Một số kinh nghiệm và phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng môn Toán lớp 1

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 Một số kinh nghiệm và phương pháp dạy. học để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 ..................  ........................ I – Lí do chọn đề tài: - Bậc học Tiểu Học là bậc học nền tảng, bậc học mà mọi công nhân Việt Nam đều cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô thùc hiÖn. V× bËc TiÓu Häc gãp phÇn h×nh thµnh cho HS c¬ së ban ®Çu cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÔn l©u dµi vµ nhiÒu mÆt: TrÝ tuÖ, t×nh c¶m, thÓ chất, nhân cách của con người Việt Nam. Mặt khác bậc Tiểu Học nhằm cung cấp cho HS vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị vừa đáp ứng nhu cầu học tập tiếp theo và đáp ứng cho công việc ứng dụng trong cuộc sống cộng đồng, vấn đề này đòi hỏi người làm công tác giáo dục phải nhận thức sâu sắc công việc mà mình đang làm. Là người giáo viên trực tiếp giảng dạy, ngoài việc đổi mới về nội dung, chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học ở bậc Tiểu Học. Đòi hỏi người giáo viên phải tìm tòi và tiếp cận với những phương pháp mới phù hợp với từng đối tượng để nhằm phát huy tính tích cực hoạt động của HS. - Môn toán ở Tiểu Học giúp HS hình thành những biểu tượng toán học ban đầu và rèn luyện kĩ năng tính toán cho HS. Do đó việc quan tâm bồi dưỡng năng lực học toán vµ lµm to¸n cho HS lµ viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu. LÝ luËn d¹y häc m«n to¸n chØ ra r»ng d¹y häc bé m«n to¸n gåm d¹y lÝ thuyÕt vµ d¹y häc gi¶i bµi tËp. D¹y häc gi¶i bµi tËp lµ tổ chức chỉ đạo cho HS làm bài tập. Trong đó các bước định hướng, dẫn dắt gọi động cơ cho HS kiểm tra đánh giá bài làm của mình. - Trong quá trình dạy học toán 1. Điều đáng nói ở đây là giúp cho HS tự lĩnh hội được kiến thức theo sự chỉ dẫn của giáo viên để có được hiệu quả như mong muốn. Người giáo viên phải biết tổ chức hướng dẫn cho học sinh hoạt động dưới sự trợ giúp đúng mức của giao viên, để mỗi HS tự phát hiện và giải quyết được các bài tập tính to¸n ë líp 1. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y ë líp 1,®a sè c¸c em kh«ng thÝch häc m«n to¸n. Trªn thùc tÕ c¸c em chØ thÝch lµm c¸c bµi tËp nèi tranh, t« mµu vµo c¸c h×nh häc. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 …Đến các bài tập có liên quan đến số, làm phép tính ,giải toán có lời văn……..các em học còn chậm. Vì vậy kết quả đầu năm đạt thấp, thậm chí có một số em chưa biết đếm được các số, chưa biết các con số ….Đó mà điều mà bản thân tôi suy nghĩ để góp phần giúp cho HS dễ dàng học toán có hiệu quả. Với lí do đó tôi chọn đề tài “Một số kinh nghiệm và phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1” II - Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: 1- Đối tượng nghiên cứu : - VÒ t×nh h×nh líp häc, trangthiÕt bÞ d¹y häc, c¬ së vËt chÊt phôc vô cho viÕc d¹y học. Cũng như HS lớp 1 tôi đang chủ nhiệm. Từ đó xây dựng một kế hoạch của giáo viên cụ thể về chất lượng cho học sinh trong lớp tôi dạy. 2-Ph¹m vi nghiªn cøu: -Do điều kiện của bản thân và sự phân công của nhà trường bản thân tôi chỉ nghiên cứu đề tài trong phạm vi lớp học, ở Trường Tiểu Học Số 1 Sơn Trạch. 3- Phương pháp nghiên cứu: -Để thực hiện đề tài này bản thân tôi tìm tòi tài liệu qua sách báo, tạp chí Tiểu Học. Qua mạng và qua các đợt bồi dưỡng chuyên đề, học hỏi kinh nghiệm trong trường áp dông vµo thùc tÕ líp häc cña m×nh. -Trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp nghiên cøu sau: - Phương pháp nghiện cứu lý thuyết - Phương pháp nghiện cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra - Phương pháp đàm thoại - Phương pháp quan sát - Phương pháp luyện tập thực hành 4 - Y nghĩa của đề tài: -Đổi mới phương pháp dạy học là lấy học sinh làm trung tâm, để học sinh tìm tòi ,phát hiện và tiếp thu kiến thức một cách chủ động còn giáo viên là người tổ chức ,chỉ. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 đạo , hướng dẫn học sinh tìm ra vấn đề và giáo viên chỉ giải thích vấn đề khi cần thiết. Để thực hiện điều này với học sinh lớp 1 dạy học môn Toán như thế nào để có hiệu quả góp phần nâng cao rất nhiều tới chất lượng dạy học cho học sinh lớp 1. III – Néi dung: 1- §Æc ®iÓm t×nh h×nh líp häc: -Học sinh lớp 1 là giai đoạn phát triễn quan trọng của đời người. Khi đã học xong chương trình mẫu giáo, các em bước đầu cho mình một quá trình được học, được chơi được giáo dục môi trường văn hoá. Những trẻ em ở lứa tuổi này đã được giáo dục và học tập ở mầm non. Tuy quá trình này có sự thay đổi sáng tạo và bước phát triễn mới song các em còn bở ngỡ. Nếu tổ chức và hoạt động học tập phù hợp với từng bước n©ng dÇn sÏ ®em l¹i kÕt qu¶ häc tËp tèt. - Ngay từ đầu năm tôi thấy học sinh đếm và cộng, trừ không nhớ trong phạm vi 10, các em còn lúng túng đếm còn chậm. Trong những tiết đầu tôi đã làm quen ngay những đối tượng học còn chậm về đếm , viết các số tự nhiên. Để phân loại học sinh uèn n¾n kÞp thêi. 2- Mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn: a-Trước khi lên lớp : - Đầu năm học tôi đã báo cáo tình hình lớp học của các em cùng phụ huynh bàn bạc việc giúp các em học tập ở nhà. Đặc biệt là làm bài tập ở nhà xem trước bài mới. Do đó các em đỡ bỡ ngỡ trước các con số và các phép tính cộng, trừ không nhớ trong ph¹m vi 10, 100 ……….. -Gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kØ néi dung bµi d¹y gióp häc sinh c¸ch thøc (con ®­êng, phương pháp ) phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới .Qua các bài học và luyện tập về số và phép tính trong phạm vi 10, 100 ……..Từ tình huống đó có thực trong cuộc sống . b – Gi¶i ph¸p thùc hiÖn trªn líp : * Khi d¹y sè häc :. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 -Víi häc sinh líp 1 khi d¹y sè häc cho HS gi¸o viªn cÇn ph¶i g¾n víi thùc tÕ bëi t­ duy của các em “ là tư duy trực quan hình tượng ”Nếu giáo viên chỉ nói mà không có trùc quan th× häc sinh kiÕn thøc cÇn cung cÊp rÊt khã . -VÝ dô: -Sè 1 g¾n liÒn víi h×nh ¶nh mét «ng mÆt trêi. -Sè 2 g¾n liÒn víi h×nh ¶nh cã hai con m¾t, hai bµn tay. -Sè 3 g¾n liÒn víi h×nh ¶nh ba con tr©u, ba con gµ. -Sè 4 g¾n liÒn víi h×nh ¶nh con tr©u cã bèn ch©n -Sè 5 g¾n liÒn víi h×nh ¶nh bµn tay cã n¨m ngãn, ng«i sao n¨m c¸nh. -Sè 10 g¾n liÒn víi h×nh ¶nh cã 10 ngãn tay……………. * Dạy đếm :Từ đếm các đồ vật cụ thể đồ dùng trực quan …… - Đếm từ 1 đến 10: Tập đếm trên đồ vật thật : như hòn sỏi, que tính, ngón tay… -VÝ dô :. D¹y bµi: Sè 6. - Khi hướng dẫn HS nhận biết khái niện ban đầu về số 6. Giáo viên cho HS quan sát tranh vẽ (mô hình ) sử dụng kiến thức đã học để nhận ra(bằng phép tính) rằng có 5, đếm tiếp 1 được 6. Khi đã giới thiệu 6 cũng là đại diện cho một lớp các nhóm đối tượng có cùng số lượng (là 6) như các số đã học trước. Học sinh tự nhận ra ( qua phép đếm, qua phân tích số…) 6 đứng tiếp sau 5, từ đó các em nắm cấu tạo nhanh dẫn đến c¸c em thùc hiÖn tÝnh nhanh. * D¹y c¸c phÐp tÝnh: -Lµm râ b¶n chÊt vµ ý nghÜa cña phÐp tÝnh th«ng qua c¸c vÝ dô thùc tÕ vµ h×nh thµnh c¸c phÐp tÝnh th«ng qua c¸c thao t¸c b»ng tay. -VÝ dô: D¹y bµi phÐp céng trong ph¹m 6 - Để lập được bảng cộng trong phạm vi 6. Giáo viên hướng dẫn HS bằng thao tác c¸c h×nh trßn, h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, que tÝnh ….§Ó tù t×m ra kÕt qu¶. Ch¼ng h¹n:. Gi¸o viªn g¾n 5 tÊm b×a h×nh tam gi¸c lÊy thªm 1 h×nh tam gi¸c ®­îc. tÊt c¶ bao nhiªu h×nh? (6 h×nh) -Tõ “thªm ” ta lµm phÐp tÝnh g×? ( +) vËy 5 +1 = 6. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 -Tương tự GV cho HS tự thao tác tiếp các đồ dùng trực quan còn lại để lập được bảng cộng trong pham vi 6, động thời GV cho học thuộc bảng cộng đó . -Để đảm bảo chất lượng cao trong việc dạy học toán 1,điều quan trọng để tìm ra kiến thức mới. Đồng thời đó cũng là ấn tượng để giúp cho các em nhớ lâu(Đặc biệt HS ®­îc tham gia c¸c thao t¸c) - Để dạy có chất lượng theo hướng tích cực hoá của HS . Thì người giáo viên phải chän cho m×nh mét m« h×nh hay mét tiÕn tr×nh lªn líp. LËp kÕ ho¹ch d¹y sao cho tiÕt d¹y to¸t lªn nh÷ng ®iÓm sau: + Môc tiªu cña bµi häc lµ g× ? + Những đồ dùng nào cần chuẩn bị để minh hoạ,đưa vào lúc nào cho hợp lí. + Kiến thức của bài có liên quan đến kiến thức nào đã học để khi dạy mang tính l«gich. + Cần hướng dẫn HS cách học của từng tiết như thế nào để đạt được mục tiêu của bài . -VÝ dô : Khi d¹y bµi PhÐp trõ d¹ng 17 – 3 -Giáo viên cần nêu vấn đề, yêu cầu HS tìm kết quả HS sử dụng đồ dùng ( que tính ) để tính GV cho HS nêu nhiều cách làm khác nhau. GV chọn một cách phù hợp để hướng dẫn chung cho cả lớp , cả lớp dùng que tính để cùng thao tác và tính ra kết quả. -Sau khi HS tự phát hiện và giải quyết vấn đề. GV giúp các em chiếm lĩnh kiến thức mới để làm bài tập . * D¹y h×nh häc: -Học sinh khi học về các biểu tượng hình học , tôi thấy học sinh còn có những vướng mắc cụ thể dạy “ hình vuông, hình tròn, hình tam giác” các em không hiểu được cạnh của các hình là một đoạn thẳng hay các em không hiểu được các đỉnh của các h×nh lµ mét ®iÓm. ¥ c¸c em sù nhËn thøc chñ yÕu b»ng trùc gi¸c . - Ví dụ : Khi làm bài tập về đoạn thẳng, các em chưa xác định chắc chắn đoạn th¼ng nèi bëi hai ®iÓm -Giáo viên . Đoạn thẳng dưới đây có bao nhiêu đoạn thẳng?. H. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 A. B. D. C. -Đa số HS có đáp án ( 4 đoạn thẳng ) - C¸c em kh«ng nhËn ra ®­îc HA, HB Còng lµ ®o¹n th¼ng. * Gi¶i to¸n cã lêi v¨n: -Ơ lớp 1 ngoài việc thực hiện nội dung chương trình môn toán cộng , trừ, độ dài đoạn thẳng……..việc giải toán cho học sinh chiếm vị trí quan trọng trong chương trình toán ở Tiểu Học . HS được làm quen các dạng toán có lời văn bằng minh học đồ dùng trực quan.Nhìn vào bức tranh nêu bài toán viết phép tính, dần dần nâng cao đọc bµi to¸n gi¶i bµi to¸n . To¸n cã lêi v¨n thùc chÊt lµ nh÷ng t×nh huèng cã d¹ng thùc tÕ gần gũi với thực tế cuộc sống với HS. Vì vậy để giúp HS giải được những bài toán có lời văn cần cho HS biết hai phần chính của bài toán đó là. + Những cái đã cho ( còn gọi là dữ kiện của bài toán ) + Nh÷ng c¸i cÇn t×m( c©u hái cña bµi to¸n) - Ngoài ra trong các bài toán có lời văn thường có mối quan hệ giữa cái đã chov à cái cần tìm. Vì thế khi hướng dẫn HS giải toán, cần cho HS biết mối quan hệ đó .Để giúp cho HS giải bài toán có lời văn tôi đã tiến hành qua các bước sau: a- Hướng dẫn tóm tắt bài toán. -ViÖc lµm nµy thùc chÊt lµ tr×nh bµy l¹i bµi to¸n mét c¸ch ng¨n gän dÔ hiÓu , dÔ nhí. Nh÷ng d÷ kiÖn bµi to¸n nh»m næi bËt tträng t©m cña bµi to¸n. ( §Æc biÖt thÊy râ h¬n vÒ mèi quan hÖ gi÷a d÷ kiÖn c¸i cÇn t×m cña bµi to¸n ) -VÝ dô : Nhµ An cã 9 con gµ, mÑ ®em b¸n ®i 3 con gµ. Hái nhµ An cßn l¹i mÊy con gµ ? - Hướng dẫn tóm tắt bài toán như sau: GV? Nhµ An cã mÊy con gµ ?. ( Cã 9 con gµ ). GV? MÑ ®em b¸n ®i mÊy con gµ ?. ( b¸n ®i 3 con gµ ). GV ? Bµi to¸n hái g× ?. (Cßn l¹i ….con gµ ). Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 b- Hướng dẫn HS lựa chọn phép tính thích hợp : -§Ó gióp HS chän phÐp tÝnh cÇn dùa vµo c©u hái cña bµi to¸n -Muèn biÕt nhµ An cßn l¹i mÊy con gµ ta lµm thÕ nµo? (ta lµm phÐp tÝnh trõ ) -Trong một bài toán giải thường có từ khoá . Ví dụ như “ còn lại ”, “ tất cả ”, “ bao nhiªu” .HoÆc d÷ kiÖn cho biÕt “ thªm ” , “ bít ”…..Tuú tõng bµi cô thÓ GV gióp HS dựa vào dữ kiện và điều kiện cần tìm để chọn phép tính thích hợp. c- Hướng dẫn thực hiện phép tính : -Sau khi HS nêu được phép tính thích hợp với bài toán GV hướng dẫn HS vận dụng kỉ năng tính cộng, trừ đã học để tìm ra kết quả. Chọn đơn vị của phép tính ( tuỳ bài toán để chọn ) d – Tr×nh bµy bµi gi¶i : -Đối với HS lớp 1, việc chọn lời giải rất khó, bởi vậy muối chọn lời giải cần xác định được đơn vị của bài toán. Từ đó dựa vào câu hỏi từ đó để chọn lời giải . -Ch¼ng h¹n tõ vÝ dô trªn GV hái nhµ An cßn l¹i mÊy con gµ? (6 con gµ ) Dựa vào câu hỏi các em bứt từ “ mấy ” trong câu hỏi để có lời giải , thêm tiếng là vào cuèi c©u. Nhµ An cßn l¹i con gµ lµ , hoÆc sè con gµ nhµ An cßn l¹i lµ ….T«i coi träng việc động viên khuyến khích HS nêu được nhiều câu hỏi lời giải thích hợp. g- Tr×nh bµy bµi gi¶i: Bµi gi¶i Sè con gµ nhµ An cßn l¹i lµ 9 – 3 = 6 (con ) §¸p sè : 6 con gµ -Nh­ vËy nh÷ng lÇn sau khi gÆp bµi to¸n gi¶i HS sÏ nhí vµ tr×nh bµy theo mÉu nh­ đã hướng dẫn . Để HS nắm được các bước giải , qua các tiết luyện tập , ôn tập ,(buổi chiÒu ).T«i cho HS tù nªu c©u hái vµ tù tr¶ lêi . Ngoµi ra gióp cho HS kh¸ giái , khi gặp những bài toán có lời văn cần xác định dạng “ Bài toán có dạng gì ”Thêm, bớt, h¬n, kÐm … -VÝ dô : MÑ 36 tuæi, mÑ nhiÒu h¬n con 30 tuæi. Hái con bao nhiªu tuæi ?. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 7.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 -Cã HS lµm m¸y mãc lµm phÐp tÝnh céng v× thÊy “nhiÒu h¬n” -Cách giải bài toán này sẽ giúp các em hiểu được mình làm đúng hay sai.Tôi giúp c¸c em ph©n tÝch bµi to¸n qua thùc tÕ cuéc sèng nh­: mÑ bao giê còng h¬n tuæi con .” Bµi to¸n nãi MÑ h¬n tuæi con cã nnghÜa con kÐm tuæi mÑ .§Õn ®©y HS cã thÓ t×m c¸ch giải dẽ dàng hơn sau đó so sánh tuổi con với tuổi mẹ đã hợp lí chưa khi đó HS mới ttr×nh bµy bµi gi¶i. -Để từng bước nâng cao chất lượng môn toán . Ngoài việc chuyển tải nội dung cho HS, điều không kém quan trọng đó là trong học tập cần tạo điều kiện ,giành thời gian vừa học vừa chơi,việc tổ chức trò chơi học tập cũng như biết cách đánh giá lẫn nhau l¹i cÇn thiÕt *Trß ch¬i; -VÝ dô:. “Cïng lËp bµi to¸n ”. -GV chia thµnh t¸m nhãm ph¸t cho mçi nhãm mçi bøc tranh, mét tê giÊy vµ yªu cÇu c¸c nhãm lËp bµi to¸n -GV lưu ý nên viết thông tin của bài toán vào tờ giấy nếu tranh vẽ khó diễn đạt chỉ viÕt sè liÖu vµ c©u hái -HS làm xong đại diện của từng nhóm lên trả lời ,HS nhóm khác nhận xét , GV nhận xét động viên. - Bằng những biện pháp trên cùng với nhiệt tình giảng dạy của giáo viên. Chất lượng cña líp t«i ®­îc n©ng lªn râ rÖt. -Kết quả đạt được về môn toán cuối năm như sau: Số em đạt được điểm: Giỏi :. 14 em - 53,8 %. Kh¸:. 6 em - 23,1%. TB:. 6 em - 23,1%. III – KÕt luËn: -Để dạy học tốt môn toán lớp 1 đạt kết quả cao, GV cần nắm chắcnội dung chương trình SGK, xác định được mục tiêu của môn học và của từng tiết học . - LËp kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y phï hîp víi tõng lo¹i bµi .. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 8.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 -Nắm vững đặc điểm tâm lí và phân loại đối tượng HS. - Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu tham kh¶o . VËn dông PPDH linh ho¹t, s¸ng t¹o phï hîp đảm bảo xu hướng “ Lấy HS làm trung tâm ”. -Tổ chức giờ học linh động, sáng tạo, không rập khuôn, máy móc theo một chiều nhất định, kịp thời rút kinh nghiệm sau mỗi giờ dạy, tiết học… -Phải tích cực học tập để naang cao trình độ chuyên môn, tâm huyết với nghề, có ý thức tự giác, thực sự yêu nghề mến trẻđể nâng cao hiệu quả chất lượng dạy học. -Qua thời gian vừa dạy , vừa học tập, vừa nghien cứu để thể nghiệm.Đổi mới PPDH môn toán lớp 1tại trường. Được lãnh đạo nhà trường và các bạn đồng nghiệp thường xuyên quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện vèe mọi mặt. Cùng với sự không ngừng cố gắng của bản thân .Sáng kiến kinh nghiệm để nâng cao chất lượng về dạy học môn toán lớp 1đã có hiệu quả . -Rất mong sự góp ý của các đồng nghiệp để Sáng kiến kinh nghiệm được hoàn thiện h¬n . T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! -Xác nhận của Hiệu Trưởng đơn vị .. S¬n Tr¹ch ,ngµy 20 th¸ng 5 n¨m 2010. ………………………………………………………….. Người viết. …………………………………………………………. ……………………………………................................ . …………………………………………………………. Ph¹m ThÞ BÝch Lan. - X¸c nhËn cña Phßng Gi¸o dôc:…………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 9.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Một số kinh nghiệm và PPDH để nâng cao chất lượng môn toán lớp 1 ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………. Người thực hiện: Phạm Thị Bích Lan GiaoAnTieuHoc.com. 10.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>