Chicago giao d ch các quy n ch n
d a trên ch s S&P 100 và S&P 500.

1.1.3 Vai trò c a cơng c phái sinh trên TTCK.
S d ng CCPS đ phịng ng a r i ro có nh ng ưu ñi m n i b t hơn so v i các cơng c tài
chính khác như :
CCPS giúp các NĐT có th ti t ki m đư c m t ph n chi phí, gi m thi u r i ro
CKPS ñư c niêm y t trên SGD và SGD đóng vai trị là trung gian gi a bên mua, bên bán
ñ m b o vi c th c thi các ñi u kho n c a h p ñ ng.
CCPS là phương ti n giúp các NĐT b o v ñư c l i nhu n, gi m b t các kho n l có th
x y ra đ i v i tài s n c a mình, CCPS giúp nh ng ngư i tham gia giao d ch trên TTCKPS có
th chuy n r i ro đ i v i tài s n c a mình sang nh ng ngư i s n sàng ch p nh n r i ro.
1.1.4 Các l i th v ho t ñ ng và tính hi u qu .
Chi phí giao d ch th p hơn. Đi u này làm cho vi c chuy n hư ng t các giao d ch giao
ngay sang phái sinh ngày càng d dàng và h p d n hơn.
Tính thanh kho n trên th trư ng cao hơn h n so v i th trư ng giao ngay.
Các giao d ch bán kh ng ñư c th c hi n d dàng hơn.
TTPS giúp các tín hi u th trư ng khó b bóp méo.
Cơng c tài chính phái sinh là s n ph m c a n n kinh t hi n ñ i, K thu t tài chính này
địi h i m t trình đ hi u bi t và phát tri n nh t ñ nh c a b t kỳ n n kinh t nào.
1.1.5 H n ch khi áp d ng công c phái sinh.
M t s h n ch khi s d ng CCPS vào TTCK có th ñư c tóm t t như sau :
CCPS ñư c xem như phương ti n ñ các NĐT s d ng cho các m c đích b t chính như
tr n thu , làm sai l ch báo cáo tài chính, tránh né các chu n m c k tốn, ho c quy ch giám
sát tài chính.
V i hình th c m m t tài kho n b o ch ng kho ng 1% so v i giá tr h p đ ng c n mua
thì m t doanh nghi p có th kh ng ch s lư ng h p ñ nghơn 100 l n. d d n ñ n xáo tr n
trên th trư ng.
Khi NĐT ñ u tư vào CKPS thì ch có đư c và m t mà khơng có giá tr tăng thêm, chính

vì v y mà ñi kèm v i kh năng sinh l i chính là nh ng r i ro r t l n c a các NĐT.
Giá tr danh nghĩa quá l n d n ñ n r i ro thua l l n mà NĐT khơng th bù đ p ñư c.
Đòn b y n trong n n kinh t .
D x y ra tình tr ng đ u cơ tr c l i, t o bi n ñ ng th trư ng n u khơng có giám sát t t,
kh năng bi n các sàn giao d ch thành nơi thao túng giá là đi u khó tránh kh i
Khi áp d ng các CCPS vào TTCK t o ra nguy cơ m t thanh kho n r t cao ñ i v i m t s
lo i ch ng khốn.
Quy mơ th trư ng phát tri n đ n m t m c đ nào đó m i áp d ng đư c CCPS.
1.2 CƠNG C PHÁI SINH CH Y U TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
V cơ b n CCPS bao g m nh ng lo i cơ b n sau :
5


1.2.1 Căn c vào phương th c giao d ch trên th trư ng
Căn c vào phương th c giao d ch trên th trư ng CCPS ñư c chia thành 2 nhóm.
CCPS OTC (over the counter)
CCPS niêm y t
1.2.2 Căn c theo ñi u ki n h p ñ ng.
Căn c vào ñi u ki n c a h p ñ ng CCPS ñư c chia ra thành :
1.2.2.1. H p ñ ng quy n ch n.
Là quy n ñư c ghi trong h p ñ ng cho phép ngư i mua l a ch n quy n mua ho c quy n
bán m t s ch ng khoán ñư c xác ñ nh trư c trong kho ng th i gian nh t ñ nh v i m t m c
giá xác ñ nh trư c. Quy n l a ch n là m t b n h p đ ng mang tính th a thu n nhưng ràng
bu c v m t pháp lý, trong đó có ba bên tham gia :
Bên th nh t : Ngư i mua quy n l a ch n
Bên th hai : Ngư i vi t quy n l a ch n ñ ng th i là ngư i bán quy n.
Bên th ba : Cơ quan qu n lý, ñ m b o cho giao d ch nêu trong h p ñ ng s ñư c th c
hi n ñúng.
Đ c ñi m c a h p ñ ng quy n ch n :
- V th mua là ngư i mua quy n có quy n th c hi n hay khơng th c hi n quy n, cịn v th

bán ph i có nghĩa v th c hi n quy n khi bên mua yêu c u.
- Ngư i mua quy n ph i tr cho ngư i bán quy n m t kho n phí đư c xem như giá c a
quy n ch n.
- Ngày th c hi n quy n do ngư i mua quy n quy t đ nh trong kỳ h n.
M c đích s d ng quy n ch n và nh ng y u t c u thành m t quy n ch n :
M c đích s d ng quy n ch n :
- Phòng ng a r i ro do bi n ñ ng c a giá c tài s n cơ s trong tương lai.
- Đ u cơ : tìm ki m l i nhu n d a trên s bi n ñ ng giá c a tài s n cơ s trong tương lai.
- Kinh doanh chênh l ch giá : T n d ng các cơ h i chênh l ch giá đ tìm ki m l i nhu n.
Nh ng y u t c u thành m t quy n ch n :
- Tên c a hàng hố cơ s và kh i lư ng đư c mua theo quy n
- Lo i quy n
- M c giá th c hi n theo
Nh ng m c giá liên quan ñ n m t quy n ch n :
Có nhi u m c giá và nhi u y u t khác nhau nh hư ng ñ n giá c a m t quy n ch n :
Giá hi n hành c a ch ng khoán ngu n
Giá th c hi n
Th i gian cho ñ n khi h t h n
Lãi su t ng n h n phi r i ro trong su t th i h n c a quy n.
M c dao ñ ng d ñoán c a các m c lãi su t trong su t th i h n c a quy n.
Giao d ch quy n ch n :
Giao d ch h p ñ ng quy n ch n :
6


- Đư c t ch c th c hi n trên các sàn giao d ch h p ñ ng tương lai và quy n ch n m t cách
chuyên nghi p.
- Vi c th c hi n h p ñ ng ñư c h tr b i sàn giao d ch.
- M i nhu c u mua và bán ñư c th hi n trên b ng ñi n t , đ i tác là vơ danh
- Nh ng quy ñ nh ho t ñ ng c a giao d ch ln đư c đ m b o s công b ng, công khai và

minh b ch
- Đ m b o tr t t trong ho t ñ ng c a th trư ng, ñ c bi t trong nh ng đi u ki n giao d ch
sơi đ ng
- Trên th trư ng OTC
Th c hi n quy n ch n : Hi n này ñang t n t i hai d ng quy n trong kỳ h n và do ngư i
mua quy n quy t ñ nh, vi c xác ñ nh d ng quy n th c hi n này cũng s d n ñ n m c phí
khác nhau khi mua bán quy n ch n.
- Quy n ch n ki u M
- Quy n ch n ki u châu Âu
L i nhu n và r i ro c a h p ñ ng quy n ch n :
Đ i v i v th mua : Mua quy n ch n mua t o l i nhu n ti m năng không gi i h n n u
giá ch ng khoán tăng trong khi kho n l do r i ro giá c phi u gi m xu ng ch trong ph m
vi gi i h n kho n phí đã tr trư c cho vi c mua quy n ch n. Tương t , mua quy n ch n bán
s mang l i kho n l i nhu n không gi i h n n u giá c phi u gi m xu ng trong khi kho n l
t i ña khi giá c phi u tăng lên ch b ng ph n phí quy n ch n ban đ u.
Đ i v i v th bán : Ngư i bán h p ñ ng quy n ch n m c tiêu cơ b n c a ngư i bán h p
ñ ng là ki m thêm ti n b ng phí quy n ch n do ngư i mua tr . S l i t c này đơi khi có th
c ng vào t ng s l i nhu n trong danh m c ñ u tư.
T t c ngư i bán h p đ ng quy n ch n có th mua ngăn ch n hay ch m d t..
1.2.2.2 H p ñ ng kỳ h n.
H p ñ ng kỳ h n là m t th a thu n trong ñó m t ngư i mua và m t ngư i bán ch p
thu n th c hi n m t giao d ch hàng hóa v i kh i lư ng xác ñ nh t i m t th i ñi m xác ñ nh
trong tương lai v i m c giá giao d ch ñư c n ñ nh vào ngày hôm nay.
L i nhu n và r i ro c a h p ñ ng kỳ h n :
Theo h p đ ng này thì ch có hai bên tham gia vào vi c ký k t.
Như v y, b ng vi c tham gia vào m t h p ñ ng kỳ h n, c hai bên ñ u gi i h n ñư c r i
ro ti m năng cũng như h n ch l i nhu n ti m năng c a mình. Vì ch có hai bên tham gia vào
h p đ ng, cho nên m i bên ñ u ph thu c duy nh t vào bên kia trong vi c th c hi n h p
ñ ng.
Đi m khác nhau gi a h p ñ ng kỳ h n và giao d ch giao ngay :

H p ñ ng giao ngay, hàng hóa đư c trao đ i và vi c thanh tốn đư c ti n hành ngay l p
t c ho c trong vòng 2 ngày giao d ch k t khi ký k t h p ñ ng. Đ i v i h p ñ ng kỳ h n,
th i h n k t thúc giao d ch ñư c ñ lùi l i m t kho ng th i gian trong tương lai.
1.2.2.3 H p ñ ng tương lai.
7


H p ñ ng tương lai là m t cam k t b ng văn b n v vi c chuy n giao m t tài s n c th
hay ch ng khốn vào m t ngày nào đó trong tương lai v i m c giá ñã th a thu n th i ñi m
hi n t i.
L i nhu n và r i ro c a h p ñ ng tương lai :
Đi m khác bi t mà h p đ ng tương lai có th kh c ph c ñư c nh ng như c ñi m c a h p
ñ ng kỳ h n là:
Niêm y t t i SGD.
Xố b r i ro tín d ng.
Tiêu chu n hố.
Đi u ch nh vi c đánh giá theo m c giá th trư ng
Đi m khác nhau gi a h p ñ ng tương lai và h p ñ ng kỳ h n.
H p ñ ng tương lai là nh ng h p ñ ng ñư c chu n hóa, h p đ ng kỳ h n khơng đư c
chu n hóa.
H p đ ng tương lai ñư c th a thu n và mua bán qua ngư i mơi gi i cịn h p đ ng kỳ h n
ñư c th a thu n và mua bán tr c ti p gi a hai bên ký h p ñ ng.
H p ñ ng tương lai ñư c mua bán trên TTCK t p trung. H p ñ ng kỳ h n ñư c mua bán
trên th trư ng phi t p trung.
Mua ñi bán l i trên th trư ng, ñi u ch nh lãi l theo giá tr th trư ng, gi m r i ro
Ki m soát r i ro thanh toán
1.2.3 Căn c vào tài s n cơ s
Căn c vào tài s n cơ s các CCPS ñư c chia thành :
CCPS hàng hóa : là các CCPS có tài s n cơ s là hàng hóa.
CCPS tài chính : là các CCPS có tài s n cơ s là các cơng c tài

Trong các CCPS tài chính ngư i ta l i chia ra.
CCPS ti n t .
CCPS ch ng khốn.
1.3 PHÁT TRI N CƠNG C PHÁI SINH TRÊN TTCK.
1.3.1 Khái ni m phát tri n cơng c phái sinh.
Có th hi u, “phát tri n CCPS trên TTCK đó là q trình đưa d n nh ng cơng c tài
chính phái sinh vào giao d ch trên TTCK nh m phịng ng a r i ro, tìm ki m l i nhu n cho
các NĐT song hành v i vi c đưa CCPS vào giao d ch đó là vi c tăng trư ng quy mô giao
d ch thông qua s lư ng h p ñ ng giao d ch, giá tr h p ñ ng, s lư ng thành viên tham gia
vào th trư ng tăng lên…Trên cơ s đó cũng t o đi u ki n đa d ng hóa s n ph m trên TTCK
đáp ng nhu c u ñ u tư c a xã h i và c a n n kinh t ”.
1.3.2 Tiêu chí đánh giá s phát tri n CCPS.
Phát tri n CCPS ñư c ph n ánh qua m t s ch tiêu sau :
1.3.2.1 Ch tiêu đ nh tính.
- V m t kinh t , chính tr - xã h i : v i kho n thu , phí thu ñư c cho ngân sách nhà nư c.
- K t qu ñem l i cho TTCK.
- V m c ñ hài lòng c a các NĐT và các thành ph n tham gia trên th trư ng.
8


1.3.2.2 Ch tiêu ñ nh lư ng.
- Ch tiêu v doanh s .
- Ch tiêu v s n ph m trên th trư ng.
- Ch tiêu khác.
1.3.4 Ch tiêu ñánh giá m c ñ t n th t c a th trư ng
Đánh giá m c ñ t n th t c a th trư ng ta s d ng ch tiêu l i nhu n trên giá tr r i ro
(RAPM)
L i nhu n sau thu
RAPM = ------------------------------ x 100
Giá tr r i ro (Var)

Đ ph n ánh chính xác hi u qu ho t ñ ng c a th trư ng, ch tiêu RAPM ñư c ñi u
ch nh c th :
DS - chi phí - d phịng r i ro
RAPM = ------------------------------------------ x 100
Giá tr r i ro (Var)
Var = giá tr kho n r i ro x M c ñ bi n ñ ng giá tr c a kho n r i ro x căn b c
hai(kydanhgia/252) x 2.33
252 : s ngày giao d ch trong năm
2.33: giá tr phân v v i ñ tin c y 99%
1.4. NHÂN T
NH HƯ NG Đ N S PHÁT TRI N CCPS TRÊN TTCK.
Các nhân t nh hư ng ñ n s phát tri n c a các CCPS trên TTCK g m :
1.4.1 Xu t phát t phía NĐT
Nhu c u đ u tư, m c đích đ u tư, năng l c tài chính, hi u bi t c a các nhà ñ u tư ñ i v i
CCPS có ý nghĩa quy t đ nh trong vi c phát tri n các CCPS trên TTCK, khi nói đ n nhu c u
đ u tư là nói ñ n s c n thi t ph i có m t s n ph m ñ ñáp ng nhu c u c a xã h i, và là
kh i ngu n c a m i quá trình phát tri n.
1.4.2 Môi trư ng kinh t .
Môi trư ng kinh t ñư c ñ c p ñ n như : Tình hình thu nh p qu c dân, t c ñ tăng
trư ng kinh t , chu kỳ tăng trư ng kinh t , tình hình l m phát, vi c làm, vai trị c a chính
ph trong vi c n đ nh kinh t vĩ mơ…
1.4.3 Mơi trư ng pháp lý.
M t h th ng pháp lý hoàn ch nh và ch t ch thì h th ng pháp lý đó ph i đ m b o các
u c u sau
- B o v NĐT
- Đ m b o th trư ng cơng b ng, n đ nh và hi u qu .
- Đ m b o s phát tri n c a th trư ng :
- Gi m r i ro h th ng
1.4.4 Các ñ nh ch tài chính khi tham gia vào TTCK.

9


Đ nh ch tài chính là m t doanh nghi p mà tài s n ch y u c a nó là các tài s n tài chính
hay cịn g i là các hình th c trái quy n như: c phi u, trái phi u và kho n cho vay. Đ nh ch
tài chính cho khách hàng vay ho c mua ch ng khốn. Đ nh ch tài chính ch y u xu t hi n
trong TTCKPS như : NHTM, Cơng ty tài chính, CTCK, Cơng ty tư v n tài chính, Cơng ty
qu n lý qũy và các qũy ñ u tư, các t ch c ñ nh m c tín nhi m…
T nh ng l p lu n trên cho th y đư c vai trị quan tr ng c a các đ nh ch tài chính khi
tham gia vào TTCKPS, đóng vai trị trong vi c t o l p th trư ng, các t ch c đ nh ch tài
chính có nhi m v duy trì l nh mua, l nh bán v i các m c giá ñ ñ m b o th trư ng phát
tri n n ñ nh, hay ñúng hơn là bình n th trư ng.
Đ m t đ nh ch hồn thành t t thì các đ nh ch cũng ph i t trang b cho mình nh ng
đi u ki n c n thi t như : Quy mô, năng l c v tài chính, ch t lư ng ngu n nhân l c có kh
năng đáp ng t t nhu c u c a th trư ng…
Bên c nh nh ng vai trị c a các đ nh ch tài chính trong nư c thì cũng ph i ñ c p ñ n vai
trò c a các ñ nh ch nư c ngoài trong xu th h i nh p như hi n nay.
1.4.5 H t ng cơ s CNTT
Cơ s h t ng CNTT ph c v th trư ng đóng vai trị quan tr ng, then ch t, quy t đ nh s
thành cơng c a vi c xây d ng và phát tri n CCPS. Cơ s h t ng CNTT phát tri n ñ ng b
t o thu n ti n ñ i v i các NĐT khi ti p c n th trư ng và th trư ng đó ln đ m b o tuy t
m t, an tồn và minh b ch.
Chính vì v y khi đưa giao d ch tr c tuy n vào giao d ch trên th trư ng nghĩa là áp d ng
h th ng CNTT hi n ñ i có chu n b ñ y ñ t cơ s v t ch t đ n trình đ c a ngư i v n
hành, làm hi n ñ i hóa các khâu trong giao d ch, đ m b o giao d ch ñư c th c hi n nhanh
chóng, chính xác và tăng tính thanh kho n trên th trư ng.
K t Lu n chương 1
Như v y, có th nói r ng m c dù đã có s hi n h u c a nh ng công c cơ s và nhu c u
giao d ch, m c ñ phát tri n c a TTTC và các y u t cơ b n đ hình thành nên TTCKPS
nhưng chưa th kh ng ñ nh TTCK Vi t Nam đã đ chín đ có th phát tri n các CCPS trên

TTCK m t cách thu n l i và d dàng, chính vì v y Vi t Nam c n ph i có nh ng chính sách
và l trình phát tri n sao cho h p lý v i tình hình hi n t i c a TTCK. TTTC Vi t Nam ñư c
coi là m t th trư ng m i n i có nhi u ti m năng. Tuy nhiên, đ có th phát tri n các CCPS
trên TTCK– nơi giao d ch ch ng khốn phái sinh c n có đ đ chín xét trên phương di n :
- H th ng CNTT cho phép th c hi n thanh toán và giao d ch các h p ñ ng phái sinh.
- Trung tâm lưu ký và thanh toán bù tr .
- S hi n h u c a các t ch c trung gian th trư ng có th đóng vai trị nhà t o l p th trư ng.
- Các quy ñ nh, ch tài, thông tư hư ng d n thi hành c a các cơ quan qu n lý nhà nư c.
- Hi u bi t c a nhà ñ u tư và thành viên th trư ng v các cơng c phái sinh đ đ có th
tham gia giao d ch phái sinh…

10


CHƯƠNG 2
TH C TR NG PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH T I VI T NAM &
KINH NGHI M C A M T S NƯ C
2.1. TH C TR NG PHÁT TRI N CCPS TRÊN TTCK VI T NAM.
2.1.1. Vài nét v th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
Năm 2006 v n hóa c a TTCK chi m kho ng 22,7% GDP, năm 2007 v n hóa c a TTCK
chi m kho ng 40% GDP, năm 2008 do nh ng bi n ñ ng b t n c a TTTC tồn c u nói
chung làm cho di n bi n c a TTCK trong năm này có nh ng s t gi m m nh, m c v n hóa
c a th trư ng năm 2008 chi m kho ng 19,76% GDP.
Trong năm 2009 TTCK th gi i nói chung và TTCK Vi t Nam nói riêng v n có nh ng
di n bi n h t s c ph c t p, ch s ch ng khoán c a Vi t Nam (Vn-index) gi m th p nh t
xu ng cịn 234 đi m vào ngày 24/2 và tăng lên 633,21 ñi m vào ngày 23/10 m c v n hố
tồn th trư ng là 620 nghìn t đ ng (36 t USD) chi m kho ng 42% GDP, S lư ng Công
ty niêm y t là 457 Công ty, tăng 120 Công ty so v i th i ñi m cu i năm 2008, S lư ng tài
kho n NĐT là 793 nghìn tài kho n, tăng 243 nghìn tài kho n so v i cu i năm 2008.
Thành t u và h n ch c a TTCK Vi t Nam trong th i gian qua v i nh n xét như sau :

2.1.1.1 K t qu đ t đư c.
Cung hàng hóa trên th trư ng : T khi TTCK b t ñ u ñi vào ho t ñ ng khi ñó ch có 2 t
ch c niêm y t ñ n h t năm 2009 trên TTCK Vi t Nam đã có 457 t ch c niêm y t.
C u ñ u tư ch ng khoán : S lư ng tài kho n giao d ch c a các NĐT trong nư c và nư c
ngoài liên t c tăng, th hi n nhu c u ñ u tư c a xã h i đ i v i TTCK Vi t Nam, tính ñ n h t
năm 2009 TTCK Viêt Nam ñã có hơn 739 nghìn tài kho n c a các NĐT
Theo th ng k hi n nay các NĐT nư c ngồi đang n m gi kho ng 30% c ph n c a các
Công ty niêm y t và doanh s giao d ch chi m kho ng 18% - 20% giao d ch toàn th trư ng.
Giao d ch ch ng khoán trên th trư ng t p trung : Giá tr ch ng khốn đư c giao d ch bình
quân/phiên trên th trư ng t p trung trong 3 tháng ñ u năm 2009 th trư ng ti p t c ch ng
ki n s ñi xu ng c a TTCK, vào tháng 2/2009 giá tr giao d ch bình qn ch đ t 854,94 t
đ ng, t tháng 4/2009 tình hình kinh t trong nư c và th gi i có d u hi u ph c h i làm cho
giá tr giao d ch bình quân tồn th trư ng đ t 2.872,75 t đ ng/phiên.
Ho t ñ ng c a t ch c trung gian th trư ng : Tính đ n h t năm 2009 TTCK có 105
CTCK đư c c p phép thành l p v i quy mô v n kho ng hơn 23.000 t đ ng và 46 Cơng ty
qu n lý qũy ñ u tư.
Ho t ñ ng c a các t ch c trung gian mà ñây là các CTCK thì th i gian g n đây các
CTCK tích c c th c hi n công tác tư v n c ph n hóa, tư v n niêm y t, phát hành c phi u,
t ch c bán ñ u giá c ph n hóa...
11


Khung pháp lý, th ch chính sách th trư ng : Năm 2009 th c thi chuy n ñ i mơ hình
TTGDCK Hà N i thành SGDCK Hà N i và trung tâm LKCKCK thành Công ty TNHH m t
thành viên, ñưa vào giao d ch sàn UPCOM ñây là sàn giao d ch dành cho nh ng c phi u
c a Cơng ty đ i chúng chưa niêm y t và th trư ng trái phi u chính ph chun bi t. Ngồi
ra, đ đ y nhanh q trình phát tri n m t s quy t ñ nh tiêu bi u như :
Ngày 29/9/2005, th tư ng chính ph ban hành quy t ñ nh 238/2005/QĐ-TTg v t l
n m gi c a các NĐT nư c ngoài, theo đó t l s h u đ i v i NĐT nư c ngoài trên TTCK
t 30% lên 49%

Ngày 2/8/2009 quy t ñ nh s 128/2007/QĐ-TTg c a th tư ng chính ph v vi c phát
tri n th trư ng v n Vi t Nam ñ n năm 2010 và t m nhìn đ n năm 2020 theo ñó phát tri n
nhanh, ñ ng b , v ng ch c th trư ng v n Vi t Nam, trong đó TTCK đóng vai trị ch
đ o,ph n đ u đ n năm 2015 giá tr v n hóa TTCK ñ t 50% GDP và ñ n năm 2020 ñ t 70%
GDP.
Ngoài ra trong chi n lư c tài chính Vi t Nam đ n năm 2010 cũng n u rõ Hoàn thi n h
th ng pháp lu t ñ m b o xây d ng và phát tri n ñ ng b TTTC và th trư ng d ch v tài
chính. Đa d ng hóa s n ph m có đ y đ các ch ng lo i hàng hóa cho TTTC và d ch v tài
chính tương t như th trư ng c a các nư c trong khu v c.
2.1.1.2 H n ch c a th trư ng ch ng khốn.
Ngồi nh ng thành t u c a TTCK đã nói trên, đ n nay TTCK Vi t Nam cũng b c l
nh ng h n ch nh t ñ nh th hi n m t th trư ng còn non y u, non y u v nhi u nguyên
nhân, non y u v cách ñi u hành th trư ng, công ngh ph c v cho th trư ng, v ki n th c
c a các NĐT...
T cu i năm 2007 ñ n nh ng tháng ñ u năm 2009 TTCK Vi t Nam liên t c bi n ñ ng
theo chi u hư ng x u, vn-index liên t c gi m ñi m t
ngư ng hơn 1100 đi m thì đ n ngày
24/2/2009 ch s vn-index ch cịn 234 đi m, giá tr giao d ch c phi u bình quân năm 2007
là 1065,25 t ñ ng/phiên, năm 2008 ñ t 738,81 t ñ ng/phiên, năm 2009 ñ t 2.469,39 t
ñ ng/phiên. Bên c nh đó cịn có s tham gia c a m t s t ch c nư c ngoài th c hi n vi c
tái cơ c u l i danh m c ñ u tư, chuy n hư ng sang ñ u tư vào trái phi u ñã làm cho giá tr
giao d ch bình quân trên th trư ng năm 2008 tăng 185% so v i năm 2007 (năm 2007 là
471,71t ñ ng năm 2008 là 870,47 t ñ ng).
Ngoài ra v m t ch quan TTCK Vi t Nam v n cịn có nh ng h n ch nh t đ nh như :
Tuy quy mơ th trư ng tăng cao, song quan h cung - c u ch ng khốn nhi u lúc m t cân
đ i
H th ng danh m c s n ph m trên th trư ng cịn nghèo nàn và đơn đi u chưa ñáp ng ñ
nhu c u c a NĐT.
H th ng h t ng ph c v ho t ñ ng c a th trư ng còn nhiêu b t c p, l c h u.
Tính cơng khai, minh b ch c a th trư ng thông qua vi c cơng b thơng tin có đư c c i

thi n nhưng ch t lư ng, n i dung và th i h n cơng b l i chưa đáp ng ñư c yêu c u qu n lý
và cho th trư ng.
12


Ho t đ ng c a TTCK t do cịn khá r ng, thi u tính cơng khai, minh b ch, khơng đư c t
ch c qu n lý, giám sát b i m t pháp nhân nên kh năng x y ra r i ro r t cao.
Ch t lư ng nghi p v tư v n, phân tích c a các thành viên th trư ng (ch y u là các
CTCK) v n còn th p.

2.1.2 Th c tr ng phát tri n công c phái sinh t i Vi t Nam.
Trong ph n này là ñánh giá sơ lư c v th c tr ng phát tri n CCPS trên TTCK m t s
phương di n như
2.1.2.1 S hi n h u c a các giao d ch phái sinh và các công c cơ s .
Nh ng giao d ch phái sinh và công c cơ s hàng hóa : Vi t Nam đã có m t s m t hàng
nông s n ch l c và có th m nh trong xu t kh u có th làm cơng c cơ s cho các s n ph m
phái sinh hàng hóa như cà phê, h tiêu, g o…Năm 2007 m t hàng cà phê c a Vi t Nam
ñư c ñưa vào giao d ch th nghi m t i sàn giao d ch hàng hóa.
Đ n nay, Vi t Nam ngồi cà phê cũng có m t s m t đư c giao d ch trên TTPS thơng qua
các SGD hàng hóa l n trên th gi i như : G o (Thái Lan), Cao su (Tokyo), coca, ñư ng
tr ng (London, NY), d u c , d u ñ u nành, ñ u nành (Malaysia, CBOT), lúa mì, bơng, ngơ,
nhơm, thi c…
Nh ng cơng c cơ s cho các CKPS tài chính : Hi n t i Vi t Nam chưa có các giao d ch
phái sinh tài chính mà cơng c cơ s là hàng hóa trên TTCK, nhưng trên th c t , các giao
d ch phái sinh tài chính đã ñư c th c hi n t vài năm g n ñây trên th trư ng Ngân hàng và
kim lo i qúy.
Giao d ch kỳ h n xu t hi n v i tư cách là cơng c tài chính phái sinh ñ u tiên Vi t Nam
theo quy t ñ nh s 65/1999/QĐ-NHNN7 ngày 25/2/1999. Tuy nhiên giao d ch ch chi m
kho ng 5-7% kh i lư ng giao d ch c a th trư ng ngo i t liên Ngân hàng.
Giao d ch hốn đ i cũng xu t hi n theo quy t ñ nh s 430/QĐ-NHNN ngày 24/12/1997

và sau này là quy t ñ nh s 893/2001/QĐ-NHNN ngày 17/7/2001 c a th ng ñ c NHNN.
Các CCPS lãi su t và t giá ngo i t ti p t c xu t hi n và ñư c các ngân hàng s d ng do
nhu c u n i t i c a các NHTM nh m theo k p chu n m c ho t ñ ng Ngân hàng qu c t .
Quy n ch n ngo i t , lãi su t và vàng là nh ng CCPS ñư c th trư ng hoan nghênh và
đón nh n nhi u nh t do nh ng ưu đi m v n có c a nó trong b i c nh lãi su t, t giá và giá
vàng luôn tr ng thái tăng liên t c.
Công c cơ s trên TTCK : Tính đ n h t năm 2009 TTCK Vi t Nam có 457 lo i c
phi u và hơn 700 mã trái phi u. Hi n nay, TTCK Vi t Nam có ba ch s ch ng khoán là Vnindex, Upcom-index, Hastc-index. Các ch s này ñư c xây d ng trên cơ s tính bình qn
gia quy n v i tr ng s là t tr ng niêm y t c a m i c phi u trong danh m c.
Đ xây d ng các h p ñ ng phái sinh d a trên ch s ch ng khốn, đi u c n thi t là ph i
đưa ra m t cách tính ch s phù h p, ñ ng th i l p ra m t s các ch s khác ngoài Upcomindex, Vn-index và Hastc-index. Danh m c ch ng khoán ñ xây d ng nh ng ch s này ph i
bao là c phi u có tính thanh kho n cao.
13


2.1.2.2 Môi trư ng kinh t và nhu c u s d ng CCPS trong phòng ng a r i ro.
T nh ng bi n ñ ng m nh m c a n n kinh t và TTCK trong th i gian qua địi h i m t
nhu c u s d ng CCPS trong phòng ng a r i ro, n n kinh t Vi t Nam hi n nay đang có
nh ng y u t r t thu n l i ñ phát tri n các CCPS trên TTCK.
Nhu c u phòng tránh r i ro b ng nh ng CCPS ngày càng tăng lên trong b i c nh th
trư ng th gi i có nhi u bi n đ ng khó lư ng v giá c , ngu n cung lương th c, vàng, d u
l a, kim lo i khác…
2.1.2.3 Giao d ch CCPS t n t i trên TTCK.
Trong giai ño n th trư ng tăng trư ng gi a năm 2007, quy n mua c ph n tr thành m t
công c ưa thích c a các cơng ty phát hành, hàng lo t các công ty tăng v n và s d ng quy n
mua c ph n như m t hình th c thu hút NĐT. Năm 2007, nhi u Công ty phát hành tăng v n
2 ñ n 3 l n như CTCK H i phòng, Ngân hàng Sài gòn Thương tín, Cơng ty g ch men Thăng
Long…dư i d ng quy n mua c ph n ưu ñãi.
Ngày 26/10/2007 l n ñ u tiên t i SGDCK Thành ph H Chí Minh T ng cơng ty đi n l c
Vi t Nam ñã th c hi n bán ñ u giá 75 tri u quy n mua c ph n c a cơng ty Th y đi n Vĩnh

Sơn Sông Hinh. Sau Vĩnh Sơn Sông Hinh, ngày 17/3/2008 T ng công ty thép Vi t Nam
cũng th c hi n bán ñ u giá quy n mua c ph n c a Cơng ty c ph n Kim khí TPHCM v i
10 tri u quy n mua c ph n…
Các CCPS cơ b n là h p ñ ng tương lai, h p ñ ng quy n ch n ch ng khốn đ t ra như
m t địi h i b c thi t. Tuy nhiên, do chưa có quy ñ nh pháp lý ñi u ch nh nên các h p ñ ng
phái sinh chưa ñư c phát tri n trên th trư ng v n Vi t Nam. M t s CTCK dư i m t vài
hình th c th này hay th khác ñã tri n khai m t s nghi p v phái sinh này. Tuy nhiên, các
ho t ñ ng này di n ra manh mún và l t , ti m n nhi u r i ro.
2.2 KINH NGHI M M T S NƯ C TRONG VI C PHÁT TRI N CCPS
TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN.
2.2.1 Th trư ng phái sinh c a M .
TTCKPS M có b dày hơn 160 năm. Hi n nay, t i UBCK M SEC (U.S Securities and
Exchange Commission) có 6 th trư ng quy n ch n ñăng ký ho t ñ ng và 12 th trư ng h p
đ ng tương lai. Hàng hóa trên TTPS r t phong phú, ña d ng.
SGD quy n ch n Chicago (CBOE) là SGD có th ph n d n ñ u th trư ng quy n ch n t i
M chi m kho ng 31,8%, các năm ti p theo m c ñ t ñư c ư c ch ng 33%, s lư ng h p
ñ ng quy n ch n c phi u tính đ n ngày 28/3/2008 là 2416 h p ñ ng.
2.2.2 Th trư ng phái sinh c a Australia
SGDCK Australia ASX (Australian Securities Exchange) ñ t m c tăng trư ng cao v i
17,6% năm 2006 và 15% năm 2007.
Hi n nay, h th ng giao d ch c a SFE cho phép các NĐT có th th c hi n giao d ch
24h/ngày thông qua nhi u phương th c giao d ch khác nhau như th c hi n giao d ch tr c
tuy n, g i ñi n tho i...
S n ph m n i b t c a SFE là h i phi u Ngân hàng v i th i h n 90 ngày, ñ i v i trái phi u
kho b c v i th i h n 3 năm và 10 năm, ñ i v i ch s c phi u SPI 200. B n lo i s n ph m
14


này chi m t i 94% kh i lư ng giao d ch h p ñ ng tương lai trên SFE và 70% c a t ng s
h p ñ ng tương lai giao d ch trên ASX và SFE.

Đ thu n l i cho ho t ñ ng c a SFE cịn có s h tr c a h th ng thanh tốn bù tr cho
phép SFE ch đ ng trong qu n lý, giám sát th trư ng, nh t là khi giao d ch ñư c th c hi n
liên t c 24h/ngày.
2.2.3 Th trư ng phái sinh c a Nh t B n.
TTCKPS Nh t B n v i m t s ñ c ñi m như s n ph m mang tính ph c t p, ñ i tư ng
tham gia chuyên nghi p, giao d ch mang tính ch t đ u cơ cao và hàm ch a nhi u r i ro. Do
v y, TTCKPS ph i ñư c theo dõi, ñi u ch nh k p th i và phù h p v i m c tiêu n ñ nh th
trư ng và b o v NĐT, TSE quy ñ nh m t s nguyên t c ng x ñ i v i th trư ng trong m t
s trư ng h p c th như :
- Khi giá c a th trư ng h p ñ ng tương lai và h p ñ ng quy n ch n n u vư t quá giá c a
ch s c phi u cơ s thì d ng giao d ch t m th i 15 phút
- Khi ch s TOPIX dao ñ ng ngồi kho ng cho phép thì h n ch giao d ch TOPIX ñ i v i
nh ng tài kho n ñ ng s h u c a các t ch c kinh doanh ch ng khoán.
- Tham gia giao d ch mua bán TOPIX khi đó các đ i tư ng tham gia giao d ch ph i có báo
cáo hàng ngày v vi c thay ñ i v th khi tham gia giao d ch.
2.2.4 Th trư ng phái sinh m t s n n kinh t trong khu v c.
2.2.4.1 Th trư ng phái sinh c a Đài Loan.
Qúa trình hình thành và phát tri n c a th trư ng : Đư c chia làm 2 giai ño n.
- Giai ño n giao d ch CCPS nư c ngoài : Tháng 6/1992, lu t giao d ch CCPS nư c ngồi đã
đư c ban hành, hình thành khn kh pháp lý đ u tiên cho giao d ch các CCPS t i các th
trư ng nư c ngồi.
- Giai đo n thành l p TTPS trong nư c : Tháng 12/1995, Xây d ng b máy th c hi n giao
d ch và thanh toán bù tr cho giao d ch h p ñ ng tương lai và quy n ch n. Tháng 6/1997
Lu t giao d ch h p ñ ng tương lai ñư c ban hành, t o khuôn kh pháp lý cho 4 lo i giao
d ch áp d ng cho c giao d ch trong nư c và qu c t .
SGD h p ñ ng tương lai Đài Loan (TAIFEX) ti n hành phiên giao d ch ñ u tiên vào ngày
21/7/1997 v i s n ph m ñ u tiên c a mình là h p đ ng tương lai ch s ch ng khốn bình
qn gia quy n tr ng s giá tr th trư ng (TAIEX) và ñã nhanh chóng thành m t trong
nh ng TTPS tăng trư ng nhanh nh t th gi i.
Tăng Trư ng c a th trư ng : T khi ñi vào ho t đ ng vào năm 1998 ch có 75035 tài

kho n giao d ch phái sinh nhưng ñ n năm 2005 con s này là 569002 tài kho n. T c ñ tăng
trư ng kh i lư ng giao d ch cũng r t n tư ng, nh ng năm g n đây kh i lư ng giao d ch
khơng ng ng tăng lên đ t m c trung bình hơn 463.109 h p ñ ng/ngày, vào năm 2005 kh i
lư ng giao d ch c a TAIFEX ñ ng th 3 toàn c u, ch sau KOSPI 200 c a Hàn Qu c và
Down Jones Euro stock 50.
2.2.4.2 Th trư ng phái sinh c a Hàn Qu c.

15


Tám năm chu n b cơ s h t ng ñào t o ngu n nhân l c ñ n năm 1996 Hàn Qu c m i
chính th c cho ra ñ i TTCKPS. Hi n nay, Hàn Qu c ñ ng th 1 trong 10 SGD h p ñ ng
tương lai trên th gi i xét v kh i lư ng giao d ch(g n 2500 tri u h p đ ng).
Ngun nhân d n đ n thành cơng
- Xây d ng ñư c m t cơ ch pháp lý ch t ch và có các ưu đãi nh t ñ nh ban ñ u ñ i v i
nh ng thành viên tham gia th trư ng, mà c th là nh ng ưu ñãi v thu .
- T o d ng ñư c m t cơ s h t ng hi n ñ i cho TTPS, ñáp ng ñư c yêu c u giao d ch kh p
l nh nhanh chóng. Ch p nh n giao d ch tr c tuy n ngay t khi ñưa TTCKPS vào ho t ñ ng.
- Áp d ng phi n pháp ký qu ch t ch khi th c hi n các giao d ch CKPS nh m ngăn ng a r i
ro thanh kho n, vi c ký qu ñư c th c hi n d a trên 2 quy ch đó là m c ký qu ban đ u và
ký qu duy trì.
M t s h n ch : Kh i lư ng giao d ch c a các NĐT nư c ngồi cịn h n ch , ch chi m
kho ng 10% t ng kh i lư ng giao d ch, các NĐT nư c ngoài chi m t tr ng nh .
- T tr ng ñ u tư c a NĐT cá nhân còn h n ch , v i t tr ng giao d ch c a các NĐT ch
kho ng 9%.
- Th trư ng hàng hóa phái sinh Hàn Qu c h u như khơng phát tri n.
2.2.4.3 Th trư ng phái sinh c a Singapore.
Qúa trình hình thành và phát tri n : chia làm 2 giai ño n ch y u như sau :
Giai ño n 1: Đư c b t ñ u t năm 1984 và k t thúc vào năm 2004 trong giai ño n này th
trư ng phát tri n r t ch m, không t o ra d u n nào trong quá trình phát tri n.

Năm 1995 l n ñ u tiên Singapore ñưa quy n ch n c phi u vào giao d ch nhưng không
thành công, vi c ñưa quy n ch n c phi u vào giao d ch không thành công là do :
- Tiêu chu n ñ i v i vi c ñư c niêm y t quy n ch n quá cao.
- Nhi u quy đ nh cịn h n ch .
- Trình đ c a các NĐT cịn nhi u h n ch .
Giai ño n 2 : Đưa h th ng giao d ch tr c tuy n vào ho t ñ ng năm 2004 c ng v i m t
s nguyên nhân khác như nh ng quy ñ nh ch t ch ñ i v i vi c phát hành các cơng c CKPS
m i đã t o đà phát tri n v i t c ñ tăng trư ng cao c CKPS niêm y t và CKPS OTC.
Trong giai ño n này, l n th 2 Singapore ñưa quy n ch n c phi u vào giao d ch và đã
thành cơng, nh ng ngun nhân d n đ n thành cơng có th k ra như sau :
- Thay th h th ng kh p l nh t i sàn b ng h th ng giao d ch ñi n t tr c tuy n.
- Mi n yêu c u v b n cáo b ch.
- Gi m b t các tiêu chu n niêm y t quy n ch n.
- Xây d ng m t s nhà t o l p th trư ng.
Đi u ki n tham gia giao d ch TTCKPS Singapore: C n ñáp ng nh ng ñi u ki n nh t
ñ nh như:
Đ i v i thành viên giao d ch là cá nhân : Ph i là m t nhà kinh doanh phái sinh chun
nghi p, có đ y đ ki n th c, hi u bi t v CKPS, không yêu c u v v n t i thi u.
Đ i v i thành viên giao d ch t doanh : Có th là nh ng t ch c nư c ngồi, và khơng
có quy đ nh v m c v n t i thi u ñ i v i các thành viên này.
16


Đ i v i thành viên thanh toán : Ph i có m c v n t i thi u 5tr đơ la Singapore, có gi y
phép cung c p d ch v th trư ng v n và ñáp ng nh ng chu n m c tài chính cao nh t.
Thành viên giao d ch : Ph i có m c v n t i thi u 1tr đơ la Singapore, có gi y phép cung
c p d ch v th trư ng v n ngồi ra cịn ph i ñáp ng nh ng chu n m c tài chính th p hơn
thành viên thanh tốn.
2.3 BÀI H C KINH NGHI M TRONG VI C PHÁT TRI N CCPS TRÊN
TTCK

2.3.1 Hoàn thi n h th ng pháp lý.
Yêu c u v m t khung pháp lý hoàn ch nh và ñ y ñ cho ho t ñ ng c a th trư ng, cho
các ñ i tư ng liên quan và ñ m b o phù h p khi ho t ñ ng trong nư c và k t n i vơi qu c t .
Đ i v i h u h t các TTCK cơ s , s hình thành và phát tri n c a chúng là do nhu c u c a
xã h i và thông thư ng s ra ñ i c a chúng ñư c hình thành trư c khi có s ra đ i c a h
th ng pháp lu t. Nhưng v i s ra ñ i và phát tri n c a TTCKPS mu n có s phát tri n an
tồn, lành m nh, công b ng và b n v ng địi h i m t khung pháp lý, các văn b n hư ng d n
thi hành m t cách rõ ràng, ch t ch và toàn di n. Vì v y, vi c xây d ng khung pháp lý ch t
ch và toàn di n là m t công vi c t t y u cho vi c hình thành và phát tri n th trư ng này.
2.3.2 Đào t o ngu n nhân l c ñáp ng yêu c u v n hành.
Đào t o và ph bi n ki n th c v CCPS cho ngu n nhân l c v n hành và khai thác s
d ng công ngh , ng d ng công ngh trong quá trình v n hành th trư ng, bên c nh đó v n
đ ph bi n ki n th c v CKPS cho các NĐT cũng là m t yêu c u r t quan tr ng. Hàn Qu c
là ví d đi n hình nh t cho s thành cơng trong đào t o.
Tuy nhiên, đ i v i Vi t Nam ñ ñào t o ñư c đ i ngũ này c n ph i có cơ s v t ch t và h
th ng ñào t o ñã ñư c v n hành nhu n nhuy n. Hi n nay, UBCKNN và Trung tâm nghiên
c u và ñào t o ñã th c hi n nh ng chương trình đào t o và ph c p ki n th c ra công chúng
h t s c hi u qu k t khi thành l p TTCK.
T p chí ch ng khốn, n ph m đ u tư ch ng khoán c a th i báo kinh t …là nơi các
chuyên gia, các nhà phân tích chia s nh ng kinh nghi m, nh ng ki n th c, ñây là nh ng
phương ti n ñ c ng ñ ng các NĐT, nh ng ngư i quan tâm đ n ch ng khốn ti p c n đư c
v i nh ng k năng cơng ngh , nh ng s n ph m m i, nh ng ki n th c cơ s c a TTCK và
CKPS.
Hi n nay, các kênh truy n hình cũng đang ph i h p v i cơ quan qu n lý ch ng khốn, các
đ nh ch trung gian th trư ng th c hi n các chương trình đào t o và ph bi n ki n th c trên
truy n hình đã góp ph n ph bi n t o ñi u ki n cho nh ng ki n th c v ch ng khốn đ n
đư c v i công chúng.
Nh ng thông tin trên cho th y TTCK Vi t Nam ñã s n sàng cho ho t ñ ng ñào t o ngu n
nhân l c c n thi t khi phát tri n TTCKPS.
2.3.3 Đ u tư cơ s h t ng hi n ñ i ñáp ng tính ph c t p c a các CCPS.

Vi c giao d ch các CCPS địi h i ph i có m t cơ s h t ng k thu t hi n ñ i, nh t là h
th ng CNTT, do vi c giao d ch CCPS ph i ñư c kh p l nh liên t c, v i t c đ cao. Vì v y,
vi c yêu c u m t h th ng CNTT hi n đ i là khơng th tránh kh i, đi đơi v i vi c kh p l nh
17


liên t c đó là q trình thanh tốn bù tr , x lý giao d ch v i nhi u l nh mua, bán có th
đư c x y ra cùng lúc. Như kinh nghi m phát tri n c a Singapore ñã ñưa cho chúng ta bài
h c kinh nghi m v s phát tri n các CCPS.
Theo quy lu t phát tri n chung c a TTTC nói chung và TTCK nói riêng thì vi c Vi t
Nam xây d ng và phát tri n CCPS trên TTCK là m t ñi u t t y u.
2.3.4 Xây d ng m t TTCK ñ l n ñáp ng yêu c u phát tri n CCPS.
Đ ñ t ñư c nh ng m c tiêu trên Vi t Nam c n có nh ng đ nh hư ng phát tri n c th
như sau :
- Phát tri n TTCK d a trên tiêu chu n, thông l Qu c t , phù h p v i ñi u ki n th c t c a
Vi t Nam.
- Phát tri n TTCK đ ng b , tồn di n, ho t ñ ng hi u qu , v n hành an toàn, lành m nh.
Phát tri n m t cách ñ ng b trên t t c các phân ño n c a th trư ng như th trư ng trái
phi u, c phi u, th trư ng v n tư nhân...
- Phát tri n s n ph m, m r ng nghi p v , ho t ñ ng kinh doanh, t ch c th c hi n các hình
th c giao d ch ph i đ m b o vi c qu n tr r i ro, ñáp ng nhu c u c a công chúng ñ u tư,
thơng l Qu c t và quy đ nh pháp lu t.
- Phát tri n TTCK ph i g n k t v i phát tri n th trư ng v n, th trư ng ti n t , th trư ng
b o hi m.
Tóm l i, cho đ n nay TTCKPS ñư c xem là c u trúc cao nh t c a TTCK, vì v y chúng ta
mu n có đư c m t c u trúc th trư ng v ng ch c thì c n ph i có m t cơ s v ng ch c t
nh ng n n t ng ban ñ u là cơ s pháp lý ñi u ch nh ñ n nh ng c phi u, trái phi u cơ s t n
t i trên th trư ng và các h th ng h tr th trư ng.
2.4 XÂY D NG CƠ CH NGÂN HÀNG D LI U.
M t Ngân hàng d li u xây d ng c n ph i ñáp ng các yêu c u c th sau :

Các thơng tin đư c cung c p c p ph i đ m b o tính chính xác và minh b ch.
Ngu n thông tin ph i rõ ràng và k p th i, các thông tin ph i đư c tìm ki m d dàng.
Tính pháp lý c a các thơng tin đư c cung c p.
C nh báo nh ng r i ro có kh năng g p ph i ñ i v i các danh m c ñ u tư, các s n ph m
phái sinh...
Xây d ng mơ hình phịng ng a r i ro tham kh o.
Phương pháp nh n di n nh ng r i ro ti m n trên th trư ng.
Ngoài ra, Ngân hàng d li u còn t o cơ h i cho các NĐT, nh ng nhà phân tích có th g p
nhau, trao đ i, tìm ki m nh ng thơng tin liên quan đ n s n ph m danh m c ñ u tư.
M t nhi m v ñ t ra cũng r t quan tr ng ñ i v i Ngân hàng d li u này là cung c p
ngu n nhân l c có trình đ hi u bi t sâu v CCPS và TTCKPS.
K t Lu n chương 2
Trong chương này tôi ti n hành phân tích th c tr ng ho t ñ ng c a TTCK trong th i gian
qua trên t t c các khía c nh t c đ phát tri n, quy mô phát tri n c a TTCK, kh i lư ng c a
các công c cơ s , k t qu ñ t ñư c, nh ng h n ch còn t n t i và tình hình th c t đang t n
18


t i các giao d ch phái sinh, bài h c kinh nghi m c a các qu c gia ñi trư c t ñó rút ra ñư c
nh ng bài h c cho quá trình phát tri n CCPS...Cùng v i quy mô, ti m l c và nhu c u ñ u tư,
B o hi m, phân tán r i ro c a các NĐT và trong n n kinh t , c n s m xây d ng và phát tri n
các CCPS trên TTCK Vi t Nam.

CHƯƠNG 3
GI I PHÁP PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH TRÊN TTCK VI T NAM
3.1. Đ NH HƯ NG PHÁT TRI N TTCK VI T NAM Đ N NĂM 2020.
M c tiêu c a ñ nh hư ng và chính sách huy đ ng các ngu n l c tài chính giai đo n 20102020 là:
Phát tri n tồn di n TTCK, c v quy mô và ch t lư ng ho t ñ ng, c cung và c u, ñưa
TTCK tr thành m t kênh huy ñ ng v n hi u qu , an tồn đáp ng nhu c u v v n và nhu
c u ñ u tư c a xã h i.

M r ng quy mơ c a TTCK, ph n đ u đưa t ng giá tr v n hóa th trư ng đ t t 90% ñ n
110% GDP vào năm 2020. Đ ñ t ñư c k t qu như trên Vi t Nam c n :
- Thu h p th trư ng t do, u c u Cơng ty đ i chúng th c hi n vi c ñăng ký, lưu ký ch ng
khốn.
- G n q trình c ph n hóa, thối v n c a nhà nư c t i các doanh nghi p nhà nư c
- Khuy n khích các Cơng ty đ i chúng niêm y t ñăng ký giao d ch n u ñáp ng ñi u ki n.
L y TTCK là cơ s ñ phát tri n TTTC Vi t Nam
C ng c và hoàn thi n khuôn kh pháp lý
Phát tri n th trư ng trái phi u thành m t kênh huy ñ ng và phân b v n quan tr ng.
Tái c u trúc TTCK, hi n đ i hóa cơ s h t ng ph c v th trư ng, h th ng giao d ch, h
th ng ñăng ký, lưu ký, thanh toán và bù tr .
T ng bư c hi n đ i hóa các SGDCK, hai SGDCK đư c phát tri n theo ñ nh hư ng sau :
- Phát tri n SGDCK thành ph H Chí Minh thành th trư ng giao d ch ch ng khoán t p
trung
- Phát tri n SGDCK Hà N i thành th trư ng giao d ch ch ng khoán theo phương th c th a
thu n
3.2 S C N THI T PH I PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH.
3.2.1 Phát tri n CCPS là t t y u khi mu n phát tri n b n v ng TTCK.
Phát tri n CCPS là t t y u cho xu th phát tri n c a TTCK, quá trình phát tri n CCPS tài
chính và ch ng khốn là đi m ñ n t t y u c a m i TTTC và ch ng khoán trên th gi i.
Qúa trình phát tri n c a b t c m t th trư ng nào cũng là quá trình phát tri n t th p ñ n
cao và TTCK cũng không ph i là m t ngo i l , ñ n th i ñi m hi n t i TTPS ch ng khoán là
t ng cao nh t c a ki n trúc TTCK. Các h p ñ ng phái sinh v i công c cơ s là c phi u,
trái phi u ho c ch s ch ng khốn ph n ánh m c đ phát tri n, tính ph c t p c a tri th c và
c u trúc kinh doanh ch ng khoán.
3.2.2 Nâng cao kh năng thanh kho n và đa d ng hóa s n ph m trên TTCK.
19


CCPS ñư c bi t ñ n nhi u nh t như là nh ng cơng c nh m phịng tránh r i ro ñ i v i

các NĐT.
Phát tri n CCPS cũng là m t phương th c ñ tăng cư ng tính thanh kho n c a ch ng
khốn trên th trư ng và đ ng th i cũng là cơ s đ đa d ng hóa nh ng s n ph m c a TTCK.
Đa d ng hóa s n ph m thúc đ y các NĐT tham gia vào th trư ng nhi u hơn, huy ñ ng
ngu n v n t m th i nhàn r i, m r ng cơ h i ñ u tư…mà còn t o tâm lý yên tâm cho các
NĐT khi quy t ñ nh ñ u tư và khi c n có th d dàng thu h i l i, đi u đó th hi n thơng qua
tính thanh kho n cao c a c a TTCK. Vì v y, vi c phát tri n CCPS là m t gi i pháp t t y u
c a m t TTTC phát tri n.
3.2.3 M r ng và phát tri n ñ i tư ng tham gia vào TTCK.
Đ m r ng và phát tri n nhi u ñ i tư ng tham gia vào th trư ng hơn n a chính ph c n
s m s a đ i ban hành các chính sách ưu đãi v thu .
M r ng ñ i tư ng tham gia th trư ng c n t o cho th trư ng m t lư ng cung hàng hóa,
ch ng lo i hàng hóa nh t đ nh đáp ng nhi u nhu c u cũng như m c đích c a ngư i tham gia
th trư ng
Chính ph c n s m ban hành các quy ñ nh pháp lý cho phép các Cơng ty đ u tư ch ng
khốn m r ng ch c năng kinh doanh các nghi p v phái sinh trên th trư ng. Vì v y, m
r ng nghi p v phái sinh c a các CTCK làm tăng quy mô giá tr giao d ch v a t o ra s an
tồn và n đ nh cho th trư ng.
3.3 GI I PHÁP PHÁT TRI N CÔNG C PHÁI SINH TRÊN TTCK VI T NAM
3.3.1 Gi i pháp chung.
3.3.1.1 Xây d ng và hoàn thi n th ch , khung pháp lý v TTCK và giao d ch
phái sinh
Khung pháp lý v CCPS t i TTCK Vi t Nam h u như còn b tr ng.
Đ th c hi n ñư c m c tiêu xây d ng m t h th ng pháp lý ñ y ñ và ñ ng b các B
ngành liên quan c n ph i ti n hành so n th o, hồn thi n và s a đ i m t s n i dung cơ b n
sau :
M r ng ho t ñ ng trên TTCK, bao g m ho t ñ ng chào bán riêng l , chào bán và niêm
y t ch ng khoán c a pháp nhân nư c ngoài vào Vi t Nam và c a doanh nghi p Vi t Nam ra
nư c ngoài...
Ph m vi ñi u ch nh, ñ i tư ng áp d ng, công b thông tin.

Đ i v i CKPS cũng c n có nh ng quy đ nh, hư ng d n c th , ñ i v i s n ph m phái
sinh hi n nay nh ng quy đ nh v pháp lý v n cịn thi u nhi u. Vì v y, C n lưu ý m t s v n
ñ cơ b n sau :
Ngồi ra, c n quy đ nh rõ v trí, th m quy n c a cơ quan qu n lý tr c ti p th trư ng có
trách nhi m trong vi c duy trì m t TTCKPS an tồn, tr t t , cơng b ng và minh b ch.
Hư ng d n c th t ng hàng hóa phái sinh t phát hành, đăng ký chào bán ñ n công b
thông tin…
3.3.1.2 Thông tin, tư v n cơng c phái sinh đ n các NĐT.
20


Vi c thông tin, tuyên truy n và ph bi n ki n th c có th th c hi n b ng nhi u cách như :
Qua báo ñài, TV, các phương ti n thơng tin đ i chúng…
Thành l p trung tâm tư v n ñ u tư v ch ng khốn nói chung và CCPS nói riêng, trung
tâm này có nhi m v đào t o, c p ch ng ch , tư v n cho các NĐT, các doanh nghi p.
Đa d ng hóa hình th c ñào t o, b i dư ng nghi p v nh m ñáp ng nhu c u c a các đ i
tư ng, thơng tin tun truy n, ph bi n ki n th c v TTCK cho công chúng.
Cho phép các t ch c ñào t o ch ng khốn nư c ngồi có uy tín th c hi n d ch v đào
t o ch ng khốn t i Vi t Nam. Công nh n các ch ng ch Qu c t trong lĩnh v c ch ng
khốn.
3.3.1.3 Phát tri n h t ng cơng ngh thơng tin.
Gi i pháp h t ng CNTT s ñư c ti n hành theo hư ng sau :
Các SGDCK phát tri n h t ng CNTT nh m m c tiêu tiên ti n và hi n đ i hóa h th ng
CNTT theo tiêu chu n qu c t ñ m b o cho quá trình h i nh p.
Đ y m nh ñ u tư trang thi t b , đ ng b hóa gi i pháp CNTT, g m h th ng giao d ch, h
th ng giám sát, h th ng công b và phân ph i thông tin, h th ng lưu ký, h th ng thanh
tốn và bù tr , h th ng đăng ký …các h th ng ph i ñư c xây d ng và thi t k hi n ñ i,
tiên ti n và theo tiêu chu n qu c t .
- H th ng công b và phân ph i thơng tin ph i có tính t đ ng hóa cao, nh m đ m b o tính
minh b ch, t c th i, b o m t và toàn v n thông tin.

- H th ng giám sát tr c tuy n có kh năng x lý các tiêu chí giám sát ph c t p, có kh năng
tái t o th trư ng và ñ m b o truy xu t kh i lư ng d li u giao d ch l n.
- H th ng giao d ch h tr nhi u phương th c giao d ch, nhi u hình th c giao d ch, h tr
cơ ch chuy n l nh giao d ch thông sàn t các CTCK, b o ñ m t ñ ng hóa quy trình c a
NĐT, hư ng t i mơ hình x lý th ng.
T ng bư c k t n i giao d ch v i các SGDCK trong khu v c và trên th gi i
Xây d ng h th ng t ng h p thông tin hi n đ i, đ ng b cho tồn b th trư ng bao g m :
- Giám sát giao d ch tr c tuy n theo th i gian th c, k t n i tr c ti p vào h th ng giao d ch
và giám sát c a các SGDCK đ m b o tính cơng b ng, minh b ch trong ho t ñ ng theo thông
l Qu c t .
3.3.1.4 Nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c.
Đ phát tri n TTCKPS thì UBCKNN c n ph i có m t k ho ch ñào t o, ph bi n ki n
th c r t c th , chi ti t và có l trình theo s phát tri n c a TTCK.
Ti n hành ñào t o các ki n th c cơ b n v ch ng khoán và các cơng c tài chính trong đó
c n đ c bi t coi tr ng và chú ý ñ n CCPS và TTCKPS. Sau khi đã có m t s lư ng ki n th c
cơ b n nh t ñ nh giai đo n ti p theo đó là q trình đào t o chun sâu th m chí là c p
ch ng ch hành.
Hình th c đào t o, có th đào t o t p trung, đào t o c p nh t, ph bi n ki n th c ho c
tuyên truy n dư i hình th c báo chí, truy n hình…Tuy nhiên, v lâu dài c n đào t o bài b n
và quy trình c th .
3.3.2 Gi i pháp c th .
21


3.3.2.1 Tăng cung niêm y t.
M t s gi i pháp ñư c ñưa ra nh m tăng cung ch ng khoán niêm y t như sau :
Áp d ng bi n pháp khuy n khích Cơng ty m i niêm y t, bi n pháp khuy n khích th i
ñi m hi n nay ñ i v i các Cơng ty m i niêm y t như : phí niêm y t, lưu ký, các lo i thu c a
doanh nghi p…
Th t ch t m i quan h gi a c ph n hóa và niêm y t.

Thành l p trung tâm giao d ch dành cho các Công ty v a và nh .
Phát tri n th trư ng trái phi u chính ph , trái phi u Cơng ty đây là cơ s ra đ i h p đ ng
phái sinh.
Khuy n khích các CTCK, t ch c trung gian tài chính xây d ng danh m c s n ph m
CKPS, nh t là CKPS mang tính ch t sáng t o cao, ch ng khốn cơ s có tính thanh kho n
cao trên th trư ng.
3.3.2.2 Khai thác c u ch ng khoán.
Đ khai thác c u ch ng khoán trên th trư ng có th đưa ra m t vài gi i pháp như sau :
T i các CTCK, các trung tâm giao d ch và các s c n ph i xây d ng ñ i ngũ tư v n khách
hàng.
Đa d ng hóa các lo i s n ph m phái sinh ñáp ng yêu c u ñ u tư c a xã h i.
Khuy n khích NĐT t ch c tham gia vào CCPS nói chung,TTCK nói riêng, thành l p
qu bình n.
Khuy n khích s tham gia c a cá nhân, t ch c nư c ngồi, đ i x bình đ ng gi a các
đ i tư ng.
Cho phép giao d ch trên th trư ng OTC ñ i v i ch ng khoán phát hành qua chào bán.
Ch p thu n giao d ch t phương ti n truy n thông : giao d ch tr c tuy n, giao d ch qua
ñi n tho i…
Ch p thu n ñ i v i các ho t ñ ng mua bán kh ng, và cho vay ch ng khoán khi nhu c u
xu t hi n.
Tăng th i gian giao d ch ñ i v i các CTCK.
3.3.2.3 Phát tri n th trư ng trái phi u.
Phát tri n TTCK thì m t trong nh ng s n ph m hàng hóa khơng th thi u đư c ñó là trái
phi u, mu n làm ñư c như v y TTCK Vi t Nam c n có nh ng k ho ch phát tri n c th
như :
Thành l p cơ quan đánh giá m c tín
Cơng b ng và minh b ch hóa th trư ng
Bên c nh đó c n có nh ng quy đ nh ñ ñưa trái phi u Công ty vào giao d ch trên th
trư ng OTC là cơ s cho s ra ñ i c a th trư ng trái phi u kỳ h n khi Vi t Nam phát tri n
các CCPS.

Th c hi n m t chương trình tăng cư ng phát hành trái phi u chính ph , trái phi u ñ a
phương… là cơ s cho s ra ñ i và phát tri n m t th trư ng tương lai và quy n ch n ñ i v i
trái phi u chính ph .
3.3.2.4 Thu hút các ñ i tư ng tham gia th trư ng.
22


Đ thu hút các ñ i tư ng tham gia th trư ng nhi u hơn, ña d ng hơn và hi u bi t hơn c n
ñ m b o ch t lư ng ch ng khoán, s n ñ nh c a th trư ng và s minh b ch c a th trư ng.
Ngồi ra, đ thu hút và huy ñ ng ngu n v n ñ u tư nư c ngồi c n ph i có các quy đ nh c
th t phía nhà nư c, các cơ quan qu n lý nhà nư c v ñi u ki n và hình th c ho t ñ ng, s
h u c a NĐT nư c ngoài như:
Phát tri n các lo i hình hàng hóa và d ch v trên TTCK nh m ña d ng hóa s n ph m và
tăng tính thanh kho n cho TTCK ñáp ng nhi u d ng nhu c u khác nhau c a các NĐT.
Bình đ ng gi a các ñ i tư ng tham gia th trư ng không phân bi t trong nư c v i nư c
ngồi.
Minh b ch hóa th trư ng, quy đ nh b t bu c đ i v i Cơng ty niêm y t v ch đ báo cáo,
cơng b thông tin.
X lý, ngăn ch n k p th i ñ i tư ng l i d ng thông tin n i b ñ ki m l i và thao túng th
trư ng.
Ngồi ra, các chính sách tài chính c a nhà nư c cũng c n ph i ñư c ñi u ch nh nh m n
ñ nh ho t đ ng c a TTCK như chính sách ti n t tín d ng, n i l ng, chính sách thu …
3.3.2.5 M t s gi i pháp khác.
Đ xây d ng m t TTCK hoàn ch nh và ñ y ñ ngoài vi c ra ñ i 2 SGDCK như hi n nay
c n tách bi t m t SGD dành cho các doanh nghi p l n và m t SGD dành cho các doanh
nghi p v a và nh .
T o ñi u ki n thu n l i cho các giao d ch qua m ng.
Đa d ng hóa cơ c u s h u SGDCK thành m t t ch c l i nhu n ñư c niêm y t trên
TTCK
Xây d ng m t cơ ch thích h p cho qu n lý r i ro và nh n di n r i ro trên th trư ng

3.4 M T S KI N NGH
3.4.1 Ki n ngh v viêc nâng cao tính hi u qu c a TTTC Vi t Nam
Phát tri n quy mơ, nâng cao ch t lư ng đa d ng hóa các lo i hàng hóa đáp ng nhu c u
th trư ng :
M r ng quy mô và ña d ng hóa các lo i trái phi u, phương th c phát hành trái phi u
chính ph , trái phi u chính quy n đ a phương, trái phi u cơng trình đ đ u tư vào các d án
tr ng ñi m qu c gia.
Đ y m nh chương trình c ph n hóa các doanh nghi p, T ng Công ty nhà nư c, t p ñoàn
kinh t và các NHTM nhà nư c, g n vi c c ph n hóa v i niêm y t trên TTCK t o ngu n
cung ch ng khoán cho th trư ng.
Phát tri n th trư ng v n theo hư ng hi n đ i, hồn ch nh v c u trúc bao g m th trư ng
c phi u, th trư ng trái phi u, th trư ng các CCPS, th trư ng t p trung, th trư ng phi t p
trung…
Nghiên c u hoàn ch nh các chính sách v thu , phí, l phí ñ i v i ho t ñ ng ch ng khốn,
khuy n khích đ u tư dài h n, h n ch ñ u tư ng n h n.
3.4.2 Ki n ngh v i h th ng Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam.
Đ t o ñi u ki n thu n l i thúc ñ y th trư ng phát tri n tơi đưa ra m t s ki n ngh sau :
23


NHNN c n n i l ng d n chính sách can thi p tr c ti p vào th trư ng. Trư c m t, trong
lĩnh v c tài chính c n đ y m nh giao d ch CCPS trên th trư ng ngo i h i b ng vi c t do
hóa t giá. Thơng qua đó tăng cung và c u hàng hóa cho TTPS trong lĩnh v c Ngân hàng.
Các Ngân hàng c n chú tr ng và phát tri n các s n ph m ngân hàng hi n ñ i cho phù h p
v i xu th phát tri n c a xã h i, các s n ph m phái sinh hi n đ i như hốn đ i, quy n ch n…
NHNN c n ph i nâng cao vai trò c a mình như là ngư i cho vay cu i cùng và hoàn thi n
k năng can thi p vào th trư ng khi c n thi t.
3.4.3 Ki n ngh v các gi i pháp nh m qu n lý và ki m soát các giao d ch CCPS
nh m minh b ch hóa th trư ng.
Thi t l p nh ng tiêu chí cơ b n liên quan khi tri n khai CCPS cho TTCK như sau.

Quy ñ nh v gi i h n giá và s
Yêu c u v v n và th ch p.
Yêu c u v ñăng ký và báo cáo
M c a th trư ng : Tránh tình tr ng ch có m t s ít Ngân hàng đư c ch n làm thí ñi m
Nâng cao tính thanh kho n c a s n ph m phái sinh
3.4.4 Hoàn thi n trung tâm lưu ký ch ng khốn.
Ki n tồn và phát tri n h th ng lưu ký, đăng ký, thanh tốn, hi n đ i hóa TTLKCK.
M t h th ng ñăng ký, lưu ký, thanh toán, bù tr hi n ñ i là ñi u ki n tiên quy t, b o ñ m
TTCK phát tri n, c th trung tâm này c n ñư c th c hi n v i các ch c năng sau :
Ch c năng ñăng ký, lưu ký : Đăng ký t p trung tồn b ch ng khốn phát hành ra cơng
chúng.
Qu n lý tài kho n lưu ký m i, cho phép theo dõi qu n lý ñ n c p NĐT và tài kho n c a
thành viên.
Cung c p d ch v lưu ký ghi s toàn b ch ng khốn t giai đo n phát hành IPO
Ch c năng thanh toán, bù tr :
Cung c p các d ch v đa d ng khác nhau v thanh tốn cho trư ng h p giao d ch t p
trung ñ i v i ch ng khoán niêm y t, chưa niêm y t và ch ng khoán giao d ch trên TTPS phù
h p v i th trư ng.
Rút ng n th i gian thanh toán giao d ch ch ng khoán phù h p phù h p v i t ng mơ hình.
Th c hi n liên k t v i các TTLKCK trên th gi i.
3.4.5 Quy ñ nh pháp lý trong vi c giao d ch các công c phái sinh
Trong khuôn kh pháp lý liên quan ñ n phát tri n các CCPS c n có nh ng quy ñ nh c
th như sau :
Quy ñ nh chung, quy ñ nh v Ph m vi, ñ i tư ng ñi u ch nh.
Th trư ng các CCPS quy đ nh rõ m c đích c a vi c xây d ng, thi t l p th trư ng, các
ñi u kho n liên quan ñ n v n ñ t ch c th trư ng, thành viên tham gia th trư ng và c p
gi y phép thành viên tham gia th trư ng.
Giao d ch các CCPS, quy ñ nh v vi c niêm y t các hàng hoá giao d ch CCPS, vi c giao
d ch các CCPS, t ch c giao d ch các CCPS, C p gi y phép giao d ch CKPS, các giao d ch
b c m.

24


Thanh tốn và bù tr , quy đ nh vi c thanh toán bù tr giao d ch CKPS, các quy n và
nghĩa v c a Trung tâm trong vi c thanh toán và bù tr giao d ch CKPS, thành viên, Qu h
tr thanh tốn.
Cơng b thơng tin, quy ñ nh v vi c công b thông tin các giao d ch CKPS, t ch c, cá
nhân
Giám sát th trư ng và gi i quy t tranh ch p.
X lý vi ph m, quy ñ nh các ñi u kho n v hành vi vi ph m và hình th c x lý vi ph m.
3.5 L TRÌNH PHÁT TRI N CCPS TRÊN TTCK T P TRUNG.
L trình đ ñưa các CCPS vào giao d ch trên TTCK t p trung ñư c chia làm 3 giai ño n
như sau:
Giai ño n 1 : Đ n h t năm 2010 so n th o b sung lu t ch ng khoán 2006 và nh ng văn b n
dư i lu t
Giai ño n 2 : Giai ño n này ñư c ti n hành xây d ng cho ñ n năm 2013, giai ño n này c n
th c hi n :
Ti p t c phát tri n TTCKPS OTC ñ i v i các lo i CKPS hàng hóa ti n t và ch ng
khốn, trong giai đo n đ u có th d n ch p nh n vi c giao d ch các CKPS OTC như hi n nay
là h p pháp và ñư c pháp lu t cơng nh n, đó là cơ s , n n t ng ñ ti p t c phát tri n CKPS
TTCK t p trung,
Đ y m nh công tác ñào t o ngu n nhân l c
Chu n b cơ s h t ng k thu t cho vi c hình thành và phát tri n th trư ng như h th ng
CNTT, ph n m m ng d ng, b ng giao d ch…
Ti p t c hồn thi n khn kh pháp lý, quy đ nh, hư ng d n thi.
K t n i v i các SGD c a các nư c trong khu v c ti n t i là các SGD c a các nư c trên
th gi i.
Giai ño n 3 : Giai ño n này ñư c ti n hành ñ n năm 2015 trong giai ño n này ñưa d n các
CCPS vào giao d ch trên th trư ng t p trung, t nh ng cơng c đơn gi n (forwards, futures)
đ n nh ng cơng c ph c t p hơn (options). Ngồi ra trong giai đo n này c n ti p t c :

Hoàn thi n h th ng pháp lu t, ñ i tư ng ñi u ch nh và nh ng v n ñ liên quan.
Ti p t c chương trình đào t o và ph bi n ki n th c m t m c ñ cao hơn r ng rãi hơn.
Ti p t c hoàn thi n cơ s h t ng CNTT, TTLKCK, thanh toán bù tr cho phép các giao
d ch ñi n t tr c tuy n vào ho t ñ ng…
K t thúc giai ño n này Vi t Nam có m t TTCKPS đư c giao d ch trên th trư ng và s n
sàng cho các giao d ch và các s n ph m phái sinh mang tính ch t ph c t p.
3.6 L A CH N CCPS PHÁT TRI N TRONG GIAI ĐO N Đ U.
Trong giai đo n đ u thì l a ch n duy nh t là h p ñ ng tương lai ch s vì :
L a ch n ch s ch ng khốn làm cơng c cơ s vì v b n ch t, CKPS là m t công c
trư c h t nh m gi m thi u r i ro, ñ c bi t r i ro v bi n đ ng giá, sau đó m i nh m m c tiêu
gia tăng l i nhu n d a trên nh ng d đốn v bi n ñ ng giá tương lai.

25