bài 12 axit nitric họ và tên giáo viên nguyễn hùng sang ngày dạy 060309 thời gian 30’ bài 12 axit nitric i mục tiêu bài học 1 kiến thức học sinh nắm được cấu tạo phân tử tính chất vật lý và tính ch

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (143.83 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Họ và tên giáo viên: Nguyễn Hùng Sang

Ngày dạy: 06/03/09

Thời gian: 30’

Bài 12

AXIT NITRIC

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức

- Học sinh nắm được cấu tạo phân tử, tính chất vật lý và tính chất hóa học của axit nitric
- Axit nitric ln có tính oxi hóa trong các phản ứng oxi hóa khử. Sản phẩm tạo ra khi

HNO3 bị khử.

- Biết phương pháp điều chế axit trong phong thí nghiệm và trong công nghiệp
- Ứng dụng của axit nitric trong thực tế

2. Kĩ năng

- Biết cách tính số oxi hóa của một nguyên tố

- Rèn luyện kĩ năng cân bằng phương trình oxi hóa khử

- Dự đốn sản phẩm tạo ra trong phản ứng oxi hóa khử dựa vào số oxi hóa
II. THIẾT BỊ GIẢNG DẠY

1. Hóa chất ( nếu có điều kiện và thời gian): 
- Axit nitric nồng độ đặc và loãng

- Một số kim loại :Mg, Cu, Al, Fe, Zn…
- Một số phi kim : C, S, P

- Một số bazo, oxit kim loại và muối: Cuo, CaCO3, NaNO3…
2. Dụng cụ thí nghiệm

- Beacher, ống nghiệm, giá ống nghiệm, kẹp ống nghiệm, đèn cồn, đũa thủy tinh…
3. Tranh ảnh ( dùng Power point):

- Hình minh họa axit nitric: dạng thương mại và dạng dùng trong phòng thí nghiệm
- Đoạn Video clip về phản ứng giữa Cu và axit nitric

- Đoạn phim minh họa các phản ứng sản xuất axit nitric trong công nghiệp
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

- Giáo viên đặt câu hỏi cho học sinh thảo luận

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY

NỘI DUNG CÁC HOẠT ĐỘNG

I. CÔNG THỨC CẤU TẠO

- Axit nitric có cơng thức cấu tạo

- Số oxi hóa của nitơ là +5 là số oxi hóa cao 
nhất

II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Là chât lỏng khơng màu, bốc khói mạnh 
trong khơng khí ẩm

- Axit nitric tinh khiết kém bền, dễ bị phân 
hủy ổ điều kiện thường khi có ánh sáng
4HNO3 → 2H2O + 4NO2 + O2 (72°C)

- Axit nitric tan trong nước theo bất kì tỉ lệ 
nào

- Tsôi = 86oC

- Nồng độ HNO3 đặc trong PTN: 68%

Học sinh đọc SGK

Giáo viên đặt câu hỏi cho học sinh
thảo luận nhóm:

1) Tại sao axit nitric tinh khiết
thường được bảo quản dưới
OoC và trong những chai 
thủy tinh màu tối?

2) Các bình đựng axit nitric để
một thời gian lâu thì ngả
sang màu vàng. Giải thích
hiện tượng đó?

III. TÍNH CHẤT HĨA HỌC

1. Tính axit

- Axit nitric là một monoaxit, phân ly hoàn 
toàn trong nước

- HNO3 = H+ + NO3

-Là một trong những axit mạnh nên nó có đầy
đủ các tính chất hóa học của axit thơng thường
- Làm đỏ quỳ tìm

1.Giáo viên nhắc cho học sinh nhớ
lại kiến thức cũ về tính chất hóa học
của một axit

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- Tác dụng với oxit bazơ

Al2O3 + 6HNO3 = 2Al(NO3)3 + 3H2O
- Tác dụng với bazơ

Cu(OH)2 + 2HNO3 = Cu(NO3)2 + 2H2O
- Tác dụng với muối

CaCO3 + HNO3 = Ca(NO3)2 +CO2 +H2O
2. Tính oxi hóa

- Axit nitric là một trong những axit có tính 
oxi hóa mạnh

- Nitơ có các số oxi hóa:

- -3,0,+1,+2,+3,+4,+5. Mặt khác số oxi hóa 
của nitơ trong HNO3 là +5 là số oxi hóa
cao nhất , do đó khơng thể tăng được nữa
mà chỉ có thể giàm, mà một chất có số oxi
hóa giảm sau phản ứng thì là chất oxi
hóa.Vì vậy HNO3 chỉ có tính oxi hóa
- Tùy thuộc vào nồng độ của axit và bản chất

của chất khử mà HNO3 có thể bị khử đến
một số sản phẩm khác nhau như: N2. N2O,
NO, NO2 và NH4NO3

a) Tác dụng với kim loại

- Au, Pt không tác dụng với HNO3
- Al, Fe, không tác dụng với HNO3 đặc

nguội. Do các kim loại đó tạo một lớp oxit
bền trên bề mặt kim loại, do đó bảo vệ cho
chúng khỏi bị oxi hóa thêm, hiện tượng này
gọi là sự thụ động hóa

- Khi tác dụng với KL có tính khử yếu: 
HNO3 đặc bị khử đến NO2, HNO3 bị khử
đến NO

Giáo viến đặt câu hỏi cho học sinh
thảo luận:

1. Trong các phản ứng oxi hóa khử
thì HNO3 đóng vài trị là chất gì?
Giài thích tại sao.

2.Dựa vào số oxi hóa của Nitơ mà
dự đốn các sản phẩm bị khử của
HNO3

Nhấn mạnh: Khi kim loại tác dụng
với HNO3 đặc ln tạo ra khí NO2
màu vàng nâu

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Khi tác dụng với KL có tính khử mạnh 
HNO3 lỗng có thể bị khử đến N2O, N2,
NH4NO3

- Một số phản ứng minh họa:

8Al +30HNO3(l) 8Al(NO3)3 + 3N2O
+15H2O

4Zn +10HNO3(rất loãng) 4Zn(NO3)2 +
NH4NO3 + 3H2O

b) Tác dụng với phi kim

- Khi đun nóng , HNO3 đặc có thể oxi hóa 
nhiều phi kim:C, P, S…

- Sản phẩm: các phi kim sẽ bị oxi hóa đến

mức oxi hóa cao nhất, cịn HNO3 bị khử
đến NO2 hoặc NO tùy theo nồng độ axit
C + 4 HNO3 = CO2 + 4 NO2 + 2 H2O

1. Ơn lại cách tính số
oxi hóa của ngun tố trong một
hợp chất

2. Giáo viên cho một số
phương trình phản ứng: để học sinh
bổ túc và cân bằng ptpứ. Giáo viên
sẽ cho học sinh thi đua theo

nhóm(mỗi nhóm cử 2 bạn) xem
nhóm nào cân bằng phương trình
phản ứng đúng và nhanh nhất

Ag+HNO3=NO+…+….
Mg+HNO3=N2+…+…
Fe+HNO3=N2O+…+….
Zn+HNO3=NH4NO3+…+….
Al+HNO3=N2O+…+….
Cu+HNO3=NO+… +….

1.Giáo viên cho một số phi kim
như C, S, P tác dụng với HNO3,
yêu cầu học sinh dự đoán sản phẩm
tạo ra bằng cách dựa vào số oxi hóa
của mỗi chất

2. Cho học sinh thi cân bằng
phương trình phản ứng
S + HNO3 =

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

IV. ỨNG DỤNG

Trong nông nghiệp: điều chế phân đạm NH4NO3
Trong lĩnh vực quân sự: điều chế thuốc nổ, chất 
oxi hóa cho nhiên liệu lỏng tên lửa

Trong y dược: thuốc thử phân biệt heroin và 
morphine

Trong công nghệ thực phẩm: nguyên liệu dùng để 
sản xuất một số phụ gia( NaNO3, NaNO2,…)

V. ĐIỀU CHẾ

1. Trong phịng thì nghiệm
Phương pháp điều chế HNO3 trong PTN

 Axit nitric có thể điều chế
bằng cách cho nitrat đồng (II) hoặc cho phản ứng
những khối lượng bằng nhau nitrat kali (KNO3)
vơi axit sulfuric (H2SO4) 96%,

 Chưng cất hỗn hợp này tại

nhiệt độ sôi của axit nitric là 83 °C cho đến khi
còn lại chất kết tinh màu trắng, potassium

hydrogen sulfate (KHSO4), còn lưu lại trong bình.
 Axit nitric bốc khói đỏ thu
được có thể chuyển thành axit nitric màu trắng

2. Trong cơng nghiệp:

HNO3 được sản xuất từ NH3. Q trình sản
xuất gồm ba giai đoạn

Oxi hóa khí amoniac bằng khơng khí ở nhiệt
độ 850-900OC, xúc tác Pt

4NH3+5O2 4NO + 6H2O

Oxi hóa NO thành NO2: Hỗn hợp chứa NO

được làm nguội và oxi hóa thành NO2

Giáo viên cho học sinh xem hình
minh họa của thí nghiệm và hình
của sàn phẩm

Lưu ý: NaNO3(hay KNO3) dùng ở
dạng rắn và axit H2SO4 ở dạng đặc,
nóng

Giáo viên cho học sinh xem các
đoạn phim về quy trình sản xuất axit
nitric trong cơng nghiệp