Luận văn đánh giá việc thực hiện phương án quy hoạch sử dụng đất huyện diễn châu tỉnh nghệ an

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I

DƯƠNG VĂN DUY

ðÁNH GIÁ VI C TH C HI N PHƯƠNG ÁN QUY HO CH
S D NG ð T HUY N DI N CHÂU T NH NGH AN

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

CHUYÊN NGÀNH: QU N LÝ ð T ðAI
MÃ S
: 60.62.16
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. TR N DANH THÌN

HÀ N I - Năm 2010


L I CAM ðOAN
- Tơi xin cam đoan r ng: s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn
này là trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
- Tơi xin cam đoan r ng: m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn
này ñã ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñã ñư c ch
rõ ngu n g c.
Tác gi lu n văn

Dương Văn Duy

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. i

L I C M ƠN
Trong quá trình th c hi n đ tài, ngồi s c g ng n l c c a b n
thân, tơi đã nh n đư c s hư ng d n nhi t tình, chu ñáo c a các nhà khoa h c,
các th y, cơ giáo và s giúp đ nhi t tình, nh ng ý ki n đóng góp q báu c a
nhi u cá nhân và t p th đ tơi hồn thành b n lu n văn này.
Nhân d p này tôi xin chân thành c m ơn TS. Tr n Danh Thìn đã tr c
ti p hư ng d n trong tồn b th i gian tơi th c hi n đ tài.
Tơi xin chân thành c m ơn s góp ý chân thành c a các th y, cơ giáo
khoa Tài ngun và Mơi trư ng, Vi n đào t o Sau ñ i h c - Trư ng ð i h c
Nông nghi p Hà N i.
Tôi xin chân thành c m ơn S Tài nguyên và Môi trư ng t nh Ngh
An, Phịng Tài ngun và Mơi trư ng huy n Di n Châu t nh Ngh An và b n
bè ñã t o ñi u ki n giúp đ tơi trong th i gian thu th p thông tin, tài li u,
nghiên c u làm lu n văn.
M t l n n a tôi xin trân tr ng c m ơn.
Tác gi lu n văn

Dương Văn Duy

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các t vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

Danh m c b n ñ

vii

Danh m c bi u đ

viii

M đ u ..........................................................................................................1
1.1. Tính c p thi t c a đ tài...........................................................................1
1.2. M c đích, n c u c a ñ tài....................................................................3
1.3. Ý nghĩa khoa h c c a ñ tài.......................................................................4
1.4. Ý nghĩa th c ti n c a ñ tài........................................................................4
2. T ng quan nghiên c u..............................................................................5
2.1. M t s lý lu n v s d ng ñ t ..................................................................5
2.2. Cơ s lý lu n c a quy ho ch s d ng ñ t ............................................... 11
2.3. Ý nghĩa, t m quan tr ng c a quy ho ch s d ng ñ t

2.4. Th c ti n cơng tác quy ho ch

22

trong và ngồi nư c ............................. 24

3. ð i tư ng, ph m vi, n i dung, phương pháp nghiên c u..................... 33
3.1. ð i tư ng nghiên c u ............................................................................ 33
3.2. ð a ñi m nghiên c u.............................................................................. 33
3.3 N i dung nghiên c u .............................................................................. 33
3.4. Phương pháp nghiên c u ....................................................................... 33
4. K t qu nghiên c u và th o lu n ........................................................... 35
4.1 Khái quát ñi u ki n ñi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i .......................... 35
4.2. Hi n tr ng s d ng đ t đai ..................................................................... 57
4.3. Tình hình Qu n lý ñ t ñai ..................................................................... 66

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. iii


4.4. ðánh giá k t qu th c hi n ch tiêu quy ho ch s d ng ñ t huy n Di n
Châu............................................................................................................. 71
4.4.1. ðánh giá tình hình th c hi n quy ho ch s d ng ñ t th i kỳ 1997-2010 ñã
ñư c phê duy t v i hi n tr ng s d ng ñ t năm 2006 ........................................ 71
4.4.2. ðánh giá tình hình th c hi n phương án ñi u ch nh quy ho ch s d ng
ñ t ñ n năm 2010 ñã ñư c phê duy t ........................................................... 77
4.4.3. Nguyên nhân c a nh ng t n t i trong vi c th c hi n quy ho ch s d ng
ñ t huy n Di n Châu .................................................................................... 88
4.4.4. M t s ñ xu t nh m nâng cao năng l c th c thi quy ho ch s d ng ñ t
huy n Di n Châu.......................................................................................... 93
K t lu n và ñ ngh ..................................................................................... 97

1. K t lu n................................................................................................... 97
2. ð ngh .................................................................................................... 99
Tài li u tham kh o………………………………………………......…….100
Ph n ph l c……………………………………………………………....102

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. iv


DANH M C CÁC T

VI T T T

CN

Công nghi p

CTSN

Công trình s nghi p

ðCQH

ði u ch nh quy ho ch

ðCQHSDð

ði u ch nh quy ho ch s d ng ñ t

HðND

H i đ ng nhân dân

KCN

Khu cơng nghi p

KT-XH

Kinh t xã h i

NTTS

Nuôi tr ng th y s n

MNCD

M t nư c chuyên dùng

QH

Quy ho ch

QHSDð

Quy ho ch s d ng ñ t

THCS

Trung h c cơ s

THPT

Trung h c ph thông

TT

Th tr n

TTCN

Trung tâm công nghi p

UBND

U ban nhân dân

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. v


DANH M C B NG
Tên b ng

Trang

B ng 01: M t s ch tiêu nhi t ñ trong năm c a huy n Di n Châu

37

B ng 02: Di n tích cơ c u các lo i đ t huy n Di n Châu

43

B ng 03. Di n tích, cơ c u s d ng đ t nơng nghi p năm 2010

61

B ng 04: Di n tích, cơ c u s d ng đ t phi nơng nghi p năm 2010

65

B ng 05: Di n tích, cơ c u đ t chưa s d ng năm 2010

66

B ng 0.6. K t qu th c hi n quy ho ch s d ng đ t nơng nghi p đã đư c phê
duy t
B ng 07: K t qu th c hi n quy ho ch s d ng ñ t phi nơng nghi p đã đư c
phê duy t
B ng 08: K t qu th c hi n ch tiêu quy ho ch s d ng ñ t s n xu t nơng
nghi p đã đư c phê duy t theo phương án ðCQH
B ng 09: K t qu th c hi n chuy n m c đích s d ng ñ t nông nghi p ñã
ñư c phê duy t theo phương án ðCQH
B ng 10:K t qu th c hi n quy ho ch s d ng ñ t Phi nơng nghi p đã
đư c phê duy t theo phương án ðCQH
B ng 11:K t qu th c hi n quy ho ch s d ng ñ t chuyên dùng ñã ñư c
phê duy t theo phương án ðCQH
B ng 12: K t qu th c hi n quy ho ch s d ng đ t có m c đích cơng
c ng đã đư c phê duy t theo phương án ðCQH

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. vi

72
74
79
81
81
84
86


DANH M C B N ð
Tên b n ñ
B n ñ 01: ði u ch nh quy ho ch s d ng ñ t ñ n năm 2010 huy n Di n
Châu t nh Ngh An
B n ñ 02: Rà sốt tình hình th c hi n phương án đi u ch nh quy ho ch
s d ng ñ t ñ n năm 2010 huy n Di n Châu t nh Ngh An

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. vii

Trang
78
89


DANH M C BI U ð
Tên bi u ñ

Trang

Bi u ñ 01: Di n tích, cơ c u các lo i ñ t năm 2010

58

Bi u ñ 02: Di n tích đ t nơng nghi p năm 2010

59

Bi u đ 03: K t qu th c hi n quy ho ch s d ng đ t nơng nghi p
(so v i năm 2006)
Bi u ñ 04: K t qu th c hi n quy ho ch s d ng ñ t phi nông
nghi p (so v i năm 2006)
Bi u ñ 05: K t qu th c hi n phương án ñi u ch nh quy ho ch s d ng
đ t nơng nghi p đ n năm 2010
Bi u ñ 06: K t qu th c hi n phương án ñi u ch nh quy ho ch s
d ng ñ t phi nông nghi p ñ n năm 2010
Bi u ñ 07: K t qu th c hi n phương án ñi u ch nh quy ho ch các
lo i đ t chính đ n năm 2010

73
75
77
87
88

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. viii


M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a đ tài
Hi n pháp nư c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam năm 1992, t i
Chương II, ði u 18 quy ñ nh: “Nhà nư c th ng nh t qu n lý ñ t ñai theo quy
ho ch và pháp lu t nh m ñ m b o s d ng ñ t ñúng m c đích và có hi u
qu ”. Lu t ð t ñai năm 2003 ñã dành 10 ñi u, t ði u 21 ñ n ði u 30 quy
ñ nh v nguyên t c, n i dung, trình t , th m quy n l p và xét duy t quy
ho ch, k ho ch s d ng ñ t các c p.
Trong th i gian qua, công tác qu n lý và t ch c th c hi n quy ho ch
k ho ch s d ng ñ t ln nh n đư c s quan tâm ch đ o c a ð ng, Chính
ph đư c tri n khai r ng kh p trên ph m vi c nư c và ñ t ñư c m t s k t
qu nh t ñ nh. Quy ho ch, k ho ch s d ng ñ t là m t b ph n quan tr ng
trong công tác qu n lý nhà nư c thu c h th ng pháp lu t v ñ t ñai c a nư c
C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam.
Quy ho ch s d ng đ t có ý nghĩa ñ c bi t quan tr ng không ch cho
trư c m t mà c lâu dài, vi c th c hi n đúng phương án quy ho ch đóng vai
trị quy t đ nh tính kh thi và hi u qu c a phương án quy ho ch s d ng ñ t.
Vi c qu n lý th c hi n quy ho ch, k ho ch s d ng ñ t ñai ph i phù h p v i
yêu c u th c t phát tri n kinh t , xã h i c a t ng ñ a phương. Vi c s d ng
ñ t ph i tri t ñ , ti t ki m, tránh lãng phí qu đ t, phân b h p lý qu ñ t cho
nhu c u s d ng ñ t khác nhau c a n n kinh t , ñ c bi t ưu tiên ñ t ñai cho
nhi m v ñ i m i và phát tri n c a nư c ta hi n nay.
Tuy nhiên, do nhi u nguyên nhân d n ñ n k t qu c a nhi u d án quy
ho ch ñ t ñư c là r t th p; tình tr ng quy ho ch “treo” ñang là tâm ñi m chú ý
c a dư lu n xã h i. Vì v y vi c ñánh giá k t qu th c hi n quy ho ch ñ k p
th i ñưa ra nh ng gi i pháp nh m nâng cao ch t lư ng công tác quy ho ch và

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 1

kh năng th c thi c a các d án quy ho ch s d ng ñ t hi n nay là vi c làm
b c thi t.
Vi c l p, th m ñ nh, xét duy t, th c hi n quy ho ch, k ho ch s d ng
đ t và các quy ho ch có s d ng đ t nhìn chung chưa t t. Ch t lư ng quy
ho ch chưa cao, nhi u trư ng h p khơng sát th c t , tính kh thi th p. Tình
tr ng quy ho ch “treo”, d án “treo”, nhi u vư ng m c trong công tác b i
thư ng, gi i phóng m t b ng ñang gây b c xúc trong dư lu n xã h i, nh
hư ng x u ñ n n ñ nh s n xu t, ñ i s ng c a nhân dân

nhi u nơi, làm

ch m ti n ñ tri n khai nhi u d án ñ u tư và gây lãng phí đ t đai. Hi n tư ng
vi ph m pháp lu t v ñ t ñai còn nhi u, nh t là trong vi c b i thư ng, h tr ,
tái ñ nh cư khi Nhà nư c thu h i ñ t”.
Di n Châu là huy n ð ng b ng ven bi n, n m

phía ðơng B c c a

t nh Ngh An, có t ng di n tích t nhiên là 30.504,67 ha; v i 39 đơn v hành
chính g m 38 xã và 1 th tr n. Huy n n m trên tr c giao thông B c - Nam là
nơi t p trung c a nhi u tuy n giao thông quan tr ng như: Qu c l 1A, Qu c
l 7A, Qu c l 48, t nh l 538 cùng tuy n ñư ng s t B c - Nam. Ngoài ra v i
25 km b bi n cùng nhi u bãi cát ñ p là ti m năng to l n c a huy n trong
khai thác th m nh du l ch, ñánh b t và nuôi tr ng th y s n.
Nh n th c ñư c t m quan tr ng và tính c p thi t c a công tác l p quy
ho ch s d ng ñ t ñ i v i cơng cu c đ i m i và phát tri n kinh t - xã h i,
nâng cao vai trò qu n lý nhà nư c v ñ t ñai, Di n Châu ti n hành l p quy
ho ch s d ng ñ t huy n giai ño n 1997- 2010 ñư c UBND t nh Ngh An
phê duy t t i Quy t ñ nh s 532/Qð-UBND.ðC ngày 15 tháng 12 năm 1998.
ð n năm 2006, nhi u ch tiêu s d ng đ t khơng cịn phù h p so v i phương

án quy ho ch s d ng ñ t huy n Di n Châu giai ño n 1997 - 2010 ñã ñư c
phê duy t. ð phù h p v i yêu c u phát tri n kinh t trong ñi u ki n m i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 2


huy n ñã ti n hành ñi u ch nh các ch tiêu phát tri n kinh t - xã h i đ n năm
2010 và t m nhìn đ n năm 2020. Yêu c u phát tri n chuy n d ch cơ c u kinh
t , cơ c u lao đ ng địi h i ph i phân b l i ñ t ñai cho các ngành, các lĩnh
v c m t cách phù h p. Vì v y, UBND huy n ñã ti n hành l p ði u ch nh quy
ho ch s d ng ñ t ñ n năm 2010 huy n Di n Châu, phương án ñi u ch nh ñã
ñư c UBND t nh Ngh An phê duy t t i Quy t ñ nh s 81/Qð-UBND.ðC
ngày 14 tháng 4 năm 2008. Quy ho ch s d ng ñ t, ñi u ch nh quy ho ch s
d ng ñ t ñ n năm 2010 c a huy n đã góp ph n tích c c vào vi c hồn thành
các m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i, làm căn c cho UBND huy n qu n lý
s d ng h p lý, ti t ki m và có hi u qu ngu n tài ngun đ t. Tuy nhiên m t
s n i dung c a phương án quy ho ch s d ng ñ t chưa ñư c th c hi n tri t
ñ do nhi u ngun nhân, d n đ n tính kh thi c a phương án chưa cao.
Th c hi n Lu t ð t ñai năm 2003, ñ n năm 2010 các ñ a phương trong
c nư c b t ñ u ti n hành l p quy ho ch s d ng ñ t các c p ñ n năm 2020.
ð phương án quy ho ch s d ng ñ t ñ n năm 2020 c a Di n Châu cũng như
các đ a phương khác có tính kh thi cao c n thi t ph i ñánh giá l i vi c th c
hi n quy ho ch s d ng ñ t kỳ trư c, ñánh giá k t qu ñ t ñư c và chưa ñ t
ñư c c a vi c th c hi n phương án quy ho ch, t đó tìm ra ngun nhân và
gi i pháp đ th c hi n thành cơng các ch tiêu quy ho ch trong kỳ quy ho ch
ti p theo – th i kỳ 2010 – 2020.
Vì v y, đ tài “ðánh giá tình hình th c hi n quy ho ch s d ng ñ t
huy n Di n Châu - t nh Ngh An” ñư c ñ t ra là c n thi t.
1.2. M c đích u c u c a đ tài
1.2.1. M c đích

ðánh giá vi c th c hi n các ch tiêu quy ho ch s d ng ñ t trên ñ a bàn
huy n Di n Châu, t nh Ngh An, làm rõ nguyên nhân t n t i trong vi c th c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 3


hi n các ch tiêu s d ng ñ t trong phương án quy ho ch, phương án ñi u
ch nh quy ho ch s d ng ñ t ñã ñư c phê duy t, t ñó ñ xu t các gi i pháp
th c hi n phương án quy ho ch s d ng ñ t nh m th c hi n thành công
phương án quy ho ch c a huy n trong kỳ ti p theo.
1.2.2. Yêu c u
- ði u tra, l m b t tình hình qu n lý s d ng ñ t t i huy n Di n Châu
t nh Ngh An.
- Tìm hi u vi c l p và th c hi n phương án quy ho ch, phương án ñi u
ch nh quy ho ch s d ng ñ t huy n Di n Châu t nh Ngh An.
- ðánh giá vi c th c hi n phương án quy ho ch s d ng ñ t, phương
án ñi u ch nh quy ho ch s d ng ñ t ñ n năm 2010 huy n Di n Châu t nh
Ngh An.
- ð xu t m t s gi i pháp nâng cao kh năng th c hi n phương án quy
ho ch s d ng ñ t c a huy n.
1.3. Ý nghĩa khoa h c c a đ tài
Góp ph n b sung ki n th c v quy ho ch; nâng cao nh n th c v n i
dung, phương pháp ñánh giá k t qu th c hi n quy ho ch s d ng ñ t c a m t
đơn v hành chính c p huy n.
T o l p cơ s khoa h c cho vi c ñ xu t m t s gi i pháp nh m nâng
cao kh năng th c thi quy ho ch s d ng ñ t c a m t ñơn v hành chính c p
huy n trong h th ng quy ho ch s d ng ñ t c a nư c ta.
1.4. Ý nghĩa th c ti n c a ñ tài
Làm tài li u tham kh o ph c v cho các nhà qu n lý huy n Di n Châu
t nh Ngh An nâng cao hi u qu qu n lý, giám sát và t ch c tri n khai th c

hi n quy ho ch s d ng ñ t c a huy n.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 4


2. T NG QUAN NGHIÊN C U
2.1. M t s lý lu n v s d ng ñ t
2.1.1. Khái ni m ñ t ñai và ch c năng c a ñ t ñai
ð t ñai là m t di n tích c th c a b m t trái ñ t, bao g m t t c các
c u thành c a môi trư ng sinh thái ngay trên và dư i b m t đó như khí h u
b m t, th như ng, d ng ñ a hình, m t nư c (h , sơng su i, ñ m l y...), các
l p tr m tích sát b m t cùng v i nư c ng m và khống s n trong lịng đ t,
t p đồn th c v t và ñ ng v t, tr ng thái ñ nh cư c a con ngư i, nh ng k t
qu ho t ñ ng c a con ngư i trong quá kh và hi n t i ñ l i (san n n, h
ch a nư c hay h th ng tiêu thốt nư c, đư ng xá, nhà c a...)
Các ch c năng c a ñ t ñai ñ i v i ho t ñ ng s n xu t và sinh t n c a
xã h i lồi ngư i đư c th hi n theo các m t sau: s n xu t; môi trư ng s
s ng; cân b ng sinh thái; ñi u ti t khí h u; tàng tr và cung c p ngu n nư c;
d tr (nguyên li u và khống s n trong lịng đ t); ki m sốt ơ nhi m và ch t
th i; Khơng gian s s ng; b o t n - b o tàng s s ng; phân d lãnh th .
ð t đai đóng vai trị quy t đ nh s t n t i và phát tri n c a xã h i loài
ngư i, là cơ s t nhiên, là ti n đ cho m i q trình s n xu t. Các Mác ñã
nh n m nh “ ð t là m , lao ñ ng là cha, s n sinh ra m i c a c i v t ch t”.
ð i v i các ghành phi nơng nghi p, đ t đai gi vai trị là cơ s khơng
gian đ th c hi n các q trình lao đ ng, là kho tàng d tr trong lịng đ t.
Trong nơng nghi p, đ t đai tham gia tr c ti p vào quá trình s n xu t và làm ra
s n ph m ph c v ñ i s ng c a con ngư i và xã h i. Năng su t và ch t lư ng
c a s n ph m ph thu c r t nhi u vào ch t lư ng ñ t. ð t nơng nghi p là y u
t đ u vào quan tr ng tác ñ ng m nh m ñ n hi u qu s n xu t nơng nghi p.
2.1.2. Nh ng nhân t

nh hư ng đ n s d ng ñ t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 5


Ph m vi, cơ c u và phương th c s d ng ñ t v a b chi ph i b i các ñi u
ki n và quy lu t sinh thái t nhiên v a b chi ph i b i các ñi u ki n, quy lu t
kinh t - xã h i và các y u t k thu t. Theo nghiên c u c a Vi n ði u tra Quy
ho ch ñ t ñai T ng c c ð a chính [12] có 3 nhóm nhân t

nh hư ng đ n s

d ng đ t, bao g m: ñi u ki n t nhiên, ñi u ki n kinh t xã h i và nhân t
khơng gian.
* Nhân t đi u ki n t nhiên
Q trình s d ng đ t đai c n ph i chú ý đ n các đ c tính và tính ch t
đ t đai đ xác đ nh y u t h n ch hay tích c c cho vi c s d ng ñ t h p lý
như ch ñ nhi t, b c x , ñ

m, y u t đ a hình, th như ng, xói mịn... Các

đ c tính, tính ch t này đư c chia làm 2 lo i: ði u ki n khí h u và ði u ki n
ñ t ñai.
- ði u ki n khí h u:
Khí h u là m t thành ph n r t quan tr ng c a h sinh thái đ ng ru ng.
Nó cung c p năng lư ng ch y u cho quá trình t o thành ch t h u cơ, mang
l i năng su t cho cây tr ng. Có đ n 90 - 95% ch t h u cơ c a cây là do quá
trình quang h p v i s cung c p năng lư ng c a ánh sáng m t tr i. Cây tr ng
t n d ng cao nh t đi u ki n khí h u s cho t ng s n ph m và giá tr kinh t

cao nh t.
- ði u ki n ñ t đai:
Các y u t đ a hình, đ a m o, ñ cao, ñ d c, hư ng d c, m c đ xói
mịn... thư ng d n t i s khác nhau v đ t đai và khí h u, nh hư ng tr c ti p
ñ n s n xu t và ho t ñ ng c a các ngành.
M i vùng đ t khác nhau có các ñi u ki n t nhiên khác nhau, nh
hư ng tr c ti p đ n q trình s d ng ñ t: kh năng s n xu t, xây d ng công

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 6


trình, phát tri n các ngành. Do đó, đ có phương án s d ng ñ t h p lý c n
ph i tuân th theo quy lu t t nhiên, t n d ng t i ña nh ng thu n l i, kh c
ph c nh ng h n ch ñ s d ng ñ t mang l i hi u qu s d ng ñ t cao nh t.
*Nhân t kinh t - xã h i
Các nhân t kinh t - xã h i bao g m các th ch , chính sách, th c tr ng
phát tri n các ngành, ñi u ki n cơ s

h t ng: giao thông, th y l i, xây

d ng..., trình đ phát tri n khoa h c k thu t, trình đ dân trí, dân s , lao
đ ng, vi c làm và đ i s ng văn hóa, xã h i.
Các ñi u ki n t nhiên là cơ s ñ xây d ng phương án s d ng ñ t
nhưng các nhân t kinh t - xã h i s quy t ñ nh phương án ñã l a ch n có
th c hi n đư c hay khơng. Phương án s d ng đ t đư c quy t ñ nh b i kh
năng c a con ngư i và các ñi u ki n kinh t - xã h i, k thu t hi n có.
ði u ki n kinh t - xã h i có tác đ ng khơng nh t i vi c s d ng ñ t
ñai, thúc ñ y ho c kìm hãm q trình s d ng đ t hi u qu c a con ngư i. Vì
v y, khi l a ch n phương cách s d ng ñ t, ngoài vi c d a vào quy lu t t
nhiên thì các nhân t kinh t xã h i cũng không kém ph n quan tr ng.

* Nhân t khơng gian
Tính ch t khơng gian bao g m: v trí đ a lý, đ a hình, hình d ng, di n
tích. ð t đai khơng th di d i t nơi này ñ n nơi khác. ð t ñai ph i khai thác
t i ch , không th chia c t mang ñi. Trong th c t , b t kỳ ngành s n xu t nào
(nông nghi p, cơng nghi p, xây d ng, khai thác khống s n...) ñ u c n ñ n
ñ t ñai là ñi u ki n không gian cho các ho t đ ng. Do đó, khơng gian là y u
t quan tr ng quy t ñ nh hi u qu c a vi c s d ng ñ t, các nhân t khơng
gian có nh hư ng r t l n đ n q trình s d ng đ t, nó s gián ti p quy t
ñ nh hi u qu c a vi c s d ng ñ t.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 7


T nh ng v n ñ nêu trên cho th y, các y u t ñi u ki n t nhiên và ñi u
ki n kinh t xã h i t o ra nhi u t h p nh hư ng ñ n vi c s d ng ñ t ñai.
Tuy nhiên m i y u t gi v trí và có tác đ ng khác nhau. Trong đó,
đi u ki n t nhiên là y u t cơ b n đ xác đ nh cơng d ng c a ñ t ñai, có nh
hư ng tr c ti p, c th và sâu s c, nh t là ñ i v i s n xu t nông nghi p; ði u
ki n kinh t s ki m ch tác d ng c a con ngư i trong vi c s d ng ñ t; ði u
ki n xã h i t o ra nh ng kh năng khác nhau cho các y u t kinh t và t
nhiên tác ñ ng t i vi c s d ng ñ t. Vì v y, c n ph i d a vào quy lu t t
nhiên và quy lu t kinh t - xã h i ñ nghiên c u, x lý m i quan h gi a các
nhân t t nhiên, kinh t - xã h i trong lĩnh v c s d ng ñ t ñai. .
S d ng ñ t thu c ph m trù ho t ñ ng kinh t c a nhân lo i. Trong m i
phương th c s n xu t xã h i nh t ñ nh, vi c s d ng ñ t theo yêu c u c a s n
xu t và ñ i s ng c n căn c vào thu c tính t nhiên c a đ t đai. V i ý nghĩa
là nhân t c a s c s n xu t, các nhi m v và n i dung s d ng ñ t ñư c th
hi n theo 4 m t sau:
- S d ng ñ t h p lý v khơng gian, hình thành hi u qu kinh t khơng
gian s d ng đ t;

- Phân ph i h p lý cơ c u ñ t đai trên di n tích đ t đư c s d ng, hình
thành cơ c u kinh t s d ng đ t;
- Quy mơ s d ng đ t c n có s t p trung thích h p, hình thành quy mơ
kinh t s d ng đ t;
- Gi m t ñ s d ng ñ t thích h p, hình thành vi c s d ng ñ t m t
cách kinh t , t p trung, thâm canh.
2.1.3. S d ng ñ t và các m c đích kinh t , xã h i, mơi trư ng
Trong giai ño n hi n nay vi c s d ng đ t ln hư ng t i m c tiêu kinh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 8


t , nh m ñ t ñư c l i nhu n t i ña trên m t ñơn v di n tích đ t nh t đ nh, bên
c nh đó là m t ph n di n tích ñ t không nh ñư c s d ng ñ ph c v nhu
c u sinh ho t, ăn

cũng như th a mãn ñ i s ng tinh th n c a con ngư i .

Tuy nhiên, trong quá trình s d ng đ t, các m c đích s d ng đ t nêu
trên ln n y sinh mâu thu n làm cho m i quan h gi a ngư i và ñ t ngày
càng căng th ng, nh ng sai l m liên t c c a con ngư i trong q trình s
d ng đ t (sai l m có ý th c ho c vơ ý th c) d n đ n hu ho i mơi trư ng nói
chung và mơi trư ng đ t nói riêng (các th m h a sinh thái như lũ l t, h n hán,
cháy r ng, trư t l ñ t... liên t c x y ra v i quy mơ ngày càng l n và m c đ
ngày càng nghiêm tr ng), làm cho m t s ch c năng c a ñ t b y u ñi.
Nh ng xung đ t gi a 3 l i ích kinh t , xã h i và môi trư ng r t ña d ng:
- ð t s n xu t nơng nghi p đ i l p v i q trình đơ th hố.
- Phát tri n th y l i ñ i l p v i vi c phân chia các ngu n tài ngun
nư c cho đơ th và phát tri n công nghi p.
- Phát tri n kinh t - xã h i vùng ven bi n ñ i l p v i vi c b o v h

sinh thái ven bi n
- S n xu t thu c phi n ñ i l p v i s n xu t lương th c th c ph m

m t

s ñ a phương.
- Quy n l i c a ngư i b n ñ a và nh ng ngư i di cư.
- B o v các giá tr sinh thái ñ i l p v i nhu c u v th c ph m ho c
nông s n khác.
- Các ch s d ng ñ t nh mâu thu n v i vi c canh tác quy mơ l n ...
- S d ng đ t và m c tiêu kinh t
Vi c s d ng ñ t như m t th th ng nh t t o ra ñi u ki n ñ gi m thi u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 9


nh ng xung ñ t, t o ra hi u qu s d ng cao và liên k t ñư c s phát tri n
kinh t - xã h i v i b o v và nâng cao môi trư ng. S d ng ñ t h p lý, b n
v ng là hài hồ đư c các m c tiêu kinh t - xã h i và môi trư ng, gi i quy t
mâu thu n, sung ñ t và hài hịa gi a 3 l i ích.
2.1.4. Qu n lý b n v ng tài nguyên ñ t
Qu n lý b n v ng tài nguyên ñ t là quy trình đư c xây d ng trên n n
t ng ki n th c giúp tích h p qu n lý ñ t ñai, nư c s ch, ña d ng sinh h c và
môi trư ng (bao g m c các nh hư ng ngo i sinh ñ u vào và ñ u ra) ñ ñáp
ng nhu c u th c ph m và v i vóc ñang tăng lên trong khi v n duy trì các
d ch v h sinh thái, qu n lý b n v ng tài nguyên ñ t là c n thi t ñ ñáp ng
các yêu c u dân s ñang gia tăng. Cách qu n lý đ t khơng h p lý có th d n
đ n thối hóa đ t và gi m năng l c s n xu t và d ch v . Qu n lý b n v ng tài
nguyên ñ t bao g m các ho t đ ng:
- Duy trì và phát huy ti m năng s n xu t c a ñ t tr ng tr t, ñ t r ng và các

bãi chăn th ( như vùng cao, vùng ñ t d c, vùng b ng ph ng và vùng ñ t trũng).
- Duy trì năng l c c a đ t r ng s n xu t và các ngu n d tr r ng
thương m i và phi thương m i ti m năng.
- Duy trì tính ngun v n c a các thác nư c ñ v a cung c p nư c và
ñáp ng nhu c u th y đi n, đ ng th i duy trì các khu v c tr nư c.
- Duy trì năng l c c a các t ng ng p nư c ñ ñáp ng nhu c u tr ng
tr t và các ho t ñ ng s n xu t khác.
- Qu n lý b n v ng tài nguyên ñ t cịn bao g m các ho t đ ng nh m
ch m d t và c i thi n tình tr ng suy thối đ t ho c ít ra là gi m thi u nh ng
tác ñ ng b t l i t nh ng cách th c s d ng khơng h p lý trư c đó.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 10


Các ho t ñ ng s d ng ñ t ñã làm bi n ñ i m t ph n l n di n tích đ t
trên b m t trái ñ t. V i vi c phát quang các khu r ng nhi t ñ i, s n xu t
nơng nghi p đ sinh t n, t p trung s n xu t trang tr i, m r ng trung tâm
thành th , con ngư i ñang bi n ñ i c nh quan th gi i.
2.2. Cơ s lý lu n c a quy ho ch s d ng ñ t
2.2.1. Khái ni m v quy ho ch s d ng ñ t
V m t thu t ng , “quy ho ch” là vi c xác ñ nh m t tr t t nh t ñ nh
b ng nh ng ho t ñ ng như phân b , b trí, s p x p, t ch c...”, “đ t ñai” là
m t ph n lãnh th nh t ñ nh (vùng ñ t, khoanh ñ t, v t ñ t, m nh ñ t, mi ng
ñ t...) có v trí, hình th , di n tích v i nh ng tính ch t t nhiên ho c m i t o
thành(đ c tính th như ng, đi u ki n đ a hình, đ a ch t, thu văn, ch ñ
nư c, nhi t ñ , ánh sáng, th m th c v t, các tính ch t lý hố tính... ) t o ra
nh ng đi u ki n nh t ñ nh cho vi c s d ng theo các m c đích khác nhau.
Như v y, ñ s d ng ñ t c n ph i làm quy ho ch nh m xác ñ nh ý nghĩa m c
đích c a t ng ph n lãnh th và ñ xu t m t tr t t s d ng ñ t nh t ñ nh.
V m t b n ch t, ñ t ñai là ñ i tư ng c a các m i quan h s n xu t

trong lĩnh v c s d ng ñ t ñai (g i là các m i quan h ñ t ñai) và vi c t
ch c s d ng ñ t như “tư li u s n xu t ñ c bi t” g n ch t v i phát tri n kinh
t - xã h i nên quy ho ch s d ng ñ t ñai là m t hi n tư ng kinh t - xã h i
th hi n ñ ng th i 3 tính ch t: kinh t , k thu t và pháp ch . Trong đó:
- Tính kinh t : Th hi n b ng hi u qu s d ng đ t đai;
- Tính k thu t: Bao g m các tác nghi p chuyên môn k thu t như ñi u
tra, kh o sát, xây d ng b n ñ , khoanh ñ nh, x lý s li u..;.
- Tính pháp ch : Xác l p tính pháp lý v m c đích và quy n s d ng ñ t
theo quy ho ch nh m ñ m b o s d ng và qu n lý ñ t ñai ñúng pháp lu t.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 11


“Quy ho ch s d ng ñ t là h th ng các bi n pháp c a Nhà nư c v t
ch c, qu n lý nh m s d ng hi u qu t i ña tài nguyên ñ t, b o v môi trư ng
ñ phát tri n b n v ng trên cơ s phân b qu đ t vào các m c đích phát tri n
kinh t , xã h i, an ninh qu c phòng c a c nư c, các vùng và theo ñơn v
hành chính các c p ”[3].
Theo FAO [18]: “Quy ho ch s d ng đ t là q trình ñánh giá ti m
năng ñ t và nư c m t cách có h th ng ph c v vi c s d ng ñ t và kinh t xã h i nh m l a ch n ra phương án s d ng ñ t t t nh t. M c tiêu c a quy
ho ch s d ng ñ t là l a ch n và ñưa ra phương án ñã l a ch n vào th c ti n
ñ ñáp ng nhu c u c a con ngư i m t cách t t nh t nhưng v n b o v ñư c
ngu n tài nguyên cho tương lai. Yêu c u c p thi t ph i làm quy ho ch là do
nhu c u c a con ngư i và ñi u ki n th c t s d ng ñ t thay ñ i nên ph i
nâng cao k năng s d ng ñ t”.
“Quy ho ch s d ng ñ t là b n “t ng ph ” c a phát tri n, trong đó ph n
ánh c th các ý tư ng v tương lai c a các ngành các c p nh p nhàng và cân
đ i, thơng qua nh ng trình t hành chính và pháp lý nh t ñ nh ñ tr thành
quy ch xã h i, m i ngư i đ u có quy n và nghĩa v th c hi n. Quá trình t
ch c thành l p, th c hi n ñi u ch nh quy ho ch là q trình huy đ ng l c

lư ng xã h i vào s nghi p công c ng theo phương th c dân ch , nên đó
cũng là q trình xây d ng và c ng c chính quy n dân ch nhân dân. Do đó
quy ho ch s d ng ñ t v a là phương th c ñ phát tri n v a là cơng c đ xây
d ng và c ng c Nhà nư c” [1].
T đó có th hi u: “Quy ho ch s d ng ñ t là h th ng các bi n pháp
kinh t , k thu t và pháp ch c a nhà nư c v t ch c s d ng và qu n lý ñ t
ñai ñ y ñ , h p lý, khoa h c và có hi u qu cao nh t thơng qua vi c phân b qu
ñ t ñai (khoanh ñ nh cho các m c đích và các ngành) và t ch c s d ng ñ t như
tư li u s n xu t (các gi i pháp s d ng c th ), nh m nâng cao hi u qu s n xu t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 12


xã h i, t o ñi u ki n b o v đ t đai và mơi trư ng” [5].
S d ng ñ t ñai ñ y ñ , h p lý, khoa h c và có hi u qu ñư c hi u là: m i
lo i ñ t ñ u ñư c ñưa vào s d ng theo các m c đích nh t đ nh; các đ c đi m tính
ch t t nhiên, v trí, di n tích ph i phù h p v i yêu c u và m c đích s d ng; áp
d ng thành t u khoa h c - k thu t và các bi n pháp tiên ti n; ñáp ng đ ng b c
ba l i ích kinh t - xã h i - môi trư ng.
Như v y, v th c ch t quy ho ch s d ng đ t đai là q trình hình
thành các quy t ñ nh nh m t o ñi u ki n ñưa ñ t ñai vào s d ng b n v ng đ
mang l i l i ích cao nh t, th c hi n ñ ng th i hai ch c năng: ñi u ch nh các
m i quan h ñ t ñai và t ch c s d ng ñ t như tư li u s n xu t đ c bi t v i
m c đích nâng cao hi u qu s n xu t c a xã h i k t h p b o v đ t và mơi trư ng.
M t khác, quy ho ch s d ng đ t đai cịn là bi n pháp h u hi u c a
Nhà nư c nh m t ch c l i vi c s d ng ñ t ñai theo ñúng m c ñích, h n ch
s ch ng chéo gây lãng phí ñ t ñai, tránh tình tr ng chuy n m c đích tuỳ ti n,
làm gi m sút nghiêm tr ng qu đ t nơng nghi p (đ c bi t là di n tích đ t lúa
và đ t có r ng); ngăn ch n các hi n tư ng tiêu c c, tranh ch p, l n chi m hu
ho i ñ t, phá v s cân b ng sinh thái, gây ô nhi m môi trư ng d n ñ n

nh ng t n th t ho c kìm hãm s n xu t, phát tri n kinh t - xã h i và các h u
qu khó lư ng v tình hình b t n đ nh chính tr , an ninh qu c phịng

t ng

đ a phương, ñ c bi t là trong giai ño n chuy n sang n n kinh t th trư ng.
2.2.2. H th ng quy ho ch s d ng ñ t
2.2.2.1. Quy ho ch s d ng ñ t theo ngành
ð i tư ng c a QHSDðð theo ngành là di n tích đ t đai thu c quy n s
d ng và di n tích d ki n c p thêm cho ngành (trong ph m vi ranh gi i ñã
ñư c xác ñ nh rõ m c ñích cho t ng ngành

các c p lãnh th tương ng).

QHSDðð gi a các ngành có quan h ch t ch v i quy ho ch s

d ng ñ t c a

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 13


vùng và c nư c. H th ng QHSDðð theo ngành bao g m:
- Quy ho ch s d ng ñ t nông nghi p;
- Quy ho ch s d ng ñ t lâm nghi p;
- Quy ho ch s d ng đ t cơng nghi p và ti u th công nghi p;
- Quy ho ch s d ng ñ t giao thông, th y l i….
2.2.2.2. Quy ho ch s d ng ñ t theo lãnh th
Quy ho ch s d ng đ t đóng vai trị quan tr ng trong q trình s d ng
đ t. Lu t ð t ñai quy ñ nh ti n hành quy ho ch s d ng ñ t ñai

4 c p: c

nư c, t nh, huy n, xã. L p quy ho ch ti n hành theo trình t t trên xu ng
dư i và sau đó b sung hồn ch nh t dư i lên đây là q trình có m i quan
h tr c ti p và ch t ch gi a t ng th và c th , gi a vĩ mô và vi mô, gi a
trung ương và ñ a phương trong h th ng ch nh th [10]. QHSDðð theo lãnh
th ñư c th c hi n t i 4 c p c c th :
- Quy ho ch s d ng ñ t ñai c p qu c gia;
- Quy ho ch s d ng ñ t ñai c p t nh;
- Quy ho ch s d ng ñ t ñai c p huy n;
- Quy ho ch s d ng ñ t ñai c p xã.
ð i tư ng c a QHSDðð theo lãnh th là tồn b di n tích t nhiên c a
lãnh th . Tuỳ thu c vào c p v lãnh th hành chính, QHSDðð theo lãnh th
s có n i dung c th , chi ti t khác nhau và ñư c th c hi n theo nguyên t c:
t trên xu ng, t dư i lên, t tồn c c đ n b ph n, t cái chung đ n cái
riêng, t vĩ mơ đ n vi mô và bư c sau ch nh lý bư c trư c.
M c đích c a QHSDðð theo các c p lãnh th hành chính là: ðáp ng
nhu c u ñ t ñai cho hi n t i và tương lai ñ phát tri n các ngành kinh t qu c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 14


dân; c th hoá m t bư c QHSDðð c a các ngành và đơn v hành chính c p
cao hơn; làm căn c , cơ s ñ các ngành (cùng c p) và các đơn v hành chính
c p dư i tri n khai QHSDðð c a ngành và ñ a phương mình; làm cơ s ñ
l p k ho ch s d ng ñ t 5 năm (căn c ñ giao c p ñ t, thu h i ñ t theo
th m quy n ñư c quy ñ nh trong Lu t ð t ñai); ph c v cho công tác th ng
nh t qu n lý Nhà nư c v ñ t ñai.
- Quy ho ch s d ng ñ t c p qu c gia: ñư c xây d ng căn c vào nhu
c u c a n n kinh t -xã hơi, trong đó xác ñ nh phương hư ng, m c tiêu và

nhi m v s d ng ñ t c nư c nh m đi u hịa quan h s d ng đ t gi a các
ngành, các t nh và thành ph tr c thu c Trung ương; ñ xu t các chính sách,
bi n pháp, đi u ch nh cơ c u s d ng ñ t và th c hi n quy ho ch.
- Quy ho ch s d ng ñ t ñai c p t nh: xây d ng căn c vào QHSDðð
toàn qu c và quy ho ch vùng; c th hóa các ch tiêu ch y u c a quy ho ch
c nư c k t h p v i ñ c ñi m ñ t ñai và yêu c u phát tri n KT-XH trong
ph m vi t nh.
- Quy ho ch s d ng ñ t ñai c p huy n: xây d ng trên cơ s ñ nh
hư ng c a QHSDðð c p t nh nh m gi i quy t các mâu thu n v quan h ñ t
ñai. Căn c vào ñ c ñi m ngu n tài nguyên ñ t, m c tiêu dài h n phát tri n
kinh t - xã h i và các ñi u ki n c th khác c a huy n, ñ xu t các ch tiêu và
phân b các lo i ñ t; xác ñ nh các ch tiêu ñ nh hư ng v ñ t ñai ñ i v i quy
ho ch ngành và xã, phư ng trên ph m vi c a huy n.
- Quy ho ch s d ng ñ t ñai c p xã: xã là ñơn v hành chính c p cu i
cùng. Vì v y, trong quy ho ch c p xã v n ñ s d ng ñ t ñai ñư c gi i quy t
r t c th , g n ch t v i các m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i c a xã và các
quan h ngoài xã. QHSDðð c p xã là quy ho ch vi mơ, đư c xây d ng d a
trên khung chung các ch tiêu ñ nh hư ng s d ng ñ t c p huy n. K t qu c a

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 15


QHSDðð c p xã cịn là cơ s đ b sung QHSDðð c p huy n và là căn c
ñ giao ñ t, cho thuê ñ t, thu h i ñ t, chuy n m c ñích s d ng ñ t và c p
gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t cho các t ch c, h gia đình và cá nhân
s d ng n ñ nh lâu dài, ñ ti n hành d n ñi n ñ i th a nh m th c hi n các
phương án s n xu t kinh doanh cũng như các d án c th .
2.2.3. Nh ng ñ c ñi m c a quy ho ch s d ng ñ t
QHSDðð thu c lo i quy ho ch có tính l ch s - xã h i, tính kh ng ch
vĩ mơ, tính ch đ o, tính t ng h p trung và dài h n, là b ph n h p thành quan

tr ng c a h th ng k ho ch phát tri n xã h i và kinh t qu c dân. Các ñ c
ñi m c a quy ho ch s d ng ñ t ñư c th hi n c th như sau:
* Tính l ch s - xã h i:
L ch s phát tri n c a xã h i chính là l ch s phát tri n c a quy ho ch
s d ng ñ t ñai. M i hình thái KT - XH đ u có m t phương th c s n xu t c a
xã h i th hi n theo 2 m t: L c lư ng s n xu t và quan h s n xu t. Trong
quy ho ch s d ng ñ t đai, ln n y sinh quan h gi a ngư i v i ñ t ñai cũng
như quan h gi a ngư i v i ngư i v quy n s h u và s d ng ñ t ñai. Quy
ho ch s d ng ñ t ñai th hi n ñ ng th i v a là y u t thúc ñ y phát tri n l c
lư ng s n xu t, v a là y u t thúc ñ y các m i quan h s n xu t, vì v y nó
ln là m t b ph n c a phương th c s n xu t c a xã h i.
* Tính t ng h p:
Tính t ng h p c a QHSDðð bi u hi n ch y u

hai m t: ð i tư ng

c a quy ho ch là khai thác, s d ng, c i t o, b o v ...toàn b tài nguyên ñ t
ñai cho nhu c u n n kinh t qu c dân; QHSDðð ñ c p ñ n nhi u lĩnh v c v
khoa h c, kinh t và xã h i như: Khoa h c t nhiên, khoa h c xã h i, dân s
và ñ t ñai, s n xu t nông, công nghi p, môi trư ng sinh thái...

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ………. 16