Giáo án Ngữ văn 10 tiết 5, 6 Đọc - Hiểu: Khái quát văn học dân gian Việt Nam

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 10/ 09/2007 TiÕt theo PPCT: 05 - 06 Ký duyÖt:. §äc - hiÓu: Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian viÖt nam A. Môc tiªu bµi häc:. Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: - NhËn thøc ®­îc VHDG VN lµ bé phËn cã vÞ trÝ vµ vai trß quan träng táng lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña VHDT. - Nắm được một số đặc trưng cơ bản và nhớ được những định nghĩa ngắn gän vÒ c¸c thÓ lo¹i chÝnh cña VHDG VN. 2. KÜ n¨ng: - Biết vận dụng những tri thức trên để tìm hiểu và hệ thống hoá những tác phÈm sÏ häc vÒ bé phËn VH nµy. 3. Thái độ: - Bồi dưỡng lòng yêu thích những gía trị văn hoá của DT. B. phương tiện thực hiện. - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc. - Tµi liÖu tham kh¶o. C. C¸CH THøC TIÕN HµNH. GV tổ chức giờ dạy học theo cách nêu vấn đề kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. tiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò:. Hái: NÒn VHVN qua c¸c thêi k× lÞch sö ®­îc chia lµm mÊy thêi k×?Nªu nh÷ng nÐt đặc sắc truyền thống của VHVN? ĐA: - VHVN được chia làm 3 thời kì (TK X đến XIX; XX - 1945; 1945 - hết XX) - §Æc s¾c truyÒn thèng: + Thể hiện tâm hồn VN(yêu nước, tự hào DT...) + Phong phú về thể loại, để lại nhiều tác phẩm có giá trị (Thơ, văn xuôi) + S½n sµng tiÕp thu mäi luång v¨n ho¸ nh­ng cã sù chän läc. + VHVN cã søc sèng dÎo dai vµ m·nh liÖt.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 2. Bµi míi Hoạt động của GV và HS I. VHDG trong tiÕn tr×nh VHDT H·y kÓ tªn mét sè t¸c phÈm VHDG mµ em biÕt? Em hiÓu thÕ nµo lµ VHDG?. Yêu cầu cần đạt * Kh¸i niÖm ( Tõ ®iÓm VH) " VHDG còn gọi là Vchương bình dân hoặc Vchương truyền miệng; là những sáng tác NT ngôn từ của người LĐ, phát sinh từ thời công xã nguyên thuû, ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong XH cã giai cÊp vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn trong XHXHCN. Trong lÞch sö s¸ng t¹o NT cña nh©n lo¹i nãi chung vµ cña mçi DT nãi riªng, VHDG tån t¹i song song víi VH thµnh v¨n - VHV' ...". VHDG cßn gäi lµ VH b×nh d©n hoÆc VH truyÒn miÖng; Theo em c¸ch gäi nµo nãi lên được đặc trưng cơ bản nhÊt cña bé phËn VH nµy?. - VHDG cã nghÜa lµ VH (®­îc l­u truyÒn) trong d©n D©n lµ d©n chóng, lµ ND - Tøc lµ nh÷ng tÇng líp t¹o thµnh nÒn t¶ng cña XH. -> VHDG là tiếng nói của đông đảo quần chúng LĐ trong XH. - VH bình dân đặc biệt nhấn mạnh đến tầng lớp "thÊp", chñ yÕu trong XH cã ph©n ho¸ giai cÊp -> V¨n häc DG thuéc nh÷ng thêi k× cã giai cÊp. - VH truyền miệng ghi nhận những đặc trưng quan träng hµng ®Çu cña VHDG. => Mỗi khái niệm trên đây đều có ý nghĩa của nó, nên kh«ng lo¹i trõ lÉn nhau. Song kh¸i niÖm "VHDG" hiện nay thường được dùng nhiều hơn.. 1.V¨n häc d©n gian lµ VH cña quÇn chóng L§ ( Gọi Hs đọc phần I ) VHDG ra đời từ khi nào?Tại sao nãi VHDG lµ VH cña quÇn chóng L§?. 2. V¨n häc d©n gian VN lµ VH cña nhiÒu DT (Gọi Hs đọc SGK) Dựa vào đâu để nói VHDG. - VHDG ra đời từ thờ kì công xã nguyên thuỷ (tức là XH ch­a cã sù ph©n chia giai cÊp, nªn VHDG lµ cña toµn XH). Nã ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong c¸c XH cã giai cấp và tiếp tục phát triển cho đến ngày nay. - Trong suèt tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña VHDT, VHDG gắn bó với đời sống và tư tưởng, tình cảm của quần chúng LĐ đông đảo trong XH; là hình thức NT tập thể thể hiện ý thức cộng đồng của tầng lớp dân chúng. => Gäi VHDG lµ VH cña quÇn chóng L§. - VHDG là VH của nhiều DT, vì: Các DT trên đất nước ta, DT nào cũng có VHDG mang những bản sắc riêng đóng góp cho sự phong phú, đa dạng của VHDG. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> lµ VH cña nhiÒu DT?. 3. Mét sè gi¸i trÞ c¬ b¶n cña VHDG VN Qua sù tiÕp xóc víi VHDG VN emnhËn thÊy VHDG cã nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n nµo?(gi¸ trÞ néi dung vµ NT). cả nước. + Người Kinh có ca dao, truyền thuyết, dân ca... + Người mường có sử thi "Đẻ đất đẻ nước" + Người Tây Nguyên có sử thi "Đam Săn", "Xinh Nh·" + Người Thái , Tày, H.Mông có truyện thơ... * VÒ néi dung: Phong phó, ph¶n ¸nh nhiÒu mÆt cña cuộc sống; Thể hiện lí tưởng XH và đạo đức của NDLĐ các DT, được đánh giái như "SGK về đời sèng".( TiÕp nhËn VHDG lµ tiÕp nhËn nh÷ng "bµi häc dạy làm người" do chính cuộc sống cung cấp - Từ thùc tiÕn cuéc sèng) - Nã cung cÊp nh÷ng tri thøc vÒ tù nhiªn vµ XH, gãp phần vào sự hình thành nhân cách con người VN VÝ dô: 1. Chuån chuån bay thÊp th× m­a Bay cao th× n¾ng, bay võa th× r©m 2. Cơn mưa đằng Đông vừa trông vừa chạy, Cơn mưa đằng Nam vừa làm vừa chơi. * VÒ NT: B¶o tån vµ ph¸t huy nh÷ng truyÒn thèng tèt đẹp của VN: Yêu nước, nhân đạo, trọng nhân nghĩa...; gi÷ g×n vµ ph¸t huy ng«n ng÷ NT cña DT: Ng«n ng÷, h×nh thøc th¬ ca, x©y dùng nh©n vËt... => Tác động mạnh mẽ tới sự hình thành và phát triển cña VHV'.. II. Một số nét đặc trưng cơ b¶n cña VHDGVN 1. TÝnh truyÒn miÖng vµ tÝnh tËp thÓ cña VHDG. (Gọi HS đọc SGK) a. TÝnh truyÒn miÖng cña VHDG T¹i sao VHDG l¹i cã tÝnh truyÒn miÖng?. - Là phương thức sáng tác và lưu truyền của VHDG, bëi: + Đến thế kỉ X nước ta mới có chữ viết. + Khi cã ch÷ viÕt, VH truyÒn miÖng vÉn tiªpã tôc phát triển (Một mặt vì ND đại đa không biết chữ, mặt khác, VHV' không thể hiện đầy đủ tư tưởng - tình cảm - nguyÖn väng vµ sinh ho¹t NTcña ND -> Nhu cÇu sáng tác và hưởng thụ VH trực tiếp) -> Phương thức truyền miệng là hình thức giao tiếp. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GV yªu cÇu HS( hoÆc GV) diễn xướng - Những câu hát ru. trực tiếp giữa các thành viên của cộng đồng -> Tạo nên hình thức diễn xướng của VHDG (Kể, hát tác phÈm VHDG). b. TÝnh tËp thÓ cña VHDG (Gọi Hs đọc phần 2) Nãi VHDG cã tÝnh tËp thÓ, t¹i sao vËy?. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>