Giáo án Ngữ văn 10 – THPT Phúc Trạch

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach Ngày 20/8/2009 TiÕt 1+2 §äc v¨n. Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam. A/ Môc tiªu bµi häc Gióp HS - N¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc chung nhÊt, tæng qu¸t nhÊt vÒ hai bé phËn cña v¨n häc ViÖt Nam (v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt) vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam (văn học trung đại và văn học hiện đại). - Nắm vững hệ thống vấn đề về: +ThÓ lo¹i cña v¨n häc ViÖt Nam + Con người trong văn học Việt Nam - Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hoá của dân tộc qua di sản văn học được học. Từ đó có lòng say mê với văn học Việt Nam B/ TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức 2.Bµi cò 3.Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt Gọi HS đọc phần I SGK I. C¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc ViÖt Nam. _ V¨n häc ViÖt Nam cã mÊy Gåm hai bé phËn lín lµ v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc bé phËn? Lµ nh÷ng bé phËn viÕt. Hai bé phËn nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau nµo? 1. V¨n häc d©n gian - V¨n häc d©n gian lµ s¸ng - Lµ nh÷ng s¸ng t¸c cña nh©n d©n ®­îc truyÒn miÖng tác của ai? Các thể loại của từ đời này qua đời khác, phản ánh tư tưởng, tình cảm v¨n häc d©n gian? cña nh©n d©n - C¸c thÓ lo¹i chñ yÕu: thÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, - Đặc trưng tiêu biểu của văn tục ngữ, câu đố, vè, truyện thơ, chèo. häc d©n gian? - TÝnh truyÒn miÖng, tÝnh tËp thÓ vµ g¾n bã víi c¸c - Văn học viết do ai sáng sinh hoạt khác trong đời sống cộng đồng t¸c? XuÊt hiÖn tõ khi nµo? 2. V¨n häc viÕt - Lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt. Ra đời từ thế kỉ X a. Ch÷ viÕt cña v¨n häc ViÖt Nam - VÒ c¬ b¶n ®­îc viÕt b»ng ch÷ H¸n, ch÷ N«m vµ V¨n häc ViÖt Nam tõ x­a ch÷ quèc ng÷ đến nay về cơ bản được viết Chữ Hán là văn tự của người Hán. Người Việt đọc b»ng nh÷ng v¨n tù nµo? theo cách của mình gọi là cách đọc Hán Việt. Chữ N«m dùa vµo ch÷ H¸n s¸ng t¹o ra. Ch÷ quèc ng÷ lµ thứ chữ sử dụng chữ La tinh để sáng tạo ra. 1 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach. - Em h·y kÓ tªn mét sè thÓ lo¹i cña v¨n häc viÕt ViÖt Nam?. - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt ViÖt Nam? Em h·y kÓ tªn mét sè thÓ lo¹i cña v¨n häc viÕt ViÖt Nam? - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt ViÖt Nam? - Văn học trung đại chủ yếu viÕt b»ng v¨n tù g×? Néi dung chñ yÕu cña v¨n häc giai ®o¹n nµy? KÓ tªn mét sè t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu? - Về lịch sử xã hội nước ta giai ®o¹n nµy cã nh÷ng nÐt gì đáng lưu ý, ảnh hưởng tới sù ph¸t triÓn cña v¨n häc?. b. HÖ thèng thÓ lo¹i cña v¨n häc viÕt - Văn học trung đại: + Ch÷ H¸n chñ yÕu lµ v¨n xu«i, th¬, v¨n biÒn ngÉu. + Ch÷ N«m phÇn lín lµ th¬ vµ v¨n biÒn ngÉu. - Văn học hiện đại:Tự sự, trữ tình, kịch II. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt ViÖt Nam Nhìn tổng quát, văn học Việt Nam đã trải qua ba thêi k× lín: b. HÖ thèng thÓ lo¹i cña v¨n häc viÕt - Văn học trung đại: + Ch÷ H¸n chñ yÕu lµ v¨n xu«i, th¬, v¨n biÒn ngÉu. + Ch÷ N«m phÇn lín lµ th¬ vµ v¨n biÒn ngÉu. - Văn học hiện đại:Tự sự, trữ tình, kịch II. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt ViÖt Nam Nhìn tổng quát, văn học Việt Nam đã trải qua ba thêi k× lín: - Văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX (văn học trung đại) - Văn học từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng T¸m 1945 - Văn học từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 đến hÕt thÕ kØ XX ( Hai thời kì sau gọi là văn học hiện đại ) 1. Văn học trung đại (văn học từ thế kỉ X đến hết thÕ kØ XIX) - Văn học trung đại Việt Nam được viết bằng chữ H¸n vµ ch÷ N«m _ Nội dung chủ yếu là cảm hứng yêu nước và cảm hứng nhân đạo và hiện thực - T¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: Nam quốc sơn hà (Lí Thường Kiệt); Hịch tướng sĩ (Trµn Quèc TuÊn); C¸o b×nh Ng« (NguyÔn Tr·i); TruyÒn k× m¹n lôc (NguyÔn D÷); TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du)... 2. Văn học hiện đại (văn học từ đầu thế kỉ XX đến hÕt thÕ kØ XX) - V¨n häc cã sù giao l­u réng h¬n. Nh÷ng luång t­ tưởng tiến bộ được truyền bá từ châu Âu đã làm thay đổi nhận thức, cách cảm, cách nghĩ và cả cách nói của con người Việt. - Sự đổi mới khiến cho văn học hiện đại có một số điểm khác biệt so với văn học trung đại:. 2 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach - Em hãy nêu những tác giả + Về tác giả: đã xuất hiện đội ngũ nhà văn, nhà thơ tiªu biÓu cña v¨n häc giai chuyªn nghiÖp. ®o¹n nµy? + Về đời sống văn học: nhờ có báo chí và kĩ thuật in ấn hiện đại mà tác phẩm văn học đi vào đời sống nhanh hơn; sôi động hơn, năng động hơn... + VÒ thÓ lo¹i: th¬ míi, tiÓu thuyÕt, kÞch nãi...dÇn thay thÐ hÖ thèng thÓ lo¹i cò + VÒ thi ph¸p: hÖ thèng thi ph¸p míi dÇn thay thÕ hÖ thống thi pháp cũ, đề cao cá tính sáng tạo, đề cao "c¸i t«i" c¸ nh©n - Cách mạng tháng Tám đã mở ra một thời kì mới cho văn học nước nhà. Trong hai cuộc kháng chiến chèng Ph¸p vµ MÜ, v¨n häc lu«n theo s¸t cuéc sèng và phản ánh hiện thực cuộc sống của đất nước. Đó là nh÷ng trang sö vÎ vang vµ hµo hïng cña d©n téc: sù nghiệp đấu tranh cách mạng và xây dựng cuộc sống míi - Đất nước thống nhất, đặc biệt công cuộc đổi mới từ năm 1986 văn học hiện đại bước vào một giai đoạn ph¸t triÓn míi. V¨n häc ph¶n ¸nh c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi , sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiện đại hoá đất nước. Con người được phản ánh toàn diÖn h¬n - Nam Cao, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, Tè H÷u, NguyÔn Tu©n, Hå ChÝ Minh, NguyÔn Khoa §iÒm, Ph¹m TiÕn DuËt... III. Con người Việt Nam qua văn học Văn học là nhân học. Đối tượng trung tâm của văn học là con người. Nhưng không hề có con người trừu tượng mà chỉ có con người tồn tại trong bốn mối quan hÖ c¬ b¶n. Mèi quan hÖ nµy chi phèi c¸c néi - Mối quan hệ giữa con dung chính của văn học, có ảnh hưởng đến việc xây người với thế giới tự nhiên dựng hình tượng văn học được thể hiện như thế nào? 1. Con ngươì Việt Nam trong thế giới tự nhiên (GV gơị ý cho HS căn cứ - Văn học dân gian với tư duy huyền thoại đã kể lại vào SGK để phát hiện ra quá trình nhận thức, cải tạo, chinh phục của cha ông những nét cơ bản về mối ta với thiên nhiên hoang dã để xây dựng cuộc sống quan hệ giữa con người với tươi đẹp: thiªn nhiªn thÓ hiÖn trong S¬n Tinh - Thuû Tinh kÓ vÒ cuéc chiÕn chèng lò lôt v¨n häc) -Với con người thiên nhiên luôn là người bạn thân thiÕt. Tõ t×nh yªu thiªn nhiªn h×nh thµnh c¸c h×nh tượng nghệ thuật. VD:+ Hình ảnh ẩn dụ mận, đào trong ca dao ( Bây giờ mận mới hỏi đào - Vườn hồng đã có ai vào hay chưa) để chỉ đôi thanh niên nam nữ trẻ trung... 3 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach. - Mèi quan hÖ gi÷a con người với quốc gia, dân tộc ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo?. -Văn học Việt Nam đã phản ¸nh mèi quan hÖ x· héi nh­ thÕ nµo? -Văn học đã phản ánh ý thøc b¶n th©n nh­ thÕ nµo?. Cñng cè -C¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc ViÖt Nam? Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam? -Mục đích của việc học văn häc ViÖt Nam?. + Các hình tượng tùng, cúc, trúc, mai thường tượng trưng cho nhân cách cao thượng; các đề tài ngư, tiều, canh, mục thường thể hiện lí tưởng thanh cao ẩn dật, kh«ng mµng danh lîi cña nhµ nho. 2. Con người Việt Nam trong quan hệ quốc gia, d©n téc -Từ xa xưa con người Việt Nam đã có ý thức xây dùng quèc gia, d©n téc cña m×nh. S¸ng ch¾n b·o gi«ng, chiÒu ng¨n n¾ng löa. V× vËy v¨n häc ViÖt Nam có cảm hứng yêu nước xuyên suốt lịch sử văn học: Nam quốc sơn hà; Hịch tướng sỹ; Bình Ngô đại cáo; Tuyên ngôn độc lập... Nhiều tác phẩm của văn học yêu nước là những kiệt tác văn chương. 3. Con người Việt Nam trong quan hệ xã hội -Xây dựng một xã hội tốt đẹp là ước muốn ngàn đời cña d©n téc ViÖt Nam. RÊt nhiÒu t¸c phÈm thÓ hiÖn ước mơ về một xã hội công bằng, tốt đẹp. Vì thế văn học đã lên tiếng tố cáo các thế lực chuyên quyền bạo ngược, thể hiện sự cảm thông chia sẻ với những con người đau khổ: VD: TÊm C¸m, Tr¹ng Quúnh, ChÝ PhÌo... -Cảm hứng xã hội sâu đậm là một tiền đề quan trọng cho sù h×nh thµnh chñ nghÜa hiÖn thùc vµ chñ nghÜa nhân đạo trong văn học dân tộc 4. Con người Việt Nam và ý thức về bản thân -ý thức cá nhân thường thể hiện ở hai phương diện: th©n vµ t©m lu«n song song tån t¹i nh­ng kh«ng đồng nhất. -Văn học Việt Nam đã ghi lại quá trình đấu tranh, lựa chọn để khẳng định một đạo lý làm người trong sự kết hài hoà giữa hai phương diện. Nhưng vì hoàn cảnh nhất định mà văn học có thể đề cao một trong hai mÆt trªn. Cã lóc ph¶i biÕt hy sinh c¸i t«i c¸ nh©n vì cộng đồng. Nhưng cũng có lúc cái tôi cá nhân được đề cao. Ghi nhí: -V¨n häc ViÖt Nam cã hai bé phËn lín: v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt. V¨n häc viÕt ViÖt Nam gåm v¨n học trung đại và văn học hiện đại, phát triển qua ba thời kỳ, thể hiện chân thực, sâu sắc đời sống tư tưởng, tình cảm của con người Việt Nam. -Học văn học dân tộc là để tự bồi dưỡng nhân cách, đạo đức, tình cảm, quan niệm thẩm mĩ và trau dồi tiếng mẹ đẻ. 4 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach Ngµy 22/8/2009 TiÕt 3 TiÕng ViÖt. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. A/ Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp (HĐGT) bằng ngôn ngữ, về các nhân tố gioa tiếp (NTGT) (như nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện, c¸ch thøc giao tiÕp), vÒ hai qu¸ tr×nh trong H§GT. - Biết xác định các NTGT trong một HĐGT, nâng cao năng lực giao tiếp khi nói, khi viÕt vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. - Có thái độ và hành vi phù hợp trong HĐGT bằng ngôn ngữ b/ TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức. 2.Bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt HS đọc văn bản và trả lời các I. Thế nào là hoạt động giao tiếp băng ngôn ngữ c©u hái trong SGK 1. V¨n b¶n Héi nghÞ Diªn Hång - .H§GT ®­îc v¨n b¶n ghi l¹i - DiÔn ra gi÷a vua nhµ TrÇn vµ c¸c b« l·o. Vua lµ diễn ra giữa các nhân vật giao người lãnh đạo tối cao của đất nước, các bô lão là đại tiếp nào? Hai bên có cương vị diện cho các tầng lớp nhân dân. vµ quan hÖ víi nhau nh­ thÕ C¸c nh©n vËt giao tiÕp ë ®©y cã vÞ thÕ giao tiÕp kh¸c nµo? nhau, v× thÕ ng«n ng÷ giao tiÕp còng cã nÐt kh¸c nhau: các từ xưng hô (bệ hạ), các từ thể hiện thái độ (xin, thưa), các câu hỏi tỉnh lược chủ ngữ trong giao tiÕp trùc diÖn... - Các nhân vật giao tiếp lần - Khi người nói (viết) tạo ra văn bản nhằm biểu đạt lượt đổi vai cho nhau như thế nội dung tư tưởng, tình cảm của mình, thì người nghe nào? Người nói tiến hành (đọc) tién hành các hoạt động nghe (đọc) để giải mã những hành động cụ thể nào, rồi lĩnh hội nội dung đó. Người nói và người nghe có còn người nghe thực hiện thể đổi vai cho nhau. Như vậy, HĐGT có hai quá những hành động tương ứng trình: tạo lập văn bản và lĩnh hội văn bản nµo? - Đất nước đang bị giặc ngoại xâm đe doạ, quân và - HĐGT diễn ra trong hoàn dân nhà Trần phải cùng nhau bàn bạc để tìm ra sách cảnh nào? (ở đâu? vào lúc lược đối phó. Địa điểm cụ thể là điện Diên Hồng. nào? Khi đó nước ta có sự Rộng hơn nữa, đây là hoàn cảnh đất nước ta ở thời đại kiÖn lÞch sö g×? ) phong kiÕn cã vua trÞ v× víi mäi luËt lÖ vµ phong tôc thêi k× phong kiÕn. - HĐGT hướng vào nội dung - Thảo luận về tình hình đất nước đang bị giặc ngoại 5 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach g×?. xâm đe doạ và bàn bạc về sách lược đối phó. Nhà vua nêu ra những nét cơ bản nhất về tình hình đất nước và hỏi ý kiến các bô lão về cách đối phó. Các bô lão thể hiện quyết tâm đánh giặc, đồng thanh nhất trí rằng đánh là sách lược duy nhất - Mục đích của cuộc giao tiếp - Bàn bạc để tìm ra và thống nhất sách lược đối phó (hội nghị) là gì ? Cuộc giao với quân giặc. Cuộc giao tiếp đã đi đến sự thống nhất tiếp có đạt được mục đích đó hành động, nghĩa là đã đạt được mục đích. kh«ng ? 2.V¨n b¶n Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam - Nhân vật giao tiếp ở đây là tác giả SGK (người viết) - Thông qua văn bản đó, hoạt và HS lớp 10 (người đọc). Người viết ở lứa tuổi cao động giao tiếp diễn ra giữa hơn, có vốn sống, có trình độ hiểu biết (nhất là hiểu c¸c nh©n vËt giao tiÕp nµo ? biÕt vÒ v¨n häc) cao h¬n, cã nghÒ nghiÖp lµ nghiªn (Ai viết? Ai đọc? Đặc điểm cứu và giảng dạy văn học. Còn người đọc là HS lớp của các nhân vật về lứa tuổi, 10, trẻ tuổi hơn, có vốn sống và trình độ hiểu biết thấp vốn sống, trình độ hiểu biết, hơn. nghÒ nghiÖp... ?) - H§GT th«ng qua v¨n b¶n ®­îc tiÕn hµnh trong hoµn - Hoạt động giao tiếp đó được cảnh của nền giáo dục quốc dân, trong nhà trường tiÕn hµnh trong nh÷ng hoµn (hoµn c¶nh cã tÝnh quy thøc) c¶nh nµo? (Hoµn c¶nh cã tæ chøc, cã kÕ ho¹ch cña gi¸o dục nhà trường, hay là hoàn cảnh giao tiếp có tính ngẫu - Nội dung giao tiếp thuộc lĩnh vực văn học, về đề tài nhiªn, tù ph¸t h»ng ngµy...?) Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam. - Nội dung giao tiếp thông Nội dung giao tiếp bao gồm những vấn đề cơ bản (đã qua (văn bản đó) thuộc lĩnh được nêu thành hệ thống đề mục trong văn bản) là : vực nào? Về đề tài gì? Bao + Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam gồm những vấn đề cơ bản + Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam nµo? + Con người Việt Nam qua văn học - Mục đích giao tiếp thông qua văn bản : + Xét từ phía người viết : Trình bày một cách tổng quan một số vấn đề cơ bản về văn học Việt Nam cho häc sinh líp 10. - Hoạt động giao tiếp thông + Xét từ phía người đọc : Thông qua việc đọc và học qua văn bản đó nhằm mục và đọc văn bản đó mà tiếp nhận và lĩnh hội những đích gì? (xét từ phía người kiến thức cơ bản về văn học Việt Nam trong tiến trình viết và từ phía người đọc) ? lịch sử, đồng thời có thể rèn luyện và nâng cao các lỹ năng nhận thức, đánh giá các hiện tượng văn học, kỹ n¨ng x©y dùng vµ t¹o lËp v¨n b¶n. - Phương tiện và cách thức giao tiếp : + Dùng một số lượng lớn các thuật ngữ văn học . - Phương tiện ngôn ngữ và + Các câu mang đặc điểm của văn bản khoa học : cấu c¸ch tæ chøc v¨n b¶n cã g× t¹o phøc t¹p, nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu vÕ nh­ng m¹ch næi bËt? (Dïng nhiÒu tõ ng÷ l¹c, chÆt chÏ. 6 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach thuéc ngµnh khoa häc nµo? + KÕt cÊu cña v¨n b¶n m¹ch l¹c, râ rµng ; cã hÖ thèng Văn bản có kết cấu rõ ràng đề mục lớn nhỏ ; có hệ thống luận điểm, dùng các chữ với các đề mục lớn nhỏ thể số hoặc chữ cái để dánh dấu các đề mục... hiÖn tÝnh m¹ch l¹c, chÆt chÏ ra sao ?) Ghi nhí LuyÖn tËp - Cñng cè - Hoạt động giao tiếp là hoạt động trao đổi thông tin - Thế nào là hoạt động giao của con người trong xã hội, được tiến hành chủ yếu tiếp bằng ngôn ngữ? Hoạt bằng phương tiện ngôn ngữ (dạng nói hoặc dạng viết), động giao tiếp gồm mấy quá nhằm thực hiện những mục đích về nhận thức, về tình tr×nh? cảm, về hành động,... - Mỗi hoạt động giao tiếp gồm hai quá trình : tạo lập văn bản (do người nói, người viết thực hiện và lĩnh hội văn bản (do người nghe, người đọc thực hiện). Hai quá trình này diễn ra trong quan hệ tương tác. - Trong hoạt động giao tiếp có sự chi phối của các - Các nhân tố của hoạt động nhân tố : nhân vật giao tiếp, hoàn cảnh giao tiếp, nội giao tiÕp? dung giao tiếp, mục đích giao tiếp, phương tiện và c¸ch thøc giao tiÕp.. Ngµy 23/8/2009 TiÕt 4 §äc v¨n. Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam. A/ Môc tiªu bµi häc Gióp HS: - Hiểu và nhớ được những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian. (Đây là mục tiêu quan träng nhÊt cña bµi häc) - Hiểu được những giá trị to lớn của văn học dân gian. Đây là cơ sở để HS có thái độ trân trọng đối với di sản văn hoá tinh thần của dân tộc, từ đó học tập tốt hơn phần văn học dân gian trong chương trình. - Nắm được khái niệm về các thể loại của văn học dân gian Việt Nam. Mục tiêu đặt ra lµ HS cã thÓ nhí vµ kÓ tªn c¸c thÓ lo¹i, biÕt s¬ bé ph©n biÖt thÓ lo¹i nµy víi thÓ lo¹i kh¸c trong hÖ thèng. b/ TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức. 7 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach 2. KiÓm tra bµi cò: - C¸c bé phËn cña v¨n häc ViÖt Nam? Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn? - Con người Việt Nam qua Văn học? 3. Bµi míi: - Hãy nêu những đặc điểm c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian? - Hãy đọc một số câu thơ d©n gian mµ em thÝch vµ cho biÕt v× sao mµ em l¹i nhí, thÝch? -GV đọc một số bài ca dao, hoÆc nªu mét vµi c©u chuyÖn: " Hỡi cô tát nước...đổ đi"; "Giã sao ...thÕ nµy"; truyÖn "C©y khÕ"... - ThÕ nµo lµ truyÒn miÖng?. - Truyền miệng là phương thøc nh­ thÕ nµo? - Qu¸ tr×nh truyÒn miÖng ®­íc thùc hiÖn qua h×nh thøc nµo? GV gäi mét, hoÆc vµi em h¸t mét lµn ®iÖu chÌo, hoÆc d©n ca Quan hä. - Em hiÓu thÕ nµo lµ tËp thÓ? TËp thÓ lµ ai?. I. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian 1. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng (tÝnh truyÒn miÖng) a. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ - BÊt cø mét t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt nµo còng ®­îc s¸ng t¹o b»ng ng«n ng÷. - Những câu ca sao, những câu chuyện đó có: ngôn từ trau chuốt, có hình ảnh, để lại cảm xúc trong lòng người đọc. Có những câu chuyện theo suốt cuộc đời con người. Như vậy ta có thể kết luận: V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ. b.V¨n häc d©n gian tån t¹i vµ ph¸t triÓn nhê truyÒn miÖng - Lµ sù ghi nhí theo kiÓu nhËp t©m vµ phæ biÕn b»ng lời nói hoặc bằng trình diễn cho người khác nghe, xem. Văn học dân gian khi được phổ biến lại, đã thông qua lăng kính chủ quan của người truyền tụng nên thường được sáng tạo thêm - TruyÒn miÖng theo kh«ng gian: lµ sù di chuyÓn t¸c phÈm tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c; truyÒn miÖng theo thời gian: là sự bảo lưu tác phẩm từ đời này qua đời khác, từ thời đại này qua thời đại khác. - Thông qua diễn xướng dân gian.Tham gia diễn xướng, ít là một, hai người, nhiều là cả một tập thể trong sinh hoạt văn hoá cộng đồng. Các hình thức diễn xướng là nói, kể, hát, diễn tác phẩm văn học dân gian. Diễn xướng là hình thức tr×nh bµy t¸c phÈm mét c¸ch tæng hîp 2. V¨n häc d©n gian lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ (tÝnh tËp thÓ) V¨n häc viÕt lµ s¸ng t¸c cña c¸ nh©n, cßn v¨n häc d©n gian lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ. - Hiểu theo nghĩa hẹp là một nhóm người, hiểu theo. 8 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach. GV lÊy vÝ dô: ®iÖu hß kÐo lưới, hò giã gạo, hò chèo thuyÒn.... - V¨n häc d©n gian ViÖt Nam cã nh÷ng thÓ lo¹i nµo? H·y định nghĩa ngắn gọn và nêu ví dô vÒ tõng thÓ lo¹i?. Hs chia nhãm, mçi nhãm t×m hiÓu vµ tr×nh bµy hiÓu biÕt vÒ hai thÓ lo¹i (gv ph©n c«ng cô thÓ ). nghĩa rộng là một cộng đồng dân cư. Tập thể bao gåm nhiÒu c¸ nh©n nh­ng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ c¸ nh©n cïng mét lóc tham gia s¸ng t¸c. Mçi c¸ nh©n tham gia ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau. Nh­ng v× truyền miệng nên lâu ngày, người ta không nhớ được và cũng không cần nhớ ai đã từng là tác giả. Tác phÈm v¨n häc d©n gian trë thµnh cña chung, ai còng có thể tuỳ ý bổ sung, sửa chữa.Thông thường thì việc lµm nµy cã ý nghÜa tÝch cùc - Tập thể là tất cả mọi người, tác giả văn học dân gian chủ yếu là người bình dân. - Tính truyền miệng và tính tập thể là những đặc tr­ng c¬ b¶n, chi phèi, xuyªn suèt qu¸ tr×nh s¸ng t¹o vµ l­u truyÒn t¸c phÈm v¨n häc d©n gian, thÓ hiÖn sù g¾n bã mËt thiÕt cña v¨n häc d©n gian víi c¸c sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng + Văn học dân gian đóng vai trò phối hợp hoạt động theo nhịp điệu của chính hoạt động đó ( hò chèo thuyền, hò kéo lưới, hò giã gạo...) + Văn học dân gian gây không khí để kích thích hoạt động, gợi cảm hứng cho người trong cuộc ( hát giao duyªn, kÓ sö thi...) II. HÖ thèng thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian ViÖt Nam 1. ThÇn tho¹i Lµ nh÷ng t¸c phÈm tù sù kÓ vÒ c¸c vÞ thÇn, nh»m gi¶i thÝch tù nhiªn, thÓ hiÖn kh¸t väng chinh phôc thiªn nhiªn S¬n Tinh- Thuû Tinh; ThÇn trô trêi... 2. Sö thi Lµ nh÷ng t¸c phÈm tù sù cã qui m« lín, ng«n ng÷ cã vần nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của dân cư thời cổ đại Đẻ đất đẻ nước, Đăm Săn, Xinh Nhã... 3.TruyÒn thuyÕt Nh÷ng t¸c phÈm tù sù kÓ vÒ sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sử (hoặc có liên quan đến lịch sử) theo xu hướng lí tưởng hoá Thánh Gióng, An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuû... 4. TruyÖn cæ tÝch Tác phẩm tự sự mà cốt truyện và hình tượng được hư cấu có chủ định, kể về số phận con người bình thường 9 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach trong x· héi TÊm C¸m; C©y khÕ; Häc kh«n... 5. TruyÖn ngô ng«n T¸c phÈm tù sù ng¾n, cã kÕt cÊu chÆt chÏ, th«ng qua các ẩn dụ để kể về những sự việc có liên quan đến con người, từ đó nêu những bài học kinh nghiệm về cuéc sèng hoÆc nh©n sinh Thá vµ Rïa; §Ïo cµy gi÷a ®­êng... 6. Truyện cười T¸c phÈm tù sù ng¾n, cã kÕt cÊu chÆt chÏ, kÕt thóc bÊt ngê, kÓ vÒ nh÷ng sù viÖc xÊu, tr¸i tù nhiªn, cã t¸c dụng gây cười nhằm mục đích giải trí hoặc phê phán Ch¸y; Tr¹ng Quúnh; Tr¹ng Lîn 7. Tôc ng÷ C©u nãi ng¾n gän, hµm sóc, cã h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu, đúc kết kinh nghiệm thực tiễn ¨n kü no l©u, cµy s©u tèt lóa Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim... 8. Câu đố Bài văn vần hoặc câu nói có vần, mô tả vật đố bằng những hình ảnh, hình tượng khác lạ để người nghe tìm lời giải, nhằm mục đích giải trí, rèn luyện tư duy Ng¶ l­ng cho thÕ gian ngåi Rồi ra mang tiếng là người bất nhân 9. Ca dao Lời thơ trữ tình dân gian thường kết hợp với âm nhạc, diễn tả thế giới nội tâm của con người Hỡi cô tát nước bên đàng Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi? 10. VÌ T¸c phÈm tù sù d©n gian b»ng v¨n vÇn, cã lèi kÓ méc mạc về các sự việc, sự kiện thời sự của làng của nước VÌ th»ng Nh¸c 11. TruyÖn th¬ T¸c phÈm tù sù d©n gian b»ng th¬, giÇu chÊt tr÷ t×nh, phản ánh số phận và khát vọng của con người khi hạnh phúc và sự công bằng bị tước đoạt Tiễn dặn người yêu, Thạch Sanh 12. ChÌo T¸c phÈm s©n khÊu d©n gian kÕt hîp c¸c yÕu tè tr÷ tình và trào lộng để vừa ca ngợi những tấm gương đạo đức, vừa phê phán, đả kích cái xấu trong xã hội Quan ©m thÞ KÝnh; Kim Nham... III Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian ViÖt 10 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach. - T¹i sao v¨n häc d©n gian lµ kho tri thøc?. - TÝnh gi¸o dôc cña v¨n häc d©n gian ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo?. T¹i sao nãi VHDG cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín....?. LuyÖn tËp - Cñng cè: - Nêu ngắn gọn đặc trưng của v¨n häc d©n gian?. -Gi¸ trÞ cña v¨n häc d©n gian?. Nam 1. V¨n häc d©n gian lµ kho tri thøc v« cïng phong phú về đời sống các dân tộc Tri thức trong văqn học dân gian thuộc đủ mọi lĩnh vực của đời sống tự nhiên xã hội và con người S¬n Tinh - Thuû Tinh lµ nhËn thøc vÒ tai ho¹ lò lôt vµ kinh nghiÖm chiÕn th¾ng lò lôt ; tôc ng÷ lµ kho tri thøc vÒ kinh nghiÖm ; ca dao lµ tri thøc vÒ x· héi vµ con người... - Nh÷ng tri thøc Êy ®­îc tr×nh bµy b»ng nghÖ thuËt ngôn từ nên rất sinh động và hấp dẫn - Tri thøc d©n gian lµ nhËn thøc cña nh©n d©n ; nã kh¸c h¼n nhËn thøc cña giai cÊp thèng trÞ 2. V¨n häc d©n gian cã gi¸ trÞ gi¸o dôc s©u s¾c vÒ đạo lý làm người - Giáo dục tinh thần nhân đạo và lạc quan ; góp phần đấu tranh chống bất công, thể hiện niềm tin vào chính nghÜa, vµo c¸i thiÖn ; h×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt tèt đẹp : yêu quê hương đất nước, lòng vị tha, tính cần kiÖm... VD: Truyện Tấm Cám: giúp con người đồng cảm chia sẻ với nỗi bất hạnh của Tấm; khẳng định phẩm chất cña TÊm, lªn ¸n kÎ ¸c, kÎ xÊu 3. V¨n häc d©n gian cã gi¸ trÞ thÈm mü to lín, gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho nÒn v¨n häc d©n téc - V¨n häc d©n gian ®­îc ch¾t läc qua kh«ng gian, thời gian, đến với chúng ta đã trở thành những viên ngọc long lanh. Nhiều tác phẩm đã trở thành mẫu mực để mọi người học tập. Những lời ca xưa vẫn làm say lòng người hôm nay - NhiÒu n¨m v¨n häc viÕt ch­a cã vµ ch­a ph¸t triÓn, văn học dân gian đóng vai trò chủ đạo - Các nhà thơ sau này đã học ở ca dao: giọng điệu trữ tình, cảm nhận của thơ ca trước cuộc sống; cách sử dụng ngôn từ của nhân dân trước cái đẹp. Học ở truyÖn c¸ch x©y dùng cèt truyÖn Ghi nhí: _ Văn học dân gian tồn tại dưới hình thức truyền miệng thông qua diễn xướng. Trong quá trình lưu truyÒn, t¸c phÈm v¨n häc d©n gian ®­îc tËp thÓ kh«ng ngõng s¸ng t¹o l¹i vµ hoµn thiÖn. V¨n häc d©n gian g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong đời sống cộng đồng 11 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach Ngµy 25/8/2009 TiÕt 5 TiÕng ViÖt. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ ( TiÕp theo). A/ Môc tiªu bµi häc Nh­ tiÕt 3 b/ TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: - Thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? Quá trình của hoạt động giao tiếp? Các nhân tố của hoạt động giao tiếp? 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt II. LuyÖn tËp HS lần lượt làm các bài tập, Gợi ý: sau đó trình bày lời giải của 1. Bài tập 1 m×nh. Hình thức giao tiếp mang màu sắc văn chương Mỗi bài tập GV gọi một HS a) Nhân vật giao tiếp: những người nam và nữ trẻ tuổi, trình bày bài giải; các HS điều đó thể hiện qua các từ anh và nàng khác phát biểu bổ sung, điều b) Hoàn cảnh giao tiếp: vào một đêm trăng thanh (đêm chØnh hay söa ch÷a. Sau mçi tr¨ng s¸ng vµ thanh v¾ng)- thêi gian thÝch hîp cho bài tập, GV nhận xét, đánh những câu chuyện tâm tình của nam nữ trẻ tuổi: bộc gi¸ vµ cho ®iÓm HS b¹ch t×nh c¶m yªu ®­¬ng c) Nhân vật " anh" nói về sự việc "tre non đủ lá" và đặt ra vấn đề "nên chăng" tính đến chuyện " đan sàng". Tuy nhiên, đặt câu chuyện trong hoàn cảnh một "đêm trăng thanh" và các nhân vật giao tiếp là một đôi nam nữ trẻ tuổi, thì nội dung và mục đích câu chuyện kh«ng ph¶i lµ "®an sµng". Lêi cña nh©n vËt "anh" cã một hàm ý: cũng như tre, họ đã đến tuổi trưởng thành, nên tính đến chuyện trăm năm d) Cách nói của chàng trai (mượn hình ảnh "tre non đủ lá" và mượn chuyện "đan sàng") rất phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp. Cách nói đó mang màu sắc văn chương, thuộc về phong cách văn chương,vừa có hình ảnh, vừa đậm sắc thái tình cảm, nên dễ đi vào lòng người 2. Bµi tËp 2: Hình thức giao tiếp mang tính chất đời thường a) Trong cuéc giao tiÕp, c¸c a) Trong cuéc giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp ( A Cæ nhân vật đã thực hiện bằng và người đàn ông ) đã thực hiện các hành động nói cụ 12 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach ngôn ngữ những hành động thể là: nói cụ thể nào? Nhằm mục chào ( Cháu chào ông ạ! ), chào đáp ( A Cổ hả?), đích gì? khen (Lín tướng rồi nhỉ ? ), hỏi ( Bố cháu có gửi pin đài lên cho b) Nêu mục đích giao tiếp ông cña mçi c©u hái? không? ), đáp lời ( Thưa ông, có ạ! ) b ) Trong lời của ông già, cả ba câu đều có hình thức câu hỏi, nhưng không phải tất cả đều nhằm mục đích hỏi. Chỉ có câu thứ ba ( Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không? ) là nhằm mục đích hỏi thực sự, do đó A Cổ trả lời đúng câu hỏi này ( Thưa ông, có ạ ! ) ; còn c) Tình cảm, thái độ và quan câu đầu tiên là lời chào đáp ( A Cổ hả? ); câu thứ hai hÖ cña hai nh©n vËt? là để khen ( Lớn tướng rồi nhỉ?), do đó A Cổ không tr¶ lêi hai c©u nµy. c ) Lời nói của hai ông cháu đã bộc lộ rõ tình cảm, thái độ và quan hệ của hai người đối với nhau. Các từ x­ng h« ( «ng, ch¸u ), c¸c tõ t×nh th¸i ( th­a, ¹ -trong lời A Cổ và hả, nhỉ -trong lời ông già) đã bộc lộ thái độ kính mến của A Cổ đối với người ông và thái độ yªu quý, tr×u mÕn cña «ng ®/víi ch¸u 3. Bµi tËp 3: Bài thơ thực hiện hành động giao tiếp giữa Hồ Xuân Hương và người đọc a) Thông qua hình tượng" bánh trôi nước", tác giả muốn bộc bạch với mọi người về vẻ đẹp, về thân phận chìm nổi của người phụ nữ nói chung và của tác giả a) Khi lµm bµi th¬ nµy, Hå nói riêng, đồng thời khẳng định phẩm chất trong sáng Xuân Hương đã "giao tiếp" của người phụ nữ và của bản thân mình với người đọc về vấn đề gì? b) Căn cứ vào các phương tiện ngôn ngữ như các từ Mục đích? trắng, tròn ( nói về vẻ đẹp), thành ngữ bảy nổi ba chìm ( nãi vÒ sù ch×m næi ), tÊm lßng son ( nãi vÒ phÈm chÊt b) Người đọc căn cứ vào đâu cao đẹp bên trong ) đồng thời liên hệ với cuộc đời tác giả- một người phụ nữ tài hoa nhưng lận đận về tình để lĩnh hội bài thơ? duyên- để hiểu và cảm nhận bài thơ 4. Bµi tËp 4: Bài tập này nhằm mục đích rèn luyện năng lực giao tiếp dưới dạng viết, hơn nữa là viết một văn bản thông b¸o. Chó ý c¸c yªu cÇu sau: - Dạng văn bản: thông báo ngắn, do đó cần viết đúng c¸c thÓ thøc nh­ më ®Çu, kÕt thóc.. - Đối tượng giao tiếp là các bạn HS toàn trường - Nội dung giao tiếp là hoạt động làm sạch môi trường -Hoàn cảnh giao tiếp: trong nhà trường và nhân Ngày Môi trường thế giới VD 13 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach c¸c em cã thÓ tham kh¶o v¨n b¶n sau: Th«ng b¸o Nhân Ngày Môi trường thế giới, nhà trường có tổ chức buổi tổng vệ sinh toàn trường để làm cho trường ta xanh, sạch, đẹp hơn nữa. - Thêi gian lµm viÖc: Tõ 8 giê s¸ng chñ nhËt ngµy...th¸ng..n¨m... - Néi dung c«ng viÖc: thu dän r¸c, khai th«ng cèng r·nh, ph¸t quang cá d¹i, trång thªm c©y xanh vµ vun gèc c¸c hµng c©y... - Lực lượng tham gia: toàn thể HS trong trường - Dông cô: Mçi HS mét dông cô nh­: cuèc, xÎng, chæi rÔ, dao to, x«... - Kế hoạch cụ thể: Các lớp nhận tại Văn phòng trường Nhà trường kêu gọi toàn thể HS hãy nhiệt liệt hưởng øng vµ tÝch cùc tham gia buæi tæng vÖ sinh nµy. Ngµy...th¸ng...n¨m BGH trường THPT Nguyễn Tr·i 5. Bµi tËp 5:VÒ nhµ L­u ý - Nh©n vËt giao tiÕp: B¸c Hå víi t­ c¸ch lµ Chñ tÞch nước, viết thư cho HS cả nước - Tình huống giao tiếp: Đất nước vừa giành được độc lËp - Nội dung:Thư nói tới niềm vui sướng vì HS được hưởng nền độc lập của đất nước,tới nhiệm vụ và trách nhiệm của HS với đất nước. Cuối thư là lời chúc của Bác đối với HS - Mục đích: Bác chúc mừng HS ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam DCCH, để xác định nhiệm vụ LuyÖn tËp – cñng cè nÆng nÒ nh­ng vÎ vang cña HS - Qua c¸c bµi tËp, chóng ta - Lßi lÏ ch©n t×nh gÇn gòi mµ vÉn nghiªm tóc rót ra ®­îc nh÷ng g× khi thùc hiÖn giao tiÕp? Ghi nhí: - Khi tham gia vào bất cứ hoạt động giao tiếp nào ( nói hoÆc viÕt ) ta ph¶i chó ý: + Nhân vật, đối tượng giao tiếp (nói, viết cho ai?) + Mục đích giao tiếp ( nói, viết để làm gì ?) + Néi dung giao tiÕp ( nãi, viÕt vÒ c¸i g× ?) + Giao tiÕp b»ng c¸ch nµo ( nãi, viÕt nh­ thÕ nµo?). 14 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach Ngµy 26/82009 TiÕt 6 TiÕng ViÖt. V¨n b¶n. A/ Môc tiªu bµi häc Gióp H S: - Có được những kiến thức thiết yếu về văn bản, đặc điểm của văn bản và kiến thøc kh¸i qu¸t vÒ c¸c lo¹i v¨n b¶n xÐt theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷ - N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp v¨n b¶n trong giao tiÕp b/ TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt Gọi HS đọc lần lượt các văn I. Khái niệm, đặc điểm b¶n - Văn bản là sản phẩm được tạo ra trong hoạt động - V¨n b¶n lµ g×? giao tiếp bằng ngôn ngữ và thường có nhiều câu. - Văn bản 1: tạo ra trong hoạt động giao tiếp chung. - Mỗi văn bản được người Đây là kinh nghiệm của nhiều người với mọi người. nói tạo ra trong hoạt động Đáp ứng nhu cầu truyền cho nhau kinh nghiệm cuộc nào? Để đáp ứng nhu cầu sống. Đó là mối quan hệ giữa con với con người, gần gì? Số câu ở mỗi văn bản người tốt thì ảnh hưởng cái tốt và ngược lại quan hệ nh­ thÕ nµo? với người xấu sẽ ảnh hưởng cái xấu. Sử dụng một c©u. - Văn bản 2: tạo ra trong họat động giao tiếp giưã cô gái và mọi người. Nó là lời than thân của cô gái. Gåm bèn c©u. - Văn bản 3: tạo ra trong hoạt động giao tiếp giữa vị Chủ tịch nước với toàn thể quốc dân đồng bào.Là nguyện vọng khẩn thiết và khẳng định quyết tâm lớn của dân tộc trong giữ gìn, bảo vệ độc lập tự do. Gồm 15 c©u. - ở những văn bản có nhiều - Các văn bản đều đặt ra vấn đề cụ thể và triển khai c©u (v¨n b¶n 2 vµ 3 ), néi nhÊt qu¸n trong tõng v¨n b¶n. dung của văn bản được triển Văn bản 1: là quan hệ giữa người với người trong khai mạch lạc qua từng câu, cuộc sống, cách đặt ra vấn đề và giải quyết rất rõ tõng ®o¹n nh­ thÕ nµo? §Æc rµng. biÖt ë v¨n b¶n 3, v¨n b¶n V¨n b¶n 2: lµ lêi than th©n cña c« g¸i. C« g¸i trong còn được tổ chức theo kết xã hội cũ như hạt mưa rơi xuống bất kể chỗ nào đều ph¶i cam chÞu. Tù m×nh, c« g¸i kh«ng thÓ gi¶i quyÕt cÊu ba phÇn nh­ thÕ nµo? ®­îc. C¸ch thÓ hiÖn hÕt søc nhÊt qu¸n râ rµng.. 15 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach V¨n b¶n 3: lµ lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn, v¨n b¶n thÓ hiÖn: + Lập trường chính nghĩa của ta và dã tâm của thực d©n Ph¸p. + Nêu chân lí đời sống dân tộc: thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu lµm n« lÖ. + Kêu gọi mọi người đứng lên đánh giặc bằng tất cả vũ khí có trong tay. Đã là người Việt Nam phải đứng lên đánh Pháp. + Kªu gäi binh sÜ, tù vÖ d©n qu©n + Sau cùng khẳng định nước Việt Nam độc lập, thắng lợi nhất định về ta. - Các câu trong văn bản 2 và3 đều có quan hệ nhất quán và cùng thể hiện một chủ đề. Các câu đó có quan hÖ ý nghÜa râ rµng vµ ®­îc liªn kÕt víi nhau mét c¸ch chÆt chÏ. - VÒ h×nh thøc, v¨n b¶n 3 cã V¨n b¶n 3 kÕt cÊu 3 phÇn: dấu hiệu mở đầu và kết thúc + Mở bài: " Hỡi đồng bào toàn quốc" nh­ thÕ nµo? + Th©n bµi: B¾t ®Çu tõ " Chóng ta muèn hoµ b×nh..." đến..." nhất định về dân tộc ta" + KÕt bµi: Cßn l¹i - Có dấu hiệu hình thức riêng, đều là những câu cảm th¸n, rÊt ng¾n gän - Mỗi văn bản được tạo ra - Văn bản 1: Truyền đạt kinh nghiệm sống nhằm mục đích gì? Văn bản 2: Thân phận của người phụ nữ trong xã hội trước đây V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn d©n chèng l¹i sù x©m l¨ng cña thùc d©n Ph¸p Ghi nhí: - Qua phần trả lời các câu hỏi, - Văn bản là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng em h·y rót ra kh¸i niÖm v¨n ng«n ng÷, gåm mét hay nhiÒu c©u, nhiÒu ®o¹n. bản, đặc điểm văn bản? - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + Mỗi văn bản tập trung thể hiện một chủ đề và triển khai chủ đề đó một cách trọn vẹn. + Các câu trong văn bản có sự liên kết chặt chẽ, đồng thêi c¶ v¨n b¶n ®­îc x©y dùng theo mét kÕt cÊu m¹ch l¹c. + Mçi v¨n b¶n cã dÊu hiÖu biÓu hiÖn tÝnh hoµn chØnh về nội dung ( thường mở đầu bằng một nhan đề và kÕt thóc b»ng h×nh thøc thÝch hîp víi tõng lo¹i v¨n b¶n ). 16 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach + Mçi v¨n b¶n nh»m thùc hiÖn mét ( hoÆc mét sè ) mục đích giao tiếp nhất định. GV hướng dẫn HS trả lời các II. Các loại văn bản c©u hái trong phÇn II - Vấn đề được đề cập đến - Văn bản1 đề cập đến một kinh nghiệm sống, văn trong mỗi văn bản là vấn đề bản 2 nói đế thân phận của người phụ nữ trong xã hội gì?Thuộc lĩnh vực nào trong cũ, văn bản 3 đề cập đến một vấn đề chính trị: kháng cuéc sèng? chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p - Văn bản 1,2 dùng các từ ngữ thông thường, văn bản - Tõ ng÷ ®­îc sö dông trong 3 dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ x· héi mçi v¨n b¶n thuéc lo¹i nào?(từ ngữ thông thường trong cuéc sèng hay tõ ng÷ - V¨n b¶n 1,2 tr×nh bµy néi dung th«ng qua h×nh ¶nh thuéc lÜnh vùc chÝnh trÞ?) cụ thể, do đó có tính hình tượng.Văn bản 3 dùng lí lẽ - Cách thức thể hiện nội dung và lập luận để khẳng định rằng phải kháng chiến nh­ thÕ nµo?( th«ng qua h×nh chèng Ph¸p. ¶nh hay thÓ hiÖn trùc tiÕp * Nh­ vËy: V¨n b¶n 1 thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ b»ng lÝ lÏ, lËp luËn?) nghÖ thuËt, tuy cã thÓ dïng trong ng«n ng÷ sinh ho¹t hµng ngµy; v¨n b¶n 2 còng thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt; v¨n b¶n 3 thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn - So s¸nh v¨n b¶n 2,3 víi: mét - Ph¹m vi sö dông: bài học trong SGK, một đơn + Văn bản 2 dùng trong lĩnh vực giao tiếp có tính xin nghØ häc hoÆc mét giÊy nghÖ thuËt. khai sinh? Rót ra c¸c nhËn xÐt + V¨n b¶n 3 dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp vÒ chÝnh về các phương diện sau: phạm trị vi sử dụng; mục đích giao + Các văn bản trong SGK dùng trong lĩnh vực giao tiÕp; tõ ng÷; kÕt cÊu tiÕp khoa häc + §¬n xin nghØ häc, giÊy khai sinh lµ nh÷ng v¨n b¶n dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp hµnh chÝnh. - Mục đích giao tiếp: + V¨n b¶n 2 nh»m béc lé c¶m xóc + V¨n b¶n 3 nh»m kªu gäi toµn d©n kh¸ng chiÕn + C¸c v¨n b¶n trong SGK mh»m truyÒn thô kiÕn thøc khoa häc + §¬n vµ giÊy khai sinh nh»m tr×nh bµy ý kiÕn, nguyÖn väng hoÆc ghi nhËn nh÷ng sù viÖc, hiÖn tượng trong đời sống hay quan hệ giữa cá nhân và tổ chøc hµnh chÝnh - Tõ ng÷: + Văn bản 2 dùng nhiều từ ngữ thông thường và giàu h×nh ¶nh. + V¨n b¶n3 dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ + V¨n b¶n trong SGK dïng nhiÒu tõ ng÷ khoa häc. + §¬n vµ giÊy khai sinh dïng nhiÒu tõ ng÷ hµnh 17 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach chÝnh. - KÕt cÊu: + V¨n b¶n 2 cã kÕt cÊu cña ca dao, thÓ th¬ lôc b¸t. + V¨n b¶n 3 cã kÕt cÊu ba phÇn râ rÖt, m¹ch l¹c. + V¨n b¶n trong SGK còng cã kÕt cÊu m¹ch l¹c, chÆt chÏ. + §¬n vµ giÊy khai sinh cã mÉu hä¨c in s½n, chØ cÇn ®iÒn néi dung cô thÓ. Ghi nhí: Theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp, người ta phân biÖt c¸c lo¹i v¨n b¶n sau: - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t (th¬, nhËt kÝ...) - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt LuyÖn tËp – cñng cè (th¬, truyÖn ,tiÓu thuyÕt, kÞch... Hãy lựa chọn chủ đề và tạo - Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ khoa học lËp mét v¨n b¶n ng¾n gän (SGK, tµi liÖu häc tËp, bµi b¸o khoa häc, luËn v¨n, luËn ¸n, c«ng tr×nh nghiªn cøu...) nh­ng hoµn chØnh. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh (Đơn, biên bản, nghị quyết, quyết định, luật...) - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn ( bµi b×nh luËn, lêi kªu gäi, bµi hÞch, tuyªn ng«n...) - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ b¸o chÝ (b¶n tin, bµi phãng sù, bµi pháng vÊn, tiÓu phÈm...) * Qua phÇn tr¶ lêi c©u hái, em h·y kÓ tªn c¸c lo¹i v¨n b¶n theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷?. Ngµy 27/8/2009 TiÕt 7 Lµm v¨n. Bµi lµm v¨n sè 1 (Cảm nghĩ về một hiện tượng đời sống hoặc một tác phẩm văn học). A/ Môc tiªu bµi häc Gióp H S: - Củng cố những kiến thức và kĩ năng làm văn, đặc biệt là về văn biểu cảm và văn nghÞ luËn. 18 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach - Vận dụng được những hiểu biết đó để viết một bài văn nhằm bộc lộ cảm nghĩ vủa bản thân về một sự vật, sự việc, hiện tượng gần gũi trong thực tế hoặc về một tác phÈm quen thuéc. - Thấy rõ hơn nữa trình độ làm văn của bản thân, từ đó rút ra những kinh nghiệm cần thiết để các bài làm văn sau đạt kết quả tốt hơn B/ tiÕn tr×nh tæ chøc 1. ổn định tổ chức. 2. Phæ biÕn quy chÕ: Th¬× gian lµm bµi: 45 phót. Kh«ng ®­îc sö dông tµi liÖu. 3. §Ò ra: Tr×nh bµy c¶m nhËn cña anh(chÞ) vÒ bµi ca dao sau: Anh ®i anh nhí quª nhµ Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương Nhớ ai dãi nắng dầm sương Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.. Ngµy27/8//2009 TiÕt 8+9 \ §äc v¨n. ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y ( TrÝch sö thi " §¨m S¨n" ). A/ Môc tiªu bµi häc Gióp H S: - Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu " nhân vật anh hïng sö thi", vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ vµ sö dông ng«n tõ. - Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi về nội dung và nghệ thuật,đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng định lí tưởng về một cuộc sống hoà hợp, hạnh phúc. - Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu vì danh dự và hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng b/ TiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: - §Æc tr­ng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian? - Gi¸ trÞ cña v¨n häc d©n gian? 2. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt HS đọc phần Tiểu dẫn SGK I. T×m hiÓu chung 1. TiÓu dÉn - Em h·y cho biÕt phÇn tiÓu - Cã hai lo¹i sö thi lµ: Sö thi thÇn tho¹i vµ sö thi anh dÉn tr×nh bµy néi dung g×? hïng. 19 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Nguyen Thi Nga –THPT Phuc Trach + Sử thi thần thoại như Đẻ đất đẻ nước (Mường), ẩm Öt lu«ng (Th¸i), C©y nªu thÇn (Mn«ng)... + Sử thi anh hùng như Đăm Săn, Xinh Nhã,(Ê -đê), - Dùa vµo SGK em h·y tãm t¾t §¨m Noi (Ba-na)... ng¾n gän sö thi §¨m S¨n? - Tãm t¾t néi dung sö thi §¨m S¨n: GV tóm tắt lại để HS nắm được nội dung cơ bản nhất Theo ba phÇn chÝnh: + §¨m S¨n vÒ lµm chång H¬ NhÞ, H¬ BhÞ vµ trë nªn một tù trưởng giàu có, hùng mạnh. + Những chiến công của Đăm Săn đánh thắng các tù trưởng độc ác, giành lại vợ, đem lại sự giàu có và uy danh cho mình và cộng đồng. + Khát vọng chinh phục thiên nhiên, vượt qua mọi trë ng¹i cña tËp tôc x· héi (chÆt c©y thÇn, cÇu h«n n÷ thÇn MÆt Trêi). Nh­ng kh«ng ph¶i lóc nµo §¨m S¨n cũng chiến thắng, cũng đạt được khát vọng. Trên ®­êng tõ nhµ n÷ thÇn MÆt Trêi trë vÒ, chµng chÕt ngËp n¬i rõng S¸p §en - Gi¸ trÞ: + §¨m S¨n lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho sö thi anh hïng Em h·y ph¸t biÓu vÒ gi¸ trÞ T©y Nguyªn cña sö thi §am San? + Tác phẩm tuy kể về cuộc đời của cá nhân người tù trưởng Đăm Săn trẻ tuổi, nhưng qua đó người nghe kể sử thi nhận ra hình ảnh của cả cộng đồng thị tộc Ê-đê trong một giai đoạn lịch sử đầy biến động ở sử thi anh hïng, sè phËn cña c¸ nh©n anh hïng thèng nhất cao độ với số phận của cả thị tộc + Chiến tranh là đề tài nổi bật nhất của thể loại sử thi anh hùng- trong đó có sử thi Đăm Săn của Tây Nguyªn. V¨n b¶n t¸c phÈm nÕu ®­ùoc s­u tÇm ®Çy đủ sẽ có 6 cuộc chiến tranh do tù trưởng Đăm Săn lãnh đạo thị tộc tiến hành. Chiến thắng Mtao Mxây lµ mét cuéc chiÕn tranh tiªu biÓu 2. §o¹n trÝch a. VÞ trÝ - Thuéc kho¶ng gi÷a t¸c phÈm - Đọc đúng giọng điệu của sử thi và đặc điểm nhân - VÞ trÝ ®o¹n trÝch? vËt b. §¹i ý GV phân vai cho HS đọc Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và thù địch Mtao Mxây, cuối cùng Đăm Săn đã thắng. Đồng thời thể - §¹i ý ®o¹n trÝch? hiện niềm tự hào của lũ làng về người anh hùng của m×nh II. §äc-hiÓu 1. Cuộc đọ sức và giành chiến thắng của Đăm Săn 20 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>