SKKN phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn tập làm văn

Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BÌNH DƯƠNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC MINH THẠNH

MƠN :TẬP LÀM VĂN
Tên đề tài

Người thực hiện: PHẠM THỊ
TUYẾT
Giáo viên dạy lớp 2/2
Điện thoại: 01239.545.670
Năm học: 2011 – 2012

Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

Mỗi thầy , cô giáo là một tấm
gương
đạo đức , tự học và sáng tạo

“Chúng ta không thể dạy bảo
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15

Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thơng qua phân mơn Tập làm văn

cho ai bất cứ điều gì, chúng ta
chỉ có thể giúp họ phát hiện
ra những gì còn tiềm ẩn trong
họ”
Galileo

PHẦN I: MỞ ĐẦU
Những cơ sở của việc nghiên cứu
I.Lí do chọn đề tài :
1.Tầm quan trọng của giáo dục với sự phát triển giao tiếp cho thế hệ trẻ
Những lời nói, hành động dù rất nhỏ của học sinh- thế hệ tương lai của đất
nước ngày hơm nay có thể sẽ là những thành tựu hay thất bại của nền giáo dục.
Phát biểu tại Hội thảo “ Giáo dục với văn hóa giao tiếp trong nhà trường” được tổ
chức vào ngày 10-12-2010 tại trường ĐHSP Thành Phố Hồ Chí Minh GS.TSKH
Lê Ngọc Trà đã khẳng định: “Giao tiếp có quan hệ chặt chẽ với giáo dục. Hay nói
một cách cụ thể hơn thì ở phương diện nào đó giáo dục chính là giao tiếp. Khơng
có giao tiếp khơng có giáo dục. Ngồi ra giao tiếp khơng chỉ là hình thức, phương
tiện của giáo dục mà còn là một nội dung quan trọng của giáo dục” . Trường học
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

là nơi truyền bá những nét đẹp của văn hóa mộtcách khn mẫu và bài bản nhất.
Thế nhưng hiện nay trong xu thế phát triển của thời đại,sự phát triển của công
nghệ thông tin đã tạo ra một “thế giới phẳng” khiến cho khoảng cách giữa các dân

tộc, quốc gia và con người được rút ngắn lại rất nhiều , cử chỉ cách xưng hơ cũng
ảnh hưởng pha trộn khiến cho tính văn hóa , đạo đức trong ngơn ngữ giao tiếp ít
nhiều bị ảnh hưởng. Chính vì thế dạy cho học sinh văn hóa giao tiếp , kĩ năng
giao tiếp và ứng xử lại trở nên vô cùng quan trọng và cần thiết hơn bao giờ hết.
2 .Khả năng phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh trong môn tập làm văn
lớp 2
Tiếng Việt là tiếng nói phổ thơng , tiếng nói dùng trong giao tiếp của các cộng
đồng các dân tộc sống trên đất nước Việt Nam .Bởi thế dạy Tiếng Việt có vai trị
cực kì quan trọng trong đời sống cộng đồng và đời sống mỗi người .Để Tiếng Việt
trở thành công cụ đắc lực cho sự phát triển kinh tế xã hội trong thời kì đổi mới ,
cho sự phát triển giáo dục , việc dạy tiếng cần phải đảm bảo hai chức năng của
ngôn ngữ : Vừa là công cụ của tư duy vừa là công cụ của giao tiếp: phải chú trọng
vào cả bốn kĩ năng : nghe, nói ,đọc, viết; phải hướng tới sự giao tiếp và sử dụng
phương pháp giao tiếp trong việc hình thành các kĩ năng .
Để thực hiện nhiệm vụ trên môn Tiếng Việt được chia làm 6 phân môn nhỏ
:Tập đọc , chính tả , tập viết ,luyện từ và câu , kể chuyện và tập làm văn .Mỗi phân
môn đều rèn luyện cho học sinh một số kĩ năng cơ bản .
Trong các phân môn kể trên phân môn Tập làm văn là phân môn đặc biệt rèn
cho học sinh cả bốn kĩ năng cơ bản :nghe , nói , đọc , viết., phục vụ cho việc học
tập và giao tiếp.Thơng qua việc các kĩ năng đó trau dồi thái độ ứng xử có văn
hóa , tinh thần trách nhiệm trong cơng việc ; bồi dưỡng tình cảm lành mạnh , tốt
đẹp góp phần hình thành nhân cách con người mới .
Nhận thức rõ tầm quan trọng của giao tiếp trong đời sống của thế hệ trẻ đặc
biệt là những năm đầu tiên của bậc tiểu học trong năm học này tôi mạnh dạn
nghiên cứu vấn đề :“Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua
mơn tập làm văn”.
Xin được mạnh dạn trình bày sau đây .
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15

Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

II.Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu
1.Mục tiêu :
Tìm hiểu các kĩ năng giao tiếp học sinh lớp 2 thông qua môn tập làm văn

.

Từ đó đưa ra một số phương pháp sư phạm nhằm phát triển tốt kĩ năng giao tiếp
cho học sinh lớp 2
2.Phạm vi :
-Nội dung nghiên cứu : Nghiên cứu các kĩ năng giao tiếp cơ bản của học sinh
và một số phương pháp dạy học nhằm phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp
2
-Thời gian :Qúa trình giảng dạy học sinh lớp 2 đã tích lũy được kinh nghiệm .
III.Đối tượng nghiên cứu
Căn cứ vào đề tài nghiên cứu ,đối tượng nghiên cứu trong đề tài này là việc dạy
và học của lớp 2/2 trường tiểu học Minh Thạnh . Năm học 2010-2011
IV.Nhiệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu về các kĩ năng giao tiếp của học sinh lớp 2. Các phương pháp
dạy học tích cực nhằm phát triển kĩ năng giao tiếp trong môn tập làm văn lớp 2 .
Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2.
V.Phương pháp nghiên cứu
Nhằm thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra trong q trình nghiên cứu tơi
đã vận dụng những phương pháp nghiên cứu sau :
1.Phương pháp nghiên cứu tư liệu để thu thập thông tin ,nhằm tạo cơ sở cho
việc thực hiện đề tài.
2. Phương pháp điều tra phỏng vấn .

3. Phương pháp trò chuyện
4.Phương pháp thực nghiệm sư phạm để thu nhận thông tin về sự thay đổi chất
lượng về nhận thức và hành vi của học sinh .
5. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm giáo dục .

Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

PHẦN II:CẤU TRÚC ĐỀ TÀI
Chương I: Tình hình thực trạng
Năm học 2010-2011 tơi được phân công giảng dạy lớp 22 trường
tiểu học Minh Thạnh . Qua thời gian đầu tìm hiểu đặc điểm , tình hình của lớp tơi
nhận thấy như sau :
1.Thuận lợi:
-Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường xây dựng mơi trường
học tập thân thiện tích cực cởi mở giữa thầy và trị .
- Bước đầu chính bản thân các em cũng có những kĩ năng giao tiếp cơ
bản :tôn trọng, lễ phép với thầy cô người lớn, biết cảm ơn , xin lỗi....
-Chương trình và sách giáo khoa Tiếng Việt biên soạn theo quan điểm
giao tiếp bản thân khi chúng ta dạy là các em nắm vũng các bài học đó là đã
phát triển kĩ năng giao tiếp .
-Nhà trường là môi trường giao tiếp sư phạm nhất để giáo dục học sinh .
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15

Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

-Được sự quan tâm của hội cha mẹ học sinh .
2.Khó khăn:
-Do mơi trường sống của các em là nông thôn nên khả năng giao tiếp
của các em còn hạn hẹp.
-Tuổi còn nhỏ (7-8 tuổi) nên kinh nghiệm vốn sống của các em cịn ít , ngơn
ngữ và khả năng giao tiếp chưa phát triển .
-Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến con em mình .Vì vậy mà
trong từng bài học trong từng tình huống cụ thể các em gặp khơng ít khó
khăn khơng khỏi lúng túng và bỡ ngỡ .
-Vào đầu năm học tôi làm một cuộc khảo sát với 33 em học sinh trong
lớp như sau :
Hãy đứng trước lớp giới thiệu cho cô và các bạn biết về em và gia đình em
Khơng
giới thiệu
9 em

Giới thiệu được

Giới thiệu được

Giới thiệu được

từ 1-3 câu
11 em

Từ 3-5 câu
13 em

trên 5 câu
6 em

Qua đánh giá thực trạng của lớp bản thân tôi luôn trăn trở , suy nghĩ và quyết
tâm sẽ giúp các em phát triển kĩ năng giao tiếp của mình để phục vụ cho việc học
tập và sinh hoạt góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa thời hiện đại .


Chương II

Mục tiêu , kĩ năng giao tiếp được giáo dục
trong môn tập làm văn lớp 2
I.Giao tiếp là gì ?
Giao tiếp là hoạt động quan trọng để phát triển xã hội loài người
Khi có ít nhất hai người gặp nhau và bày tỏ với nhau một điều gì đấy như niềm
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

vui, nỗi buồn ,ý muốn hay nhận xét về một sự vật nào đấy thì giữa họ diễn ra hoạt
động giao tiếp (gọi tắt là giao tiếp ).Con người có thể giao tiếp bằng nhiều phương
tiện : ánh mắt , nụ cười , điệu bộ , tiếng còi , cờ hiệu ...(gọi chung là các yếu tố phi
ngôn ngữ ).Giao tiếp bằng phương tiện này thì thường hạn chế về mặt nội dung.
Thơng thường , phổ biến nhất và phong phú hơn cả là giao tiếp bằng ngôn ngữ.
Mỗi cuộc giao tiếp tối thiểu phải có hai người nói cùng ngơn ngữ .Hoạt động

giao tiếp bao gồm các hành vi giải mã( nhận thơng tin) và kí mã (phát thơng tin) .
Trong ngơn ngữ , mỗi hành vi đều có thể được thực hiện bằng hai hình thức là
khẩu ngữ (nghe , nói) và bút ngữ (đọc, viết).
Trong giao tiếp cần chú trọng đến các nhân tố giao tiếp : Nhân vật giao tiếp , nội
dung giao tiếp , hoàn cảnh giao tiếp , phương tiện giao tiếp và hiệu quả giao tiếp.
II.Kĩ năng giao tiếp là gì ?

Kĩ năng giao tiếp là khả năng có thể bày tỏ ý kiến của bản thân theo hình thức
nói ,viết hoặc sử dụng ngơn ngữ cơ thể một cách phù hợp với hoàn cảnh và văn
hóa ,đồng thời biết lắng nghe ,tơn trọng ý kiến người khác ngay cả khi bất đồng
quan điểm . Bày tỏ ý kiến bao gồm cả bày tỏ về suy nghĩ ý tưởng , nhu cầu , mong
muốn và cảm xúc , đồng thời nhờ sự giúp đỡ và sự tư vấn khi cần thiết.
Kĩ năng giao tiếp giúp con người biết đánh giá tình huống giao tiếp và điều
chỉnh cách giao tiếp một cách phù hợp, hiệu quả; cởi mở bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc
nhưng không làm hại hay gây tổn thương cho người khác.
Người có kĩ năng giao tiếp tốt biết dung hòa đối với mong đợi của người khác ;
có cách ứng xử phù hợp khi làm việc cùng và ở cùng với những người khác trong
môi trường tập thể , quan tâm đến những điều người khác quan tâm và giúp học có
thể đạt được những điều họ mong muốn một cách chính đáng.
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

III.Mục tiêu , kĩ năng giao tiếp được giáo dục trong môn tập làm văn lớp 2 :
1.Mục tiêu :
Cả năm học có 35 tuần thì học sinh được học 31 tiết tập làm văn .Trong 4 tuần ơn
tập giữa học kì 1và giữa học kì 2 , cuối học kì 1 và cuối học kì 2 cũng có rất nhiều

bài tập thuộc phân môn Tập làm văn.
1.1Rèn luyện cho học sinh các kĩ năng nói , nghe , viết ,đọc phục vụ cho việc học
tập và giao tiếp cụ thể :
+ Nắm được các nghi thức lời nói tối thiểu như :chào hỏi , tự giới thiệu, cảm ơn ,
xin lỗi, nhờ cậy , yêu cầu , khẳng định , phủ định , tán thành , từ chối , chia vui ,
chia buồn ...; biết sử dụng chúng trong một số tình huống giao tiếp ở gia đình ,
trong trường học và nơi công cộng
+Nắm được một số kĩ năng phục vụ học tập và đời sống hàng ngày , như: khai bản
tự thuật ngắn, viết những bức thư ngắn để nhắn tin , chia vui hoặc chia buồn ,
nhận và gọi điện thoại .....
+Kể một sự việc đơn giản , tả sơ lược về người , vật xung quanh theo gợi ý bằng
tranh hoặc bằng câu hỏi.
+Nghe – hiểu được ý kiến của bạn , có thể nêu ý kiến bổ sung nhận xét
1.2 Trau dồi cho học sinh thái độ ứng xử có văn hóa ,tinh thần trách nhiệm trong
cơng việc ;bồi dưỡng cho học sinh tình cảm lành mạnh,tốt đẹp qua nội dung bài
dạy .
2.Kĩ năng giao tiếp cần đạt
Cởi mở , tự tin trong giao tiếp , biết lắng nghe ý kiến người khác tôn trọng
người khác .Ứng xử có văn hóa.


Chương III :

Các phương pháp dạy học nhằm phát triển kĩ năng giao tiếp
cho học sinh lớp 2 trong môn tập làm văn
1 .Phương pháp Thực hành Giao tiếp
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15

Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

a.Khái niệm
Phương pháp thực hành giao tiếp là một trong các phương pháp dạy học , trong
đó giáo viện tổ chức các tình huống giao tiếp để thơng qua đó học sinh chủ động
thực hành giao tiếp , tự chiếm lĩnh các tri thức cần học.
Phương pháp chỉ được thực hiện trong nhóm vì hoạt động giao tiếp chỉ được
thực hiện trong nhóm , trong tập thể .Khơng có tập thể , khơng có những con
người có nhu cầu giao tiếp với nhau thì khơng có hoạt động giao tiếp .
b.Trình tự và ví dụ
Tập làm văn
Bài 13: Kể về gia đình
Khi dạy tiết Tập làm văn Kể về gia đình, GV có thể thực hiện theo các bước
sau:
Bước 1: Giới thiệu nội dung (đề tài) giao tiếp, tạo tình huống giao tiếp và mơi
trường giao tiếp.
- GV có thể tổ chức cho HS ngồi theo hình chữ U để tạo khơng khí thoải mái và
thân thiện.
- GV nói với học sinh: Các em đã học cùng nhau năm lớp 1 và năm nay là năm
lớp 2. Cả lớp đã biết tên nhau, biết tính tình của nhau, biết ai chăm ngoan, học
giỏi, biết ai cần cố gắng để ngoan hơn, giỏi hơn. Nhưng chúng ta lại chưa được
biết nhiều về gia đình của nhau. Chưa biết nhà bạn mình có mấy người, chưa biết
ơng bà, bố mẹ bạn làm nghề gì, chưa biết bạn mình yêu quá mọi người trong gia
đình như thế nào? Trong giờ học này, các em sẽ được hỏi nhau, được mời nhau kể
về gia đình của mình. Biết về gia đình của nhau, các em sẽ thấy thân thiết, gần gũi
nhau hơn đấy.
- GV viết lên bảng đề mục bài tập 1, mở bảng phụ (hoặc giấy khổ to) có ghi phần
gợi ý của bài tập 1 và nói với học sinh: để giúp các em biết cách kể về gia đình
mình, SGK đã đưa ra những gợi ý cụ thể ( mời 1 HS đọc phần gợi ý, Các học sinh

khác nhìn vào SGK đọc thầm theo)
Bước 2: Hướng dẫn giao tiếp.
- Giáo viên nhắc học sinh chú ý: Bài tập yêu cầu các em kể về gia đình chứ khơng
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

phải trả lời câu hỏi. Các câu hỏi này chỉ là gợi ý để kể. Các em có thể kể nhiều
hơn 5 câu, nhưng không cần kể dài quá để tất cả các bạn trong lớp đều được kể về
gia đình mình.
- Mời 1-2 HS khá giỏi kể.
- GV hướng dẫn học sinh trong lớp nhận xét, góp ý, động viên.

Bước 3: Thực hành giao tiếp trong nhóm nhỏ
- Tổ chức lớp hoạt động theo nhóm 4
- Giáo viên hướng dẫn các nhóm làm việc: một bạn trong nhóm xung phong kể
trước. Kể xong, bạn sẽ mời một bạn khác kể. Các em nhớ nói đủ nghe trong
nhóm, đừng làm ảnh hưởng tới nhóm khác. Khi bạn kể, cả nhóm chăm chú lắng
nghe. Khi tất cả đã kể xong, các em hãy bầu ra một bạn kể hay nhất trong nhóm
của mình.
- Giáo viên đến từng nhóm theo dõi, uốn nắn, giúp đỡ những em nói cịn kém.
Bước 4: Thực hành giao tiếp trước lớp
- GV nói với cả lớp: Vừa rồi, các nhóm kể về gia đình mình rất sơi nổi. Cơ thấy tất
cả các bạn trong lớp đều rất yêu quý mọi người trong gia đình mình. Bây giờ, cơ
mời đại diện các nhóm kể về gia đình của mình cho cả lớp cùng nghe.
- Đại diện một số nhóm kể.
- GV và cả lớp nhận xét.

- GV chốt lại nội dung bài tập 1 và hướng dẫn HS chú ý thực hành trong các hoàn
cảnh giao tiếp tương tự.
c.Lưu ý khi sử dụng
+Tình huống giao tiếp phải phù hợp với nội dung bài , đưa bài học vào những tình
huống thực hành giao tiếp nghe , nói , đọc , viết cụ thể và mang tính giáo dục cao.
+Cần tạo ra nhu cầu giao tiếp, môi trường giao tiếp, nhân vật giao tiếp…..phù hợp
với đối tượng thực tiễn giao tiếp.
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thơng qua phân mơn Tập làm văn

+Tình huống giao tiếp phải do chính học sinh giải quyết.
+Trong q trình vận dụng cần phối hợp với các phương pháp khác.
+Chú trọng đến hai quá trình tiếp nhận và sản sinh lời nói trong giao tiếp bằng
ngơn ngữ viết.
2.Phương pháp trị chơi :
a.Khái niệm : Phương pháp trò chơi là một trong các phương pháp dạy học ,trong
đó giáo viên tổ chức lớp học thơng qua trị chơi để lĩnh hội hoặc củng cố tri thức ,
thái độ và kĩ năng hành động sau khi kết thúc trò chơi.
b.Cách tiến hành
Bước 1 : Nêu trò chơi và hướng dẫn cách chơi.
Giáo viên nêu trị chơi , nêu mục đích của trị chơi
Hướng dẫn cách chơi, hình thức chơi
Phân nhóm
Bước 2: Tiến hành chơi
Các thành viên trong nhóm phân cơng cho nhau
Thống nhất cách chơi

Tiến hành và thực hiện trị chơi
Bước 3:
Cơng bố đội thắng
Khen thưởng
Rút ra tri thức cần học qua trò chơi
c.Lưu ý khi sử dụng
+Trò chơi phải gắn với bài học.
+Gv phải hướng dẫn luật chơi, cách chơi rõ ràng.
+Trò chơi phải vừa sức, tránh những trò chơi mang tính chất vận động quá nặng.
+Nhằm phát triển kĩ năng giao tiếp thơng qua trị chơi trong mơn tập làm văn
trong q trình dạy học tơi chú ý nhiều đến trị chơi nhằm phát triển ngơn ngữ cho
học sinh .
d.Ví dụ
Trò chơi : Nhận lại đồ dùng
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thơng qua phân mơn Tập làm văn

I.Mục đích :
-Cung cấp một số cách nói lịch sự trong giao tiếp ; phục vụ các bài dạy về nghi
thức lời nói (phủ định , nhờ cậy , yêu cầu , đề nghị …)
-Rèn thói quen dùng lời nói lịch sự khi cần đề nghị trong giao tiếp và sinh hoạt
hàng ngày .
II.Chuẩn bị
-Một số đồ dùng thông thường của học sinh : mũ , cặp sách , hộp bút , vở , bộ
xếp hình ,…mỗi đồ vật gắn tên chủ của nó ở chỗ khuất.
-1 chiếc bàn để đồ dùng kể trên .Cạnh bàn có 1 học sinh ngồi làm nhiệm vụ trả

đồ dùng.
-Giáo viên cùng 2 học sinh cử làm trọng tài.
-20 lá cờ nhỏ trao cho người thực hiện đạt yêu cầu của trò chơi.
III.Cách tiến hành
1.Nêu cách chơi và tính điểm
-1 nhóm khoảng 7 học sinh làm động tác đứng dậy ra về khi tan học (đứng theo
thứ tự để chờ lấy đồ dùng cá nhân)
-Từng học sinh đến lấy đồ dùng và nói lời đề nghị chẳng hạn: Cho tôi xin cái
mũ!...
-Học sinh trả đồ dùng cố ý trao nhầm đồ dùng cho bạn
-Học sinh nhận đồ dùng khơng phải của mình sẽ nói 2 câu : Một câu có nội dung
phủ định đó khơng phải là đồ dùng của mình , một câu có nội dung đề nghị bạn trả
lại đồ dùng cho mình chẳng hạn :
Xin lỗi cái mũ này không phải của tớ ! Cậu có thể cho tớ xin cái mũ màu xanh lá
cây kia được khơng
-Học sinh nói đúng , lịch sự sẽ được nhận lá cờ ; nói sai hoặc thiếu sẽ khơng
được nhận cờ
2.Thực hành chơi
-Từng nhóm học sinh lần lượt lên chơi .Trọng tài cùng cả lớp theo dõi , xác nhận
và trao cờ cho người đúng
-Những học sinh được cờ sẽ bước sang một bên , không được cờ bước sang một
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

bên.
-Phát thưởng cho hs được cờ và yêu cầu hs được cờ bắt tay bạn chưa được cờ để

động viên bạn cố gắng
-Giáo dục học sinh thơng qua trị chơi.
3.Phương pháp thảo luận nhóm

a.Khái niệm : Thảo luận nhóm phương pháp sử dụng rộng rãi nhằm giúp cho hs
tham gia một cách chủ động vào q trình học tập .Học sinh có thể chia sẻ kinh
nghiệm ý kiến hay để giải quyết vấn đề nào đó
Thảo luận là một cách học tạo điều kiện cho học sinh luyện tập kĩ năng giao
tiếp, khả năng hợp tác và khả năng thích ứng với hồn cảnh xung quanh .Thông
qua, thảo luận , ngôn ngữ và tư duy của học sinh trở nên sinh động hơn.
b.Cách tiến hành :
-Giáo viên thiệu chủ đề hoặc vấn đề thảo luận
-Nêu các câu hỏi có liên quan đến chủ đề
-Để khơng khí khơng căng thẳng hoặc q trầm có thể bắt đầu cuộc thảo luận

bằng một câu chuyện hoặc một bức tranh gợi ý
-Cần khích lệ mọi học sinh tham gia đóng góp ý kiến ,khơng nên chê bai một ý
kiến nào
-Sau khi thảo luận phải cho đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận trước
lớp ,cả lớp bổ sung
-Sau cùng là kết luận của giáo viên
c.Những điều cần lưu ý khi sử dụng :
-Các đề tài đưa ra thảo luận vừa sức, mới mẻ để kích thích hứng thú , suy nghĩ
của học sinh
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

-Số lượng học sinh trong nhóm khoảng từ 2-6 học sinh ,khơng nên q đơng gây
mất trật tự .
-Tạo khơng khí thân thiện cho hs không gây căng thẳng hoặc giả tạo ,đùa cợt .
-Trong khi thảo luận nhóm cần bao quát học sinh giúp cho các em kĩ năng làm
việc tập thể lắng nghe , tôn trọng ý kiến của bạn , đồng thời cũng bộc lộ quan
điểm của mình.
4Phương pháp đóng vai
a.Khái niệm : Đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành một số
cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định.
b.Phương pháp đóng vai có những ưu điểm sau :
-Học sinh được rèn luyện thực hành những kỹ năng giao tiếp ứng xử và bày tỏ
thái độ
trong mơi trường an tồn trước khi thực hành trong thực tiễn.
- Gây hứng thú và chú ý cho học sinh
-Tạo điều kiện làm nảy sinh óc sáng tạo của học sinh
-Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực hành vi đạo
đức và chính trị – xã hội
-Có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm của các vai
diễn
c.Cách tiến hành có thể như sau :
-Giáo viên chia nhóm, giao tình huống đóng vai cho từng nhóm và quy định rõ
thời gian chuẩn mực, thời gian đóng vai
-Các nhóm thảo luận chuẩn bị đóng vai
-Các nhóm lên đóng vai
-Giáo viên phỏng vấn học sinh đóng vai :
+Vì sao em lại ứng xử như vậy ?
+ Cảm xúc, thái độ của em khi thực hiện cách ứng xử ? Khi nhận được cách ứng
xử ( đúng hoặc sai )
-Lớp thảo luận, nhận xét : Cách ứng xử của các vai diễn phù hợp hay chưa phù

hợp ? Chưa phù hợp ở điểm nào ? Vì sao ?
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

-Giáo viên kết luận về cách ứng xử cần thiết trong tình huống.
d.Những điều cần lưu ý khi sử dụng :
-Tình huống nên để mở, không cho trước “ kịch bản”, lời thoại
-Phải dành thời gian phù hợp cho các nhóm chuẩn bị đóng vai
-Người đóng vai phải hiểu rõ vai của mình trong bài tập đóng vai để khơng lạc đề
-Nên khích lệ cả những học sinh nhút nhát tham gia
-Nên hoá trang và đạo cụ đơn giản để tăng tính hấp dẫn của trị chơi đóng vai
-Tổng hợp ý kiến của hs và thảo luận sâu từng ý .

*Trên đây là một số phương pháp dạy học mà tôi thường áp dụng .Mỗi phương
pháp , dạy học đều có mặt mạnh và hạn chế riêng của nó , phù hợp với từng khâu
riêng của tiết dạy. Vì vậy trong quá trình dạy học giáo viên cần căn cứ vào nội
dung, tính chất từng bài, căn cứ vào trình độ học sinh và năng lực, sở trường của
bản thân, căn cứ vào điều kiện, hồn cảnh cụ thể của trường mình, lớp mình mà
lựa chọn, sử dụng kết hợp các phương pháp dạy học hợp lí, để tiết dạy đạt hiệu
quả cao nhất.


Chương IV

Minh họa một tiết dạy nhằm phát triển
kĩ năng giao tiếp

1.Tầm quan trọng của việc chuẩn bị kế hoạch bài dạy :
Bất kì một bài học nào cũng cần thời gian chuẩn bị, ngay cả khi sách giáo
khoa hay tài liệu của bài học ngày hơm đó đã có sẵn thì thời gian soạn bài chi tiết
cũng vẫn đóng một vai trò rất quan trọng trong việc ứng dụng những nguồn tài
liệu ấy vào bài giảng một cách khoa học.
Để chuẩn bị cho một tiết dạy theo hướng giao tiếp cần ở thầy một sự dày
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

công hơn để hiểu đầy đủ và tỉ mỉ và có nhiều chiều cho nội dung bài học .Nếu như
bài soạn trước đây là chuẩn bị cho một tình huống giao tiếp thì nay bài soạn của
Thầy là bài chuẩn bị cho nhiều tình huống giao tiếp khác nhau .Có thể tạm coi
như một kịch bản mà người thầy là đạo diễn , tổ chức hướng dẫn cho các em thực
hiện và cũng có khi cùng thực hiện với các em (như một vai diễn ) .Như vậy ngay
từ khi chuẩn bị bài người thầy đã phải lường trước các tình huống có thể xảy ra
và hướng giải quyết các tình huống đó.
2.Minh họa một kế hoạch bài dạy môn tập làm văn phát triển kĩ năng giao tiếp

Tập làm văn
Tiết : 2
Chào hỏi .Tự giới thiệu
I.Mục tiêu:
- Dựa vào gợi ý và tranh vẽ, thực hiện đúng nghi thức chào hỏi và tự giới thiệu
về bản thân (BT1, BT2)
- Viết được một bản tự thuật ngắn (BT3)
*Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục:

Tự nhận thức về bản thân.
Giao tiếp :cởi mở , tự tin trong giao tiếp, biết lắng nghe ý kiến người khác.
Tìm kiếm và xử lí thơng tin.
-Giáo dục hs vận dụng bài học vào cuộc sống.
II.Chuẩn bị:
-Giáo viên : Tranh bài 2.
- Học sinh : Hỏi gia đình để nắm được thơng tin ở BT3: ngày sinh, nơi sinh,
quê quán…
III.Các hoạt động dạy học:
Hoạt động của Thầy

Hoạt động của Trò

1.Ổn định
2.Bài cũ :
-Gọi 2 em trả lời.
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

-Tên em là gì ? Quê em ở đâu ? Em học

-2 em trả lời.

trường nào ? Lớp nào ? Em thích mơn học gì

-2 em khác nêu lại thơng tin

nhất ? Em thích làm việc gì ?

mà bạn giới thiệu.

-Nhận xét.
3.Dạy bài mới :
a.Khám phá
-Cho học sinh hát bài “Lời chào”

-Hs hát

-Hỏi: Khi nào các con cần nói lời chào ?

-Hs nêu

Trong ngày hơm nay các con đã nói lời chào
với ai ?
-Giới thiệu bài :
Ông cha ta đã dạy :Lời chào cao hơn mâm
cỗ” Vì thế lời chào khi mới gặp nhau cũng
như khi chia tay ra về là phép lịch sự, thể
hiện người có văn hóa trong tiếp xúc .Trong
tiết tập làm văn này cô sẽ giúp các con học
cách chào hỏi, tự giới thiệu và viết bản tự
thuật theo mẫu.

-Chào hỏi- tự giới thiệu.

b.Kết nối : Chào hỏi, tự giới thiệu.

Bài 1:
-Gọi hs nêu yêu cầu

-1 em đọc yêu cầu.

-Cho hs làm miệng

-HS nối tiếp nhau nói lời

-Giáo viên chỉnh sửa lỗi cho các em.

chào.
+Con chào mẹ, con đi học ạ!
+Xin phép bố mẹ, con đi học
ạ!
+Mẹ ơi, con đi học đây ạ!
+Thưa bố mẹ, con đi học ạ !
+Em cho thầy ạ!

-Nhận xét
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

+Chào cậu ! Chào bạn !
15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

-Phải chú ý cả cử chỉ thái độ, tình cảm,khi

Chào Minh

chào hỏi hoặc tự giới thiệu. Khi chào người
lớn tuổi em nên chú ý cho sao cho lễ phép,
tôn trọng , cho bạn thân mật, cởi mở.
Bài 2 :
Trực quan : Tranh.

-1 em đọc yêu cầu.

-Tranh vẽ những ai ?

-Bóng Nhựa, Bút Thép, Mít.

-Mít đã chào và tự giới thiệu về mình như

-Chào hai cậu, tớ là Mít, tớ ở

thế nào ?

thành phố Tí Hon.

-Bóng Nhựa và Bút Thép chào Mít và tự giới

-Chào cậu,chúng tớ là Bút

thiệu như thế nào ?

Thép và Bóng Nhựa. Chúng
tớ là học sinh lớp hai.

-Ba bạn chào nhau như thế nào? Có thân

-Thân mật, lịch sự.

mật, lịch sự khơng ?
-Thực hành theo nhóm

-3 bạn làm thành 1 nhóm

-Các nhóm trình bày.

thực hành chào và giới thiệu.

-Nhận xét.
c.Thực hành :Viết một bản tự thuật ngắn.
Bài 3 :

- Hs nêu

- Gọi hs nêu yêu cầu

-Nhiều em nêu bản Tự thuật

- Giúp hs nắm yêu cầu

của mình.

- Cho hs làm miệng

Ví dụ

- Cho hs làm vở

TỰ THUẬT

-Lưu ý học sinh: Cách trình bày như một bản

Họ và tên :

tóm tắt lí lịch các con chữ đầu tiên của mỗi

Nam ,nữ :

dòng cần ghi thẳng hàng dọc với nhau cho

Ngày sinh :

đẹp.

Nơi sinh :

- Cho hs nêu miệng bài làm của mình

Quê quán :

- Nhận xét ,tuyên dương

Nơi ở :

Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

Học sinh lớp :
Trường :
4.Vận dụng :

-Hs nêu

-Khi nào các con nói lời chào ? lời tự giới
thiệu ?
-Nhận xét tiết học , giáo dục hs
-Tun dương,
Cơng việc về nhà:Tập kể về mình , thực
hiện cách chào hỏi giới thiệu lịch sự.

Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

PHẦN III : KẾT LUẬN
I.Kết quả đạt được :
Qua thời gian hiểu tìm và nghiên cứu tôi thấy vấn đề giáo dục kĩ năng giao tiếp

cho học sinh thông qua các môn học đặc biệt là môn tập làm văn ở Tiểu học là rất
cần thiết, đó cũng là nhiệm vụ và mục tiêu giáo dục ở Tiểu học. Tôi đã thu được
những kết quả sau:
1.Về bản thân giáo viên :
Tìm hiểu những vấn đề kĩ năng giao tiếp , từ đó thấy được sự cần thiết phải
giáo dục kĩ năng giao tiếp cho các em là vô cùng cần thiết và cấp bách đó là bổn
phận và trách nhiệm của một người giáo viên tiểu học .
Nắm được các phương pháp dạy học tích cực nhắm phát triển kĩ năng giao tiếp
cho học sinh và áp dụng trong quá trình dạy học
Thấy rõ thực trạng của vấn đề giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 ở
trường Tiểu học Minh Thạnh .Từ đó có kế hoạch, biện pháp giáo dục hợp lí, đồng
thời phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường cùng
giáo dục cho học sinh, thực hiện tốt theo lời Bác Hồ dạy “Tiên học lễ , hậu học
văn”
2.Về phía học sinh :
Hầu hết học sinh đã khơng cịn lúng túng khi gặp các tình huống giao tiếp
thơng thường trong cuộc sống.Trong giao tiếp các em diễn đạt lưu loát hơn , các
em có cách ứng xử phù hợp hơn , linh hoạt hơn trong từng tình huống cụ thể .Vốn
sống của các em cũng đa dạng và phong phú hơn
Kĩ năng giao tiếp của học sinh tiến bộ rõ rệt thể hiện trong học tập và giao
tiếp hàng ngày với thầy cơ , bạn bè và gia đình ứng xử có văn hóa văn minh lịch
sự.
Trong giờ học trật tự nghe giảng tự tin phát biểu ý kiến trong hoạt động nhóm
các em mạnh dạn nêu lên suy nghĩ của mình em nào cũng có khả năng đảm nhận
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thơng qua phân mơn Tập làm văn

vị trí nhóm trưởng , thư kí.
Bản thân mỗi học sinh trong lớp có thể tự tin thể hiện mình trước đám đơng
giới thiệu về một chủ đề cho trước ( gần gũi với các em ) khơng cịn rụt rè ,mắc cỡ
,tơn trọng thầy cô biết cách cư xử lịch sự với mọi người ….
II.Bài học kinh nghiệm :
+Muốn giáo dục kĩ năng giao tiếp cho học sinh được tốt thì bản thân người
giáo viên phải khơng ngừng học hỏi và hồn thiện kĩ năng giao tiếp của mình và
thể hiện rõ trong các mối quan hệ với phụ huynh ,giao tiếp với học sinh ,đồng
nghiệp và ứng xử trong cuộc sống hàng ngày vì chính bản thân giáo viên là tấm
gương là mẫu mực cho học sinh noi theo .
Thực vậy hình thành con người có văn hóa khơng ở đâu xa, mà chính là
ngay trong cách chúng ta cư xử với mọi người. Chẳng hạn : Thầy dạy các em phỉa
biết nói lời cảm ơn và xin lỗi cho phù hợp .Thế nhưng một lần thầy giáo đang
giảng bài, đồng nghiệp đứng bên ngoài muốn gặp thầy. Thế là, nhác thấy người
cần gặp mình, Thầy giáo đi ngay tức thì ra cửa. Bỏ lại học sinh ngơ ngác nhìn theo
thầy, khơng biết nói gì? Thầy giáo ln nói mình bị mất hứng, phiền lịng khi học
sinh khơng biết xin phép. Nhưng ở đây, Thầy nên chăng là " xin lỗi các em, Thầy
ra gặp thầy A.. một chút". Tự cho mình cái " quyền" và " qn" nói lời lịch sự với
nhau ở mỗi người khơng ít. Hậu quả là, tâm lý " người lớn" không gương mẫu ảnh
hưởng đến nhận thức và hành vi của các em. Các em có thể sẽ cãi lại lời người
lớn, sẽ ít nể trọng và quan trọng là các em không ý thức " tầm quan trọng" cũng
như "hậu quả "của giao tiếp chưa phù hợp.
+ Dạy cho học sinh giao tiếp không phải chỉ thể hiện trong bài học thôi mà cần
thường xuyên nhắc nhở trẻ vận dụng trong cuộc sống hằng ngày để trở thành thói
quen cho trẻ .
+Trong dạy học các em giao tiếp cần chú trọng đến các yếu tố giao tiếp phi
ngôn ngữ : cử chỉ , điệu bộ , nét mặt , hành động sao cho tự nhiên phù hợp.
+Khơng áp đặt các em là phải nói thế này , thế kia mà cho các em trải nghiệm
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thơng qua phân mơn Tập làm văn

trong từng tình huống cụ thể để các em tự rút ra được bài học cho chính bản thân
các em .
+Giáo dục kĩ năng giao tiếp không phải chỉ là đánh giá các em trong bài học mà
phải đánh giá các em dựa trên thực tiễn hoạt động hàng ngày của các em .Kết hợp
với gia đình và các lực lượng giáo dục khác chẳng hạn : đội thiếu niên tiền phong
Hồ Chí Minh để đánh giá thật khách quan .
III.Một số đề xuất khuyến nghị
Xuất phát từ những nguyên nhân trên tôi mạnh dạn đề xuất một số biện
pháp nhằm phát huy những kết quả tích cực đạt được, khắc phục những tồn tại
góp phần nâng cao kĩ năng giao tiếp cho học sinh như sau :
1/ Đối với nhà trường:
- Nhà trường có thể tổ chức những buổi nói chuyện, thảo luận chuyên đề, cuộc
thi văn hóa giao tiếp học đường (cho học sinh sắm vai, trải nghiệm tình huốngtìm giải pháp ứng xử-giao tiếp).
-Văn hóa giao tiếp khơng phải là cái gì đó rất xa xơi, khó thực hiện khi dạy cho
học sinh. Dạy học sinh phải bắt đầu từ những điều thực tế, tình huống cụ thể. Vì
vậy trong các bộ mơn việc tích hợp và lồng ghép chuẩn mực đạo đức thực tế phù
hợp trong giao tiếp học đường là quan trọng.
- Xây dựng qui tắc, qui định văn hóa giao tiếp phù hợp tâm sinh lý lứa tuổi của
các em trong nhà trường.
- Làm gương của thầy cô- nhà trường từ môi trường học đường là rất quan trọng.
- Giáo dục cần phải tôn trọng ý kiến của học sinh, biết lắng nghe ý kiến của các
em, đồng thời có biện pháp khéo léo, tâm lý để các em ý thức được hành vi sai và
chuyển đổi hành vi cho phù hợp.
2/Đối với gia đình học sinh:

Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

-Làm gương tốt cho con em trong gia đình.
- Dành thời gian để trò chuyện cùng con cái dõi sự biến đổi trong giao tiếp, cách
cư xử, hành vi, thái độ,.. của con.
- Định hướng và giáo dục những giá trị giao tiếp phù hợp chuẩn mực đạo đức
của các em.
- Khuyến khích những thái độ, hành vi tốt trong giao tiếp của các em.
- Thiết lập cách giao tiếp trong gia đình phù hợp chuẩn mực đạo đức.


Danh mục tài liệu tham khảo
1.Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học (nhà xuất bản giáo dục
Việt Nam )
2.Tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học (nhà xuất bản giáo dục )

Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15


Phát triển kĩ năng giao tiếp cho học sinh lớp 2 thông qua phân môn Tập làm văn

Thay lời kết

“Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lịng nhau”.
Lời nói là cơng cụ giao tiếp, lời nói thể hiện phẩm chất, trình độ của mỗi con
người. Vậy muốn lời nói làm vừa lịng nhau thì chúng ta cần phải chọn lời nói
thích hợp với đối tượng, hồn cảnh, với sắc thái tình cảm. Mỗi lời nói hợp với
người, hợp với cảnh sẽ làm cho quan hệ tốt đẹp và việc làm thêm hiệu quả. Một
lời nói thơ vụng sẽ làm hỏng hết mọi dự định. Chọn được những lời nói thích
hợp chính là ta đã làm tốt việc “lựa lời”. Muốn có khả năng dùng lời nói đẹp
cần phải có q trình học tập và rèn luyện liên tục, lâu dài. Chúng ta phải biết
nói những lời nói chân thật và sau đó là lựa chọn những lời nói đẹp, nói hay để
hiệu quả giao tiếp được tốt hơn.


Trong quá trình thực hiện hơn một năm học bản thân đã tích lũy một số kinh
nghiệm như trên áp dụng đạt hiệu quả ở lớp tuy thế cũng khơng tránh khỏi
những thiếu sót .Nay xin trình bày để các cấp lãnh đạo , các đồng nghiệp tham
khảo và xây dựng để hồn thiện hơn trong q trình dạy học .
Xin cảm ơn Ban giám hiệu trường Tiểu học Minh Thạnh ,các đồng
nghiệp và các em học sinh đã giúp tơi hồn thành sáng kiến này .
Minh thạnh ngày 15 tháng 2 năm 2012
Người thực hiện

Phạm Thị Tuyết

Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết

15