Giáo án Ngữ văn 10 – (Nâng cao) THPT Châu Văn Liêm

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao Tieát 1+2:. THPT Chaâu Vaên Lieâm. Đọc văn TOÅNG QUAN CAÙC NEÀN VAÊN HOÏC VIEÄT NAM QUA CÁC THỜI KÌ LỊCH SỬ. I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Thấy được hai bộ phận hợp thành và phát triển của VHVN:Văn học dân gian và văn học vieát. - Nắm được moat cách khái quát tíên trinh phát triển của văn học viết. - Hiểu được nội dung thể hiện con ngươi Việt Nam trong văn học. II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1.Kiến thức: Những bộ phận hợp thành, tiến trình phát triển của VHVN và tư tưởng tình cảm của con người VN trong văn học,… 2.Kó naêng: Nhận diện được nền văn học của moat dân tộc. III.PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN: - Phương pháp:phát vấn, nêu vấn đề, thuyết giảng, gơi mở - Phöông tieän:SGK, SGV, taøi lieäu tham khaûo. IV. TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY: 1. Ổn định tổ chức lớp. 2. Giới thiệu bài mới: Việt Nam với hàng ngàn năm văn hiến là một nước có sự phát triển mạnh và thu được nhiều thành tựu ở mọi mặt, đặc biệt ở lĩnh vực văn hoá, mà nòng cốt là văn học giữ một vai trò quan trọng song hành với lịch sử phát triển của đất nước. Quá trình phát triển đó đã gặt hái được những tinh hoa gì, hôm nay tôi sẽ giới thiệu cho các em rõ hơn. BAØI GIAÛNG: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ HS - HS đọc phần mở đầu Sgk - Em cho biết nội dung phần vừa đọc?. - HS đọc phần I sgk - Neàn vaên hoïc Vieät Nam bao goàm những bộ phận nào? ? VHDG có những thể loại nào? ? VHDG laø saùng taùc cuûa ai? Löu truyeàn baèng caùch naøo?. YÊU CẦU CẦN ĐẠT A. Tìm hieåu chung - Nền văn học dân tộc có sức sống bền bỉ và mãnh liệt. - Nền văn học hình thành sớm, trải qua nhiều thử thách của lịch sử chống ngoại xâm. - Văn học phát triển không ngừng. - Neàn vaên hoïc ña daân toäcphong phuù, saùng taùc cuûa daân toäc Kinh tieâu bieåu hôn caû. I. Caùc boä phaän, thaønh phaàn cuûa neàn vaên hoïc Vieät Nam:VHDG vaø VHV.Hai boä phaän naøy coù moái quan heä mật thiết với nhau. 1.Vaên hoïc daân gian: VHDG thuộc tổng thể văn hoá dân gian ra đời từ thời kì sơ khai và phát triển mạnh mẽ ở thời kì cận hiện. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. ?VHV được viết bằng những loại chữ vieát naøo?laø saùng taùc cuûa ai?. - Lịch sử văn học Việt Nam phát triển qua ba thời kì, hãy chứng minh bằng các tác phẩm đã học cho mỗi thời kì aáy? - HS thảo luận nhóm 5 phút cử đại dieän trình baøy: T1&2:thời kì 1. T2&3 thời kì 2. - Ở giai đoạn này, xét về phương diện lịch sử có sự kiện gì đáng chú ý? Nó có tác động đến nền văn học không?. THPT Chaâu Vaên Lieâm đại bao gồm nhiều thể loại như: thần thoại, truyền thuyết, coå tích, ca dao, daân ca… laø saùng taùc taäp theå vaø truyeàn miệng, thể hiện tình cảm của nhân dân lao động. 2. Vaên hoïc vieát: - Chủ yếu do đội ngũ tri thức sáng tạo được viết bằng chữ Hán, chũ Nôm và chữ Quốc Ngữ. - Là sáng tác của trí thức, mang đậm dấu ấn sáng tạo cuûa caù nhaân. II. Các thời kì phát triển của nền văn học 1. Thời kì từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX:Văn học trung đại. - Văn học viết bằng chữ Hán và chữ Nôm. - Văn học gắn với đấu tranh dựng nước và giữ nước. - Chịu ảnh hưởng của hệ thống thi pháp trung đại, đặc biệt là từ văn học Trung Quốc. - Tác giả, tác phẩm: Nam quốc sơn hà – Lí Thường Kiệt, Bình Ngô đại cáo – Nguyễn Trãi, Hịch tướng sĩ – Trần Quoác Tuaán, Nguyeãn Du, Nguyeãn Bænh Khieâm… - Thơ văn chữ Nôm phát triển mạnh: Quốc âm thi tập Nguyễn Trãi, Bạch Vân quốc ngữ thi - Nguyễn Bỉnh Khiêm, Truyền kì mạn lục – Nguyễn Dữ, Hồ Xuân Höông, Baø huyeän Thanh Quan, Chinh phuï ngaâm – Ñaëng Traàn Coân, Truyeän Kieàu - Nguyeãn Du, Luïc Vaân Tieân – Nguyeãn Ñình Chieåu… 2. Thời kì từ đầu thế kỉ XX đến CMT8 năm 1945. - Chữ viết chủ yếu bằng chữ Quốc ngữ. - Thực dân Pháp khai thác thuộc địa sự thay đổi về cơ cấu kinh tế, xã hội, đời sống văn hoá. - Nhiều tầng lớp mới ra đời với nhu cầu mới về văn hoá, vaên ngheä. - Aûnh hưởng tư tưởng phương Tây. - Nghề in, nghề xuất bản, báo chí, chữ quốc ngữ phổ bieán…. - Hoạt động sáng tác, phê bình chuyên nghiệp.  Tạo điều kiện đưa nền văn học vào thời kì hiện đại. 3. Thời kì từ CMT8 năm 1945 đến hết thế kỉ XX  Từ 1945 – 1975 - Dân tộc phải đương đầu với hai cuộc kháng chiến chống Phaùp vaø Mó vaên hoïc laøm nhieäm vuï ïtuyeân truyeàn chieán đấu, giáo dục chính trị, ca ngợi người anh hùng trên mặt traän. - Tác giả: Tố Hữu, Minh Huệ, Phạm Tiến Duật, Giang. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. - Em hãy nêu những nét đặc sắc truyeàn thoáng cuûa vaên hoïc Vieät Nam? - HS trả lời: - Gv nhaän Xeùt choát yù. Tìm trong Truyeän Kieàu, Nguyeãn Du đã sử dụng năm trường hợp thành ngữ hay tục ngữ một cách tài tình?. THPT Chaâu Vaên Lieâm Nam, Nguyeãn Trung Thaønh, Kim Laân…  Từ 1975 đến hết thế kỉ XX - Sau đại hội VI (1986) văn học mở rộng đề tài: chống tiêu cực và quan niệm về con người toàn diện (công dân, đời tư, xã hội, tự nhiên, tinh thần…) - Văn học đổi mới về nội dung, nghệ thuật phản ánh quá trình đất nước đi lên con đường CNH, HĐH… III. Moät soá neùt ñaëc saéc truyeàn thoáng cuûa vaên hoïc Vieät Nam 1. Lòng yêu nước, tự hào dân tộc - Yeâu queâ höông - Gắn bó với phong tục cổ truyền - Nét đẹp tính cách - Tự hào về truyền thống dân tộc - Yêu nước gắn với lòng nhân ái - Yeâu thieân nhieân 2. Người Việt Nam lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống. 3. Tình cảm thẩm mĩ: hướng về những cái đẹp nhỏ. nhắn, xinh xaén, giaûn dò nhöng tinh teá, taøi hoa. 4. Sẵn sàng tiếp thu tinh hoa nhân loại (có chọn lọc). 5. Nền văn học Việt Nam có sức dẻo dai, bền bỉ mãnh lieät. 6. Thể loại: phong phú, đa dạng. B. Baøi taäp naâng cao - Biết bao bướm lả ong lơi (ong bướm lả lơi) - Maët sao daøy gioù daïn söông (daïn daøy gioù söông) - Thân sao bướm chán ong chường bấy thân (ong bướm chán chường) …. 3.Hướng dẫn tự học: - Nắm vững bài học cũng như các giai đoạn phát triển của văn học Việt Nam. - Vẽ sơ đồ các bộ phận của VHVN. 4.Cuûng coá- Daên doø. - Tieát sau: hoïc baøi VaêÊn baûn. - Trả lời các câu hỏi ở từng đề mục của SGK.. ******************************************************************** *. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. Tuaàn 1 Tieát 3: Laøm vaên. VAÊN BAÛN I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Nắm được khái niệm và đặc điểm của văn bản. - Nâng cao năng lực phân tích và tạo lập văn bản. II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC VAØ KĨ NĂNG: 1.Kiến thức: - Khaùi quaùt veà vaên baûn. - Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn. 2. Kó naêng: - Dự đoán được nội dung của văn bản qua các dấu hiệu hình thức( tên gọi, thể loại ,thể thức cấu tạo văn bản). - Tạo lập văn bản hoàn chỉnh phù hợ với mục đíc và đối tượng giao tiếp. III.PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN. - Phương pháp: tổ chức dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, vấn đáp,…. - Phöông tieän:SGK,SGV, giaùo aùn,…. . IV.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: 1.Ổn định tổ chức lớp. 2. Kiểm tra bài cũ: Khi tham gia vào hoạt động giao tiếp cần phải chú ý đến những yeáu toá naøo? 3. Giới thiệu bài mới: Đọc một bài thơ, có người cho đó là tác phẩm, có người cho đó là văn bản. Cuộc trò chuyện giữa hai người hoặc một người đọc báo cáo trước tập thể cũng được gọi là văn bản… Vậy, văn bản là gì và nó có đặc điểm gì, chúng ta sẽ đọc- hiểu qua tieát hoïc naøy. BAØI GIAÛNG: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ YÊU CẦU CẦN ĐẠT HS - HS đọc sgk I. Khaùi quaùt veà vaên baûn - Theá naøo laø vaên baûn? - Trong giao tiếp bằng ngôn ngữ, nói phải thành lời, viết phải thành bài, lời nói và bài viết đó là vaên baûn. + Văn bản vừa là phương tiện, vừa là sản phẩm.. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. + Do nhieàu caâu caáu taïo thaønh. - Muốn tạo ra văn bản người + Độ dài ngắn khác nhau. vieát phaûi laøm gì? - Muoán taïo vaên baûn caàn xaùc ñònh: - GV cho HS theâm moät soá ví duï + Muïc ñích taïo vaên baûn. về văn bản trong đời sống: văn + Đối tượng tiếp nhận văn bản. bản trên bia đá, hoành phi, câu + Nội dung thông tin. đối, bài thơ, tập thơ… + Noùi vaø vieát nhö theá naøo. - HS đọc sgk - Vaên baûn coù ñaëc ñieåm gì? II. Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn 1. Văn bản có tính thống nhất về đề tài, tư tưởng, tình caûm vaø muïc ñích - Văn bản nào cũng nói và viết về một đề tài cụ thể. Các từ ngữ, câu văn, đoạn văn phải bám sát đề tài văn bản từ đầu đến cuối. - Tư tưởng, tình cảm trong văn bản đã qui định cách chọn lựa từ ngữ, đặt câu làm cho văn bản có tính thoáng nhaát. - Văn bản nào cũng có tính mục đích, tác động vào người nghe, người đọc để đạt được yêu cầu - Đặc điểm hoàn chỉnh về hình đã xác định trước. thức được biểu hiện như thế 2. Văn bản có tính hoàn chỉnh về hình thức naøo? - Văn bản có bố cục rõ ràng: mở bài, thân bài, keát baøi. - Các câu được sắp xếp theo trình tự hợp lí. - Các đoạn văn được nối tiếp và hô ứng với nhau, có phương tiện liên kết phù hợp. - Đòi hỏi dùng từ chính xác, sắp xếp các từ ngữ - Em hieåu vaên baûn phaûi coù taùc coù nhòp ñieäu… giaû laø ntn?Haõy trình caùc ñaëc 3. Vaên baûn coù taùc giaû ñieåm naøy? - Lá đơn, lời nói phải của một người cụ thể, bản báo cáo cũng phải có chức danh…. - Taùc phaåm vaên chöông phaûi coù teân taùc giaû, mang đậm dấu ấn của tác giả.  Luyeän taäp 1. Đặt vấn đề Toùm taét vaên baûn Toång quan 2. Giải quyết vấn đề neàn vaên hoïc Vieät Nam qua caùc 3. Kết thúc vấn đề thời kì lịch sử bằng dàn ý. - GV hướng dẫn và nhận xét. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. 4.Hướng dẫn tự học: - Nắm vững các yêu câù về tạo lập văn bản. - Vân dụng các kiến thức trên để làm bài tập 3, 5. 5. Cuûng coá – daën doø: - Nắm vững cách hiểu về văn bản, các đặc điểm, sự phân loại. - Tiếât sau:Trả lời câu hỏi theo từng đề mục trong bài phân loại văn bản theo phương thức biểu đạt. * Ruùt kinh nghieäm:. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. Tuaàn 1 Tieát 4:. Đọc văn. PHÂN LOẠI VĂN BẢN THEO PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Nắm được đặc điểm cơ bản của các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt . - Thấy được sự kết hợp đan xen lẫn nhau giữa chúng trong một văn bản. - Biết vận dụng những kiến thức về các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt vào việc đọc văn và làm văn. II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: - Văn bản theo phương thức biểu đạt: Văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, điều hành, (hành chính-công vụ); trình bày được đặc điểm của mỗi loại văn bản theo phương thức biểu đạt. - Phân biệt các kiểu văn bản theo phương thức biểu đạt. 2.Kó naêng: - Nhận diện được kiểu văn bản và phương thức biểu đạt qua các ví dụ cụ thể. - Nhận ra và phân tích được tác dụng của sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong moat vaên baûn. - Vận dụng kiến thức đã học về mục đích yêu cầu của kiểu văn bản và phương thức biểu đạt để lập ý, viết đoạn văn theo các yêu cầu khác nhau. III. PHƯƠNG TIỆN- PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. - Tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: 1. Ổn định tổ chức lớp. 2. Kiểm tra bài cũ: Ở THCS, các em dã học các kiểu văn bản và phương thức biể đạt nào? Cho ví dụ cụ thể vài kiểu văn bản và phương thức biểu đạt chính trong văn bản đó. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. 3.Giới thiệu bài mới: Để phân loại văn bản, có nhiều tiêu chí để phân loại, chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu các cách phân loại ấy trong chương trình lớp 10. Hôm nay, chúng ta tìm hiểu cách phân loại văn bản theo phương thức biểu đạt. BAØI GIAÛNG. HOẠT ĐÔÏNG CỦA GV VAØ HS Baøi 1 – Sgk 17, 18 - Caâu a – Sgk 17 - Caâu b – Sgk 18. YÊU CẦU CẦN ĐẠT I. Đọc - hiểu 1. Oân lại nội dung Tập làm văn ở THCS - Miêu tả, tự sự, biểu cảm, điều hành, thuyết minh, lập luaän. Kieåu Đặc điểm phuơng thức biểu đạt vaên baûn Miêu tả - Dùng các chi tiết, hình ảnh giúp người đọc hình dung ra được đặc điểm nổi bật của một sự việc, sự vật, con người, phong cảnh…, làm cho những đối tượng được nói đến như hiện ra trước mắt người đọc. Tự sự - Trình bày một chuỗi sự việc liên quan đến nhau, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng có một kết thúc nhằm giải thích sự việc, tìm hiểu con người, nêu vấn đề và bày tỏ thái độ khen chê. Bieåu - Trực tiếp hoặc gián tiếp bày tỏ tư tưởng, tình caûm cảm, cảm xúc, thái độ và sự đánh giá của người viết đối với đối ượng được nói tới. Ñieàu - Trình baøy vaên baûn theo moät soá muïc nhaát ñònh haønh nhằm truyền đạt lại những nội dung và yêu cầu của cẩp trên hoặc bày tỏ những ý kiến, nguyện vọng của cá nhân hay tập thể tới các cơ quan và người có quyền hạn để giải quyết. - Trình bày, giới thiệu, giải thích… nhằm làm ró Thuyeát đặc điểm cơ bản của một số đối tượng, cung minh cấp tri thức về các hiện tượng và sự vật trong tự. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. Baøi 2 – Sgk 18 - HS đọc đoạn 1 & 2, lần lượt trả lời câu hỏi.. Baøi taäp 3 – Sgk 19 - HS đọc và trả lời. THPT Chaâu Vaên Lieâm. nhieân vaø xaõ hoäi. - Dùng lí lẽ và dẫn chứng để làm sáng tỏ luận Lập luận điểm nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về một tư tưởng, quan điểm. 2. - Đoạn 1: kết hợp miêu tả và tự sự. Tự sự là chính nhưng nếu thiếu đoạn miêu tả khuôn mặt khắc khổ của lão Hạc thì đoạn sẽ thiếu sinh khí. - Đoạn 2: kết hợp nhiều phương thức biểu đạt (thuyết minh, giới thiệu, biểu cảm). Thuyết minh là chủ yếu, giới thieäu ñaëc saûn hoa traùi Nam boä. 3. Văn bản 1: viết theo phương thức thuyết minh: giới thiệu cách thức làm bánh trôi nước, nguyên vật liệu, hình dáng. - Văn bản 2: phương thức biểu cảm và miêu tả, biểu cảm laø chuû yeáu. * So saùnh: - Gioáng nhau: + Cùng miêu tả một đối tượng: bánh trôi. + Miêu tả thực đối tượng. * Khaùc nhau: - Baùnh troâi 1: nghóa ñen (nghóa goác) - Bánh trôi: cái cớ để giãi bày phẩm chất của người phụ nữ (traéng trong, thôm thaûo, taám loøng son khoâng phai nhaït duø trong hoàn cảnh thử thách). 4.Hướng dẫn tự học: - Thực hành lại các bài tập. - Tự sưu tầm và phân loại văn bản theo phương thức beau đạt. 5.Cuûng coá - daën doø: - Tieát sau: Khaùi quaùt veà vaên hoïc daân gian Vieät Nam. - Tìm hieåu khaùi nieäm VHDG, ñaëc tröng, giaù trò cô baûn cuûa VHDG. - VHDG có những thể loại nào?Vd cho từng thể loại? *Ruùt kinh nghieäm:. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. ********************************************************************* * Tuaàn 2 Tieát 5+6:. KHAÙI QUAÙT VAÊN HOÏC DAÂN GIAN VIEÄT NAM I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Học sinh nắm được các đặc trưng cơ bản và khái niệm về các thể loại của VHDG. - Hiểu rõ vị trí, vai trò và những giá trị to lớn của VHDG trong mối quan hệ với văn học viết và đời sống văn hoá dân tộc. - Biết vận dụng những tri thức trên để tìm hiểu và hệ thống hoá những tác phẩm sẽ hoïc veà boä phaän vaên hoïc naøy. II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC,KĨ NĂNG: 1.Kiến thức: - Khaùi nieäm , ñaëc tröng cô baûn vaø giaù trò nhieàu maët cuûa VHDG. - Các thể loại chính của VHDG Việt Nam. 2.Kó naêng:Bieát nhaän daïng vf tieáp nhaän caùc taùc phaåm VHDG Vieät Nam. III. PHƯƠNG PHÁP- PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. - Tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời caâu hoûi. IV. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: 1. Ổn định tổ chức lớp. 2.Kieåm tra baøi cuõ: Nêu những đặc điểm truyền thống của văn học Việt Nam? Cho những dẫn chứng để chứng minh cho luận điểm ấy? 3. Giới thiệu bài mới: Tuổi thơ của mỗi chúng ta đã từng tắm mình trong những làn điệu dân ca, ca dao ngọt ngào; từng mơ màng trong thế giới kì diệu của truyện cổ tích… Đó đều là những thể loại của văn học dân gian. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cùng tìm hiểu văn bản: Khaùi quaùt veà vaên hoïc daân gian Vieät Nam.. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. BAØI GIAÛNG: HOẠT ĐỌÂNG CỦA GV VAØ HS - HS đọc sgk - Phaàn 1 sgk trình baøy noäi dung gì?. - Taïi sao noùi VHDG laø vaên hoïc cuûa nhieàu daân toäc?. - Nêu những giá trị cơ bản của VHDG? - HS đọc sgk và trả lời. - HS đọc sgk phần 1 & 2 - VHDG coøn goïi laø vaên hoïc bình daân, vaên hoïc truyeàn mieäng, caùch gọi nào nêu được đặc trưng cơ bản nhaát cuûa boä phaän vaên hoïc naøy?. YÊU CẦU CẦN ĐẠT I. VHDG trong tieán trình vaên hoïc daân toäc 1. VHDG là văn học của quần chúng lao động - VHDG: là những sáng tác tập thể, truyền miệng, lưu truyền trong nhân dân. Tác giả là người lao động. - Nội dung: VHDG gắn bó với đời sống, tư tưởng, tình cảm của quần chúng lao động đông đảo trong xã hội, là hình thức nghệ thuật tập thể thể hiện ý thức cộng đồng của các tầng lớp dân chúng. 2. VHDG laø vaên hoïc cuûa nhieàu daân toäc - Các dân tộc (54) đều có nền VHDG mang bản sắc rieâng goùp vaøo kho taøng VHDG chung. + Người Kinh: truyền thuyết, dân ca, ca dao,… + Người Mường, Ê-đê: sử thi… + Người Thái, Tày, H’Mông: truyện thơ… 3. Moät soá giaù trò cô baûn cuûa VHDG Vieät Nam - VHDG laø cuoán “saùch giaùo khoa veà cuoäc soáng” + Cuộc sống, lí tưởng xã hội, đạo đức. + Tri thức tự nhiên, xã hội. - Goùp phaàn hình thaønh nhaân caùch, baûo toàn vaø phaùt huy những truyền thống tốt đẹp. - VHDG chứa đựng một kho tàng ngôn từ, những hình thức nghệ thuật, phương pháp xây dựng nhân vật, cốt truyeän. II. Moät soá ñaëc ñieåm cô baûn cuûa VHDG Vieät Nam 1. Tính truyeàn mieäng vaø tính taäp theå cuûa VHDG a. Truyeàn mieäng - Là phương thức sáng tác và lưu truyền của văn học dân gian. - VHDG ra đời khi chưa có chữ viết. - Khi có chữ viết, VHDG vẫn phát triển do: + Đại đa số nhân dân không cõ điều kiện học hành + Văn học viết không tái hiện được đầy đủ tư tưởng, tình caûm, thò hieáu, nguyeän voïng cuûa nhaân daân. + Văn học viết không đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ văn học một cách trực tiếp. b. Taäp theå. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. - Coù taùc phaåm VHDG laø coâng trình cuûa taäp theå. - Coù taùc phaåm VHDG laø saùng taùc caù nhaân  löu truyền khó giữu được nguyên vẹn tiếp nhận những yếu tố mới và thành sở hữu của tập thể. * Do löu truyeàn coù tính taäp theå vaø truyeàn mieäng neân: - Về phương diện hình thức: có nhiều dị bản. - Về phương diện nội dung: quan tâm đến những gì là chung nhất cho cả cộng đồng, tiếng nói chung (hiện - GV chứng minh luận điểm này. tượng môtip lặp đi lặp lại…) 2. Về ngôn ngữ và nghệ thuật của VHDG a. Ngôn ngữ của VHDG giản dị và mang nhiều đặc điểm của ngôn ngữ nói. b. Cách nhận thức và phản ánh hiện thực một cách kì aûo. - HS đọc phần III - VHDG có những thể loại chính III. Những thể loại chính của VHDG Việt Nam naøo? (teân goïi, ñònh nghóa, ví duï) * Thần thoại: Mang tính hoang đường, nhân vật Quả bầu mẹ, Thần trụ trời… thường là các vị thần, anh hùng… phản ánh nhận thức và Đăm Săn, Khinh Dú, Đẻ đất đẻ hình dung của con người về nguồn gốc thế giới và đời nước… soáng. * Sử thi dân gian: Mang nội dung kể lại những sự kiện quan trọng trong cộng đồng thông qua lối văn tự sự Thánh Gióng, Sơn Tinh- Thuỷ bằng văn vần hoặc văn xuôi kết hợp với văn vần, có hai Tinh,Mò Chaâu- Troïng Thuyû… thể loại chính là sử thi thần thoại và anh hùng. * Truyền thuyết: Mang tính tưởng tượng, nội dung kể về các sự kiện hoặc nhân vật lịch sử mang yếu tố không có thực, có 02 loại truyền thuyết là truyền thuyết Sọ Dừa, Tấm Cám lịch sử và tôn giáo. * Cổ tích: Mang nội dung là những câu chuyện tưởng tượng mà nhân vật là các dũng sỹ, nhân vật bất Thầy bói xem voi, Eách ngồi đáy hạnh, chàng ngốc… có 03 loại truyện cổ tích là cổ tích về gieáng,… loại vật, thần kì và sinh hoạt. * Ngụ ngôn: Mang nội dung nêu ên những bài học kinh nghiệm sống hoặc những bài học luận lí - triết lí có Thằng Bờm, Ba Giai- Tú Xuất… tính chất tưởng tượng, nhân vật chủ yếu là loài vật hoặc đồ vật. * Truyện cười dân gian: Có dung lượng nhỏ, mang nội dung gây cười về các hiện tượng tiêu cực trong cuộc. Trùng trục mà đứng giữa nhà * Tục ngữ: Ngắn gọn, ghi lại những điều quan sát Đến khi đụng đến nó oà khóc lên về thiên nhiên, con người, xã hội, kinh nghiệm sống, lời. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. khuyeân raên mang tính chaát trieát lí. * Câu đố: Ngắn gọn, mang tính chất miêu tả sự vật Veø con dao bằng lời nói chệch đi. * Ca dao - dân ca: Mang lời thơ và giai điệu nhạc, LVT – KNNga, Truyeän Kieàu… nội dung miêu tả tâm trạng, tư tưởng và tình cảm con người. Ca dao cũng có thể là lời nói xen vào. * Vè: Bằng văn vần, nội dung bình luận những sự Quan Aâm thị Kính, Lưu Bình – kiện có tính chất thời sự, lịch sử. Döông Leã, Kim Nham… * Truyeän thô: Keå baèng thô, coù coát truyeän, tình tieát, nhân vật, có dung lượng lớn và sự kết hợp yếu tố tự sự Baøi taäp naâng cao – Sgk 27 và trữ tình. * Các thể loại sân khấu: Chèo, tuồng, cải lương… là sự kết hợp kịch bản văn học với nghệ thuật diễn xuất cuûa dieãn vieân. * Baøi taäp naâng cao - Nhu cầu về văn hoá, nghệ thuật. - Vaên hoïc tieáp tuïc khai thaùc giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaât cuûa VHDG. 4.Hướng dẫn tự học: - Ghi lại tên bài ca những câu chuyện cổ đã từng được nghe và nêu lên một vài caûm nhaän cuûa mình. - Kẻ bảng để ghi nhớ đặc điểm chính của từng thẻ loại VHDG. 5. Cuûng coá-Daën doø: - Nắm vững nội dung cơ bản của VHDG về vị trí, đặc điểm, thể loại. - Tiết sau: Phân loại văn bản theo phong cách chức năng ngôn ngữ. + Em hiểu thế nào là phong cách chức năng ngôn ngữ? +Theo phong cách chức năng ngôn ngữ, văn bản chia làm mấy loại? * Ruùt kinh nghieäm:. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. ********************************************************************* * Tuaàn 2: Tieáât 7:. Laøm vaên. PHÂN LOẠI VĂN BẢN THEO PHONG CÁCH CHỨC NĂNG NGÔN NGỮ I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giúp HS: Nắm được cách phân loại văn bản theo phong cách chức năng ngôn ngữ để vận dụng vào đọc – hiểu văn bản và làm văn. II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC,KĨ NĂNG. 1,Kiến thức: - khái niệm phong cách chức năng ngôn ngữ. - Phân loại văn bản theo phong cách chức năng ngôn ngữ. 2.Kó naêng: - Xác định phong cách chức năng ngôn ngữ của văn bản cụ thể. - Tạo lập một văn bản thường dùng theo đúng phong cách chức năng ngôn ngữ. III.PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN. - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. - Tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời caâu hoûi. IV. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: 1. Ổn định tổ chức lớp. 2. Kieåm tra baøi cuõ: Trình bày những đặc điểm phương thức diễn đạt của kiểu văn bản miêu tả, tự sự, thuyết minh? Cho ví dụ cụ thể mỗi loại văn bản?. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. 3. Giới thiệu bài mới: Để phân loại văn bản, có nhiều tiêu chí để phân loại, chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu các cách phân loại ấy trong chương trình lớp 10. Hôm nay, chúng ta tìm hiểu cách phân loại văn bản theo phong cách chức năng ngôn ngữ. BAØI GIAÛNG:. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ HS - HS đọc phần I sgk - Phaàn I trình baøy noäi dung gì?. - Em hieåu theá naøo laø phong caùch chức năng ngôn ngữ?. - Theo phong cách chức năng ngôn ngữ, văn bản chia làm mấy loại?. Baøi taäp 1 – sgk 29 - GV hướng dẫn, HS tự làm vào vở (phần ví dụ đã có trong phần baøi hoïc).. YÊU CẦU CẦN ĐẠT I. Tìm hieåu chung 1. Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn - Do muïc ñích, noäi dung vaø nhaân vaät giao tieáp khaùc nhau nên văn bản đa dạng. Mỗi loại văn bản có đặc ñieåm rieâng. - Có nhiều cách phân loại văn bản theo những tiêu chí khác nhau: theo phương thức biểu đạt, thể thức cấu tạo, mức độ phức tạp về nội dung và hình thức, phong cách chức năng ngôn ngữ. 2. Thế nào là phong cách chức năng ngôn ngữ? - Giao tiếp là chức năng quan trọng nhất của ngôn ngữ . Thích ứng với mỗi lĩnh vực và mục đích giao tiếp, ngôn ngữ tồn tại theo kiểu diễn đạt nhất định. Mỗi kiểu diễn đạt đó gọi là phong cách chức năng ngôn ngữ. Theo phong cách chức năng ngôn ngữ, văn bản chia làm 6 loại: - Văn bản theo phong cách ngôn ngữ sinh hoạt gọi là văn bản sinh hoạt (thư, nhật kí…) - Văn bản theo phong cách ngôn ngữ hành chính gọi là vaên baûn - Văn bản theo phong cách ngôn ngữ gọi là văn bản haønh chính (quyeát ñònh, bieân baûn…) - Văn bản theo phong cách ngôn ngữ khoa học gọi là vaên baûn khoa hoïc (luaän vaên, sgk, giaùo trình…) - Văn bản theo phong cách ngôn ngữ báo chí gọi là văn bản báo chí (bản tin, phóng sự…) -Văn bản theo phong cách ngôn ngữ nghệ thuật gọi là vaên baûn ngheä thuaät (thô, truyeän…) II. Luyeän taäp 1. Loại văn Hoàn cảnh Ví duï baûn sử dụng. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao Baøi taäp 2 – sgk 29. Baøi taäp 3 – sgk 29 - GV yêu cầu HS viết và đọc đơn cuûa mình. Baøi taäp 4 – sgk 29. THPT Chaâu Vaên Lieâm 2. - Söu taàm vaên baûn - Caáu taïo moät vaên baûn haønh chính, baét buoäc coù: + Tiêu ngữ, quốc hiệu + Địa điểm, thời gian + Chữ kí người thực hiện. 3. 4. - Hai vaên baûn laø vaên baûn khoa hoïc. - Văn bản khoa học có 3 loại: chuyên sâu, sgk, phổ cập. Đó là văn bản khoa học sgk. - Nhận xét thể thức cấu tạo: trình bày rõ ràng, chặt chẽ, lôgich, chú thích rõ ràng, không dùng biện pháp tu từ, từ ñòa phöông…. 4.Hướng dẫn tự học: Viết và trình bày đơn xin học moat moan thể thao ở trường. 5.Cuûng coá, daën doø: - Nắm vững khái niệm về phong cách chức năng ngôn ngữ, các loại văn bản chia theo phong cách chức năng ngôn ngữ. - Tiết sau: Luyện tập về các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. - Chuaån bò baøi taäp SGK tr 30. * Ruùt kinh nghieäm:. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. ******************************************************************** *. Tuaàn 2: Tieát 8:. Laøm vaên. LUYEÄN TAÄP VEÀ CAÙC KIEÅU VAÊN BAÛN VAØ PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Giuùp HS: - Nắm vững và lí giải được đặc điểm của các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt đã học. - Thấy được tác dụng và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong một văn bản. II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC , KĨ NĂNG: 1.Kiến thức:Nắm vững kiến thức về các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. 2. Kĩ năng :Nhận diện, viết được các văn bản thuộc các phương thức biểu đạt khác nhau. III. PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. - Tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời caâu hoûi. IV. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: 1. Ổn định tổ chức lớp. 2.Kieåm tra baøi cuõ:. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. Thế nào là phong cách chức năng ngôn ngữ? Theo phong cách chức năng ngôn ngữ, có mấy loại văn bản? Cho ví dụ cụ thể từng loại?. HOẠT ĐỘNG CUÛA GV VAØ HS Baøi taäp 1 – sgk 30. YÊU CẦU CẦN ĐẠT Kieåu VB Mieâu taû Tự sự Bieåu caûm Ñieàu haønh. Thuyeát minh. Baøi taäp 2 – sgk 30. Baøi taäp 3 – sgk 30. Taùc phaåm Vượt thác- (Quê noäi- Voõ Quaûng) Laõo Haïc- Nam Cao Lượm- Tố Hữu. Phương thức biểu đạt Miêu tả + tự sự (miêu tả chuû yeáu) Miêu tả + tự sự + biểu cảm (tự sự là chính) Biểu cảm + miêu tả + tự sự Quyết định điều Truyền đạt nội dung, yêu động công tác caàu cuûa caáp ra quyeát ñònh với tập thể và cá nhân có lieân quan, yeâu caàu phaûi thi haønh Thông tin về Dùng lí lẽ và dẫn chứng ngày trái đất để làm rõ luận điểm naêm 2000 thuyết phục người đọc, người nghe về một quan ñieåm.. 2. - Đoạn 1: Văn bản thuyết minh (giới thiệu về cấu tạo và công dụng của đàn đáy) - Đoạn 2: Lập luận (tác dụng và sự gắn bó của âm nhạc đối với đời sống) - Đoạn 3: miêu tả (tấm lưng của ông già) - Đoạn 4: Điều hành (trình bày một số mục cụ thể nhằm mục đích hưởng ứng đợt thi đua, kết quả đạt được) - Đoạn 5: Biểu cảm (bộc lộ tình cảm với quê hương) - Đoạn 6: Tự sự (kể lại sự việc của anh thanh niên) 3. - Cảnh lầu Ngưng Bích gợi nỗi cô đơn. + Veû non xa, traêng gaàn. + Caûnh vaéng veû. - Nhớ người yêu trong nỗi đau mất mát.. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. - Nhớ nhà, cha mẹ và các em. - Noãi buoàn ñau. + Chieác thuyeàn. + Hoa troâi, caây coû. 4.Hướng dẫn tự học:Nắm vững kiến thức về các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt tiêu biểu. 5.Cuûng coá, daën doø: - Tieát sau hoïc vaên baûn Chieán thaéng MTaoMxay. + Đọc kĩ văn bản. + Tìm hiểu khái quát đặc trưng thể loại sử thi. + tìm hiểu vẻ đẹp của Đăm săn trong cuộc chiến với Mtao Mxay. * Ruùt kinh nghieäm:. ******************************************************************** * Tuaàn 3: Tieát 9+10:. Đọc văn. CHIEÁN THAÉNG MTAO MXAÂY (Trích sử thi Đăm săn) ÑO I.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Thấy được đây là đoạn trích trực tiếp thể hiện đề tài chiến tranh- đề tài trung tâm của sử thi anh hùng và ý nghĩa chiến công của người anh hùng. - Nắm được moat số đặc điểm của sử thi anh hùng qua đoạn trích. II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1.Kiến thức: - Ý nghĩa của đề tài chiến tranh và chiến công của người anh hùng Đamsăn trước Mtao Mxay. - Đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của thể loại sử thi anh hùng:Xây dựng thành công nhân vật anh hùng;ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh nhịp điệu. 2.Kó naêng: - Đọc kể diễn cảm tác phẩm sử thi. - Phân tích văn bản sử thi anh hùng theo đặc trưng thể loại.. GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Giáo án Ngữ văn 10 – Nâng cao. THPT Chaâu Vaên Lieâm. III.PHƯƠNG PHÁP, PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN: - SGK, SGV, taøi lieäu tham khaûo. - Tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi. IV. TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY: 1. Ổn định tổ chức lớp. 2.Kieåm tra baøi cuõ: ? Nêu những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian? Lấy ví dụ và phân tích để làm rõ những đặc trưng đó? ? Nêu khái niệm, đặc điểm của thể loại truyền thuyết, cổ tích, sử thi? - Giới thiệu bài mới: Đêm đêm bên mái nhà Rông đồng bào Tây Nguyên vẫn say mê kể sử thi cho nhau nghe. Trong ánh lửa bập bùng, một quá khứ anh hùng của người Ê-đê thời cổ đại lại hieän veà mhö moät nguoàn soáng tinh thaàn khoâng theå thieáu. BAØI GIAÛNG:. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ HS. YÊU CẦU CẦN ĐẠT. - HS đọc tiểu dẫn sgk I/ Đọc - hiểu khái quát: - Giáo viên nêu khái niệm sử 1. Tiểu dẫn thi và phân loại cho học sinh. a. Phân loại - Sử thi thần thoại: kể về nguồn gốc và sự hình thành vũ trụ, xã hội và con người như: Đẻ đất đẻ nước,Cây neâu thaàn,… - Sử thi anh hùng: miêu tả chiến công của người anh hùng, chiến công ấy có ý nghĩa với cả cộng đồng nhö: Ñaêm Saên, Khinh Duù,… ? Yêu cầu HS tóm tắt sử thi b. Tóm tắt sử thi Đăm Săn: SGK trang 32- 33 Ñaêm saên: HS:toùm taét ? Hãy cho biết vị trí của đoạn 2. Đoạn trích a. Vò trí: trích? Đoạn trích “ Chiến thắng Mtao Mxây” được trích trong phần II của sử thi Đăm Săn. ? Hãy nêu đại ý của đoạn trích? b. Đại ý đoạn trích: GV: Phạm Thị Mỹ Lời Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>