Giáo án Ngữ văn 10 Tiết 38 Đọc văn Tên bài: Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi (Bảo kính cảnh giới – bài 43)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 10 -10 - 2010 Ngµy d¹y: 18 - 10 - 2010 TiÕt theo PPCT: 38_ §äc v¨n Tªn bµi:. I/. Môc Tiªu bµi häc. C¶nh ngµy hÌ - NguyÔn Tr·i (B¶o kÝnh c¶nh giíi – bµi 43). Gióp HS:. 1. VÒ kiÕn thøc: - Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè:căng tràn sức sống và tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, nặng lòng với nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi. - Thấy được đặc sắc nghệ thuật của thơ Nôm Nguyễn Trãi:thất ngôn xen lục ngôn dồn nén cảm xúc, cách ngắt nhịp, cách dùng từ ngữ hình ảnh sống động.. 2. VÒ kÜ n¨ng: Rèn khả năng đọc – hiểu một bài thơ Nôm Đường luật 3. Về tư tưởng: - Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên đất nước, tình cảm gắn bó với cuộc sống của nhân dân. - Tích hợp giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh từ những điểm tương đồng giữa hai tâm hồn nghệ sĩ bình dị đời thường, yêu thiên nhiên, luôn trăn trở vì dân, vì nước, nghị lực sống phi thường vượt lên trên mọi hoàn cảnh. Từ đó xác định một động lực phấn đấu cho học sinh: noi theo để xứng đáng là thế hệ tiếp nối, chủ nhân của thời đại mới.. II/. phương tiện thực hiện. - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11 tËp 1 - H×nh ¶nh minh häa - ThiÕt bÞ d¹y häc c¬ b¶n: phÊn, b¶ng, m¸y chiÕu... - Các kiến thức đã học của học sinh có liên quan - C¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c 1 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> III/. C¸ch thøc tiÕn hµnh. Sử dụng thích hợp các hình thức dạy học: nêu vấn đề, phân tích gợi mở, đối thoại, thảo luận nhóm.. IV/. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Bước 1: ổn định tổ chức ( 1 phút ): kiểm tra sĩ số, sơ đồ lớp. 2. Bước 2: Kiểm tra bài cũ ( 4 phút ): Kiểm tra việc học bài cũ và vở soạn của HS . CH1( dµnh cho HS trung b×nh): Ở THCS em đã học văn bản tác phẩm nào của Nguyễn Trãi? CH2 ( dành cho HS khá, giỏi): Học xong hai văn bản “ Nước Đại Việt ta” và “Bài ca Côn Sơn” em biết được nét đẹp chính. nµo trong th¬ v¨n cña NguyÔn Tr·i ? 3. Bước 3: Bài mới:. * Lêi vµo bµi: * Bµi gi¶ng: ppTG. 5ph. Hoạt động cña thÇy vµ trß. Träng t©m kiến thức cần truyền đạt. C©u hái: I.T×m hiÓu chung Dùa vµo tiÓu dÉn SGK h·y 1. TËp th¬ “Quèc ©m thi tËp” giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ tËp - Lµ tËp th¬ N«m, gåm 254 bµi th¬ “Quèc ©m thi tËp” vµ - Nội dung: vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi bµi th¬ “ C¶nh ngµy hÌ” ? - NghÖ thuËt: s¸ng t¹o trong thÓ th¬ §­êng luËt - Bè côc: 4 phÇn ( SGK) -> đặt nền móng cho thơ tiếng Việt. 2 Lop10.com. Néi dung tÝch hîp.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 2. Bµi th¬ “ C¶nh ngµy hÌ” - Lµ mét bµi trong phÇn ®Çu “ Vô đề” của tập thơ “Quốc âm thi tập” - N»m ë vÞ trÝ thø 43, trong môc “Bảo kính cảnh giới”(gương báu răn mình) 25ph. II. §äc – hiÓu v¨n b¶n C©u hái: §äc vµ c¶m nhËn bµi th¬: Em h·y t¸i hiÖn bøc 1. C¶nh ngµy hÌ: tranh c¶nh ngµy hÌ ? Gîi më 1: NhËn xÐt t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p dïng tõ, đặt câu, nhịp thơ ? Gợi mở 2: Từ đó cho thấy nhà thơ đã tái hiện cảnh vật qua h×nh ¶nh, mµu s¾c, hương vị, âm thanh, trạng th¸i nh­ thÕ nµo ? Cã ph¶i chØ cã thiªn nhiªn kh«ng hay còn có con người? Thiên nhiên là chính hay con người lµ chÝnh?. Con người thi nhân đang “rỗi rãi hóng mát suèt ngµy dµi”. Cây hòe xanh từ tán lá giương lên che rợp Cây thạch lựu trước hiên nhà nở hoa như đang phun màu đỏ. Sen hồng trong ao đã ngát mùi hương Tiếng ve kêu inh ỏi như tiếng đàn bên lầu cao lóc mÆt trêi s¾p lÆn. Trong tâm tư của nhà thơ vang lên : Tiếng đàn của Nghiêu, Thuấn và hình ảnh xã hội lý tưởng “dân giàu đủ khắp đòi phương ”. -> Hình ảnh, màu sắc, hương vị đặc trưng cho mïa hÌ: c¸c tÝnh tõ chØ mµu s¾c: lôc (xanh 3 Lop10.com. ý thức thái độ nghiêm kh¾c víi b¶n th©n, gi÷ g×n phẩm chất đạo đức cách m¹ng cña Hå ChÝ Minh: “Tù khuyªn m×nh”, “Nghe tiếng giã gạo”, 4 câu đề từ tËp “NhËt kÝ trong tï”.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> đậm), đỏ, hồng : gam màu mạnh, hài hòa gợi cảm giác tươi tắn rực rỡ, các từ láy lao xao, d¾ng dái gîi sù nhén nhÞp tÊp nËp - > ©m thanh m¹nh, døt kho¸t, liªn tôc, nhÞp nhµng, trÇm bæng ng©n dµi, vang xa, tÝn hiÖu cña cuéc sèng d©n d· n¬i lµng quª thanh b×nh -> tr¹ng th¸i cña c¶nh vËt: Thêi gian cuèi ngµy nh­ng sù sèng th× kh«ng dõng l¹i. * Các động từ mạnh: đùn đùn, giương, phun, tiễn, kết hợp đảo ngữ, và cách ngắt nhịp, đối xứng gợi liên tưởng về trạng thái của cảnh: sức sèng tiÒm tµng tõ bªn trong tu«n trµo m¹nh mÏ, kh«ng ngõng nh­ trµn kh¾p kh«ng gian, thÊm vµo v¹n vËt * ng¾t nhÞp ë c©u 3, 4: 3/4 kh¸c víi nhÞp 4/3 thông thường của thơ Đường luật, có tác dụng nhấn mạnh, làm nổi bật cảnh vật; nghệ thuật đối xøng gi÷a hai c©u cã t¸c dông lµm t¨ng thªm vÎ rén rµng cho c¶nh * §¶o ng÷, ®­a tõ l¸y, tÝnh tõ “lao xao”, “d¾ng dái” lªn ®Çu c©u nhÊn m¹nh ©m thanh sù sèng của con người nhộn nhịp, tấp nập đậm đà hơi 4 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> thë cuéc sèng. => Bài thơ trước hết là một bức tranh đẹp về C©u hái: Tõ sù ph©n tÝch trªn, thiªn nhiªn vµ cuéc sèng ngµy hÌ ®­îc ph¸c theo em cảnh ngày hè ở đây họa từ gần đến xa, từ hẹp đến rộng, từ cụ thể có gì đặc sắc ? trước mắt đến trừu tượng xa xôi bằng mọi giác quan thÞ gi¸c , thÝnh gi¸c, kh­ó gi¸c cïng những liên tưởng tinh tế, có sự hòa hợp giữa thiên nhiên cảnh vật và sự sống con người với những nét rất đặc trưng từ cây cối lá hoa, đến hương vị, màu sắc, âm thanh, ánh sáng. Tất cả đều tươi tắn, sôi động rộn ràng, căng tràn sức sống. Nhờ đó tác động vào mọi giác quan người đọc khơi gợi những rung cảm mãnh liệt. Hè mà kh«ng bøc bèi, cuèi ngµy mµ kh«ng gîi buån b· lôi tµn. -> C¶nh vËt vµ bót ph¸p võa kÕ thõa truyÒn thèng th¬ ca d©n téc vµ võa cã sù s¸ng t¹o gÇn với thơ hiện đại.. 5 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> 2. Con người nhà thơ: C©u hái: chuyÓn tiÕp: Bµi th¬ đơn thuần tả cảnh hay còn có tình người? C©u hái: Nªu c¶m nhËn cña em vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña NguyÔn Tr·i. Gîi më:XuÊt hiÖn qua c©u - Câu thơ đầu con người nhàn tản tìm tới thiên ®Çu trong t©m thÕ nµo? nhiªn nh­ mét thó vui -> yªu thiªn nhiªn, hßa c¶m víi thiªn Gîi më: 3 c©u tiÕp cã sù - 3 câu tiếp : say mê khám phá vẻ đẹp bất ngờ chuyÓn biÕn vÒ t×nh c¶m ra của thiên nhiên quanh mình -> yêu đời, yêu sao? cuéc sèng Gîi më: C©u 5, 6 nhµ th¬ - 2 c©u 5, 6 : l¾ng nghe ©m thanh h×nh dung hướng tới điều gì? cuộc sống đời thường vui trước cuộc sống thanh bình của con người…-> gắn bó với cuộc sống đời thường Gîi më:Hai c©u cuèi trùc tiÕp - 2 câu cuối: khát vọng cho nước cho dân -> nỗi 6 Lop10.com. Gîi dÉn : Qua nh÷ng bµi th¬ đã học ở THCS, em thấy nhà th¬ nµo cã t©m hån gÇn víi NguyÔn Tr·i nhÊt ?. Hå ChÝ Minh còng cã mèi giao c¶m m·nh liÖt víi thiên nhiên, lòng yêu đời, yªu cuéc sèng,g¾n bã víi đời sống bình dị đời thường, trong đó con người luôn có vị trí đặc biệt: ChiÒu tèi; Trêi höng; Ngắm trăng, Cảnh đồng nội, Đọc tuyên ngôn độc.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> béc lé mong muèn g× cña t¸c gi¶?. ­u thêi mÉn thÕ. lËp… - Nghị lực sống phi thường: NhËt kÝ trong tï ( c¸c bµi Gợi mở: hoàn cảnh ra đời của - Bài thơ được viết trong hoàn cảnh đặc biệt -> Trên đường, 4 câu đề từ) bài thơ rất đặc biệt nghị lực sống phi thường, luôn biết vươn lên - Tấm lòng vì nước vì dân: Cã 2 quan niÖm cho r»ng bµi lµm chñ hoµn c¶nh t×m thÊy niÒm vui trong C©u tr¶ lêi c¸c nhµ b¸o th¬ ®­îc viÕt trong kho¶ng thêi cuéc sèng. nước ngoài năm 1946 gian - Khi NguyÔn Tr·i lµm quan vµ =>“ức Trai tâm thượng quang Khuê tảo“ điển đắc chí hình cho cốt cách con người Việt Nam - Khi thÊt sñng lui vÒ ë Èn t¹i C«n S¬n. 4. Bước 4: Củng cốbài học: 8 phút TG. Hoạt động của thầy và trò. Dùa vµo ghi nhí SGK, tr¶ lêi câu hỏi trắc nghiệm để khái quát nét đặc sắc về nội dung và nghÖ thuËt cña bµi th¬.. Trọng tâm kiến thức cần truyền đạt. III. Tæng kÕt: 1. Gi¸ trÞ néi dung: - Vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè - Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu dân, yêu nước của Nguyễn Trãi.. 7 Lop10.com. Néi dung tÝch hîp.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> 2. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: Ng«n ng÷ th¬ b×nh dÞ tù nhiªn, ®an xen c©u lôc ng«n vµo bµi th¬ thÊt ng«n. Chia nhãm th¶o luËn: vÒ bµi häc sèng cho b¶n th©n sau khi häc xong bµi th¬?. Ch¬i trß häc thuéc th¬. 3.Gi¸ trÞ gi¸o dôc: - Tình yêu thiên nhiên đất nước, - Tình cảm gắn bó với cuộc sống của người dân. - ý thức trách nhiệm, lối sống vị tha cao thượng, v× lîi Ých chung - nghị lực sống phi thường, luôn biết vươn lên làm chủ hoàn cảnh, niềm tin vào tương lai. 5. Bước 5: Hướng dẫn học bài: 2 phút. Học xưa để biết nay. Nguyễn Tr·i vµ Hå ChÝ Minh lµ hai con người tiêu biểu cho hai thời đại nhưng đều là kết tinh cèt c¸ch ViÖt Nam. ThÕ hệ trẻ cần noi theo để tiếp nèi.. Học thuộc lòng và tập đọc diễn cảm bài thơ Tìm thêm những bài thơ khác của Nguyễn Trãi và Hồ Chí Minh thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu dân, yêu nước. Từ đó rút ra bài học cho bản thân. Soạn bài tiếp theo: Tiết 39: Tóm tắt văn bản tự sự. 8 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>