Gián án SKKN KC LOP 2011

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM


BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT
PHÂN MÔN KỂ CHUYỆN lỚP 5
A. PHẦN MỞ ĐẦU
Trong cuộc sống, Tiếng Việt là vốn ngôn ngữ phát triển toàn diện nhất,
có khả năng đáp ứng mọi nhu cầu giao tiếp trong xã hội. Tiếng Việt là tiếng
nói phổ thông của cả nước, có vai trò đặc biệt quan trọng trong cộng đồng
người Việt Nam nói chung và trong trường phổ thông nói riêng mà đặc biệt là
trường Tiểu học. Bên cạnh đó, Kể chuyện là một trong những phân môn quan
trọng góp phần hình thành tri thức và kó năng biểu đạt trong Tiếng Việt ở nhà
trường Tiểu học.
Tuy nhiên, việc dạy Tiếng Việt nói chung và phân môn Kể chuyện nói
riêng còn nhiều băn khoăn và trăn trở bởi sự biểu đạt trong Tiếng Việt rất
phong phú và đa dạng. Do đó, cần phải có biện pháp giúp học sinh học tốt
phân môn Kể chuyện. Đó cũng là lý do chúng tôi chọn đề tài này,
B. PHẦN NỘI DUNG
I. THỰC TRẠNG
a) Thuận lợi:
- Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu ( BGH ) nhà trường và
các ban ngành đoàn thể.
- Giáo viên ( GV ) tổ khối 5 đã được tham gia các lớp tập huấn thay
sách, nghiên cứu chương trình Bồi dưỡng thường xuyên và học tập các lớp Mô
đun.
- Phương tiện giảng dạy, tài liệu nghiên cứu tương đối đầy đủ.
- Đội ngũ GV khối 5 có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy.
b) Khó khăn:
- Nhiều HS chưa hiểu rõ tầm quan trọng của phân môn Kể chuyện nên
giọng kể, thái độ học tập phân môn này chưa được tốt.
- Vốn sống, sự hiểu biết của học sinh còn hạn hẹp.

- Một số HS chưa ham thích học phân môn Kể chuyện ( vì một số bài có
tình tiết phức tạp, nội dung sâu sắc, yêu cầu HS phải tự nghiên cứu, tìm tòi ).
Qua khảo sát đầu năm thì có 27 HS (20 % ) kể chuyện rất yếu.
II. MỤC TIÊU PHÂN MÔN KỂ CHUYỆN LỚP 5.
1
Đề
tà i
- Phân môn Kể chuyện ở lớp 5 tiếp tục củng cố các kỹ năng kể chuyện
đã được hình thành từ lớp 4 .

- Rèn cho HS thói quen quan sát và ghi nhớ.
- Mở rộng và tích cực hoá vốn từ ngữ, phát triển tư duy, nâng cao hiểu biết
về đời sống, góp phần hình thành nhân cách con người mới.
So với các câu chuyện ở lớp 4, 10 câu chuyện HS được nghe GV kể ở
lớp 5 có tình tiết phức tạp hơn, nội dung sâu sắc hơn, nói về đất nước và con
người Việt Nam những vấn đề lớn đặt ra cho đất nước, dân tộc và loài người
gắn với 10 chủ điểm học tập trong SGK. Những câu chuyện hấp dẫn, cảm
động, giàu ý nghóa này sẽ tác động mạnh đến HS, làm cho các em rút ra được
những bài học đạo đức cho bản thân.
III. NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH PHÂN MÔN KỂ CHUYỆN LỚP 5.
Nội dung chương trình phân môn Kể chuyện lốp 5 gồm 3 kiểu bài tập. Cụ
thể như sau:
1. Bài tập Nghe – kể lại câu chuyện vừa nghe thầy ( cô ) kể trên lớp.
Giống như ở lớp 4, đây là kiểu bài tập được thực hiện ở tuần thứ nhất
trong một chủ điểm 3 tuần học. Câu chuyện ( có độ dài khoảng trên dưới 500
chữ ) được in trong SGV, được trình bày bằng tranh hoặc tranh kèm lời dẫn
giải ngắn gọn trong SGK. HS được nghe thầy ( cô ) kể chuyện trên lớp, sau đó
luyện tập kể lại câu chuyện. Do vậy, bên cạnh mục đích chung là rèn kỹ năng
nói cho HS, kiểu bài này còn có mục đích rèn kỹ năng nghe.
Nội dung 10 truyện kể yêu cầu HS luyện tập theo SGK Tiếng Việt 5 gắn

với 10 chủ điểm của sách. Đó là các truyện: Lý Tự Trọng, Tiếng vó cầm ở Mỹ
Lai, Cây cỏ nước Nam, Người đi săn và con nai, Pa-xtơ và em bé, Chiếc đồng
hồ, Ông Nguyễn Khoa Đăng, Vì muôn dân, Lớp trưởng lớp tôi, Nhà vô đòch.
2. Bài tập Kể chuyện đã nghe, đã đọc ngoài giờ Kể chuyện.
Đây là kiểu bài tập kể chuyện ở tuần thứ hai trong một chủ điểm học tập
ở lớp 5. Riêng với chủ điểm Vì hạnh phúc con người gồm 4 tuần học thì kiểu
bài này có ở tuần thứ hai và tuần thứ tư. Nhữmg câu chuyện này do HS tự sưu
tầm trong sách báo hoặc trong đời sống hàng ngày. Sau đó các em đọc kỹ để
nhớ hoặc thuộc câu chuyện và kể lại trước lớp cho thầy ( cô ) và các bạn nghe.
Trong chương trình cũ, kiểu bài này nằm trong phân môn Tập làm văn,
nay được chuyển sang phân môn Kể chuyện để thực sự rèn kỹ năng nói cho
HS. Bên cạnh mục đích chung là rèn kó năng nói, kiểu bài còn có mục đích
kích thích HS ham đọc sách, mở rộng cánh cửa nhà trường, làm cho đời sống
văn học trong nhà trường gắn bó với đời sống văn học ngoài xã hội.
2
SGK Tiếng Việt 5 có 11 bài tập Kể chuyện đã nghe, đã đọc với các đề
bài:
- Kể về anh hùng, danh nhân của nước ta.
- Kể một câu chuyện ca ngợi hoà bình, chống chiến tranh.
- Kể một câu chuyện nói về quan hệ giữa con người với thiên nhiên.
- Kể một câu chuyện có nội dung bảo vệ môi trường.
- Kể một câu chuyện nói về những người đã góp sức mình chống lại đói
nghèo, lạc hậu, vì hạnh phúc của muôn dân.
- Kể về những người biết sống đẹp, biết mang lại niềm vui , niềm hạnh
phúc cho những người xung quanh.
- Kể về những tấm gương sống, làm việc theo pháp luật, theo nếp sống văn
minh.
- Kể về những người đã góp sức mình bảo vệ trật tự, an ninh.
- Kể về truyền thống hiếu học hoặc truyền thống đoàn kết của dân tộc Việt
Nam.

- Kể về một nữ anh hùng hoặc một phụ nữ có tài.
- Kể về gia đình, nhà trường và xã hội chăm sóc, GD trẻ em hoặc trẻ em
thực hiện bổn phận với gia đình, nhà trường và xã hội.
3. Bài tập Kể chuyện được chứng kiến hoặc tham gia.
Đây là kiểu bài tập kể chuyện ở tuần thứ ba trong một chủ điểm học tập.
Bài tập này yêu cầu HS kể những chuyện người thật, việc thật ; tự tạo ra
những câu chuyện từ những con người, sự việc có thật trong cuộc sống xunh
quanh mà các em đã biết, đã thấy ( ở ti vi, sân khấu…. ), cũng có khi chính các
em là nhân vật trong câu chuyện.
Cũng như kiểu bài Kể chuyện đã nghe, đã đọc, kiểu bài này vốn nằm
trong phân môn Tập làm văn của SGK cũ nay được chuyển sang phân môn Kể
chuyện để thực sự rèn kó năng nói cho HS, bài Kể chuyện đã chứng kiến hoặc
tham gia còn có mục đích rèn cho HS thói quen quan sát, ghi nhớ.
Các bài tập kể chuyện dạng này có 10 tiết Kể chuyện gắn với các đề bài:
- Kể việc làm tốt góp phần xây dựng quê hương đất nước.
- Kể một câu chuyện em đã chứng kiến hoặc một việc em đã làm thể
hiện tình hữu nghò giữa nhân dân ta với nhân dân các nước.
- Kể chuyện về một lần em được đi thăm cảnh đẹp ở đòa phương em hoặc
ở nơi khác.
- Kể một việc làm tốt của em hoặc của những người xunh quanh để bảo
vệ môi trường.
- Kể về một buổi sum họp đầm ấm trong gia đình.
3
- Kể một câu chuyện thể hiện ý thức bảo vệ các công trình công cộng, di
tích lòch sử – văn hoá, ý thức chấp hành Luật Giao thông hoặc một việc làm thể
hiện lòng biết ơn các thương binh, liệt só.
- Kể một việc làm tốt góp phần bảo vệ trật tự, an toàn nơi làng xóm, phố
phường.
- Kể một câu chuyện nói lên truyền thống tôn sư trọng đạo của người Việt
Nam ta hoặc một kỉ niệm về thầy, cô giáo.

- Kể một việc làm tốt của bạn em.
- Kể một câu chuyện về gia đình, nhà trường hoặc XH chăm sóc, bảo vệ
thiếu nhi hoặc em cùng các bạn làm công tác
IV. CÁC BIỆN PHÁP DẠY HỌC.
1. Sử dụng lời kể của GV làm chỗ dựa cho HS kể lại câu chuyện ( với bài
tập Nghe – kể lại câu chuyện vừa nghe ).
2. Sử dụng tranh minh hoạ ( SGK ) ï Để gợi mở , hướng dẫn HS kể lại từng
đoạn và toàn bộ câu chuyện ( với bài tập Nghe – kể lại câu chuyện vừa nghe ).
3. Sử dụng câu hỏi hoặc gợi ý để hướng dẫn HS sưu tầm truyện kể phù
hợp với yêu cầu của từng giờ Kể chuyện ( với bài Kể chuyện đã nghe, đã đọc).
4. Sử dụng câu hỏi, gợi ý hoặc dàn ýù để hướng dẫn HS xây dựng những
câu chuyện được chứng kiến hoặc tham gia.
V. CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC.
Dạy Kể chuyện theo sách giáo khoa mới rất coi trọng các phương pháp
sau:
1. Phương pháp trực quan: GV khai thác tranh minh hoạ, giúp HS nhớ câu
chuyện, khơi gợi trí tưởng tượng, sự sáng tạo của các em. Lời kể của GV cũng
có tính “ trực quan” , là chỗ dựa để HS kể lại câu chuyện.
2. Phương pháp thực hành giao tiếp: GV tạo điều kiện cho mọi HS ở các
trình độ khác nhau ít nhiều đều được thực hành KC, nói về nội dung câu
chuyện: KC trước lớp, KC cho bạn ngồi bên, KC trong nhóm, về nhà tiếp tục kể
lại câu chuyện cho người thân….
3. Phương pháp cùng tham gia: GV cho HS cùng hợp tác tham gia KC: KC
tiếp sức ( theo đoạn ) , cả lớp cùng hợp tác phân vai, dựng hoạt cảnh…. Các hình
thức hợp tác thực hiện một nhiệm vụ học tập ở mỗi tiết học cần thay đổi để tạo
sự đổi mới, hấp dẫn.
VI. NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI DẠY CÁC KIỂU BÀI TẬP KỂ
CHUYỆN:
1) Bài tập Kể lại câu chuyện vừa nghe thầy cô kể trên lớp:
Để dạy thành công kiểu bài này, GV cần chú ý:

4
1.1. GV hiểu truyện, làm cho lời kể của mình ( phương tiện trực quan quan
trọng nhất ) khắc sâu ấn tượng trong lòng HS, giúp các em nhớ truyện, xúc
động về câu chuyện, có nhu cầu kể lại.
1.2. GV biết kết hợp lời kể với các phương tiện trực quan khác để tăng khả
năng ghi nhớ câu chuyện của HS. Cụ thể là:
- Trước khi kể chuyện lần thứ nhất, GV cần nhắc HS đọc yêu cầu của giờ
kể chuyện, quan sát tranh minh hoạ và gợi ý dưới tranh ( SGK ).
- GV kể chuyện lần 2, kết hợp giải nghóa từ ( nếu cần )và giới thiệu tranh
minh hoạ. Với những chuyện có tên nhân vật khó nhớ, GV cần viết tên nhân
vật lên bảng.
Ví dụ: Để HS tự tin hơn câu chuyện Lí Tự Trọng, sau khi kể lần 1, kết hợp
giải nghóa từ, GV cần viết lên bảng các từ: mít tinh, luật sư, chưa đến tuổi
thành niên, cùng các từ chỉ nhân vật: tên đội Tây, mật thám Lơ-găng.
- GV nên kể thêm 1 lần nữa đối với lớp trình độ yếu. ( 1 HS giỏi có thể kể
thay GV để các bạn HS yếu kém có thêm cơ hội ghi nhớ câu chuyện).
1.3. Tổ chức giờ học sao cho nhiều HS được kể, được nói – được chuẩn bò
trước khi thi kể trước lớp bằng hình thức kể chuyện trong nhóm, trao đổi về
nhân vật, về nội dung, ý nghóa câu chuyện.
Để dành thời gian cho nhiều HS được kể, sau lời kể của mỗi em, GV cho
HS nhận xét nhanh lời kể của bạn; tránh nhận xét tỉ mỉ làm mất thời gian
hoặc mời nhiều HS nhận xét.
1.4. GV cần tế nhò khi hướng dẫn HS kể chuyện:
- Nên động viên, khuyến khích để các em kể tự nhiên, hồn nhiên.
- Nếu có em đang kể bỗng lúng túng vì quên chuyện, GV có thể nhắc
một cách nhẹ nhàng để em đó nhớ lại câu chuyện. Nếu có em kể thiếu chính
xác, cũng không nên ngắt lời thô bạo. Chỉ nhận xét khi HS đã kể xong.
- Chú trọng nhận xét lời kể của HS theo hướng khích lệ để các em luôn
cố gắng.
1.5. Điểm cần lưu ý nữa là GV cần kể chuyện và hướng dẫn HS kể lại câu

chuyện theo đúng yêu cầu của bài tập trong SGK ( GV không nên tăng thêm
số tranh, giảm bớt số tranh hoặc thay đổi nội dung tranh trong SGK. Làm như
thế là thực hiện sai chủ đích của kiểu bài tập.
2. Bài tập Kể chuyện đã nghe, đã đọc.
GV cần chú ý khi dạy kiểu bài này:
2.1. GV cần giúp mỗi HS đến với giờ học đều có sẵn điều muốn kể, có
nhu cầu kể cho thầy, cô và các bạn nghe câu chuyện của mình. Muốn vậy,
GV cần:
5