Giải quyết việc làm trong quá trình đô thị hoá huyện đông anh hà nội cho đến năm 2020 (tt)

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đơ thị hóa là quá trình tất yếu đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới, đặc biệt là các
nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Nền kinh tế càng phát triển mạnh thì q trình đơ thị
hóa diễn ra với tốc độ càng nhanh. Đơ thị hóa góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã
hội của khu vực, nâng cao đời sống nhân dân. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực,
q trình đơ thị hóa cũng phát sinh nhiều vấn đề cần giải quyết như: vấn đề việc làm cho
nông dân bị mất đất, phương pháp đền bù khi giải phóng mặt bằng, cách thức di dân…
Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam là nước có tốc độ đơ thị hóa cao
nhất Đơng Nam Á, đạt 3,4%/năm, đa số tập trung trong và xung quanh Thành phố Hồ
Chí Minh và Hà Nội. Nếu năm 1986, tỉ lệ dân cư sống tại đô thị mới là 19% dân số
(khoảng 11,8 triệu người) thì đến năm 2010 đã tăng lên 30,5% (khoảng 26,3 triệu người).
Hà Nội, một trong hai thành phố lớn nhất cả nước, đang trong q trình cơng
nghiệp hóa, đơ thị hóa và hiện đại hóa với tốc độ nhanh chóng. Q trình đơ thị hóa ngoại
thành Hà Nội diễn ra trên bình diện rộng, đã làm nảy sinh khơng ít vấn đề. Trong đó vấn
đề được quan tâm nhiều nhất là q trình đơ thị hóa tăng sẽ thu hẹp diện tích đất nơng
nghiệp, làm cho đất canh tác bình qn đầu người giảm đồng nghĩa với việc người nông
dân bị thiếu việc làm, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.
Là một huyện ngoại thành của Hà Nội, lại nằm ở vị trí cửa ngõ phía Bắc của Thủ
đơ, nằm trong vùng quy hoạch phát triển công nghiệp, đô thị, dịch vụ và du lịch và là đầu
mối giao thông quan trọng nối Hà Nội với các tỉnh phía Bắc, huyện Đơng Anh trở thành
một trong những địa phương chịu tác động mạnh mẽ nhất của q trình đơ thị hóa. Vì vậy
với mong muốn có được cái nhìn cụ thể hơn về q trình đơ thị hóa, tơi đã lựa chọn
nghiên cứu đề tài: “Giải quyết việc làm trong q trình đơ thị hố huyện Đơng Anh,
Hà Nội đến năm 2020”.
2. Tổng quan nghiên cứu
Hiện nay đã có rất nhiều các cơng trình nghiên cứu về tác động của đơ thị hóa đến


việc làm của lao động khu vực nông thôn, ngoại thành, có thể kể đến một số nghiên cứu
như sau:

“Tác động của cơng nghiệp hóa và đơ thị hóa đến sinh kế nông dân Việt Nam:
trường hợp một làng ven đô Hà Nội” của Tiến sĩ Nguyễn Văn Sửu. Tác giả đã phân tích
những tác động của việc thu hồi quyền sử dụng đất nơng nghiệp phục vụ cơng nghiệp
hố, đơ thị hố đến sinh kế của người nơng dân ở làng Phú Điền (tên làng đã được thay
đổi), một làng ven đô ở Tây Nam Hà Nội. Tác giả cũng chỉ ra những hạn chế của chính
sách đào tạo nghề cho những lao động nơng nghiệp khơng cịn đất sản xuất. Sau khi được
đào tạo, nhiều lao động vẫn khơng tìm được việc với những gì đã học, hoặc tìm được việc
nhưng thu nhập q thấp... Tuy nhiên cơng trình nghiên cứu chưa chỉ ra một cách rõ ràng
tại sao việc đào tạo nghề không đem lại kết quả như mong muốn và giải pháp để khắc
phục tình trạng này.
“Báo cáo thị trường lao động, việc làm và đô thị hóa ở Việt Nam đến năm 2020:
Học hỏi từ kinh nghiệm thực tế” do Quỹ Châu Á thực hiện. Nội dung chính của báo cáo
là thực hiện phân tích mang tính so sánh các kinh nghiệm quốc tế về đơ thị hố và thị
trường lao động, để đưa ra các kiến nghị kiểm soát kết quả tăng trưởng, chuyển đổi cơ
cấu việc làm và tạo việc làm trong quá trình đơ thị hố, phát triển tiểu vùng ở Việt Nam
đến năm 2020. Đối tượng so sánh là các nước trong khu vực có nhiều điểm tương đồng
với Việt Nam như vị trí địa lý, hồn cảnh lịch sử, kinh tế... như Hàn Quốc, Đài Loan,
Singapore, Malaysia, Indonesia, Ấn Độ và đặc biệt là Trung Quốc, quốc gia láng giềng
của Việt Nam. Dựa vào đó, báo cáo xây dựng mơ phỏng chính sách về tăng trưởng, dịch
chuyển lao động và phúc lợi kinh tế và đưa ra khuyến nghị về chính sách lao động và đơ
thị hố đến năm 2020. Có thể nói những kiến nghị này có khả năng áp dụng cho thực tiễn
vì nó được xây dựng trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá thực trạng Việt Nam và so sánh
kính nghiệm các nước trong khu vực.
Nhìn chung các cơng trình nghiên cứu chủ yếu đưa ra phân tích dựa trên lý thuyết
và các số liệu thống kê sẵn có, hoặc các số liệu định tính. Ngồi ra, việc làm của lao động
khu vực nông thôn dưới ảnh hưởng của đơ thị hố thưịng được nghiên cứu đối với lao


động nơng nghiệp, trong khi đơ thị hố cịn tác động đến cả lao động phi nông nghiệp. Để
đánh giá được một cách tổng thể, luận văn tập trung trả lời một số vấn đề sau:

-

Thực trạng thị trường việc làm của lao động (nông nghiệp và phi nông nghiệp)
khu vực nơng thơn trong q trình đơ thị hố và các nhân tố ảnh hưởng,

-

Đánh giá những tác động của đơ thị hố đến việc làm lao động nơng thơn

-

Đưa ra các kiến nghị giải quyết việc làm cho lao động nơng thơn.
Ngồi lý thuyết về tác động của đơ thị hố đến việc làm của lao động nơng thơn và

các số liệu sưu tầm được, luận văn cần thực hiện khảo sát thực tế một số lao động tại địa
bàn nghiên cứu để có được thơng tin, số liệu mang tính định tính và định lượng. Qua đó
mới có thể có được đánh giá đúng về tác động trước và sau khi đất nông nghiệp bị thu hồi
đối với lao động nông thôn và phản ứng, định hướng của họ trước những tác động này.
Từ đó đưa ra được kiến nghị giải quyết việc làm có tính ứng dụng cao cho địa bàn nghiên
cứu.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu thực tiễn q trình đơ thị hóa ở huyện Đơng Anh, Hà Nội và tác động
của nó đến việc làm của lao động trong vùng.
-

Đánh giá những tác động của đơ thị hóa đến việc làm của lao động trong vùng.

-

Kiến nghị một số giải pháp giải quyết việc làm cho lao động trong vùng

4. Phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: giải quyết việc làm cho người lao động
-

Phạm vi nghiên cứu: Đơ thị hố và ảnh hưởng đến vấn đề giải quyết việc làm ở
huyện Đông Anh, Hà Nội từ năm 2000 đến nay

5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm nền tảng.
Ngoài ra, nghiên cứu còn dựa trên các phương pháp khác như: phương pháp toán học,


thống kê số liệu, phân tích, tổng hợp, so sánh…và có tham khảo thêm các cơng trình
nghiên cứu đã thực hiện có liên quan đến lĩnh vực này.
6. Kết cấu nội dung
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu, đề tài có 3 chương chính:
-

Chương 1. Khung lý thuyết nghiên cứu giải quyết việc làm trong quá trình đơ thị
hố

-

Chương 2. Thực trạng giải quyết việc làm trong q trình đơ thị hố ở huyện Đơng
Anh

-

Chương 3. Xu thế đơ thị hóa trong thời gian tới và đề xuất về giải quyết việc làm

cho lao động huyện Đông Anh đến năm 2020


MỤC LỤC
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục Bảng biểu
Tóm tắt luận văn
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. KHUNG LÝ THUYẾT NGHIÊN CỨU GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM
TRONG Q TRÌNH ĐƠ THỊ HỐ ...................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Đơ thị hóa ...................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Đô thị ...................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Đơ thị hóa ............................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Những ảnh hưởng của q trình đơ thị hốError! Bookmark not defined.
1.2. Vấn đề giải quyết việc làm trong quá trình đơ thị hốError!
Bookmark
not
defined.
1.2.1. Khái niệm lao động và việc làm ............. Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Những ảnh hưởng của quá trình đơ thị hố đến lao động và việc làmError!
Bookmark not defined.
1.2.2.1. Những ảnh hưởng của q trình đơ thị hoá đến lao độngError! Bookmark
not defined.
1.2.2.2. Những ảnh hưởng của q trình đơ thị hố đến việc làmError! Bookmark
not defined.
1.2.2.3. Đánh giá những ảnh hưởng của đơ thị hóa đến lao động và việc làm Error!
Bookmark not defined.
1.2.3. Giải quyết việc làm cho các lao động trong q trình đơ thị hoá .... Error!
Bookmark not defined.
1.2.3.1. Một số lý thuyết về tạo việc làm ....... Error! Bookmark not defined.

1.2.3.2. Một số nhân tố ảnh hưởng đến vấn đề giải quyết việc làm trong q trình
đơ thị hố ........................................................ Error! Bookmark not defined.
1.3. Kinh nghiệm giải quyết việc làm tại một số tỉnh, thành phố trong q trình đơ thị
hố nơng thôn ....................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Thành phố Nam Định ............................. Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Thành phố Đà Nẵng ................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Một số kinh nghiệm có thể áp dụng trong việc giải quyết việc làm trong quá
trình đơ thị hố ở huyện Đơng Anh .................. Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM TRONG Q TRÌNH ĐƠ
THỊ HỐ Ở HUYỆN ĐƠNG ANH .......................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Các đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Đông Anh ảnh hưởng đến đơ thị
hóa và việc làm của lao động trong vùng ............. Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội........................ Error! Bookmark not defined.
2.2. Q trình đơ thị hóa ở huyện Đông Anh từ năm 2000 đến nay và những ảnh hưởng
đến việc làm của lao động huyện ......................... Error! Bookmark not defined.


2.2.1. Q trình đơ thị hố ở huyện Đơng Anh từ năm 2000 đến nayError! Bookmark
not defined.
2.2.1.1. Biến động đất đai ................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.1.2. Biến động dân số và lao động .............. Error! Bookmark not defined.
2.2.1.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ................ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Ảnh hưởng của đơ thị hóa đến việc làm của lao động huyện Đông AnhError!
Bookmark not defined.
2.2.2.1. Ảnh hưởng đến lao động ..................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2.2 Ảnh hưởng đến việc làm...................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2.3. Đánh giá về ảnh hưởng của đơ thị hố đến việc làm của lao động huyện
Đông Anh.......................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Giải quyết việc làm trong q trình đơ thị hố ở huyện Đơng Anh ....... Error!

Bookmark not defined.
2.3.1. Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp .............. Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Đào tạo nghề cho lao động ..................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Tạo việc làm mới trong các ngành phi nông nghiệpError! Bookmark not
defined.
2.3.4. Đánh giá cơng tác giải quyết việc làm trong q trình đơ thị hố ở huyện Đơng
Anh ................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.4.1. Kết quả đạt được ............................... Error! Bookmark not defined.
2.3.4.2. Những hạn chế trong giải quyết việc làm và nguyên nhân ........ Error!
Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3. XU THẾ ĐƠ THỊ HĨA TRONG THỜI GIAN TỚI VÀ ĐỀ XUẤT
GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG HUYỆN ĐÔNG ANH ĐẾN NĂM
2020 .............................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.1. Xu hướng đơ thị hóa của huyện Đông Anh đến năm 2020Error! Bookmark not
defined.
3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế xã hội của huyện Đông AnhError! Bookmark
not defined.
3.1.2. Dự báo xu hướng đơ thị hố đến năm 2020 và những ảnh hưởng đến việc làm
của lao động nông nghiệp ................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Phương hướng giải quyết việc làm cho lao động huyện Đông Anh đến năm 2020
Error! Bookmark not defined.
3.3. Một số đề xuất về giải quyết việc làm cho lao động huyện Đông Anh trong q
trình đơ thị hóa đến năm 2020 .............................. Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Nâng cao năng lực chun mơn, trình độ cho lao động nông nghiệp trong
vùng .................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Tăng cường thu hút vốn để phát triển các khu công nghiệp, trung tâm thương
mại dịch vụ nhằm tăng việc làm trong các lĩnh vực nàyError!
Bookmark
not
defined.

3.3.3. Phát triển du lịch và các làng nghề truyền thốngError!
Bookmark
not
defined.


3.3.4. Làm tốt công tác hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho lao động bị thu hồi đẩt
sản xuất ............................................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.5. Có các chính sách khuyến khích, định hướng việc làm cho người lao động bị
thu hồi đất ......................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.6. Lao động phải có sự chủ động, thái độ tích cực trong tìm kiếm việc làm... Error!
Bookmark not defined.
3.3.7. Đẩy mạnh tổ chức các phiên giao dịch việc làm kết nối người lao động với các
doanh nghiệp ..................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ................................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................... Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC 01. BIẾN ĐỘNG ĐẤT ĐAI HUYỆN ĐÔNG ANH GIAI ĐOẠN 20002012 ........................................................................................................................ 100
PHỤ LỤC 02. BIẾN ĐỘNG CƠ CẤU KINH TẾ HUYỆN ĐÔNG ANH GIAI ĐOẠN
2000-2012 ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC 03. CÂU HỎI KHẢO SÁT HỘ GIA ĐÌNH BỊ THU HỒI ĐẤT Error!
Bookmark not defined.