Đề cương ngữ văn 7

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (156.85 KB, 9 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TRƯỜNG THCS QUANG VINH

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 7 TỪ TUẦN 20 ĐẾN TUẦN 26

( NĂM HỌC 2019-2020)

I/ PHẦN VĂN BẢN
 1/ Lí thuyết
STT Tác

phẩm
Tác 
giả
 
Phương
thức

Nghệ thuật Ý nghĩa

1 Tục 
ngữ 
Việt 
Nam 
( hai 
chủ đề)
Dân 
gian
Nghị 
luận

- Chủ đề : Tục ngữ về thiên
nhiên và lao động sản xuất

- Sử dụng cách diễn đạt ngắn
gọn, cô đúc.

- Sử dụng kết cấu diễn đạt theo
kiểu đối xứng, nhân quả, hiện
tượng và ứng xử cần thiết.

- Tạo vần nhịp cho câu văn dễ
nhớ, dễ vận dụng.

- Chủ đề : Tục ngữ về con
người và xã hội

- Sử dụng cách diễn đạt ngắn
gọn, cô đúc.

- Sử dụng các phép so sánh,ẩn
dụ, đối, điệp từ, ngữ...

- Tạo vần nhịp cho câu văn dễ
nhớ, dễ vận dụng.

- Khơng ít câu tục
ngữ về thiên nhiên
và lao động sản
xuất là những bài
học quý giá của
nhân dân ta.

- Khơng ít câu tục

ngữ là nhữngkinh
nghiệm quý báu
của nhân dân ta về
cách sống, cách
đối nhân sử thế.

2 Tục 
ngữ 
Đồng 
Nai
Dân 
gian
Nghị 
luận

- Sử dụng cách diễn đạt ngắn
gọn, cô đúc.

- Sử dụng các phép so sánh,ẩn
dụ, đối, điệp từ, ngữ...

- Tạo vần nhịp cho câu văn dễ
nhớ, dễ vận dụng.

Tục ngữ Đồng Nai
phản ánh những
kinh nghiệm con
người Đồng Nai
về thiên nhiên.
Lao động sản

xuất, cách đối
nhân xử thế. Đây
là những kinh
nghiệm quý báu

3 Tinh 
thần 
yêu 
nước 
Hồ 
Chí 
Minh
Nghị 
luận 
(chứng 
minh)

- Xây dựng luận điểm ngắn gọn,
súc tích, lập luận chặt chẽ, dẫn
chứng toàn diện, tiêu biểu chọn
lọc theo các phương diện : Lứa

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

của 
nhân 
dân ta

tuổi, nghề nghiệp, vùng miền.
- Sử dụng từ ngữ dợi hình ảnh(

làn sóng, lướt qua nhấn

chìm,...) câu văn nghị luận hiệu
quả. ( câu có từ quan hệ

Từ ...đến....)

- Sử dụng bienj pháp liệt kê nêu
tên các anh hùng dân tộc trong
lịch sử chống ngoại xâm của đất
nước, nêu các biểu hiện cảu
lịng u nước của nhân dân ta..

trong hồn cảnh
lịch sử mới để bảo
vệ đất nước

4 Sự 
giàu 
đẹp 
của 
Tiếng 
Việt
Đặng 
Thai 
Mai
(Nghị 
luận 
( chứng
minh)

-Sự kết hợp khéo léo và có hiệu

quả giữa lập luận giải thích và
lập luận chứng minh bằng
những lí lẽ ,dẫn chứng,lập luận
theo kiểu diễn dịch – phân tích
từ khái quát đến cụ thể trên các
phương diện.

- Lựa chọn ,sử dụng ngôn ngữ
lập luận linh hoạt: cách sử dụng
từ ngữ sắc sảo, cách đặt câu có
diễn đạt thấu đáo vấn đề nghị
luận.

- Tiếng Việt mang
trong nó những
giá trị văn hóa rất
đáng tự hào của
người Việt Nam.
- Trách nhiệm giữ
gìn ,phát huy tiếng
nói dân tộc của
mỗi người Việt
Nam.
5 Đức 
tính 
giản dị 
của 
Bác Hồ
Phạm 
Văn

Đồng
Nghị 
luận 
(giải 
thích)

- Có dẫn chứng cụ thể, lí lẽ bình
luận sâu sắc, có sức thuyết
phục.

- Lập luận theo trình tự hợp lí.

- Ca ngợi phẩm
chất cao đẹp, đức
tính giản dị của
Chủ Tịch Hồ Chí
Minh.

- Bài học về việc
học tập, rèn luyện
noi theo tấm
gương của Chủ
tịch Hồ Chí Minh

6 Ý 
nghĩa 
văn 
chương
Hồi 
Thanh

Nghị 
luận 
(giải 
thích)

- Có luận điểm rõ ràng, được
luận chứng minh bạch và đầy
dức thuyết phục, Cóa cách dẫn
chứng đa dạng : Khi trước khi
sau, khi hòa với luận điểm, khi
là một câu truyện ngắn.

- Diễn đạt bằng lời văn giản dị,
giàu hình ảnh cảm xúc.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

2/ Thực hành

Mức 1: Nhận biết 
 Bài 1:

 Đọc kĩ đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới

Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của q. Có khi được trưng bày trong tủ kính, 
trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, 
trong hịm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa 
ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho 
tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, 
công việc kháng chiến.

(Trích SGK Ngữ văn 7 tập II)

a. Cho biết đoạn trích trên trích từ tác phẩm nào ? Tác giả là ai ?
b.Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên?

c.Tìm câu mang luận điểm chính của đoạn trích ?

d.Cho biết đoạn văn trên được trình bày bằng phương pháp lập luận nào ?
e.Tìm một câu văn nói về việc làm để phát huy tinh thần yêu nước ? ?

Mức 2 : Thông hiểu

a. Cho biết nội dụng chính của đoạn văn trên ?

b. Tìm và cho biết tác dụng của một biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn
văn trên

Mức 3 : Vận dụng

a. Tìm các câu nói nổi tiếng của các nhà văn khác nói về tinh thần yêu nước của
người Việt Nam ?

b. Then em yêu nước trong thời bình thì ta có nhiệm vụ gì?
Mức 4: Vân dụng cao

Hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 7 câu bày tỏ quan điểm của em về tinh thần 
yêu nước của học sinh trong học tập. ?

Bài 2: Đọc đoạn văn và thực hiện các yêu cầu bên dưới ?
 Mức 1: Nhận biết

Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thế có 
nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà 
cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng ; 
tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để 
thỏa mãn cho nhu cầu của đời sống văn hóa nước nhà qua các thời kì lịch sử.

a.Cho biết đoạn trích trên trích từ tác phẩm nào ? Tác giả là ai ?
b.Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên?

c.Tìm câu mang luận điểm chính của đoạn trích ?

d.Cho biết đoạn văn trên được trình bày bằng phương pháp lập luận nào ?

e. Tìm một câu văn có trong đoạn đề cao giá trị cảm xúc tư tưởng, tình cảm của Tiếng
Việt của người Việt Nam ?

Mức 2: Thông hiểu

a. Cho biết nội dụng chính của đoạn văn trên ?

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

c.Theo em hiểu mục đích tác giả viết đoạn văn trên để làm gì?
Mức 3: Vân dụng

Từ đoạn ngữ liệu hãy viết một đoạn văn khoảng 7 câu hãy chỉ ra cách em muốn góp
phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt.

Mức 4: Vân dụng cao

Viết một đoạn văn khoảng 8 câu bày tỏ quan điểm của em về việc sử dụng tiếng
Việt trong giao tiếp, trong viết văn ?

Bài 3: Khoanh tròn vào chữ cái a, b, c d trước câu trả lời đúng ( 5.0 đ)

Câu 1: Tục ngữ là một thể loại văn học thuộc thể loại văn học nào?
a. Văn học viết b. Văn học thời kì chống Pháp

c. Vă học dân gian d. Văn học thời kì kháng chiến chống Mĩ
Câu 2: Em hiểu thế nào là tục ngữ ?

a. Là những câu nói dân gian ngắn gọn, có nhịp điệu, hình ảnh.
b. Là những câu nói dân gian ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh.

c. Là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh thể hiện kinh
nghiệm của nhân dân.

d. Là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh thể hiện kinh
nghiệm của nhân dân về mọi mặt.

Câu 3 :Câu nào sau đây không phải là tục ngữ?

a. Nhanh như chớp b.Khoai đất lạ, mạ đất quen
c.Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt. d.Tấc đất tấc vàng.

Câu 4: Câu tục ngữ :

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
 Ngày tháng mười chưa cười đã tối

Sử dụng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào ?

a. Phóng đại, điệp ngữ b. Phóng đại, phép đối, điệp ngữ
c. Phép đối, phóng đại, đảo ngữ c. Phóng đại, phép đối, sso sánh
Câu 5: Nội dung câu tục ngữ Nhất thì, nhì thục muốn gửi gắm đến ta điều gì?

a. Trong trồng trọt phải chú ý đến thời vụ
b. Trong trồng trọt phải chú ý đến đất canh tác

c. Trong trồng trọt phải chú ý đến thời vụ và đất canh tác
d. Cả ba ý trên đều sai

Câu 6 : Tục ngữ về con người và xã hội được hiểu cả theo nghĩa đen và nghĩa bòng đúng hay
sai ?

a. Đúng b. Sai

Câu 7 : Trong các câu tục ngữ sau, câu nào có ý nghĩa giống với câu Đói cho sạch, rách cho 
thơm ?

a. Giấy rách phải giữ lấy lề b. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

c. Đói ăn vụng, túng làm liều d. Uống ước nhớ nguồn

Câu 8 : Câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên nói lên ý nghĩa nào ?
a. Ý khuyên nhủ b. Ý phê phán

c. Ý bác bỏ d. Ý ca ngợi

Câu 9 : Câu tục ngữ Thương người như thể thương thân đề cao bài học gì?
a. Bài học về lòng bao dung b. Bài học về lòng khiêm tốn

c. Bài học về lòng nhân ái d. Bài học về sự tự tin

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

b. Gần người tốt sẽ tốt, gần người xấu sẽ xấu

c.. Gần người xấu chưa chắc xấu, gần người tốt chưa chắc tốt.
d. Cả ba ý đều sai

II/ PHẦN TIẾNG VIỆT
 1/ Lí thuyết

STT Tên 
khái 
niệm

Định nghĩa – Ví dụ

1 Rút

gọn câu 1Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần câu, tạo thành câu. Thế nào là câu rút gọn ?
rút gọn.

VD: Khi nào bạn đi Hà Nội?

-Ngày mai ( rút gọn cả CN và VN)
2 Tác dụng :

- Làm cho câu gọn hơn, thông tin nhanh hơn, tránh được lặp từ ngữ đã
xuất hiện trong câu trước.

- Ngụ ý hành động đặc điểm nói ở trong câu là của chung mọi người

( lược bỏ chủ ngữ)

3. Cách dùng câu rút gọn:

+ Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu khơng đầy
đủ nội dung câu nói

+ Khơng biến câu nói thành 1 câu cộc lốc khiếm nhã .

2 Câu

đặc 
biệt

1. Thế nào là câu đặc biệt ?

=> Là loại câu khơng có cấu tạo theo mơ hình chủ ngữ – vị ngữ
VD: Ôi ! Tổ quốc đơn sơ mà lộng lẫy ( Tố Hữu )

Câu ĐB

2. Tác dụng của câu đặc biệt:

- Nêu lên thời gian nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn
- Liệt kê thơng báo về sự tồn tại của sự vật hiện tượng

- Bộc lộ cảm xúc
- Gọi đáp

3 Thêm

trạng 
ngữ 
cho câu

1/ Đặc điểm của trạng ngữ:

- Về mặt ý nghĩa Trạng ngữ thêm vào để xác định thời gian, nơi chốn,:

nguyên nhân, mục đích , phương tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu
trong câu

Về hình thức : (HSKT)

- Trạng ngữ có thể đứng đầu câu, cuối câu hay giữa câu

+ Muốn nhận diện trạng ngữ : Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ
thường có một quãng nghỉ khi nói hoặc 1 dấu phẩy khi viết

VD:

Dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam dựng nhà,
TN chỉ nơi chốn TN chỉ thời gian

dựng cửa,vỡ ruộng, khai hoang. Tre ăn ở với người, đời đời, kiếp kiếp

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

2/ Công dụng của trạng ngữ

-Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội
dung của câu được đầy đủ, chính xác

- Nối kết các câu, các đoạn với nhau, làm cho câu văn, bài văn mạch lạc

VD : Tháng ba này, chúng ta sẽ đi học lại. Hiện giờ, học sinh nghỉ học tháng hai
do dịch bệnh Covid 19.

2. Tách trạng ngữ thành câu riêng:

Trong một số trường hợp,để nhấn mạnh ý,chuyển ý, hoặc thể hiện
những tình hống, cảm xúc nhát định, người ta có thể tách trạng ngữ ,đặc
biệt là trạng ngữ đứng ở cuối câu, thành những câu riêng.

Vd: Năm 1975. Việt Nam thống nhất hai miền Nam –Bắc.
 TN tách thành câu riêng

4 Chuyển

đổi câu 
chủ 
động 
thành 
câu bị 
động.

1. Câu chủ động và câu bị động:

a. Câu chủ động: Là chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện 1 hoạt động
hướng đến người khác.

b. Câu bị động: chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của người khác

hướng vào.

2. Mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động:

Nhằm liên kết các câu trong đoạn thành một mạch văn thống nhất
3. Cách chuyển đối câu chủ động thành câu bị động:

- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và
thêm các từ bị hay được vào sau từ ( hoặc cụm từ).

- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu,
đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ ) chỉ chủ thể hoạt động thành
một bộ phận không bắt buộc trong câu.

VD : Người ta xây ngôi nhà này từ cái thềm nhà cũ.( Câu chủ động)
Ngôi nhà này được người ta xây trên thềm nhà cũ.( Câu bị động)

2/ Thực hành

Câu 1 : Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi :

Chim sâu hỏi chiếc lá :

- Lá ơi ! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi.
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.

( Trần Hoài Dương – SGK Ngữ văn 7 – Tập II )

a/ Xác định câu dặc biệt, câu rút gọn có trong đoạn văn trên ? ( 2,0 điểm)

b/ Cho biết tác dụng của những câu đặc biệt, câu rút gọn vừa tìm được ?( 1,0 điểm).
c/ Dựa vào sự xác định, hãy cho biết sự khác biệt cơ bản giữa câu đặc biệt và câu rút
gọn ? (1,0 điểm).

Câu 2 : Cho đoạn văn sau :
Bình hỏi tơi :

- Bao giờ cậu về quê ?
 Tôi trả lời :

- Ngày mai, mình sẽ về quê.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Tôi sẽ trở về khi bắt đầu năm học mới.
 ( Nguồn sáng tác)

Hãy viết laị cho đúng nội dung đoạn văn trên cho có ít nhất một câu rút gọn, một câu
có thành phẩn phụ trạng ngữ ( hãy chuyển trạng ngữ ra đầu câu) ? Và cho biết việc
dùng câu rút gọn, câu có thành phần trạng ngữ có tác dụng và ý nghĩa gì trong đoạn
văn ? ( 2,0 điểm).

Câu 3 : Viết một đoạn văn nghị luận khoảng 5 câu, chủ đề : Lòng yêu nước của nhân
dân Việt Nam, trong đoạn văn có sử dụng ít nhất một câu rút gọn ( gạch chân dưới câu
rút gọn vừa tạo lập), cho biết nó đã được rút gọn thành phần nào ?

Bài tập 4:Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động theo 2 kiểu
a. - Ngôi chùa ấy được xây dựng từ thế kỷ XIII

- Ngôi chùa ấy xây từ thế kỉ XIII

b. - Tất cả cánh cửa chùa ( người ta)làm bằng gỗ lim
- Tất cả cánh cửa chùa làm bằng gỗ lim

c.- Con ngựa bạch được ( chàng kị sĩ ) buộc bên gốc đào
- Con ngựa bạch buộc bên gốc đào

d.- Một lá cờ đại được ( người ta) dựng ở giữa sân
- Một lá cờ đại dựng ở sân

Bài tập 5 : Chuyển đổi câu chủ động thành 2 câu bị động, một câu dùng từ được một câu
dùng từ bị

a. - Em bị thầy giáo phê bình
- Em được thấy giáo phê bình
b. - Ngơi nhà ấy được người ta phá đi
- Ngôi nhà ấy bị người ta phá đi

c. - Sự khác biết giữa thành thị với nơng thơn đã được trào lưu đơ thị hố thu hẹp
- Sự khác biết giữa thành thị với nông thôn đã bị được trào lưu đơ thị hố thu hẹp
/ PHẦN TẬP LÀM VĂN

1/ Lí thuyết

THỂ LOẠI KHÁI NIỆM BỐ CỤC(CÁCH LÀM),

LƯU Ý

1 Văn nghị

luận

Văn bản nghị luận là kiểu văn bản
viết ra nhằm xác lập cho người
đọc ,người nghe một tư tưởng ,một
quan điểm nào đó,

Những tư tưởng ,quan điểm
trong bài văn nghị luận phải
hướng tới giải quyết các vấn
đề đặt ra trong cuộc sống thì
mới có ý nghĩa.

2 Đặc điểm

văn nghị 
luận

Luận điểm, luận cứ và lập luận :

a. Luận điểm:

- Là tư tưởng , quan điểm của bài
văn , nó có thể được nêu ra bằng câu
khẳng định ( hay phủ định ), được
diễn đạt sáng tỏ, nhất quán.

-Luận điểm là linh hồn của bài viết,
kết nối đoạn văn thành một khối .
-Trong bài văn có luận điểm chính

*u cầu của luận điểm,
luận cứ, lập luận.

-Luận điểm phải đúng đắn,
chân thực, đáp ứng yêu cầu
thực tế.

-Luận cứ phải đúng đắn, chân
thực, tiêu biểu.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

và luận điểm phụ.

b. Luận cứ :

- Là những lí lẽ, dẫn chứng đưa ra
làm cơ sở cho luận điểm có sức
thuyết phục.

3. Lập luận : ( luận chứng)

- Là cách lựa chọn, sắp xếp, trình
bày luận cứ để làm rõ cho luận
điểm.

3 Đề nghị

luận ,cách 
lập ý

*. Nội dung,tính chất đề văn nghị

luận.

- Đề văn nghị luận bao gời cũng nêu
ra một vấn đề để bàn bạc đòi hỏi
người viết bày tỏ ý kiến của mình
đối với vấn đề đó.Tính chất của đề
đói hỏi bài văn phải vận dụng các
phương pháp phù hợp.

-Tìm hiểu đề phải xác định đúng vấn
đề, phạm vi, tính chất của bài nghị
luận để bài làm khỏi bị sai lệch.

2. Lập ý cho bài văn nghị
luận

Là quá trình xây dựng hệ
thống các ý kiến, quan niệm
để làm rõ, sáng tỏ ý kiến
chung nhất của tồn bài nhằm
mục đích nghị luận (xác định
luận điểm ,tìm luận cứ xay
dụng lập luận)

Căn cứ để lập ý: dựa vào chỉ
dẫn của đề, dựa vào những
kiến thức về xã hội và văn
học mà bản thân tích lũy
được . Có thể đặt câu hỏi để
tìm ý.

4 Bố cục,

phương 
pháp lập 
luận trong 
bài nghị 
luận

*Một số phương pháp lập luận :
Chứng minh, giải thích, phân tích,
tổng hợp, suy luận tuơng đồng, so
sánh đối lập…

. Bố cục của bài văn nghị
luận :

+ 3 phần :

- Mở bài: Nêu vấn đề có ý
nghĩa đối với đời sống xh

- Thân bài: Trình bày nội
dung chủ yếu của bài

- Kết bài: Nêu kết luận nhằm
khẳng định tư tưởng, thái độ
quan điểm của bài .

5 Lập luận

chứng 
minh

1. Các bước làm bài văn lập
luận chứng minh