Đánh giá chất lượng nước thải sinh hoạt tại một số phường trung tâm trên địa bàn thành phố thái nguyên `

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐÀO DUY HƯNG

Tên đề tài:

ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC THẢI SINH HOẠT
TẠI MỘT SỐ PHƯỜNG TRUNG TÂM TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính quy

Chuyên ngành

: Khoa học mơi trường

Khoa

: Mơi trường

Khóa học

: 2013-2017

Thái Ngun - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐÀO DUY HƯNG
Tên đề tài:

ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC THẢI SINH HOẠT
TẠI MỘT SỐ PHƯỜNG TRUNG TÂM TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo
Chuyên ngành
Khoa
Khóa học
Giảng viên hướng dẫn

: Chính quy
: Khoa học mơi trường
: Mơi trường
: 2013-2017
: TS. Dư Ngọc Thành

Thái Nguyên - 2017


i

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành báo cáo này, em đã nhận được sự giúp đỡ của các thầy giáo cô
giáo, các phịng ban và các đơn vị trong và ngồi trường. Em xin gửi lời cảm ơn chân
thành đến:
Thầy giáo TS. Dư Ngọc Thành– Phó truởng khoa Mơi Truờng- Đại học Nơng
Lâm Thái Ngun đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, truyền thụ những kinh nghiệm quý
báu, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và viết báo cáo này.
Emi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo cô giáo Khoa Mơi trường, các phịng
ban của trường Đại Học Nơng Lâm , cơng ty Thốt nước và xử lý nước thải tp Thái
Nguyên, các anh chị trong công ty đã giúp đỡ em trong quá trình làm bào cáo
Em xin chân thành cảm ơn !

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2017
Sinh viên

Đào Duy Hưng


ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ i
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ................................................. v
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... vi
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................... vii
PHẦN 1:MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2
2.1. Mục tiêu tổng quát ........................................................................................... 2
2.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................................ 3
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ............................................................................. 3

3.1. Ý nghĩa khoa học ............................................................................................. 3
3.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................. 3
PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU ........................................... 4
2.1.Cơ sở khoa học ................................................................................................. 4
2.1.1. Một số khái niệm ...................................................................................... 4
2.1.2. Thành phần và đặc tính của nước thải ....................................................... 5
2.2. Tình hình nghiên cứu về nước thải sinh hoạt tại Việt Nam và trên thế giới ........... 10
2.2.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ........................................................... 10
2.2.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam ......................................................... 14
PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .. 21
3.1. Địa điểm nghiên cứu, thời gian và đối tượng nghiên cứu ............................... 21
3.1.1. Địa điểm nghiên cứu ................................................................................. 21
3.1.2. Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 12/ 2016 đến tháng 4 năm 2017 .................. 21
3.1.3. Đối tượng nghiên cứu: Chất lượng nước sinh hoạt tại địa bàn nghiên cứu. ..... 21
3.2. Nội dung nghiên cứu của đề tài ...................................................................... 21
3.2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Thái Nguyên ảnh huởng đến


iii
nước thải sinh hoạt tại thành phố Thái Nguyên ........................................... 21
3.2.2. Thực trạng xả nước thải tại thành phố Thái Nguyên ............................... 21
3.2.3. Đánh giá thực trạng chất lượng nước thải trên địa bàn một số phuờng trung
tâm thành phố Thái Nguyên ...................................................................... 21
3.2.4. Đề xuất giải pháp thu gom và xử lý nướ c thải sinh hoạt trên địa bàn thành
phố Thá i Nguyên. ...................................................................................... 21
3.3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 21
3.3.1. Phương pháp tiếp cận .............................................................................. 21
3.3.2. Phương pháp thu thập số liệu và tài liệu thứ cấp ...................................... 22
3.3.3. Phương pháp quan trắc và phân tích mơi trường ...................................... 22
3.3.4. Phương pháp tổng hợp và so sánh ........................................................... 24

PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................. 25
4.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của TP Thái Nguyên ảnh huởng đến nước
thải ....................................................................................................................... 25
4.1.1. .Điều kiện tự nhiên .................................................................................. 25
4.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội .......................................................................... 28
4.2. Thực trạng xả nước thải sinh hoạt tại một số phuờng trung tâm thành phố Thái
Nguyên ................................................................................................................ 29
4.2.1. Hệ thống thoát nước trên địa bàn trung tâm thành phố Thái Nguyên ....... 29
4.2.2. Thực trạng khối luợng nước thải sinh hoạt trên địa bàn một số phuờng
trung tâm thành phố Thái Nguyên .............................................................. 30
4.2.3. Các nguồn phát sinh nước thải sinh hoạt khu vực thành phố Thái Nguyên 32
4.3. Đánh giá chất lượng nước thải sinh hoạt trên địa bàn một số phuờng trung
tâm thành phố Thái Nguyên ............................................................................... 37
4.3.1. Đánh giá chất lượng nước thải sinh hoạt trên địa bàn Thành phố Thái
Nguyên thông qua các chỉ tiêu phân tích .................................................... 39
4.3.2. Đánh giá chất lượng nước thải sinh hoạt qua phỏng vấn ý kiến người dân 39
4.4. Đề xuất giải pháp thu gom xử lý nước thải sinh hoạt trên khu vực trung tâm
thành phố Thái Nguyên ........................................................................................ 40


iv
4.4.1. Mục tiêu cần đạt khi đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thu gom và xử lý
nước thải khu vực trung tâm phố Thái Nguyên ........................................... 40
4.4.2. Đề xuất các phương án thu gom và xử lý nước thải cho khu vực nghiên cứu 41
PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................. 46
5.1. Kết luận ......................................................................................................... 46
5.2. Đề nghị........................................................................................................................ 49

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 48

v
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
BOD

: Nhu cầu oxi sinh hóa

BTNMT

: Bộ Tài ngun và mơi trường

BVTV

: Bảo vệ thực vật

CK

: Cùng kỳ

CLKK

: Chất lượng khơng khí

CLN

: Chất lượng nước

COD

: Nhu cầu oxi hóa học

DO

: Oxi hịa tan

GEM/WATER

: Chương trình quan trắc mơitrường tồncầu/phần mơi trườ ngnước

GHCP

: Giới haṇ cho phép

HĐND

: Hội đồng nhân dân

KH

: Kế hoạch

KLN

: Kim loại nặng

KSON

: Kiểm sốt ơ nhiễm

KTXH

: Kinh tế xã hội

ONXBG

: Ô nhiễm xuyên biên giới

QA/QC

: Đảm bảo chất lượng/Giám sát chất lượng

QCVN

: Quy chuẩn Việt Nam

QĐ-BTNMT

: Quyết định-Bộ Tài nguyên và Môi trường

QĐ-TTg

: Quyết định thủ tướng

TCCP

: Tiêu chuẩn cho phép

TCTQ

: Tiêu chuẩn Trung Quốc

TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn

TN&MT

: Tài Nguyên và Môi trườ ng

TP

: Thành phố

TV

: Thủy văn

UBND

: Ủy ban nhân dân

WHO

: Tổ chức y tế thế giới

WMO

: Tổ chức khí tượng thế giới

vi
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Nồng độ ô nhiễm trong nước thải sinh hoạt chưa xử lý ........................... 6
Bảng 2.2: Lượng chất bẩn có trong nước thải sinh hoạt thành phố ........................ 11
Bảng 2.3: Tải trọng chất thải trung bình một ngày tính theo đầu người ................. 12
Bảng 2.4: Thành phần nước thải sinh hoạt theo các phương pháp của APHA
năm 1991 ............................................................................................... 13
Bảng 2.5: Tải lượng chất ô nhiễm do người thải vào môi trường hàng ngày
năm 2012 ............................................................................................... 15
Bảng 2.6: Một số chỉ tiêu ở các sông của Việt Nam năm 2013 ............................. 16
Bảng 2.7: Chất lượng nước các sông, ao hồ, kênh mương vùng đô thị năm
2010 ....................................................................................................... 17
Bảng 3.1: Vị trí lấ y mẫu quan trắc chất lượng thải tại Tp Thái Nguyên ................ 23
Bảng 4. 1. Thống kê dân số trong khu vực nghiên cứu đến năm 2011 ................... 31
Bảng 4.2. Đặc trưng nước thải sinh hoạt tại phường Hoàng Văn Thụ) .................. 34
Bảng 4.3. Đặc trưng chất lượng nước thải của Chợ (Chợ Thái -phường
Trưng Vương, Thái Nguyên) ................................................................. 35
Bảng 4.4. Đặc trưng nước thải y tế (Bệnh viện A, Phường thịnh Đán) ................. 36
Bảng 4.5. Thống kê nguồn tiếp nhận nước thải sinh hoạt của các hộ dân trên
địa bàn nghiên cứu ................................................................................. 36
Bảng 4.7. Chất lượng nước thải sinh hoạt tại một số điểm quan trắc trên địa
bản TP TN –Tháng 12/2016) ................................................................. 37
Bảng 4.8. Chất lượng nước thải sinh hoạt tại một số điểm quan trắc trên địa
bản TP TN –Tháng 4/2017 .................................................................... 38


vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 4.1. Biểu đồ thể hiện nồng độ BOD5 ........................................................... 39
Hình 4.2. Hiện trạng mơi trường khu vực nghiên cứu theo ý kiến đánh giá
của người dân ........................................................................................ 40
Hình 4.3. Sơ đồ thu gom nước trước nhà – Kiểu K1 ............................................. 42


1

PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nước là tài nguyên đặc biệt quan trọng, là thành phần thiết yếu của sự sống,
quyết định sự tồn tại và phát triển của đất nước. Mặt khác, nước cũng có thể gây tai
họa cho con người và môi trường. Việt Nam là quốc gia có hệ thống sơng ngịi dày
đặc với tổng lượng dòng chảy nước mặt hàng năm lên đến 830 – 850 tỷ m3. Tuy
nhiên, Việt Nam không phải là quốc gia giàu về nước. Tài nguyên nước của nước ta
phụ thuộc nhiều vào các nước có chung nguồn nước phía thượng lưu, với gần 2/3
tổng lượng nước mặt hàng năm là từ ngoài biên giới chảy vào. Chất lượng nước mặt
của Việt Nam đang có chiều hướng ngày càng bị suy thối, ơ nhiễm, cạn kiệt bởi
nhiều ngun nhân. Trong đó, sự gia tăng dân số, gia tăng nhu cầu về nước do gia
tăng chất lượng cuộc sống, đơ thị hố cũng như quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng
tài nguyên nước kém hiệu quả, thiếu bền vững đang là mối đe doa an ninh nguồn
nước và có nguy cơ sẽ kéo theo nhiều hệ luỵ khó lường [12].
Xã hội ngày càng phát triển thì chất lượng môi trường sống ngày càng phải
nâng cao nhất là vấn đề về thức ăn, nước uống và vệ sinh môi trường. Thực tế cho
thấy vấn đề về vệ sinh môi trường tại các khu vực dân cư tập trung nhỏ ít được
quan tâm, bằng chứng là nguồn nước thải sinh hoạt tại những khu vực này được
thải thẳng trực tiếp ra kênh, rạch, sông suối nhỏ và đổ vào hệ thống sơng chính.
Q trình này cứ tiếp diễn hàng ngày, hàng tháng, hàng năm vơ tình làm cho chất

lượng nguồn nước cấp (nước sông, nước ngầm) suy giảm về chất lượng và hậu quả
là làm ảnh hưởng đến đời sống của người dân và hệ sinh thái tại khu vực nơi đó. Lý
giải cho nguyên nhân này là nguồn chi phí để lắp đặt một hệ thống xử lý nước thải
sinh hoạt thông thường là khá cao. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là ngồi nguồn chi phí
khá cao để lắp đặt và xây dựng một hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt thơng
thường thì vẫn cịn tồn tại hữu hình những lý do khách quan khác đó là diện tích
bố trí bị giới hạn và hiệu quả hạn hẹp về trình độ chun mơn.


2

Song song với q trình phát triển khơng ngừng của kinh tế - xã hội chúng ta
đang phải đối mặt với tình trạng ơ nhiễm mơi trường đang diễn ra ở khắp các địa
phương. Q trình đơ thị hố diễn ra ngày càng nhanh chóng kéo theo nó là sự phát
sinh một lượng các loại chất thải tương đối lớn gây tác động không tốt đến sức khoẻ
của con người và làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị.
Thái Nguyên là một tỉnh miền núi phía Bắc, có vị trí nằm ở phía Tây Bắc Thủ đơ
Hà Nội, có vị trí thuận lợi, hết sức quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã
hội của tỉnh Thái Nguyên và vùng Việt Bắc. Trong những năm gần đây, tại các
phường, xã thuộc thành phố Thái Nguyên có tốc độ đơ thị hóa rất nhanh, bên cạnh
nhưng kết quả đạt nêu trên thành phố còn phải đối mặt với sự gia tăng cả về số lượng
cũng như tính nguy hại của nướ c thải sinh hoạt.
Hiện nay, tại Thành phố Thái Nguyên hầu như toàn bộ lượng nước thải sinh
hoạt từ các hộ dân và một phần từ các khu công nghiệp phần lớn không được
thu gom và xử lý theo đúng quy định mà thải trực tiếp vào nguồn tiếp nhận cuối
cùng là sông suối, chủ yếu là Sông Cầu, Kênh Đán và một số hồ chứa nước trên địa
bàn thành phố. Hệ quả là gây ô nhiễm nghiêm trọng nhiều khu vực. Ngoài ra, chất
lượng nước ngầm cũng bị suy giảm đáng kể từ chính các dịng thải này.
Với mục tiêu cung cấp một cách nhìn tổng quan về chất lượng nước mặt, đánh
giá các nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm và hiện trạng hệ thống quan trắc cảnh báo

ơ nhiễm nước, từ đó làm căn cứ tin cậy cho việc khoanh vùng nhạy cảm, vùng ô
nhiễm và đề xuất được các giải pháp hiệu quả trong quản lý môi trường. Em tiến
hành thực hiện đề tài: “Đánh giá chất lượng nước thải sinh hoạt tại một số
phường trung tâm trên địa bàn thành phố Thái Nguyên”. Để góp phần phát triển,
tiếp nối cũng như bổ sung cơ sở lý luận thực tiễn trong việc đánh giá thực trạng
nước thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh hiện nay, qua đó đề xuất những giải pháp, định
hướng cụ thể và hiệu quả bảo vệ môi trường nước phục vụ xây dựng chiến lược
phát triển bền vững Tỉnh Thái Nguyên
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Đánh giá hiện trạng nước thải sinh hoạt trên địa bàn thành phố Thái Ngun
và ảnh hưởng của nó đến mơi trường, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý và xử lý
nước thải, giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong vùng.


3

2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá đựoc điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Thái Nguyên.
- Đánh giá đựoc hiện trạng xả nước thải tại thành phố Thái Nguyên
- Đánh giá thực trạng chất lượng nước thải trên địa bàn thành phố
Thái Nguyên
- Đề xuất giải pháp thu gom, xử lý nướ c thải sinh hoạt trên địa bàn một số
phuờng trung tâm thành phố Thái Nguyên.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
3.1. Ý nghĩa khoa học
- Khảo sát nguồn ô nhiễm nước thải sinh hoạt là một công cụ hỗ trợ cho việc
lập, thực hiện và đánh giá kế hoạch quản lý nước thải sinh hoạt nói riêng và mơi
trường nước nói chung.
- Nghiên cứu này đề xuất cơ sở khoa học và thực tiễn nhằm quản lý tổng hợp

chất lượng nước phục vụ bảo vệ và khai thác, sử dụng bền vững nguồn tài nguyên
nước cũng như các biện pháp khắc phục, xử lý ô nhiễm nước thải sinh hoạt.
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài xác định được cụ thể đặc tính và các chỉ tiêu cơ bản về hiện trạng nước
thải sinh hoạt trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, tác hại của nước thải sinh hoạt đến
cảnh quan môi trường, đối với sức khỏe con người và các thành phần mơi trường từ đó
đưa ra các biện pháp quản lý và phương án xử lý nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường
do nước thải sinh hoạt.


4

PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU

2.1.Cơ sở khoa học
2.1.1. Một số khái niệm
- Khái niệm môi trường:
Theo Khoản 1 Điều 3 Luật Bảo Vệ Môi trường Việt Nam năm 2014, môi
trường được định nghĩa như sau: “Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật
chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống sản xuất, sự tồn tại,
phát triển của con người và sinh vật ”[14].
- Khái niệm ô nhiễm môi trường:
Theo Khoản 6 Điều 3 Luật Bảo Vệ Môi trường Việt Nam 2014: “Ơ nhiễm mơi
trường là sự biến đổi của thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi
trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật”[14].
- Khái niệm ơ nhiễm mơi trường nước:
“Ơ nhiễm nước là sự thay đổi theo chiều xấu đi các tính chất vật lý - hoá học
- sinh học của nước, với sự xuất hiện các chất lạ ở thể lỏng, rắn làm cho
nguồn nước trở nên độc hại với con người và sinh vật. Làm giảm độ đa dạng sinh

vật trong nước. Xét về tốc độ lan truyền và quy mô ảnh hưởng thì ơ nhiễm nước là
vấn đề đáng lo ngại hơn ô nhiễm đất” [14].
-

Khái niệm tiêu chuẩn môi trường:

Theo khoản 5 điều 3 Luật Bảo Vệ Môi trường Việt Nam 2014: “Tiêu chuẩn
môi trường là giới hạn cho phép các thông số về chất lượng môi trường xung
quanh, về hàm lượng của chất gây ô nhiễm trong chất thải được cơ quan nhà nước
có thẩm quyền qui định làm căn cứ để quản lý và bảo vệ môi trường”[14].
-

Khái niệm nước thải sinh hoạt:

Nước thải sinh hoạt là nước được thải ra sau khi sử dụng cho các mục đích
sinh hoạt cộng đồng như tắm, tẩy rửa, giặt giũ, vệ sinh cá nhân,… chúng thường
được thải ra từ các căn hộ, trường học, cơ quan, bệnh viện, chợ và các cơng trình
cơng cộng khác. Lượng nước thải sinh hoạt trên một địa bàn phụ thuộc vào dân số,
tiêu chuẩn cấp nước và hệ thống thoát nước.


5

- Khái niệm chỉ thị môi trường:
Chỉ thị (indicator) là một tham số (parameter) hay số đo (metric) hay một giá
trị kết xuất từ tham số, dùng cung cấp thông tin, chỉ về sự mơ tả tình trạng của một
hiện tượng/ mơi trường/ khu vực, nó là thơng tin khoa học về tình trạng và chiều
hướng của các thơng số liên quan môi trường. Các chỉ thị truyền đạt các thông tin
phức tạp trong một dạng ngắn gọn, dễ hiểu và có ý nghĩa vượt ra ngồi các giá trị
đo liên kết với chúng. Các chỉ thị là các biến số hệ thống đòi hỏi thu thập dữ liệu

bằng số, tốt nhất là trong các chuỗi thứ tự thời gian nhằm đưa ra chiều hướng, Các
chỉ thị này kết xuất từ các biến số, dữ liệu.
Theo thông tư 08/2010/TT-BTNMT: “Chỉ thị môi trường là thông số cơ bản
phản ánh các yếu tố đặc trưng của môi trường phục vụ mục đích đánh giá, theo dõi
diễn biến chất lượng mơi trường, lập báo cáo hiện trạng môi trường”.
2.1.2. Thành phần và đặc tính của nước thải
Nước thải sinh hoạt chứa nhiều chất hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học, ngoài ra
cịn có cả các thành phần vơ cơ, vi sinh và vi trùng gây bệnh rất nguy hiểm. Chất
hữu cơ chứa trong nước thải sinh hoạt bao gồm các hợp chất như protein (40 -50%)
gồm tinh bột đường xenlulo và các chất béo (5-10%), nồng độ chất hữu cơ trong
nước thải dao động trong khoảng 150 - 400 mg/ L theo trọng lượng khơ. Có khoảng
20 - 40% chất hữu cơ khó bị phân hủy sinh học. Ở những khu dân cư đông đúc,
điều kiện vệ sinh thấp kém nước thải sinh hoạt khơng được xử lý thích đáng là
nguồn gây ô nhiễm nghiêm trọng.
Các chất chứa trong nước thải bao gồm các chất hữu cơ, vô cơ và vi sinh
vật.Các chất hữu cơ trong nước thải sinh hoạt chiếm khoảng 50 - 60% tổng các chất
gồm các chất hữu cơ thực vật: cặn bã thực vật, rau, hoa quả, giấy và các chất hữu cơ
động vật như chất thải bài tiết của người, động vật, xác động vật phân hủy,....Các
chất hữu cơ trong nước thải theo tính chất hóa học bao gồm: chủ yếu là protein (40 60%), hydrat cacbon (25 - 50%), các chất béo, dẫu mỡ (10%), ure cũng là chất hữu
cơ quan trọng trong thành phần của nước thải sinh hoạt. Nồng độ các chất hữu cơ
thường được xác định thông qua chỉ tiêu BOD, COD và một số chỉ tiêu khác. Bên
cạnh các chất trên, nước thải còn chứa các liên kết hữu cơ tổng hợp, các chất hoạt


6

tính bề mặt mà điển hình là chất tẩy tổng hợp Ankal benzen sunfonat - ABS, gây
nên hiện tượng sủi bọt trong các trạm xử lý nước thải cũng như trên bề mặt các
nguồn tiếp nhận nước thải. Các chất vô cơ trong nước thải chiếm khoảng 20 - 40%
gồm chủ yếu là cát, đất sét, các axit, bazo vô cơ, dầu khống. Trong nước thải có

mặt nhiều loại vi sinh vật như vi khuẩn, virut, rong, tảo, trứng giun sán,… Trong số
các loại vi sinh vật đó có cả vi trùng gây bệnh. Về thành phần hóa học thì các vi
sinh vật thuộc các chất hữu cơ.
Một số chất ô nhiễm chứa trong nước thải đáng được quan tâm nữa là kim loại
nặng, thuốc trừ sâu, các chất phóng xạ và một số chất độc hại khác. Mức độ tác hại
phụ thuộc vào loại chất ô nhiễm, nồng độ của chúng. Đặc điểm quan trọng của nước
thải sinh hoạt là thành phần của chúng tương đối ổn định.
Bảng 1.1: Nồng độ ô nhiễm trong nước thải sinh hoạt chưa xử lý
Các chỉ tiêu

Nồng độ
Nhẹ

Trung bình

Nặng

Chất rắn tổng cộng (mg/l)

350

720

1200

Tổng chất rắn hòa tan (mg/l)

250

500

850

Chất rắn lơ lửng (mg/l)

100

220

350

5

10

20

BOD5 (mg/l)

110

220

400

Tổng cacbon hữu cơ (mg/l)

80

60

210

COD5 (mg/l)

250

500

1000

Tổng nito theo N (mg/l)

20

40

800

Tổng photphat theo P (mg/l)

4

8

15

Clorua (mg/l)

30

20

100

Sunfat (mg/l)

20

30

50

Độ kiềm theo CaCO3 (mg/l)

50

100

200

Dầu mỡ (mg/l)

50

100

150

Colifom (mg/l)

106 - 107
<100

107 - 108
100 - 400

107 - 109
>400

Chất rắn lắng được (mg/l)

Chất hữu cơ bay hơi (µ g/l)

(Nguồn chi cục bảo vệ môi trường)


7

Các chỉ tiêu cơ bản về chất lượng nước thải sinh hoạt
Bên cạnh những chỉ tiêu cơ bản về chất nước mà chúng ta thường gặp trong
lĩnh vực cấp nước, thành phần của nước thải cịn có chứa thêm một số chất bẩn đặc
trưng khác do hậu quả của việc sử dụng nước cho mục đích sinh hoạt, thương mại,
dịch vụ…. Các chỉ tiêu đặc trưng cho tính chất lý hoá học và sinh học của các chất
bẩn người ta tìm thấy trong nước thải sinh hoạt. Một vài chi tiêu đặc biệt khác
thườn được dùng đê phản ánh mức độ ô nhiễm chất hữu cơ của nước thải, chúng
thường được xếp vào nhóm chỉ tiêu sinh hố.
a, Các chỉ tiêu lý hố.
Đặc tính hố học quan trọng nhất của nước thải gồm: Chất rắn tổng cộng, mùi,
nhiệt độ, độ màu, độ đục.

* Chất rắn tổng cộng
Chất rắn tổng cộng trong nước thải bao gồm chất rắn không tan hoặc chất rắn
lơ lửng và các hợp chất đã được hoà tan vào trong nước. Hàm lượng chất rắn lơ
lửng được xác định bằng cách lọc một thể tích xác định mẫu nước thải qua giấy lọc
và sấy khô giấy lọc ở nhiệt độ 1050c đến trọng lượng không đổi. Độ chênh lệch
khối lượng giữa giấy lọc trước khi lọc và sau khi lọc trong cùng một điều kiện cân
chính lượng chất rắn có trong một thể tích mẫu đã được xác định. Khi phần cặn trên
giấy lọc được đốt cháy thì các chất dễ bay hơi bị cháy hồn tồn. Các chất dễ
bay hơi được xem như một phần vật chất hữu cơ, cho dù một vài chất hữu cơ không
bị cháy và một vài chất rắn vô cơ bị phân ly ở nhiệt độ cao. Vật chất hữu cơ bao
gồm các protein, các carbonhydrate và các chất béo. Sự hiện diện các chất béo và
dầu mỡ trong nước thải ở những lượng quá mức có thể gây trở ngại cho quá trình
xử lý.
Lượng chất béo hay dầu mỡ trong một mẫu được xác định bằng cách cho
hexanne vào một mẫu chất rắn thu được nhờ sự bay hơi. Bởi vì các chất béo và dầu
mỡ hồ tan trong hexane, cho nên khối lượng của chúng được xác định bằng cách
làm bay hơi dung dịch sau khi gạn lọc hoàn tất. Trong nước thải sinh hoạt có khoảng
40-65% chất rắn nằm ở trong trạng thái lơ lửng. Các chất này có thể nổi lên trên bề
mặt nước hay lắng xuống dưới đáy và có thể hình thành nên các bãi bùn không mong


8

muốn khi thải nước thải có nhiều chất rắn vào sơng, suối. Một số chất rắn lơ lửng có
khả năng lắng rất nhanh, tuy nhiên các chất lơ lửng ở kích thước hạt keo thì lắng
rất chậm chạp hồn tồn khơng thể lắng được. Các chất rắn lơ lửng có thể đạt
được là những chất rắn mà chúng có thể được loại bởi quá trình lắng và thường
được biểu diễn bằng đơn vị mg/l. Việc xác định chúng thường được tiến hành
trong điều kiện phịng thí nghiệm bằng cách sử dụng nón Imhoff. Thơng thường
khoảng 605 chất rắn lơ lửng trong nước thải đơ thị là chất rắn có thể lắng được.[26]

* Nhiệt độ
Nhiệt độ của nước thải thường cao hơn nhiệt độ của nước cấp do việc xả các
dòng nước nóng ấm từ các hoạt động sinh hoạt, thương mại … nhiệt độ của nước
thải thường thấp hơn nhiệt độ của khơng khí.
Nhiệt độ của nước thải là một trong những thơng số quan trọng bởi vì phần
lớn các sơ đồ công nghệ xử lý nước thải đềi ứng dụng các quá trình xử lý sinh học
mà các quá trình đó thường bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ. Nhiệt độ của nước thải
ảnh hưởng đến đời sống thuỷ sinh vật, đến sự hồ tan của ơ xy trong nước
Nhiệt độ cịn là một trong những thơng số cơng nghệ liên quan đến quá trình
lắng của các hạt cặn, so nhiệt độ ảnh hưởng đến độ nhớt của chất lỏng và do đó
có liên quan đến lực cản của quá trình lắng cặn trong nước thải.
Nhiệt độ của nước thường thay đổi theo mùa và vị trí địa lý. Ở những vùng khí
hậu lạnh, nhiệt độ của nước cũng thay đổi từ 7-180C, trong khi đó ở những vùng có
khí hậu ẩm áp hơn nhiệt độ của nước có thể thay đổi trong khoảng 13 đến 240C.
* Độ màu (màu sắc)
Màu của nước thải là do các chất sinh hoạt hoặc do các sản phẩm được tạo ra
trong quá trình phân huỷ các chất hữu cơ. Đơn vị đo độ màu thông dụng là Platin Coban (Pt-Co).
Độ màu là thông số thường mang tính chất định tính, có thể được sử dụng để
đánh giá trạng thái chung của nước thải. Nước thải để chưa qua 6 giờ thường có
màu nâu nhạt. Màu xám nhạt đến trung bình là đặc trưng của các loại nước phân
huỷ đã bị phân huỷ một phần. Nếu xuất hiện màu xám sẫm hoặc đen, nước thải coi


9

như đã bị phân huỷ hoàn toàn bởi các vi khuẩn trong điều kiện yếu khí (khơng có
oxy). Hiện tượng nước thải ngả màu đen thường so sự tạo thành do sự tạo thành các
sulfide khác nhau, đặc biệt là sulfide sắt. Điều này xảy ra khi hydro sulfua được sản
sinh dưới dạng điều kiện yếm khí kết hợp với một số kim loại có hại có trong nước
thải, chẳng hạn như sắt [13].

* Độ đục
Độ đục của nước thải là do các lơ lửng và các chất dạng keo chứa trong nước
thải tạo nên. Đơn vị đo đục thông dụng là NTU.
Giữa độ đục và hàm lượng chất lơ lửng trong nước thải ban đầu (chưa xử lý)
chưa có mối quan hệ đáng kể nào, tuy nhiên mối quan hệ này thể hiện rõ ở nước sau
khi ra khỏi bể lắng đợt 2 và được tính bằng cơng thức:[13]
Chất lơ lửng, SS (mg/l) = ((2,3-2,4) × độ đục (NTU).
b. Các chỉ tiêu hố học và sinh học
• pH : pH là chỉ tiêu đặc trưng cho tính axit hoặc tính bazơ của nước và được
tính bằng nồng độ của ion hydro (pH= -lg{H+}). pH là chỉ tiêu quan trọng nhất
trong q trình sinh hố bởi tốc độ của q trình này phụ thuộc đáng kể vào sự thay
đổi của pH. Các cơng trình xử lý sinh học thường hoạt động tốt khi pH = 6,5 -8,5.
Đối với nước thải sinh hoạt, pH thường dao động trong khoảng 6,9 -7,8.
• Nhu cầu o xy hoá học (COD) :Nhu cầu o xy hoạ học (COD) là lượng o xy
cần thiết để oxy hố tồn bộ các chất hữu cơ có trong nước thải, kể cả các chất hữu
cơ không bị phân huỷ sinh học và được xác định bằng phương pháp bicromat trong
mơi trường axit sunfuric có thêm chất xúc tác - sunfat bạc. Đơn vị đo của COD là
mg O2/l hay mg/l [13].
• Nhu cầu oxy sinh hố (BOD)
Nhu cầu oxy sinh hố (BOD) là một trong những thơng số cơ bản đặc trưng
cho mức độ ô nhiễm nước thải bởi các chất hữu cơ có thể bị oxy hố sinh hoá (các
chất hữu cơ dễ bị phân huỷ sinh học). BOD được xác định bằng lượng oxy cần thiết
để oxy hố các chất hữu cơ dạng hồ tan, dạng keo và một phần dạng lơ lửng với
sự tham gia của các vi sinh vật trong điều kiện hiếu khí, được tính bằng mgO2/l
hoặc đơn giản mg/l. Đối với nước thải sinh hoạt, thông số BOD = 68% [13].


10

• Nitơ

Nitơ có trong nước thải dạng các liên kết vô cơ và hữu cơ. Trong nước thải
sinh hoạt phần lớn các liên kết hữu cơ là các chất có nguồn gốc protit, thực phẩm dư
thừa. Còn nitơ trong các liên kết vô cơ gồm các dạng khử NH4+, NH3 và dạng oxy
hố: NO2- và NO3- [13].
• Chất hoạt động bề mặt
Các các chất hoạt động bề mặt là những chất hữu cơ gồm 02 phần: Kỵ nước và
ưa nước tạo nên sự hồ tan của các chất đó trong dầu và trong nước. Tạo nguồn ra
các chất hoạt động bề mặt là do việc sử dụng các chất tẩy rửa sinh hoạt [13].
• Oxy hồ tan
Oxy hồ tan (DO) là một trong những chỉ tiêu quan trọng trong quá trình xử lý
sinh học hiếu khí. Lượng oxy hồ tan trong nước thải ban đầu dẫn vào trạm xử lý
thường bằng khơng hoặc rất nhỏ. Trong khi đó các cơng trình xử lý sinh học hiếu
khí thì lượng oxy hồ tan cần thiết khơng nhỏ hơn 2mg/l.
2.2. Tình hình nghiên cứu về nước thải sinh hoạt tại Việt Nam và trên thế giới
2.2.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
Trong hoạt động sống của mình con người cần một lượng nước rất lớn, xã hội
càng phát triển, nhu cầu dùng nước càng tăng. Cư dân sống trong điều kiện nguyên
thuỷ chỉ cần 10 lít nước/người ngày đêm nhưng hiện nay tại các đô thị nước sinh
hoạt cần gấp hàng chục lần như vậy.
Nước thải sinh hoạt dao động trong phạm vi lớn, tuỳ thuộc vào mức sống và
các thói quen của người dân, có thể ước tính bằng 80% lượng nước được cấp. Ở Mỹ
và Canada là nơi nhu cầu cấp nước lớn nên lượng nước thải thường tới 200-400
l/người/ngày (số liệu 2012). Tiêu chuẩn cấp nước sinh hoạt hiện nay trong các đơ
thị của Mỹ là 380-500 lít/người/ngày đêm, Pháp 200-500 lít/người/ngày đêm và
Singapo 250-400 lít/người/ngày đêm
Trong các đơ thị nước thải sinh hoạt từ các khu dân cư, các cơng trình cơng
cộng. Đặc điểm nước thải sinh hoạt đô thị là hàm lượng các chất hữu cơ không bền
vững tính theo BOD5 cao, là mơi trường cho các lồi vi khuẩn gây bệnh. Trong
nước thải cịn chứa nhiều nguyên tố dinh dưỡng có khả năng gây hiện tượng phì

11

dưỡng (eutrification) trong nguồn nước. Lượng chất bẩn trong nước thải sinh hoạt
của thành phố, tính theo gam/người/ngày đêm, nêu trong bảng 2.2.
Bảng 2.2: Lượng chất bẩn có trong nước thải sinh hoạt thành phố
(gam/người/ngày đêm)
STT

Chất bẩn

Theo X,N,

Theo

Stroganov

S,Jarceiwa

1

Lượng cặn lơ lửng

35-50

(1985)
70-145

2

BOD5

30-50

45-54

3

Nitơ amôn (NH +)

7-8

6-12

4

Clorua Cl-

8,5-9

4-8

5

Phốtphát (PO 3-)

1,5-1,8

0,8-4,0

3,0

2-6

6

Kali

[Metcalf & Eddy (1991) - 26]
Trong tiêu chuẩn thốt nước đơ thị của một số nước như Bỉ, Hà Lan, cộng hoà
liên bang Đức,… lượng chất bẩn trong nước thải sinh hoạt tính cho 1 người trong một
ngày đêm theo chất lơ lửng là 90g và theo BOD5 là 54 - 65g. Tiêu chuẩn thốt nước
đơ thị của Việt Nam TCVN-5172 quy định các chỉ tiêu này là 65 đến 40g [11].
Nước thải sinh hoạt ở các vùng khác nhau cũng sẽ có thành phần khác nhau.
Ví dụ, theo một số nghiên cứu ở Israel, đối với vùng đô thị lượng amoni là 5,18
g/người/ngày đêm, kali - 2,12 g/người/ngày đêm, P - 0,68 g/người/ngày đêm; Đối với
vùng nông thôn các chỉ tiêu tương ứng này là 7,00; 3,22 và 1,23 g/người/ngày đêm.
Trong vùng dân cư đơ thị, ngồi nước thải sinh hoạt, nước mưa cũng có thể
gây ơ nhiễm sơng, hồ. Nồng độ chất bẩn trong nước mưa phụ thuộc vào hàng loạt
yếu tố như cường độ mưa, thời gian mưa, thời gian không mưa, đặc điểm mặt phủ,
độ bẩn đô thị và không khí… Nước mưa của trận đầu tiên trong mùa mưa và của
đợt đầu tiên thường có nồng độ chất bẩn rất cao. Hàm lượng chất lơ lửng có thể từ
400-1800 mg/l, BOD5, từ 40-120 mg/l [11].


12

Nước thải đơ thị và nước mưa đợt đầu cịn chứa một lượng lớn vi khuẩn (hàng
trăm triệu đơn vị tế bào/cm ), trong số đó có nhiều loại vi khuẩn gây bệnh, Tổng số
vi khuẩn gây bệnh tính theo coliform có thể tới hàng trăm ngàn /lít. Giữa lượng nước

thải và tải trọng chất thải của chúng ( biểu thị bằng các chất lắng hoặc DOB5 ) có một
mối tương quan nhất định. Tải trọng chất thải trung bình tính theo đầu người ở điều kiện
của Đức với nhu cầu cấp nước 150 l/người, ngày được trình bày trong bảng 2.3.
Bảng 2.3: Tải trọng chất thải trung bình một ngày tính theo đầu người

Các chất

Tổng chất thải
(g/người, ngày)

Chất thải hữu
cơ
(g/người/ngày)

Chất thải vô cơ
(g/người,ngày)

Tổng lượng chất thải

190

110

80

Các chất tan

100

50

50

Các chất không tan

90

60

30

Chất lắng

60

40

20

Chất không lắng

30

20

10

[Metcalf & Eddy (1991)[26]
Đặc trưng của nước thải sinh hoạt là thường chứa nhiều tạp chất khác nhau,
trong đó khoảng 52% là chất hữu cơ, 48% là chất vô cơ và một số lớn vi sinh vật.

Phần lớn các vi sinh vật trong nước thải thường ở dạng các virus và vi khuẩn gây
bệnh như tả, lỵ, thương hàn… Đồng thời trong nước thải cũng chứa các vi khuẩn
khơng có tác dụng phân huỷ các chất thải. Bảng 2.4 phân loại mức độ ô nhiễm theo
thành phần hố học điển hình của nước thải sinh hoạt.


13

Bảng 2.4: Thành phần nước thải sinh hoạt theo các phương pháp của APHA
năm 1991
Các chất

Mức độ ơ nhiễm
Nặng

Trung bình

Thấp

Tổng chất rắn mg/l
Chất rắn hồ tan mg/l

1000
700

500
350

200
120

Chất rắn khơng tan mg/l

300

150

8

Tổng chất rắn lơ lửng mg/l

600

350

120

Chất rắn lắng ml/l

12

8

4

BOD5, mg/l

300

200

100

Oxy hoà tan, mg/l
Tổng nitơ, mg/l

0
85

0
50

0
25

Nitơ hữu cơ, mg/l

35

20

10

Nitơ ammoniac

50

30

15

Nitơ, NO2, mg/l

0,1

0,05

0

Nitơ NO3, mg/l

0,4

0,20

0,1

Clorua, mg/l
Độ kiềm, mg CaCO3/l

175
200

100
100

15
50

Chất béo, mg/l

Tổng phospho (theo P), mg/l

40
-

20
8

0
-

[Metcalf & Eddy (1991,26)]
Nước thải sinh hoạt có thành phần với các giá trị điển hình như sau: COD =
500 mg/l; BOD5 = 250 mg/l; SS = 220 mg/l; photpho = 8 mg/l; nito NH3 và nitơ
hữu cơ = 40 mg/l; pH = 6,8; TS = 720 mg/l.
Như vậy nước thải sinh hoạt có hàm lượng các chất dinh dưỡng khá cao, đôi
khi vượt yêu cầu cho quá trình xử lý sinh học. Thơng thường các q trình xử lý
sinh học cần các chất dinh dưỡng theo tỷ lệ sau: BOD5 : N : P = 100 : 5 : 1 (nghĩa là
100mg/l BOD5, 5mg/l N và 1mg/l P). Một tính chất đặc trưng nữa của nước thải
sinhv hoạt là không phải tất cả các chất hữu cơ đều có thể bị phân huỷ bởi các vi sinh
vật và khoảng 20 đến 40% BOD thoát ra khỏi các quá trình xử lý sinh học cùng với
bùn. [26]


14

2.2.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam
Các thơng số đặc trưng nhất để đánh giá đặc điểm nước thải sinh hoạt là chất
hữu cơ (qua BOD5), các chất dinh dưỡng (N, P) và chất rắn. Theo kinh nghiệm, tỉ lệ
nồng độ (mg/l) giữa BOD5/N/P cần thiết xử lý sinh học là 100/5/1, Nước thải sinh

hoạt chưa xử lý có tỉ lệ là 100/7/5 và sau xử lý là 100/23/7. Như vậy, nước thải sau
xử lý còn dư thừa N và P tạo điều kiện cho phát triển vi sinh và rong tảo, do đó việc
xử lý tiếp tục N và P (xử lý bậc 3) trước khi đổ ra sông, hồ là cần thiết [12].
Một đặc điểm quan trọng khác của nước thải sinh hoạt là không phải chỉ có
các chất hữu cơ dễ phân huỷ do vi sinh vật để tạo ra khí cacbonic và nước mà cịn
có các chất khó phân huỷ tạo ra trong q trình xử lý. Khi nước thải sinh hoạt chưa
được xử lý vào kênh, rạch, sông, hồ, biển sẽ gây ô nhiễm nguồn nước với các biểu
hiện chính là: Gia tăng hàm lượng chất lơ lửng, độ đục, màu, hàm lượng chất hữu
cơ, dẫn tới làm giảm oxy hoà tan trong nước, từ đó có thể gây chết tơm, cá và các
thuỷ sinh khác, gia tăng hàm lượng các chất dinh dưỡng tạo ra sự bùng nổ rong, tảo,
dẫn tới ảnh hưởng tiêu cực cho phát triển thuỷ sản, cấp nước sinh hoạt, du lịch và
cảnh quan, gia tăng vi trùng, đặc biệt là vi trùng gây bệnh (tả, lỵ, thương hàn…) dẫn
tới ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, tạo điều kiện phân huỷ vi sinh, gây mùi, ảnh
hưởng đến thẩm mỹ.
Với tải trọng chất thải của từng người dân đưa vào mơi trường như tính tốn ở
trên, nồng độ các chất ô nhiễm nước cống rãnh rất cao. Phần trên ta nói đến lượng
nước thải của tất cả các vùng, tuy nhiên lượng nước thải ở các đơ thị có gì khác
nhau thì ta hãy cùng nhau tìm hiểu sau: [12]
Nước đô thị bao gồm lượng nước dư thừa, nước đã dùng do sinh hoạt chủ yếu từ
các gia đình, trường học, khu vui chơi giải trí và nước sản xuất lẫn vào…
Trong nước thải đơ thị có các tỉ lệ: Nước thải sinh hoạt khoảng 50-60%. Nước
mưa thấm qua đất khoảng 10-14%.
Nước sản xuất khoảng 30-36% do các đơn vị sản xuất thủ công nghiệp, công
nghiệp thải ra. Lượng nước thải đơ thị thường tính theo đầu người và phụ thuộc
từng thành phố khác nhau, cũng như từng nước. Ở các nước đang phát triển nói
chung và ở Việt Nam nói riêng lượng nước thải khoảng 150 lít/người/ngày, thành
phần nước thải đơ thị được tính như sau:


15

Hàm lượng BOD trong nước thải đô thị cho một đầu người trong ngày sau khi
đã xử lý sơ bộ đánh giá ở: Hệ thống thoát nước riêng từ 50-70 g Hệ thống thoát
nước chung từ 60-80 g . Khoảng 1/3 chất ơ nhiễm này hồ tan, cịn 2/3 ở dạng hạt
(có thể lắng cặn được hoặc khơng). Trong hệ thống thốt nước chung, tỉ lệ phần
trăm của chất ơ nhiễm lắng gạn được nói chung lớn hơn ở hệ thống riêng. Và tỉ lệ
COD:BOD của nước thải đô thị nằm trong khoảng 2-2,5 [12].
Bảng 2.5: Tải lượng chất ô nhiễm do người thải vào môi trường hàng ngày
năm 2012
(g/người/ngày)
Chỉ tiêu ơ nhiễm
BOD5

Tải lượng
45 ÷ 54

Chỉ tiêu ơ nhiễm
Nitrat (NO3- )

Tải lượng

COD
Tổng chất rắn

1,6 ÷ 1,9, Tổng phospho (theo P)
170 ÷ 220 Phospho vô cơ

0,8 - 4
0,7 tổng P

Chất rắn lơ lửng
Rác vơ cơ

70 ÷ 145
5 ÷ 15

Phospho hữu cơ

0,3 tổng P
2,0 - 6,0

(kích thước >0,2 mm)
Dầu mỡ

10 ÷ 30

Vi trùng (vi trùng trong 100ml

Kiềm (theo CaCO3)

20 ÷ 30

nước thải sinh hoạt)
Tổng số vi khuẩn

109 -1010

Kali (theo K2O)

Clo (Cl-)

4÷ 8

Coliform

106 -109

Tổng nitơ (theo N)

6 ÷ 12

Feacal streptococcus

105 - 106

Nitơ hữu cơ

0,4 tổng N

Salmonella typhosa

10 - 104

Amoni tự do

0,6 tổng N

Đơn bào

Đến 103

Nitrit (NO2)

-

Trứng giun sán

Đến 103

Siêu vi trùng (virus)

102 -104

(Nguồn chi cục bảo vệ môi trường)
Các số liệu cho thấy chất lượng nước vùng thượng lưu của hầu hết các con
sông khá tốt, trong khi ở vùng hạ lưu đã có dấu hiệu ơ nhiễm do ảnh hưởng của các
vùng đô thị, và các cơ sở công nghiệp. Mạng quan trắc môi trường quốc gia tiến


16

hành quan trắc ở 4 con sông chảy qua các khu đơ thị chính của Việt Nam là sơng
Hồng (Hà Nội), sơng Cấm (Hải Phịng), sơng Hương (Huế) và sơng Sài Gịn (Thành
phố Hồ Chí Minh)…
Bảng 2.6: Một số chỉ tiêu ở các sông của Việt Nam năm 2013
Vùng

Vượt tiêu

Sông

Sông Hồng - Lào Cai - Hà Nội
Sông Hồng, đoạn từ sơng Hồng đến Việt Trì

ĐBSH
Sơng Cầu
Sơng Thương
Sơng Hiếu
Bắc Trung Bộ
Dun hải
Nam Trung Bộ
ĐBSCL

Sơng Hương
Sơng Hàn

chuẩn loại
1,5-2/NH4
3,8/BOD5
2/NH4
2/NH4
2,7/BOD5
2-3/BOD5
1,5-1,8/NH4
2,5/BOD5
1-2/BOD5

Sơng Sài Gịn

1,4-2,6/NH4
2-4/BOD5

Sơng Thị Vải

10-15/BOD5
(Nguồn phịng tài ngun mơi trường)

Các xu thế cho thấy, giá trị đo được của 2 thông sô ô nhiễm cơ bản amoni
(NH4+) và nhu cầu ơxy sinh hố (BOD5) dao động khá nhiều và vượt quá mức
tiêu chuẩn chất lượng nước loại A. Tình trạng ơ nhiễm trở nên trầm trọng hơn vào
mùa khô, khi mà mực nước các sông ngịi hạ thấp. Sơng ngịi ở các vùng đơ thị
Việt Nam, đặc biệt là ở các thành phố lớn, bị ô nhiễm nghiêm trọng do nước thải
chưa qua xử lý. Các số liệu khảo sát do Viện Kỹ thuật Nhiệt đới và Bảo vệ môi
trường (Viện KTNĐ&BVMT) cho thấy, hàm lượng của các chất gây ô nhiễm
trong các sông của Hà Nội, Thành phố Hồ

Chí Minh, Hải Phịng, Hải Dương,

Bắc Giang, Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam và Đồng Nai cao hơn tiêu chuẩn cho phép
rất nhiều.