Bài giảng SKKN - Khương Yến

A. đặt vấn đề
I. Lời mở đầu
Chơng trình Giáo dục Quốc phòng - An ninh cấp trung học phổ thông đợc
ban hành kèm theo quyết định số 79/2007/QĐ-BGD-ĐT ngày 24 tháng 12 năm
2007 của Bộ trởng Bộ Giáo dục - Đào tạo. Hiện nay, chơng trình là một bộ phận
của nền giáo dục quốc dân, một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, an ninh nhân dân, là môn học chính khoá trong chơng trình giáo dục
trung học phổ thông nhằm rèn luyện, hình thành nhân cách, góp phần nâng cao ý
thức Quốc phòng - An ninh, củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân
vững mạnh. Nhận rõ vai trò, vị trí, nhiệm vụ trên trong những năm qua, ban Giám
đốc sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hoá luôn quan tâm, chỉ đạo, tổ chức và triển
khai thực hiện tốt công tác Giáo dục Quốc phòng - An Ninh.
Những năm vừa qua, sở Giáo dục - Đào tạo Thanh Hoá đã triển khai và tổ
chức nhiều khoá học bồi dỡng giảng dạy theo chơng trình sách giáo khoa mới và
phơng pháp dạy học mới cho giáo viên. Qua các phơng pháp đã đợc giới thiệu, tôi
thấy đáng chú ý hơn cả là phơng pháp thảo luận nhóm trên lớp học.
Hiện nay với mục tiêu đổi mới phơng pháp dạy học là một biện pháp của
ngành giáo dục nhằm khắc phục tình trạng học sinh yếu kém, sử dụng phơng pháp
thảo luận nhóm giúp học sinh tránh đợc lối học thụ động, khuyến khích các em
tham gia một cách tích cực chủ động vào việc học ngay trên lớp dới sự hớng dẫn
của thầy (cô) giáo bộ môn.
Nhng việc tổ chức hình thức thảo luận nhóm trên lớp học sẽ diễn ra nh thế
nào? Mục tiêu của nó là gì? Cách thực hiện thảo luận ra sao?...đây quả là một vấn
đề đang đặt ra nhiều thử thách cho giáo viên cần phải nghiên cứu, giải quyết.
Do vậy, để góp phần giải quyết khó khăn nêu trên, đáp ứng yêu cầu phát
triển của giáo dục hiện nay, với kinh nghiệm nhỏ qua 2 năm giảng dạy và công tác
tôi xin đa ra một số kinh nghiệm trong dạy, học của bản thân và xin đề xuất một số
biện pháp bớc đầu về vấn đề: Sử dụng phơng pháp thảo luận nhóm trong dạy
1
tiết 26 và 27 môn Giáo dục quốc phòng - An ninh lớp 10 Trờng trung học phổ
thông Triệu Sơn 3 với mục tiêu là góp phần nhỏ bé của mình cùng các thầy (cô)

giáo trong cả nớc đang còn trăn trở để tự tìm cho bản thân một phơng pháp dạy học
phù hợp trong giờ lên lớp. Chắc chắn sẽ không thể đủ, rất mong đợc góp ý kiến,
sửa chữa và bổ sung của các bạn đồng nghiệp để cho việc đổi mới phơng pháp dạy
học đạt đợc kết quả tốt hơn.
II. thực trạng của vấn đề nghiên cứu
1. Thực trạng sử dụng các phơng pháp dạy học hiện nay
Hiện nay các cấp quản lí giáo dục, đội ngũ giáo viên giảng dạy đã có những
nỗ lực để cải tiến và đổi mới phơng pháp dạy học, tuy nhiên theo nghiên cứu thực
tiễn, qua tìm hiểu trên các phơng tiện thông tin đại chúngtôi thấy dạy học ở cấp
THPT cũng chỉ đa ra các vấn đề cụ thể về các phơng pháp dạy học nh sau:
- Phơng pháp thuyết trình, diễn giải thông báo tri thức của giáo viên tới học
sinh đợc sử dụng thờng xuyên, hầu nh cha phát huy đơc khả năng học tập, tính tự
giác tích cực của học sinh.
- Việc dạy học thông qua các hoạt động thực tiễn, thực hiện giảng dạy gắn
với các nội dung thí nghiệm, thực hành, nội dụng của bài học gắn với các tình
huống cụ thể trong thực tiễn cuộc sống. Việc rèn luyện khả năng vận dụng tri thức
môn học, tri thức liên môn để giải quyết các vấn đề có tính chất phức tạp gắn với
thực tiễn cha đợc chú ý.
- Việc sử dụng các phơng tiện dạy học mới, công nghệ thông tin chỉ dừng lại
ở các tiết thao giảng, thi giáo viên giỏihạn chế đợc vận dụng do số lợng máy
phục vụ cho công tác giảng dạy còn ít
Do vậy hứng thú và khả năng tự học, tự tìm hiểu và sáng tạo của học sinh
cha đợc phát huy.
2. Kết quả của thực trạng
Từ những khó khăn trên dẫn đến một số vấn đề sau:
2
- Học sinh tiếp thu bài dạy của giáo viên gần nh là lắng nghe một cách thụ
động và ghi chép lại lời thuyết trình của giáo viên không phát huy đợc tính tích
cực, tự giác chủ động sáng tạo của học sinh, không tạo cho học sinh đợc hứng thú
học tậpsẽ không đáp ứng đợc với định hớng chung về đổi mới phơng pháp dạy

và học hiện nay.
- Bản thân ngời giáo viên không chịu tìm tòi nghiên cứu các phơng pháp dạy
học mới, không có phơng pháp mới, ý kiến mới cho công tác giảng dạy do vậy
hiệu quả của công tác giảng dạy hầu nh không đạt hiệu quả cao.
- Giờ học không đạt hiêu quả dẫn đến học sinh không tập trung vào học, làm
việc riêng, nói chuyệnkết quả học tập tiết học bị hạn chế.
- Cụ thể ở 2 năm công tác tai Trờng trung học phổ thông Triệu Sơn 3 khi dạy
ở tiết 27, 28 - Phần Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thờng, bằng các phơng pháp
dạy học truyền thống (phân tích, diễn giải, gợi mỡ); sau các tiết học đó tôi phát
cho mỗi học sinh một phiếu trả lời với nội dung:
Câu hỏi: Em cảm thấy tiết học này không?
Đáp án:
A Rất thích
B Bình thờng
C Không thích
Qua thống kê phiếu trả lời của học sinh tôi thu đợc kết quả nh sau:
Năm học
Nôi dung
Lớp/ Sĩ số
Rất thích
Bình thờng
Không thích
2008-2009
10C8/50 6 30 14
10C9/48 7 28 13
2009-2010
10D6 /53 9 24 10
10D9 /45 8 20 17
Bảng 2.0: Kết quả hứng thú học tập của học sinh.
Nh vậy, khi quan sát vào bảng thống kê về hứng thú học tập qua tiết học của

học sinh chúng ta thấy rằng sử dụng các phơng pháp dạy học truyền thống số lợng
3
häc sinh thÝch häc tiÕt häc nµy lµ rÊt h¹n chÕ cã tæng 30 /196 häc sinh thÝch häc
tiÕt häc nµy.
B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
4
I. các giải pháp thực hiện
1. Thủ tục chuẩn bị thảo luận nhóm:
Sử dụng phơng pháp thảo luận nhóm trên lớp học vào các bài học cụ thể có
thành công hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào sự chuẩn bị của các thầy cô
giáo và của bản thân các em học sinh.
Cụ thể: Nếu các thầy(cô) giáo chuẩn bị tốt có thể dự kiến đợc các tình
huống có thể xảy ra trong tiết học và dự kiến đợc các phơng pháp xử lí với các tình
huống kịp thời thì phơng pháp thảo luận nhóm sẽ mang lại kết quả tốt và ngợc lại
nếu chuẩn bị không tốt sẽ có kết quả hạn chế.
Do vậy với kiến thức thu thập đợc qua sách báo, thông tin đại chúng và kinh
nghiệm nhỏ của bản thân tôi xin đa ra một số đề xuất về phơng pháp chuẩn bị cho
dạy và học bằng phơng pháp thảo luận nhóm trên lớp học nh sau:
1.1. Khâu chuẩn bị thảo luận nhóm của giáo viên
Trớc khi thực hiện công tác giảng dạy trên lớp học tôi đã chuẩn bị những thủ
tục bằng việc trả lời các câu hỏi nh sau:
- Mục tiêu của việc chia nhóm học tập ( mục tiêu của tiết học cho từng nhóm) là
gì?
- Vấn đề thảo luận chia cho mỗi nhóm là vấn đề gì?
- Nội dung của bài học này nên chia làm bao nhiêu nhóm nhỏ để thảo luận?
- Thời gian sử dụng cần để thảo luận nhóm này là bao nhiêu?
- Thiết bị, dụng cụ sử dụng cho thảo luận nhóm là gì? (sử dụng máy chiếu để dạy
hay dạy trên lớp học để chuẩn bị giáo án cho hợp lí).
- Kết quả học tập của học sinh sẽ nh thế nào?
- Dự kiến có thể có những tình huống nào xảy ra trong tiết học và hớng giải quyết

cho các tình huống đó?
- Học sinh cần chuẩn bị những gì cho tiết học?
1.2. Khâu chuẩn bị thảo luận nhóm của học sinh
5
Khi chuẩn bị cho quá trình thảo luận tôi đã nhắc học sinh cần chuẩn bị nh
sau:
- Chuẩn bị trớc nội dung bài học cho tiết học.
- Thuộc bài cũ và chuẩn bị những thứ cần thiết phục vụ cho tiết học nh sách, vở ghi
chép bài, học những câu hỏi cuối tiết học, bài học
2. Sử dụng phơng pháp thảo luận nhóm trên lớp học
Việc sử dụng phơng pháp thảo luận nhóm trên lớp học tôi đã tham khảo của
các giáo viên dạy lâu năm cũng nh bản thân trong quá trình học tập cần tập trung
làm trong 3 khâu:
Khâu 1: Chuẩn bị cho học sinh thảo luận nhóm.
Khâu 2: Thảo luận.
Khâu 3: Kết thúc thảo luận.
2.1. Chuẩn bị cho học sinh thảo luận nhóm
Việc chuẩn bị cho thảo luận giáo viên cần:
- Giáo viên hớng dẫn học sinh cách thảo luận, phân bố thời gian thảo
luận cho học sinh: phổ biến cho học sinh hiểu về khái niệm thảo luận nhóm, phơng
pháp thảo luận, thời gian phân bố cho học sinh thảo luận
- Phân chia nhóm: giáo viên đọc nội dung của tiết học xem nên phân chia
lớp thành bao nhiêu nhóm
- Giao nội dung thảo luận cho các nhóm.
- Phơng hớng thảo luận cho các nhóm.
2.2. Thực hiện thảo luận nhóm
Khi tiến hành thảo luận nhóm tôi sẽ trở thành ngời giám sát cho học sinh
thảo luận, nhiệm vụ của tôi lúc này là nhận biết tiến trình hoạt động của các nhóm,
các tình huống có thể xảy ra khi học sinh cha hiểu hoặc thảo luận ngoài nội dung
yêu cầuđể có những can thiệp kịp thời với các tình huống xảy ra mang lại hiệu

quả cao nhất cho quá trình thảo luận của học sinh. Muốn đợc kết quả nh vậy theo
bản thân tôi thì tôi đã tham gia hoạt động thảo luận của học sinh cụ thể:
6
- Tôi di chuyển quanh các nhóm, chú ý và lắng nghe các nội dung thảo luận
của học sinh xem các nhóm đã thảo luận đúng nội dung yêu cầu hay không?
- Quan sát các hoạt động của học sinh để nhắc nhở kịp thời nh đối với những
học sinh không tập trung, nói chuyện riêngvà đa các em vào hoạt động chung
của nhóm hay có thể biết đợc khả năng của các em qua việc thảo luận.
- Đặc biệt trong quá trình học sinh thảo luận nhóm bản thân tôi tuyệt đối
không đợc tranh thủ làm việc riêng, không quan sát và nhắc nhở học sinh kịp thời
sẽ ảnh hởng tới hoạt động thảo luận chung của học sinh.
- Trong quá trình học sinh thảo luận tôi quan sát và xác định nhóm nào đang
hoạt động, nhóm nào không hoạt động, nhóm nào hoạt động hiệu quả, nhóm nào
không hiệu quả, nhóm nào không giả quyết đợc vấn đềđể điều chỉnh kịp thời
hoặc có thể khen ngợi các nhóm nào hoạt động hiệu quả, gợi ý cho các nhóm hoạt
động cha tốt tạo không khí, hứng thú học tập cho học sinh.
- Tiếp theo tôi cũng không thể quên việc nhắc thời gian, đốc thúc các nhóm
đa ra các nội dung thảo luận hay các kết luận cụ thể cho nội dung mà tôi yêu cầu
các em thảo luận.
Nh vậy khi thực hiện thảo luận nhóm tôi cần phải đi vòng quanh các nhóm
và lắng nghe các ý kiến của học sinh để có thể góp thêm ý kiến làm phong phú cho
kết luận nội dung học của từng nhóm
2.3. Kết thúc thảo luận nhóm
Kết thúc thảo luận nhóm tôi hớng dẫn học sinh thực hiện các bớc sau:
- Tôi gọi 1 học sinh thay mặt cho nhóm phát biểu lại kết quả thảo luận của
nhóm, có thể các em có thể nói tôi viết bảng hoặc các em có thể vừa nói vừa viết
phần này tuỳ thuộc xem nội dung của bài này ngắn hay dài...
- Thảo luận và trao đổi ý kiến chung có liên quan tới những gì học sinh vừa
trình bày, sau đó tôi gọi học sinh các nhóm khác góp ý kiến.
- Tiếp theo tôi tóm tắt lại các điểm chính của nội dung thảo luận của học

sinh và làm rõ các ý kiến mà học sinh đang còn thắc mắc.
7