Bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm - Từ thực tiễn tại Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
................/...............

BỘ NỘI VỤ
......../.......

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THÀNH CHUNG

BẢO VỆ QUYỀN CON NGƯỜI QUA HOẠT ĐỘNG
KIỂM SÁT GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ
TỤC SƠ THẨM - TỪ THỰC TIỄN VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Thừa Thiên Huế - 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

................/...............

......../.......

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THÀNH CHUNG
BẢO VỆ QUYỀN CON NGƯỜI QUA HOẠT ĐỘNG
KIỂM SÁT GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ
TỤC SƠ THẨM - TỪ THỰC TIỄN VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN
TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
MÃ SỐ: 8 38 01 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ VỆ QUỐC

Thừa Thiên Huế - 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của
riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng.
Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tơi tự tìm hiểu, phân tích một cách
trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn tình hình công tác quản lý.
Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào
khác.
Thừa Thiên Huế, ngày
tháng
Học viên

Nguyễn Thành Chung

năm 2020

LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc Học
viện Hành chính Quốc gia, Khoa sau Đại học, Phân viện miền Trung, quý
thầy cô đã truyền đạt kiến thức, tạo điều về mọi mặt để tơi hồn thành khóa
học và cơng trình nghiên cứu của mình.
Đặc biệt, xin chân thành cảm ơn TS. Lê Vệ Quốc đã tận tình hướng
dẫn, giúp đỡ tơi hồn thành cơng trình nghiên cứu này.
Trong suốt q trình học tập và hồn thành luận văn, tơi đã nhận được
sự quan tâm, giúp đỡ, động viên, hướng dẫn tận tình của q thầy cơ, q cơ
quan, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cơ giáo, cơ quan, gia đình, bạn bè đã giúp đỡ,
động viên bản thân trong suốt quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình.

Trân trọng cảm ơn!
Học viên

Nguyễn Thành Chung

Mục Lục
MỞ ĐẦU

1


Chương 1 8
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN
CON NGƯỜI QUA HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT GIẢI QUYẾT CÁC VỤ
ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ TỤC SƠ THẨM CỦA VIỆN KIỂM

SÁT NHÂN DÂN CẤP TỈNH 8
1.1. Quan niệm về bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các
vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh
8
1.2. Nội dung về bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các
vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh
20
1.3. Một số yếu tố bảo đảm việc bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát
các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm

26

Chương 2 33
THỰC TRẠNG BẢO VỆ QUYỀN CON NGƯỜI QUA HOẠT ĐỘNG
KIỂM SÁT GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ
TỤC SƠ THẨM TẠI VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG
BÌNH HIỆN NAY33
2.1. Khái quát về Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình và tình hình kiểm sát
việc trả lại đơn khởi kiện, thụ lý, giải quyết án hành chính theo thủ tục sơ thẩm
của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình 33
2.3. Đánh giá chung về bảo vệ quyền con người qua công tác kiểm sát các vụ án
hành chính của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình những năm qua 53
CHƯƠNG 3

69

QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG BẢO VỆ QUYỀN CON
NGƯỜI QUA HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN
HÀNH CHÍNH THEO THỦ TỤC SƠ THẨM TỪ THỰC TIỄN VIỆN
KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG BÌNH 69

3.1. Quan điểm tăng cường bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải
quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm ở Viện kiểm sát nhân dân cấp
tỉnh

69

3.2. Các giải pháp tăng cường bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát
giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm từ thực tiễn Viện kiểm sát
nhân dân tỉnh Quảng Bình 75
KẾT LUẬN

92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

94


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, quyền con người, quyền cơng dân
khơng chỉ là quan tâm nội bộ của mỗi quốc gia mà đã trở thành vấn đề được
quốc tế hóa ngày càng sâu rộng. Một trong những chức năng quan trọng và là
tiêu chí đánh giá mức độ dân chủ của một Nhà nước, đó là việc tơn trọng, bảo
vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Đảng và Nhà nước ta chủ
trương xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân thì vấn đề
bảo đảm quyền con người, quyền công dân phải được chú trọng hàng đầu, đặc
biệt là trong các quan hệ tố tụng nói chung và tố tụng hành chính nói riêng.

Theo Hiến pháp 2013, ở nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các
quyền con người, quyền cơng dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội
được cơng nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật
(Điều 14); Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; công
nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân; thực
hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, cơng bằng, văn minh, mọi người
có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển tồn diện (Điều
3). Bên cạnh đó, Điều 107, Hiến pháp 2013 cũng quy định về hoạt động của
Viện kiểm sát: Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt
động tư pháp; Viện kiểm sát nhân dân gồm Viện kiểm sát nhân dân tối cao và
các Viện kiểm sát khác do luật định; Viện kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ bảo
vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội
chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ
chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và
thống nhất.
Một trong những nguyên tắc cơ bản được Hiến định của pháp luật Việt
Nam ghi nhận là nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa. Nguyên tắc này yêu
cầu mọi chủ thể phải chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật,


đảm bảo tính thống nhất và thượng tơn của pháp luật. Trong tố tụng hành
chính, Viện kiểm sát nhân dân đóng vai trị quan trọng trong việc giải quyết
tranh chấp giữa “quan” và “dân”, là hình thức “dân kiện quan”, bảo vệ quyền
và lợi ích chính đáng của các bên tham gia tố tụng. Luật Tố tụng hành chính
hiện nay đã kế thừa, phát triển các quy định của pháp luật về thủ tục giải
quyết các vụ án hành chính ở nước ta từ trước đến nay, thể chế hóa các chủ
trương của Đảng về cải cách tư pháp trong hoạt động giải quyết các vụ án
hành chính. Trong đó, có nhiều nội dung đổi mới quan trọng liên quan đến
hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong giải quyết vụ án hành chính. Luật
Tố tụng hành chính ghi nhận vai trò của Viện kiểm sát trong tố tụng hành

chính, cụ thể: Viện kiểm sát “là cơ quan tiến hành tố tụng hành chính”, Kiểm
sát viên “là người tiến hành tố tụng hành chính”. Do vậy, sự tham gia của
Viện kiểm sát trong tố tụng hành chính nhằm bảo vệ quyền con người, bảo
đảm sự nghiêm minh của pháp luật, sự cơng bằng, bình đẳng và tn thủ pháp
luật của các chủ thể là cần thiết. Sự ghi nhận về mặt lý luận cho thấy vai trò
quan trọng của Viện kiểm sát trong tố tụng hành chính. Tuy nhiên, trước yêu
cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là yêu cầu
xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân,
vì dân, các quy định của pháp luật để bảo vệ quyền con người qua hoạt động
kiểm sát giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát
hai cấp nói chung và cấp tỉnh nói riêng cịn nhiều bất cập, thiếu tính đồng bộ,
thống nhất, quy định về thẩm quyền của Viện kiểm sát trong tố tụng hành
chính cịn chung chung, chưa hoàn toàn phù hợp trong hoạt động kiểm sát
việc giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm. Thực tiễn trong thời
gian qua cũng cho thấy việc bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát
giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân
cấp tỉnh vẫn có những hạn chế, chưa thực sự đạt được hiệu quả tương xứng
với vị trí của mình. Cụ thể là: chưa thực hiện đúng đầy đủ quyền năng của
2


Viện kiểm sát trong hoạt động tố tụng hành chính như chưa yêu cầu Tòa án
xác minh bổ sung chứng cứ, khơng tự mình u cầu đương sự và người có
liên quan cung cấp tài liệu chứng cứ phục vụ cho việc nghiên cứu hồ sơ; chưa
bảo đảm cho việc giải quyết các vụ án hành chính được tuân thủ đúng quy
định pháp luật, không phát hiện được những vi phạm của Tòa án dẫn đến bản
án bị hủy, sửa ở cấp phúc thẩm hoặc có phát hiện vi phạm nhưng né tránh,
ngại va chạm không kháng nghị phúc thẩm.... Những thiếu sót đó là một trong
những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn
của Viện kiểm sát trong tố tụng hành chính cịn chưa bảo đảm hiệu lực, hiệu

quả. Việc bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ
án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng
Bình cũng gặp vấn đề như vậy. Từ những lý do trên, tác giả quyết định chọn
vấn đề “Bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ
án hành chính theo thủ tục sơ thẩm - Từ thực tiễn tại Viện kiểm sát nhân
dân tỉnh Quảng Bình” làm đề tài luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Luật
Hiến pháp – Luật Hành chính tại Học viện Hành chính Quốc gia, nhằm góp
phần tìm ra các giải pháp nâng cao chất lượng bảo vệ quyền con người qua
công tác kiểm sát giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện
kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, đáp ứng với yêu cầu của cải cách tư pháp trên
tồn quốc nói chung và trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói riêng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Xung quanh đề tài luận văn, đã có nhiều cơng trình liên quan được công
bố ở những mức độ, nội dung nghiên cứu khác nhau. Có thể kể tới như: Lê
Tuấn Phong (2017), “Hoàn thiện pháp luật về Kiểm sát viên Viện kiểm sát
nhân dân trong thực hành quyền công tố theo yêu cầu của cải cách tư pháp ở
Việt Nam”, Luận án Tiến sỹ luật học, Học viện Chính trị quốc gia Thành phố
Hồ Chí Minh; Nguyễn Văn Ban (2017), “Thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân
dân cấp tỉnh trong xét xử vụ án hành chính từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk”, Luận
3


văn thạc sỹ luật học, Học Viện Hành chính quốc gia; Trần Thị Thu Hà (2014)
“Vai trò của Viện kiểm sát trong tố tụng hành chính, qua thực tiễn thành phố
Hải Phòng”, Luận văn thạc sỹ luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nguyễn
Huy Hoàn (2005), “Đảm bảo quyền con người trong hoạt động tư pháp”, Luận án
tiến sĩ Luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Các bài viết
“Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của ngành kiểm sát nhân dân đáp ứng
yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới” của tác giả Nguyễn Hịa Bình; “Vai
trị của Viện kiểm sát trong vụ án hành chính và độc lập xét xử” của tác giả

Nguyễn Hoàng Anh; “Về một số điều của Luật tổ chức Viện kiểm sát và thẩm
quyền của Viện kiểm sát trong xét xử các vụ án hành chính, kinh tế và lao
động”của tác giả Nguyễn Ngọc Khánh; “Nâng cao vai trò của Viện kiểm sát
trong vụ án hành chính theo tinh thần cải cách tư pháp” của tác giả Trần Đình
Khánh; “Kinh nghiệm kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính, hành chính
tại phiên tịa sơ thẩm” của tác giả Mai Văn Sinh, Tạp chí Kiểm sát, số 15 năm
2016; Bài viết "Một số khó khăn, vướng mắc khi thực hiện Bộ luật Tố tụng
hành chính và Luật tố tụng hành chính” của tác giả Trịnh Đình Tân, Tạp chí
Kiểm sát online, tháng 10/2016; “Bàn về một số quy định Luật tố tụng hành
chính năm 2015” của tác giả Lê Văn Sua, đăng trên Trang tin điện tử Bộ Tư
pháp, 10/4/2017; “Báo cáo sơ kết 03 năm thực hiện Luật tố tụng hành chính
2015” của Viện kiểm sát nhân dân tối cao...
Tuy nhiên, các cơng trình nghiên cứu, bài viết của các tác giả mới đề cập
nhiều ở mặt lý luận và giới hạn ở một số khía cạnh của chức năng kiểm sát tố
tụng hành chính của Viện kiểm sát, hoặc chỉ mới đề cập đến việc nâng cao
chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết án hành chính. Đến nay chưa có
cơng trình khoa học nào nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện về vấn đề
bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án hành
chính theo thủ tục sơ thẩm tại Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh. Đây là lý do
tác giả chọn đề tài “Bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải
4


quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm - Từ thực tiễn tại Viện
kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình”.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Mục đích của Luận văn là đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường bảo vệ
quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính theo
thủ tục sơ thẩm tại Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình.

3.2. Nhiệm vụ
Từ mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về bảo vệ quyền con người qua hoạt động
kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm tại Viện kiếm
sát nhân dân cấp tỉnh;
- Phân tích, đánh giá thực trạng và chất lượng cơng tác kiểm sát giải
quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân
tỉnh Quảng Bình.
- Đề xuất những quan điểm, giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện pháp luật
và tăng cường bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết vụ
án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát cấp tỉnh hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là những quy định pháp luật về bảo
vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết vụ án hành chính theo
thủ tục sơ thẩm theo Hiến pháp 2013 và các quy định pháp luật liên quan.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của Luận văn là quyền và nhiệm vụ của Viện kiểm
sát cấp tỉnh nhằm bảo vệ quyền con người trong tố tụng hành chính ở giai
đoạn sơ thẩm:
Về khơng gian: Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình;
5


Về thời gian: 01/7/2016-31/5/2020;
Về nội dung: Các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ quyền con
người qua hoạt động kiểm sát giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ
thẩm; Thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền con người
qua hoạt động kiểm sát giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp luận
Đề tài được thực hiện trên cơ sở và phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước pháp luật; đường lối quan
điểm của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, về quyền con người và bảo vệ
quyền con người qua hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính
theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng khi phân tích các vấn
đề liên quan đến vai trò bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát cấp tỉnh
trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính sơ thẩm theo quy
định của pháp luật và khái quát những nội dung cơ bản của từng vấn đề được
nghiên cứu trong luận văn;
- Phương pháp so sánh được thực hiện nhằm tìm hiểu quy định của pháp
luật tố tụng hành chính hiện hành với pháp luật tố tụng hành chính trước đây.
- Phương pháp thống kê được thực hiện trong quá trình khảo sát thực
tiễn hoạt áp dụng pháp luật, với các số liệu cụ thể về công tác kiểm sát việc
giải quyết các vụ án hành chính sơ thẩm theo quy định của pháp luật. Tìm ra
mối liên hệ giữa các quy định của pháp luật với thực tiễn áp dụng đã phù hợp
hay chưa? Các lý do? Từ đó mà xem xét nội dung quy định của pháp luật về
việc bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát cấp tỉnh trong công tác kiểm

6


sát việc giải quyết các vụ án hành chính sơ thẩm, với thực tiễn của đời sống
xã hội nhằm nâng cao hiệu quả điều chỉnh của pháp luật về vấn đề này.
6. Ý nghĩa của luận văn
- Về lý luận: Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần bổ sung, làm rõ những vấn
đề Lý luận và quy định về nhiệm vụ bảo vệ quyền con người của Viện kiểm

sát nhân dân cấp tỉnh trong hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án hành
chính ở giai đoạn sơ thẩm.
- Về thực tiễn: Những kết quả của luận văn sẽ góp phần nâng cao chất
lượng công tác kiểm sát án hành chính sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân
cấp tỉnh nói chung, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình nói riêng nhằm
bảo vệ quyền con người. Đồng thời, là nguồn tư liệu tham khảo tốt cho công
tác nghiên cứu và áp dụng vào thực tiễn. Bên cạnh đó, đề xuất với cơ quan
nhà nước có thẩm quyền tiếp tục chỉnh lý, sửa đổi, bổ sung, tiếp tục hoàn
thiện Luật Tố tụng hành chính, nhằm đảm bảo cho pháp luật tố tụng hành
chính được thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn gồm 3 chương.
Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về bảo vệ quyền con
người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ
thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh
Chương 2: Thực trạng bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát
giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm tại Viện kiểm sát nhân
dân tỉnh Quảng Bình hiện nay
Chương 3: Quan điểm và giải pháp tăng cường bảo vệ quyền con người
qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm
từ thực tiễn Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Bình hiện nay.

7


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN
CON NGƯỜI QUA HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT GIẢI QUYẾT CÁC
VỤ ÁN HÀNH CHÍNH THEO THỦ TỤC SƠ THẨM CỦA VIỆN

KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP TỈNH
1.1. Quan niệm về bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát
giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát
nhân dân cấp tỉnh
1.1.1. Khái niệm về quyền con người, quyền con người trong tố tụng
hành chính, bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các
vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp
tỉnh
Trong xu thế tồn cầu hóa hiện nay, quyền con người khơng chỉ là quan
tâm nội bộ của mỗi quốc gia mà đã trở thành vấn đề được quốc tế hóa ngày
càng sâu rộng. Quyền con người là quyền thiêng liêng, không thể bị tước
đoạt. Vấn đề bảo vệ quyền con người được mỗi quốc gia nói riêng và các
nước trong khu vực, trên thế giới nói chung ngày càng được quan tâm, củng
cố bằng việc ký kết các công ước quốc tế, các hiệp định đa phương, song
phương và cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật quốc gia trên nhiều lĩnh
vực, trong đó có tố tụng hành chính. Một trong những chức năng quan trọng
và là tiêu chí đánh giá mức độ dân chủ của một Nhà nước, đó là việc tôn
trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người. Đảng và Nhà nước ta chủ trương
xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân thì vấn đề bảo đảm
quyền con người phải được chú trọng hàng đầu, đặc biệt là trong các quan hệ
tố tụng nói chung và tố tụng hành chính nói riêng.Bảo vệ quyền con người
trong tố tụng hành chính là bảo vệ quyền con người trong hoạt động tư pháp,
là việc Nhà nước thiết lập các điều kiện cần thiết nhằm tôn trọng và thực hiện

8


các quyền công dân của các cá nhân trong việc giải quyết các khiếu kiện hành
chính bằng con đường tố tụng.
Trên thế giới, có nhiều định nghĩa khác nhau về quyền con người, tuy

nhiên, quyền con người được định nghĩa một cách khái quát “là những quyền
bẩm sinh, vốn có của con người mà nếu khơng được hưởng thì chúng ta sẽ
không thể sống như một con người”.
Ở Việt Nam, đã có những khái nhiện khác nhau về quyền con người. Có
một số nhà nghiên cứu đã đưa ra định nghĩa về quyền con người, tuy nhiên,
tùy cách tiếp cận, nghiên cứu vấn đề khác nhau sẽ đưa ra khái niệm khác nhau
về quyền con người. Trong bản Tuyên ngôn độc lập của nước ta, Chủ tịch Hồ
Chí Minh nêu rõ: Mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa ban cho
họ những quyền khơng ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy có
quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Đó chính là
những biểu hiện của quyền con người một cách rõ rệt nhất.
Khi xem xét về khái niệm quyền con người, chúng ta thấy rằng quyền
con người và quyền công dân là hai khái niệm gần gũi nhưng không đồng
nhất. Xét về nguồn gốc lịch sử, tư tưởng về quyền con người được hình thành
cùng với sự xuất hiện của những nền văn minh cổ đại, cịn khái niệm quyền
cơng dân chỉ xuất hiện cùng với cách mạng tư sản, vì cách mạng tư sản đã
đưa con người từ địa vị thần dân trở thành công dân với tư cách là một thành
viên bình đẳng trong một nhà nước và pháp điển hoá các quyền tự nhiên của
con người dưới hình thức các quyền cơng dân. Như vậy, khái niệm quyền con
người xuất hiện trước khái niệm quyền công dân và về bản chất, quyền con
người bao hàm và chứa đựng các quyền công dân được các nhà nước thừa
nhận và áp dụng cho cơng dân của mình.
Ở Việt Nam, quyền con người muốn được hiện thực hóa phải quy định
cụ thể bằng pháp luật. Quyền con người được quy định trong Hiến pháp và
được thể chế hoá bằng các luật, đạo luật nhằm ghi nhận và bảo vệ quyền con
9


người trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó quan hệ tố tụng hành
chính là lĩnh vực thể hiện quyền con người cụ thể nhất và có giá trị ảnh hưởng

sâu sắc nhất đối với mỗi con người. Tại Điều 14 Hiến pháp 2013 khẳng định:
“các quyền con người, quyền cơng dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hố,
xã hội được cơng nhận, tơn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp
luật”. Quyền con người cũng được cụ thể hóa trong nhiều văn bản pháp luật
khác như: Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính…
Chính vì vậy, dù ở bất cứ giai đoạn phát triển nào, chế độ xã hội nào, quyền
con người cũng luôn được Nhà nước quan tâm tác động bằng chính sách, điều
chỉnh và bảo vệ bằng pháp luật.
Trong quá trình vận động và phát triển của đất nước tất yếu sẽ phát sinh
mâu thuẫn trong quản lý hành chính nhà nước. Thơng qua hoạt động ban hành
các quyết định hành chính hoặc thực hiện các hành vi hành chính, các chủ thể
quản lý hành chính nhà nước vì các lý do khác nhau, có thể gây thiệt hại đến
quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức (đối tượng quản lý) dẫn
đến việc cá nhân, cơ quan, tổ chức khiếu kiện yêu cầu chấm dứt, bồi thường
thiệt hại, tạo nên sự tranh chấp hành chính giữa nhà nước với cá nhân hoặc cơ
quan, tổ chức. Và dù muốn hay không Nhà nước phải thiết lập các cơ quan và
ban hành các quy định pháp luật tạo cơ sở pháp lý để xem xét và giải quyết
những tranh chấp này. Theo quy định của pháp luật Việt Nam thì cá nhân, cơ
quan, tổ chức có quyền khiếu kiện các quyết định hành chính, hành vi hành
chính tại tồ án khi có căn cứ cho rằng các quyết định hành chính, hành vi
hành chính đó là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của
mình sau khi đã thực hiện việc khiếu nại theo thủ tục hành chính mà không
đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc đã hết thời hạn do
pháp luật quy định mà khiếu nại vẫn không được giải quyết. Sau khi nhận
được đơn khởi kiện, nếu xét thấy thuộc thẩm quyền giải quyết của mình thì
tồ án thụ lý và tiến hành giải quyết theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy
10


định. Như vậy, có thể khái quát rằng, Tố tụng hành chính là tồn bộ hoạt

động của cơ quan tiến hành tố tụng, cụ thể là Tòa án và Viện kiểm sát, người
tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, của cá nhân, cơ quan, tổ chức có
quyền và nghĩa vụ liên quan trong việc giải quyết vụ án hành chính, cũng như
trình tự do pháp luật quy định đối với việc khởi kiện, thụ lý, giải quyết vụ án
hành chính và thi hành bản án, quyết định của Tòa án, được giải quyết bởi
Tòa án nhân dân theo một cơ chế riêng được điều chỉnh bởi ngành luật Tố
tụng hành chính.
Quyền con người trong tố tụng hành chính phải gắn với tồn bộ q trình
tố tụng hành chính: Từ giai đoạn khởi kiện, nộp án phí, thụ lý đến giai đoạn
xét xử, ra quyết định xét xử, ra bản án và thi hành án hành chính. Đây là cách
tiếp cận từ quyền dân sự, kinh tế trong Công ước quốc tế về quyền con người.
Quyền con người trong tố tụng hành chính thể hiện xuyên suốt và trải dài
trong suốt quá trình diễn ra quan hệ tố tụng hành chính từ quyền được khiếu
kiện theo quy định của pháp luật, quyền được xem xét giải quyết vụ án hành
chính, quyền được đón nhận kết quả giải quyết cơng bằng, khách quan…
Quyền con người trong quá trình tố tụng hành chính cũng được đảm bảo
bằng việc cụ thể hóa các quyền trong Luật Tố tụng hành chính 2015, như:
+ Quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp (Điều 5 Luật
Tố tụng hành chính 2015).
+ Người khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án
hành chính có thể đồng thời u cầu bồi thường thiệt hại do quyết định hành
chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thơi việc, quyết định giải
quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết
khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước, danh sách cử tri gây ra (Điều 7
Luật Tố tụng hành chính 2015).
+ Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền quyết định việc khởi kiện vụ án
hành chính. Tịa án chỉ thụ lý giải quyết vụ án hành chính khi có đơn khởi
11

kiện của người khởi kiện. Trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, người
khởi kiện có quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện, thực hiện các
quyền tố tụng khác của mình (Điều 8 Luật Tố tụng hành chính 2015).
+ Đương sự khởi kiện có quyền và nghĩa vụ chủ động thu thập, giao nộp
tài liệu, chứng cứ cho Tòa án và chứng minh yêu cầu của mình là có căn cứ và
hợp pháp. Hoặc u cầu Tòa án thu thập tài liệu, chứng cứ và tiến hành thu
thập, xác minh chứng cứ; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu,
chứng cứ cho Tòa án hoặc đương sự (Điều 9 Luật Tố tụng hành chính 2015).
+ Trong tố tụng hành chính, mọi người đều có quyền bình đẳng trước
pháp luật, khơng phân biệt dân tộc, giới tính, tín ngưỡng, tơn giáo, thành phần
xã hội, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, địa vị xã hội (Điều 17 Luật Tố tụng
hành chính 2015).
+ Đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự được
Tòa án đảm bảo thực hiện quyền tranh tụng trong xét xử sơ thẩm, phúc thẩm,
giám đốc thẩm, tái thẩm theo quy định (Điều 18 Luật Tố tụng hành chính
2015).
+ Đương sự có quyền tự bảo vệ hoặc nhờ luật sư hoặc người khác có đủ
điều kiện theo quy định của Luật này bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
mình (Khoản 1 Điều 19 Luật Tố tụng hành chính 2015).
+ Người được trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật trợ giúp pháp lý
được Nhà nước bảo đảm trợ giúp pháp lý để họ thực hiện quyền bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp trước Tòa án. (Khoản 3 Điều 19 Luật Tố tụng hành chính
2015).
+ Khơng ai được hạn chế quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
đương sự trong tố tụng hành chính. (Khoản 4 Điều 19 Luật Tố tụng hành
chính 2015).
+ Được Tòa án tạo điều kiện thuận lợi để các đương sự đối thoại với

12

nhau về việc giải quyết vụ án. (Điều 20 Luật Tố tụng hành chính 2015).
+ Trong q trình tố tụng, Luật Tố tụng hành chính 2015 cịn cho phép
người tham gia tố tụng hành chính có quyền dùng tiếng nói và chữ viết của
dân tộc mình; trường hợp này phải có người phiên dịch (Khoản 1 Điều 21
Luật Tố tụng hành chính 2015).
+ Trường hợp, người tham gia tố tụng hành chính là người khuyết tật
nghe, người khuyết tật nói hoặc người khuyết tật nhìn có quyền dùng ngơn
ngữ, ký hiệu, chữ dành riêng cho người khuyết tật; trường hợp này phải có
người biết nghe, nói bằng ngơn ngữ, ký hiệu, chữ dành riêng của người
khuyết tật để dịch lại (Khoản 2 Điều 21 Luật Tố tụng hành chính 2015).
+ Cơ quan, tổ chức, cá nhân được thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của
mình đối với các hành vi, quyết định trái pháp luật của cơ quan tiến hành tố
tụng, người tiến hành tố tụng hoặc của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào
trong hoạt động tố tụng hành chính (Điều 28 Luật Tố tụng hành chính 2015).
Về bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết vụ án
hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh.
Hiện nay, chưa có một quy định cụ thể nào về khái niệm vụ án hành
chính. Tuy nhiên, theo tác giả, vụ án hành chính có thể hiểu là vụ án tranh
chấp giữa cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết khi
cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định buộc thơi
việc xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Bên cạnh đó, có thể hiểu giai đoạn sơ thẩm là giải quyết vụ án hành
chính ở Tịa án cấp thấp nhất theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.
Theo quy định tại khoản 1, Điều 4, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân
2014 quy định về chức năng kiểm sát của Viện kiểm sát là: “hoạt động của
Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định
của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp, được thực hiện ngay
từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố
13

và trong suốt quá trình giải quyết vụ án hình sự; trong việc giải quyết vụ án
hành chính, vụ việc dân sự, hơn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại,
lao động; việc thi hành án, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động
tư pháp; các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.”
Như vậy, kiểm sát giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm là
tổng hợp các quyền năng pháp lý của Viện kiểm sát, có nội dung là kiểm tra,
giám sát hoạt động tuân theo pháp luật của tất cả các chủ thể tham gia hoạt
động tố tụng hành chính theo các thủ tục sơ thẩm nhằm bảo đảm cho việc
giải quyết vụ án của Tòa án đúng quy định pháp luật, bảo vệ quyền con
người, lợi ích nhà nước, lợi ích cơng cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cá
nhân, cơ quan, tổ chức
Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm về bảo vệ quyền con
người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các án hành chính theo thủ tục sơ
thẩm như sau:
Bảo vệ quyền con người qua hoạt động kiểm sát giải quyết các vụ án
hành chính theo thủ tục sơ thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh là một
phương thức bảo vệ các quyền của con người, được thực hiện trực tiếp bởi
Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh theo trình tự chặt chẽ do luật định, sử dụng
các quyền năng pháp lý nhằm đảm bảo cho việc giải quyết vụ án hành chính
theo thủ tục sơ thẩm được diễn ra đúng trình tự, thủ tục quy định của pháp
luật, phát hiện, xử lý kịp thời các vi phạm, bảo vệ quyền con người, các quyền
và lợi ích hợp pháp của cơng dân.
1.1.2. Vai trị bảo vệ quyền con người của Viện kiểm sát nhân dân cấp
tỉnh qua hoạt động kiểm sát việc quyết các vụ án hành chính theo thủ tục
sơ thẩm
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của nhân
dân, do nhân dân, và vì nhân dân. Với bản chất nhà nước xã hội chủ nghĩa,
nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động là quyền lực nhà nước là thống

14


nhất và tất cả quyền lực thuộc về nhân dân. Viện kiểm sát nhân dân thuộc hệ
thống cơ quan nhà nước do Quốc hội bầu ra, là một thiết chế đặc thù trong tổ
chức bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa. Hệ thống Viện kiểm sát nhân dân là
một hệ thống cơ quan nhà nước độc lập, thống nhất từ Trung ương đến địa
phương. Viện kiểm sát nhân dân do Viện trưởng lãnh đạo. Với vị trí, vai trị
hết sức quan trọng trong bộ máy quản lý nhà nước thì Viện kiểm sát là một
trong những cơ quan thể hiện trực tiếp bản chất của Nhà nước ta, là một bộ
phận quan trọng và không thể thiếu trong bộ máy Nhà nước.
Điều 2 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014 quy định rõ chức
năng nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân đáp ứng với sự thay đổi của tình
hình kinh tế - xã hội ở nước ta. Trên cơ sở đó thì khẳng định rõ Viện kiểm sát
nhân dân có chức năng quan trọng là thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt
động tư pháp, cụ thể: nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân được
quy định tại Điều 2, 3, 4 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân.
Theo quy định của Hiến pháp 2013 và Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân
dân 2014 thì Viện kiểm sát nhân dân thực hiện cả chức năng thực hành quyền
công tố và chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp. Khoản 1, Điều 4, Luật
Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014 quy định về chức năng kiểm sát của
Viện kiểm sát là: “hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp
pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt
động tư pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết vụ án
hình sự; trong việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hơn nhân và
gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án, việc giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác theo
quy định của pháp luật.”

15


Theo Điều 25 Luật Tố tụng hành chính 2015 quy định về vị trí, vai trị
của Viện kiểm sát trong việc kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng
hành chính như sau:
– Viện kiểm sát kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hành
chính, thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của
pháp luật nhằm bảo đảm cho việc giải quyết vụ án hành chính kịp thời, đúng
pháp luật.
– Viện kiểm sát kiểm sát vụ án hành chính từ khi thụ lý đến khi kết thúc
việc giải quyết vụ án; tham gia các phiên tòa, phiên họp của Tòa án; kiểm sát
việc tuân theo pháp luật trong công tác thi hành bản án, quyết định của Tòa
án; thực hiện các quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của
pháp luật.
- Đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan đến
quyền, lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người mất năng lực hành
vi dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong
nhận thức, làm chủ hành vi, nếu họ khơng có người khởi kiện thì Viện kiểm
sát kiến nghị Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú cử người giám hộ
đứng ra khởi kiện vụ án hành chính để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho
người đó.
Bên cạnh đó, Điều 32 Luật Tố tụng hành chính 2015 quy định về thẩm
quyền giải quyết vụ án hành chính của Tịa an nhân dân cấp tỉnh: Tòa án cấp
tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những khiếu kiện sau đây:
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của bộ, cơ quan
ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phịng Chủ tịch nước, Văn phịng
Quốc hội, Kiểm tốn nhà nước, Tịa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân
dân tối cao và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm
quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc

trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tịa án; trường hợp người
16


khởi kiện khơng có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên lãnh thổ Việt
Nam thì thẩm quyền giải quyết thuộc Tịa án nơi cơ quan, người có thẩm
quyền ra quyết định hành chính, có hành vi hành chính.
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan
thuộc một trong các cơ quan nhà nước quy định tại khoản 1 Điều này và quyết
định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan
đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên cùng phạm
vi địa giới hành chính với Tịa án; trường hợp người khởi kiện khơng có nơi
cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên lãnh thổ Việt Nam thì thẩm quyền giải
quyết thuộc Tịa án nơi cơ quan, người có thẩm quyền ra quyết định hành
chính, có hành vi hành chính.
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà
nước cấp tỉnh trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tịa án và của người
có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước đó.
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân
dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện trên cùng phạm vi địa
giới hành chính với Tịa án.
- Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan đại
diện của nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngồi hoặc của
người có thẩm quyền trong cơ quan đó mà người khởi kiện có nơi cư trú trên
cùng phạm vi địa giới hành chính với Tịa án; trường hợp người khởi kiện
khơng có nơi cư trú tại Việt Nam thì Tịa án có thẩm quyền là Tịa án nhân
dân thành phố Hà Nội hoặc Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh.
- Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người đứng đầu cơ
quan, tổ chức cấp tỉnh, bộ, ngành trung ương mà người khởi kiện có nơi làm
việc khi bị kỷ luật trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tịa án.

17


- Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc
cạnh tranh mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc trụ sở trên
cùng phạm vi địa giới hành chính với Tịa án.
- Trường hợp cần thiết, Tịa án cấp tỉnh có thể lấy lên giải quyết vụ án
hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án cấp huyện theo quy định
tại Điều 31 của Luật này.
Như vậy, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh thực hiện chức năng kiểm sát
việc giải quyết các vụ án hành chính do Tịa án nhân dân cấp tỉnh giải quyết.
Phạm vi công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục
sơ thẩm của Viện kiểm sát cấp tỉnh là bắt đầu từ khi Tịa án thơng báo trả lại
đơn khởi kiện vụ án hành chính hoặc từ khi Tịa án thơng báo thụ lý vụ án
hành chính đến khi bản án, quyết định giải quyết vụ án hành chính của Tịa án
có hiệu lực pháp luật mà khơng có kháng nghị, khơng có u cầu, kiến nghị,
đề nghị xem xét lại theo quy định. Đối tượng kiểm sát của Viện kiểm sát nhân
dân cấp tỉnh trong tố tụng hành chính sơ thẩm là việc tn theo pháp luật của
Tịa án, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng và cơ quan, tổ chức,
cá nhân có liên quan trong q trình giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục
sơ thẩm. Mục tiêu của hoạt động kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính
theo thủ tục sơ thẩm là bảo đảm vụ án hành chính được giải quyết kịp thời,
đúng pháp luật, qua đó, góp phần bảo đảm cho pháp luật được chấp hành
nghiêm chỉnh và thống nhất, bảo vệ quyền con người, quyền và lợi chính
đáng của đương sự.
Vai trò của Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh trong tố tụng hành chính
theo thủ tục sơ thẩm đối với những vụ án theo thẩm quyền nhằm bảo vệ
quyền con người được thể hiện qua các điểm sau:
Thứ nhất, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh hiện diện hầu khắp trong các

giai đoạn của quá trình giải quyết vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm. Về
nguyên tắc, theo Luật Tố tụng hành chính, Viện kiểm sát kiểm sát vụ án hành
18


chính từ khi thụ lý đến khi kết thúc việc giải quyết vụ án; tham gia các phiên
tòa, phiên họp của Tòa án; kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong cơng tác
thi hành bản án, quyết định của Tịa án; thực hiện các quyền yêu cầu, kiến
nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật.
Thứ hai, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh xuất hiện trong các giai đoạn
giải đoạn giải quyết các vụ án hành chính sơ thẩm và có những quyền năng
quan trọng có thể gây áp lực hoặc thậm chí can thiệp trực tiếp vào hoạt động
này. Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, Viện kiểm sát có quyền đề nghị chuyển
giao để kiểm tra hồ sơ tố tụng. Tiếp đó, Viện kiểm sát có quyền yêu cầu Tòa
án tiến hành các biện pháp thu thập chứng cứ, nếu Viện cho rằng cần thiết,
như: xác minh, thu thập chứng cứ, giám định v.v.. Trong trường hợp đặc biệt,
Viện kiểm sát cịn có thể tự mình tiến hành xác minh, thu thập chứng cứ. Tại
phiên tòa, sự tham gia của Viện kiểm sát là trực tiếp: không chỉ kiểm sát diễn
biến phiên tịa mà cịn có thể đề nghị triệu tập bổ sung nhân chứng, người
giám định hay phiên dịch. Đặc biệt, trong giai đoạn thẩm vấn, đại diện Viện
kiểm sát có quyền đặt câu hỏi, tham gia xét hỏi trực tiếp. Cũng ở giai đoạn
này, Viện kiểm sát có quyền: đọc bài phát biểu của mình, trong đó nêu rõ sự
tuân theo pháp luật của người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, nêu
rõ nhận định, đường hướng xét xử của vụ án. Kiểm sát xét xử bảo đảm cho
việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động của Tịa án, tuy nhiên, liệu có thể dẫn
đến khả năng can thiệp vào hoạt động xét xử của Tịa án, thơng qua con
đường kiểm sát xét xử? Câu trả lời không thể luôn luôn là phủ định, vì lý do
khá đơn giản, nếu khơng theo sát đường hướng xét xử nêu ra trong bài phát
biểu của đại diện Viện kiểm sát, bản án, quyết định của Tịa án sẽ bị kháng
nghị. Nói cách khác, Viện kiểm sát thơng qua quyền kháng nghị, có thể gây

áp lực trực tiếp đối với việc xét xử của Tòa án. Hơn nữa, những vấn đề mà
Viện kiểm sát đề xuất, theo một cách nghĩ khách quan nào đó, nó thơng
thường là một quan điểm mang tính tham khảo có chất lượng, tuy không phải
19