Luận văn nghiên cứu thay thế protein ở bột cá trong thức ăn cho cá hồi vân giai đoạn thương phẩm
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.47 MB, 75 trang )
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
---------------------------------
T NG HOÀI NAM
NGHIÊN C U THAY TH PROTEIN B T CÁ
TRONG TH C ĂN CHO CÁ H I VÂN (Oncorhynchus
mykiss) GIAI ðO N THƯƠNG PH M
LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P
Chuyên ngành: NUÔI TR NG THU S N
Mã s
: 60.62.70
Ngư i hư ng d n: GS. TS. VŨ DUY GI NG
HÀ N I, 2008
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iii
L I CAM ðOAN
Tơi cam đoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn
này là trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi cũng cam đoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n
văn này ñã ñư c cám ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn đ u
ñư c ch rõ ngu n g c.
Tác gi
T ng Hồi Nam
Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iv
L I C M ƠN
ð hồn thành khố h c này có s
ng h và giúp đ khơng nh
c a trư ng ð i h c Nông nghi p Hà n i, Vi n Nghiên c u Nuôi tr ng thu
s n 1. Tơi xin bày t lịng bi t ơn ñ n Ban giám hi u trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà n i, Khoa sau ñ i h c, Ban giám ñ c Vi n Nghiên c u ni
tr ng thu s n 1, Phịng ðào t o và h p tác qu c t - Vi n Nghiên c u
nuôi tr ng thu s n.
ð c bi t, tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c ñ n GS. TS. Vũ Duy
Gi ng, ngư i th y đã t n tình hư ng d n, ch b o và giúp ñ tơi trong su t
q trình th c hi n lu n văn này.
Qua đây tơi cũng xin g i t i TS. Lê Thanh L u, TS. Bùi Th Anh,
NCS Nguy n Văn Ti n đã có nh ng đóng góp q báu giúp tơi hồn thành
t t lu n văn này.
Tơi xin cám ơn Ban lãnh đ o cùng tồn th cán b phịng Ngu n L i
và Khai thác n i ñ a, Xư ng s n xu t th c ăn - Vi n Nghiên c u nuôi trông
thu s n 1, Công ty C ph n thu s n VNS ñã giúp ñ , t o m i ñi u ki n
thu n l i ñ tôi th c hi n lu n văn này.
L i cám ơn chân thành xin g i t i gia ñình, b n bè và ñ ng nghi p,
nh ng ngư i đã ln giúp đ
và đ ng viên tơi trong h c t p cũng như
trong cu c s ng.
Hà n i, tháng 11 năm 2008
Tác gi
T ng Hoài Nam
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………v
M CL C
L I CAM ðOAN ................................................................................................. iv
L I C M ƠN ....................................................................................................... v
M C L C........................................................................................................... vi
DANH M C CÁC T
VI T T T...................................................................... ix
DANH M C CÁC B NG ................................................................................... x
DANH M C CÁC HÌNH.................................................................................... xi
M ð U.............................................................................................................. 1
M c tiêu c a ñ tài............................................................................................ 2
N i dung nghiên c u......................................................................................... 2
PH N I. T NG QUAN....................................................................................... 4
1.1.
ð c ñi m sinh h c c a cá h i vân........................................................... 4
1.1.1.
ð c ñi m phân b ........................................................................... 4
1.1.2.
ð c đi m hình thái .......................................................................... 4
1.1.3.
Nhi t đ .......................................................................................... 5
1.1.4.
Oxy hoà tan..................................................................................... 5
1.1.5.
pH c a nư c.................................................................................... 6
1.1.6.
T c ñ dòng ch y............................................................................ 7
1.1.7.
ð c ñi m dinh dư ng ...................................................................... 7
1.1.8.
T c ñ sinh trư ng .......................................................................... 8
1.2.
Nhu c u dinh dư ng c a cá h i vân........................................................ 8
1.2.1.
Nhu c u protein và axit amin........................................................... 8
1.2.2.
Nhu c u lipit và axit béo................................................................ 10
1.2.3.
Nhu c u năng lư ng ...................................................................... 11
1.2.4.
Nhu c u cacbonhydrat ................................................................... 12
1.2.5.
Nhu c u vitamin ............................................................................ 13
1.2.6.
Nhu c u khoáng ............................................................................ 14
1.3.
Nguyên li u s n xu t th c ăn cho cá..................................................... 14
1.3.1.
Các lo i nguyên li u làm th c ăn................................................... 14
1.3.2.
Thành ph n dinh dư ng c a nguyên li u ....................................... 15
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vi
1.4.
S d ng nguyên li u............................................................................. 17
1.4.1.
Kh năng tiêu hóa nguyên li u ...................................................... 17
1.4.2.
Nghiên c u thay th b t cá trong th c ăn th y s n ........................ 18
1.5.
Tình hình nghiên c u và ni cá h i vân
Vi t Nam ........................... 19
1.5.1.
Nghiên c u.................................................................................... 19
1.5.2.
Tình hình nuôi............................................................................... 21
PH N II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U...................................................... 23
2.1.
ð a ñi m và th i gian ........................................................................... 23
2.2.
V t li u nghiên c u .............................................................................. 23
2.3.
Th c ăn thí nghi m .............................................................................. 23
2.3.1.
Thành ph n dinh dư ng c a nguyên li u ....................................... 23
2.3.2.
Công th c th c ăn và m t ñ dinh dư ng ...................................... 24
2.3.3.
Ch bi n th c ăn thí nghi m.......................................................... 25
2.4.
Thi t k thí nghi m .............................................................................. 26
2.5.
Phương pháp phân tích dinh dư ng ...................................................... 27
2.6.
Các ch tiêu và phương pháp theo dõi................................................... 27
2.6.1.
Mơi trư ng.................................................................................... 27
2.6.2.
T c đ tăng trư ng bình quân ngày ADG (Averag daily growth) .. 28
2.6.3.
T c ñ tăng trư ng ñ c trưng SGR (Special growth rate ) ............. 28
2.6.4.
T l s ng ..................................................................................... 28
2.6.5.
Thu nh n th c ăn (FC – feed consumption)................................... 28
2.6.6.
H s chuy n ñ i th c ăn FCR (Feed conversion rate) .................. 28
2.6.7.
T l hi u qu protein PER (Protein efficiency ratio) và tích lu
protein PR (Protein retention) ...................................................................... 28
2.6.8.
2.7.
Chi phí th c ăn cho 1 kg cá tăng tr ng (ñ ng/kg): ......................... 29
Phương pháp x lý s li u .................................................................... 29
PH N III. K T QU VÀ TH O LU N ........................................................... 30
3.1.
ði u ki n môi trư ng ........................................................................... 30
3.1.1.
Nhi t đ ........................................................................................ 30
3.1.2.
Oxy hồ tan................................................................................... 31
3.1.3.
pH c a nư c.................................................................................. 32
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vii
3.1.4.
3.2.
T c đ dịng ch y.......................................................................... 33
Ch t lư ng viên th c ăn ....................................................................... 34
3.2.1.
C m quan c a viên th c ăn............................................................ 34
3.2.2.
Dinh dư ng c a th c ăn ................................................................ 35
3.3.
T c ñ tăng trư ng ............................................................................... 36
3.3.1.
T c ñ tăng trư ng
3.3.2.
T c ñ tăng trư ng qua các l n thu m u ........................................ 37
3.3.3.
Kh i lư ng cá tăng lên .................................................................. 39
3.4.
gi a các cơng th c thí nghi m ..................... 36
Thu nh n th c ăn và h s chuy n ñ i th c ăn...................................... 40
3.4.1.
Thu nh n th c ăn (FC – Feed consumption) .................................. 40
3.4.2.
H s chuy n ñ i th c ăn .............................................................. 41
3.5.
T l s ng............................................................................................. 42
3.6.
Ch t lư ng protein................................................................................ 42
3.7.
Hi u qu kinh t ................................................................................... 43
3.8.
Th o lu n ............................................................................................. 44
PH N IV. K T LU N VÀ KHUY N NGH .................................................... 46
4.1.
K t lu n................................................................................................ 46
4.2.
Khuy n ngh ......................................................................................... 47
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................. 48
Tài li u ti n Vi t ............................................................................................. 48
Tài li u ti ng Anh ........................................................................................... 49
PH L C........................................................................................................... 57
1.
S li u v môi trư ng............................................................................... 57
2.
Kh i lư ng cá
3.
S li u phân tích ANOVA ....................................................................... 63
4.
K t qu phân tích Duncan ........................................................................ 65
các l n cân m u ............................................................. 59
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………viii
DANH M C CÁC T
VI T T T
ADG
Average daily growth
DO
Oxy hoà tan
FC
Feed consumption
FCR
Feed conversion rate
KL
Kh i lư ng
nnk
Nh ng ngư i khác
PER
Protein efficiency ratio
PR
Protein retention
SGR
Special growth ratio
TN
Thí nghi m
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ix
DANH M C CÁC B NG
B ng 1.2-1. Nhu c u protein trong kh u ph n c a cá h i vân....................... 9
B ng 1.2-2. Nhu c u acid amin không thay th c a cá h i vân (% protein) 10
B ng 1.2-3. Nhu c u vitamin c a cá h i vân (mg/kg)................................. 13
B ng 1.3-1. Thành ph n dinh dư ng c a m t s nguyên li u làm th c ăn cho
cá h i vân............................................................................... 16
B ng 1.3-2. Thành ph n acid amin c a c a m t s nguyên li u (% protein).
............................................................................................... 17
B ng 1.4-1. Kh năng tiêu hoá nguyên li u c a cá h i vân ........................ 18
B ng 2.3-1. Thành ph n dinh dư ng c a nguyên li u................................. 23
B ng 2.3-2. Công th c và thành ph n dinh dư ng c a th c ăn thí nghi m . 24
B ng 3.2-1. Dinh dư ng c a th c ăn thí nghi m (tính theo v t ch t khô)... 35
B ng 3.3-1. Tăng tr ng
cá h i vân .......................................................... 36
B ng 3.3-2. M i quan h gi a tăng tr ng c a cá v i th i gian nuôi............ 39
B ng 3.4-1. H s chuy n ñ i th c ăn và t l s ng ................................... 41
B ng 3.6-1. Hi u qu s d ng protein c a cá hôi vân
các công th c thí
nghi m ................................................................................... 43
B ng 3.7-1. Phân tích chi phí th c ăn......................................................... 43
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………x
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.5-1. Ao và b ni cá h i................................................................ 21
Hình 1.5-2. Th c ăn nh p kh u t Pháp ..................................................... 22
Hình 2.3-1. Th c ăn thí nghi m ................................................................. 26
Hình 2.4-1. Sơ đ thí nghi m ..................................................................... 26
Hình 3.1-1. Nhi t đ nư c và khơng khí trong q trình thí nghi m.......... 30
Hình 3.1-2. Dao đ ng nhi t đ trong ngày ................................................ 30
Hình 3.1-3. Oxy hoà tan c a nư c trong quá trình thí nghi m................... 32
Hình 3.1-4. Giá tr pH c a nư c trong q trình thí nghi m ....................... 33
Hình 3.2-1. Th c ăn viên c a 5 cơng th c th c ăn ..................................... 34
Hình 3.3-1. M i quan h gi a th i gian nuôi v i kh i lư ng cá qua các l n
thu m u. ................................................................................. 38
Hình 3.3-2. M i quan h gi a tăng tr ng c a cá h i vân v i t l thay th b t
cá. .......................................................................................... 39
Hình 3.4-1. M i quan h gi a th c ăn ăn vào v i t l thay th b t cá ....... 40
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………xi
M
ð U
Nhu c u b t cá cho ch bi n th c ăn ngày càng cao trong khi ngu n
cung càng ngày càng gi m do khai thác quá m c ngu n nguyên li u cho ch
bi n b t cá. Do v y thay th protein t b t cá b ng các ngu n protein khác t
th c v t, s n ph m ph t ch bi n th c ph m là xu hư ng t t y u trong s n
xu t th c ăn th y s n nói riêng và th c ăn chăn ni nói chung. Các ngu n
ngun li u giàu đ m như khơ đ tương, gluten ngơ, b t th t, b t xương, b t
lông vũ, b t máu, đ u tơm… là ngu n ngun li u cung c p protein thay th
cho b t cá và có giá thành th p hơn so v i s d ng 100% protein t b t cá.
Do v y, v n ñ ñ t ra c n có các nghiên c u s d ng h p lý các nguyên li u
này có th cho phép thay th m t ph n ho c hoàn toàn b t cá, gi m chi phí
cho th c ăn trong khi v n duy trì đư c t c đ tăng trư ng c a cá theo yêu
c u.
Cá h i vân (Oncorhynchus mykiss) ñư c nh p n i l n ñ u vào Vi t
Nam năm 2005. Cá h i gi ng và thương ph m ñã ñư c đư c ni thành cơng
m t s t nh mi n núi phía B c nơi có ngu n nư c l nh t khe, su i luôn
th p hơn 22oC như Thác B c, Bát Sát (Lào Cai)… G n ñây cá h i vân ñư c
m r ng ra ni thương ph m
m t s đ a phương khác có ngu n nư c l nh
như Lâm ð ng, Hà Giang, Tuyên Quang, Cao B ng… m ra tri n v ng s n
xu t ñ cá h i cho tiêu dùng n i ñ a trong th i gian t i. Là ñ i tư ng cá nư c
l nh ñư c nh p n i và nuôi
Vi t Nam, do v y vi c tham kh o v nhu c u
dinh dư ng và s n xu t th c ăn cho cá h i
d a trên các tài li u đã cơng b
các giai ño n khác nhau ch y u
nư c ngoài. Th c ăn cho cá h i hi n t i
ñư c nh p kh u t Ph n Lan ho c Trung Qu c. Giá th c ăn cao c ng v i chi
phí v n chuy n làm cho cá h i vân khó có đi u ki n ñ n v i ñ i ña s ngư i
dân Vi t Nam. Vi c nghiên c u th c nghi m ti n t i ch ñ ng s n xu t th c
ăn cho cá h i t i Vi t Nam là c n thi t nh m gi m chi phí s n xu t, nâng cao
hi u qu kinh t .
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1
Năm 2006, Vi n nghiên c u nuôi tr ng thu s n I ñã bư c ñ u th
nghi m thành công th c ăn viên cho cá h i vân s d ng nguyên li u có s n
trên th trư ng. Th c ăn có hàm lư ng protein thô là 42%, lipid thô là 24% và
5178 Kcal/kg. H s chuy n ñ i th c ăn (Nguy n Anh Tu n và nnk., 2006) là
1,13 cho giai ño n thương ph m (Nguy n Thanh Hoa, 2006) và 2,77 cho giai
ño n ương t cá hương lên gi ng (Lưu Qu c Tr ng, 2006). Chi phí th c ăn
cho 1kg cá tăng tr ng ư c gi m 19,6% so v i s d ng th c ăn nh p kh u t
Ph n. K t qu bư c ñ u cho th y vi c s n su t th c ăn cho cá h i t i là có
th . Tuy nhiên, trong kh u ph n hi n s d ng t l b t cá t i 58% d n ñ n giá
thành còn cao. Th c ăn viên cùng lo i nh p kh u t
Ph n Lan hi n t i s
d ng 41% b t cá. Oo (2007), ñưa ra công th c th c ăn cho cá h i vân ch s
d ng 15% b t cá trong nghiên c u c a mình. Th m chí, trong m t nghiên
c u v hi u qu s d ng lysin c a cá h i vân
giai ño n cá b t, Nang Thu
(2007) ch dùng 1% b t cá trong các công th c th c ăn thí nghi m. T nh ng
nghiên c u đã cơng b cho th y protein b t cá trong th c ăn cho cá h i có th
đư c thay th b ng các nguyên li u giàu ñ m khác.
T nhu c u th c t , ñ tài “Nghiên c u thay th protein b t cá trong
th c ăn cá h i vân (Oncorhynchus mykiss) giai ño n thương ph m” ñư c
th c hi n là r t c n thi t.
M c tiêu c a ñ tài
Xác ñ nh ñư c t l thay th b t cá b ng khơ đ tương trong th c ăn
cho cá h i vân giai ño n thương ph m, ñ m b o t c ñ tăng trư ng t t, hi u
qu góp ph n ch ñ ng s n xu t th c ăn cá h i vân t i Vi t Nam.
N i dung nghiên c u
- So sánh hi u qu c a các cơng th c th c ăn có t l b t cá khác nhau
thông qua các thông s v t c ñ tăng trư ng, thu nh n th c ăn, h s
chuy n ñ i th c ăn và t l s ng c a cá h i vân.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2
- So sánh ch t lư ng protein c a các công th c thông qua các ch s : T
l hi u qu protein (PER - protein efficiency ratio) và tích lu protein
(PR – protein retention).
- So sánh hi u qu kinh t c a các công th c th c ăn có t l b t cá khác
nhau thơng qua chi phí ti n th c ăn cho 1kg tăng tr ng.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3
PH N I. T NG QUAN
1.1.
ð c ñi m sinh h c c a cá h i vân
1.1.1. ð c ñi m phân b
Cá h i vân có tên ti ng Anh là Rainbow Trout, tên khoa h c trư c đây
là Salmo gairdneri và hi n nay có tên Oncorhynchus mykiss (Hardy et al.,
2000). Cá h i vân O. mikiss có ngu n g c t vùng bi n Thái Bình Dương khu
v c B c M . T nh ng năm 1890, lồi cá này đã đư c di nh p vào nuôi
nhi u nư c châu Âu (Stevenson, 1987; Hard et al., 2000; Boujard et al.,
2002). ð n nay, lồi cá này đã đư c di nh p vào nuôi
nhi u nư c châu Á
như Nh t B n, Trung Qu c, Hàn Qu c.
Trư c ñây, cá h i vân là loài s ng di cư khi sinh s n, chúng ñư c sinh
su i nư c ng t sau đó theo dịng nư c ra bi n sinh s ng và l i tr v su i
nư c ng t ñ ñ khi chúng ñã trư ng thành. Hi n nay có nhi u nhóm có đ c
đi m sinh s ng khác nhau. Nhưng nhìn chung có 2 nhóm chính, m t nhóm
s ng
ngồi bi n và m t nhóm sinh s ng hồn toàn trong các thu v c nư c
ng t. V i ưu đi m d thích nghi và d ni
các v c nư c ng t nên cá h i
vân là lồi cá đư c nghiên c u ni sinh s n nhân t o s m nh t so v i các
loài khác trong h cá h i Salmonidea.
1.1.2. ð c đi m hình thái
Cá h i vân có hình dáng thon dài, trên thân cá có các ch m đen hình
cánh sao
lưng, lư n và đ u (Huet, 1986). Khi cá trư ng thành d c 2 bên
thân xu t hi n các vân màu h ng. ð c bi t, màu h ng này r t ñ c trưng trên
cá thành th c trong mùa sinh s n (Stevenson, 1987; Russell and Eileen,
1999). M t s ñ c đi m hình thái bên ngồi như màu s c, đ l p lánh… cịn
ph thu c vào ch t lư ng mơi trư ng (đ đ c, cư ng đ chi u sáng), tu i,
gi i tính và m c ñ thành th c (Delaney, 1994).
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4
1.1.3. Nhi t đ
Cá h i vân có ngu n g c xu t x t các nư c ôn ñ i nên chúng s ng
trong môi trư ng phù h p có nhi t đ tương đ i th p. Nhi t ñ cho s phát
tri n c a chúng có th t 1oC cho đ n trên 25oC (Cain and Garling, 1993;
Cho and Cowey, 2000). Tuỳ thu c vào đi u ki n khí h u nơi lồi cá này s ng
trong nhi u năm mà chúng có th s ng
nhi t đ cịn cao và r ng hơn n a
kho ng 0 – 29,8oC (Hardy et al., 2000; Brett, 2001). Nhi t ñ dư i 0oC ho c
trên 24oC cá có th ng ng ăn (Huet, 1986). Nhi t ñ lên ñ n 25 – 27oC cá s
b ch t (Segdwick, 1988).
Nhi t ñ
ñ cho cá h i vân sinh trư ng t t nh t là 10 – 15,7oC
(Stevenson, 1987; Pike et al., 1990; Cain and Garling, 1993; Cho and Cowey,
2000; Colt and Tomasso, 2001).
nhi t ñ này cá s d ng th c ăn v i m t
kh u ph n cao nh t và cho tăng trư ng t t nh t. Tuy nhiên, trên th c t , khi
nhi t ñ lên ñ n 20oC ho c hơn trong ñi u ki n cá h i vân đã đư c s ng
mơi trư ng đó t khi nh thì v n đ m b o ñư c t c ñ tăng trư ng bình
thư ng.
Nhi t đ
nh hư ng r t l n ñ n t c ñ sinh trư ng cũng như các quá
trình phát tri n sinh d c c a cá. Nhi t ñ quá th p ho c quá cao s làm cá
ng ng các ho t ñ ng b t m i và phát tri n. Nhi t ñ cũng nh hư ng r t l n
ñ n quá trình s d ng th c ăn c a cá (Steffens, 1989).
nhi t ñ dư i 3oC,
t n su t b t m i c a cá gi m. Nhi t ñ nư c trên 20oC cũng làm gi m quá
trình tiêu th th c ăn c a cá. Như v y, nhi t ñ trên ho c dư i ngư ng nhi t
đ thích h p đ u làm gi m quá trình tiêu th th c ăn c a cá h i vân. B i v y
kh u ph n ăn cũng c n ph i gi m khi nhi t ñ
m c trên ho c dư i ngư ng
thích h p.
1.1.4. Oxy hồ tan
Oxy hồ tan là m t trong nh ng y u t quan tr ng nh hư ng tr c ti p
ñ n quá trình sinh trư ng và phát tri n c a cá h i vân. Cũng như nhi u loài
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5
cá nư c l nh khác, cá h i vân địi h i hàm lư ng oxy hồ tan trong nư c r t
cao. Nhu c u oxy hoà tan cho các loài cá nư c l nh là 7 mg/lít trong khi nhu
c u
các lồi cá nhi t đ i ch 5 mg/lít. Nhu c u oxy c a cá h i vân khác
nhau
các hình th c ni. ð i v i cá ni trong b , oxy hồ tan là m t trong
nh ng y u t môi trư ng quy t ñ nh ñ n năng su t và s n lư ng cá nuôi
(Steven et al., 2001). Hàm lư ng oxy hồ tan thích h p cho cá h i vân sinh
trư ng t 5 - 10 mg/lit và lý tư ng nh t là 7 mg/lit tr lên (Segdwick, 1988).
Hàm lư ng oxy hoà tan gi i h n ñ i v i cá h i vân là 6mg/lit (Stevenson,
1987; Colt and Tomasso, 2001). Theo Cho and cowey (2000), khơng nên đ
hàm lư ng oxy hồ tan dư i 5 mg/lit
các b ni,
m c này cá s gi m ăn
và kéo dài có th s gây ch t cá. Oxy gi m xu ng dư i 3mg/lit cá ch t hàng
lo t.
Oxy hồ tan khơng ch
nh hư ng ñ n tăng trư ng c a cá mà cịn nh
hư ng r t l n đ n quá trình phát tri n c a tr ng, phôi và u trùng cá h i vân.
Hàm lư ng oxy gi m xu ng 4 mg/lit u trùng có th b ch t ng t và tr ng s
không n .
Oxy hồ tan có m i quan h m t thi t v i nhi t ñ nư c, nhi t đ nư c
càng th p kh năng hồ tan oxy trong nư c càng cao (Segdwick, 1988;
Steffens, 1989). Do v y, khi ni
các su i nư c có nhi t đ th p thư ng có
hàm lư ng oxy hồ tan đ đ đ m b o cho quá trình phát tri n c a cá.
1.1.5. pH c a nư c
Có nhi u nghiên c u v yêu c u pH đ i v i mơt trư ng nư c ni cá
h i vân đã đư c cơng b . Hàm lư ng pH thích h p cho cá h i vân dao ñ ng
t 6,7-8,5 (Klontz, 1991; Cho and Cowey, 2000), kho ng gi i h n thích h p
nh t là 7-7,5 (Segdwick, 1988). pH quá cao và quá th p ñ u gây nh hư ng
ñ n s phát tri n c a cá.
m c pH cao, s làm hàm lư ng amoniac trong
nư c cao hơn và có th s gây đ c cho cá (Segdwick, 1988). Trong các ao
ni cá, pH có th th p t i 5 nhưng v i pH này s
nh hư ng l n ñ n s phát
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6
tri n c a phôi, t l n c a t ng và s phát tri n c a u trùng và cá b t (Brett,
2001).
1.1.6. T c đ dịng ch y
Ngoài t nhiên, cá h i vân nư c ng t s ng ho c di cư sinh s n ch y u
trên các dịng su i có đ d c cao nên loài cá này r t ưa dịng ch y m nh. Lồi
cá này hi n đư c nuôi ph bi n
trong các ao, b nư c ch y ho c trong các
kênh, mương hay h th ng ni nư c ch y. Nư c ni địi h i ph i trong,
s ch, t c đ dịng ch y ph i nhanh và m nh. T c ñ nư c ch y trong các h
th ng nuôi này nh hư ng r t l n ñ n m t đ th ni cá h i vân (Segdwick,
1988). Cũng theo Segdwick (1988), khi nuôi cá h i vân trong h th ng nuôi
nư c ch y, t c ñ nư c c n ñ t là 2,5 lit/phút/1 m2.
lưu t c nư c này v i
m t nhi t đ thích h p có th ni cá h i vân v i m t ñ th gi ng là 4 – 5
kg/1 m2. N u lưu t c nư c cao hơn có th th ni
m t đ cao hơn.
1.1.7. ð c ñi m dinh dư ng
Cá h i vân là lồi cá ăn đ ng v t. Trong t nhiên, khi còn nh cá ăn u
trùng c a cơn trùng, giáp xác và đ ng v t phù du. Khi trư ng thành cá ăn trai,
c, côn trùng, cá nh (Cho and Cowey, 2000; Hardy et al., 2000). Cá h i
khơng th ni ghép b i tính ăn c a chúng, cá có th s ăn th t các loài cá
khác. Trong th c t hi n nay, cá h i vân ch y u ñư c ni đơn nh m nâng
cao năng su t. Hơn n a, lồi cá này có th ni v i m t đ d y.
Trong đi u ki n ni, cá h i vân sau khi n s d ng dinh dư ng
nỗn hồng đ phát tri n. Khi h t nỗn hồng chúng s d ng th c ăn ngồi
mơi trư ng nư c như t o, u trùng. Trong ngành s n xu t gi ng còn s d ng
th c ăn h n h p d ng viên nh c 0,5mm ñ ương cá h i vân (Hardy et al.,
2000). Khi trư ng thành, có th s d ng th c ăn h n h p d ng viên m ho c
khơ đ ni (Segdwick, 1988; Hardy, 2002).
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7
1.1.8. T c đ sinh trư ng
Ngồi t nhiên, cá h i vân có th đ t t i thi u là 100 g/con trong năm
ñ u tiên, sau 2 năm cá ñ t tr ng lư ng t 250 – 300g và sau 3 năm là 400 –
450g (Huet, 1986). Kh i lư ng cá l n nh t g p ngồi t nhiên có th đ t
23kg. Trong ñi u ki n nuôi, sau khi n 8 tháng cá có th đ t tr ng lư ng bình
qn 200 g/con (Bromage, 1990), sau 9 tháng ni đ t t 250 – 300g và ñ t
2kg sau 2 năm ni.
T c đ tăng trư ng c a cá h i vân trong đi u ki n ni ph thu c r t
nhi u vào đi u ki n mơi trư ng nư c, t c đ dịng ch y và ch t lư ng th c ăn
cũng như ñi u ki n cho ăn. Trong ñi u ki n môi trư ng t t, th c ăn và cho ăn
t t, cá có th đ t 1kg sau 1 năm ni và đ t 2kg sau 2 tháng ni ti p theo.
1.2.
Nhu c u dinh dư ng c a cá h i vân
1.2.1. Nhu c u protein và axit amin
Nhu c u protein
Cũng gi ng như nhi u loài cá x l nh khác, cá h i vân là lồi có nhu
c u protein cao. Có r t nhi u nghiên c u ñã kh ng ñ nh s sinh trư ng c a cá
h i vân t t nh t khi th c ăn có ch a hàm lư ng protein là 40-50%. Năm
1924, nhu c u protein c a cá h i vân ñã ñư c ñ xu t là 36%. Trong nh ng
năm 1990, nghiên c u dinh dư ng đã có nhi u ti n b và nhu c u protein cho
cá h i vân ñư c ñ xu t tăng t 35% lên 45% (Hard et al., 2000). H n h p
th c ăn có ch a 45-50% protein cũng đã đư c thí nghi m và k t lu n b i
Sedgwick (1988) (b ng 1.2-1). Tuy nhiên, trên th c t th c ăn công nghi p
dùng cho cá h i vân thư ng ch a hàm lư ng protein dao ñ ng t 42-48%,
tùy theo giai ño n phát tri n (Hardy, 2002).
Cho ñ n nay, nhi u nghiên c u ñã ñư c ti n hành v i các c cá khác
nhau và cho ra k t qu là cá càng bé thì nhu c u protein càng cao. Khi
c cá
g ng, cá c n th c ăn có ch a 42-48% protein (Barrows and Hardy, 2001).
Nhưng theo Hinshaw (1999), th c ăn c a cá h i vân giai ño n hương, gi ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8
ñòi h i hàm lư ng protein là 50%. v i cá c l n hơn nhu c u giao ñ ng t
38-45%.
B ng 1.2-1. Nhu c u protein trong kh u ph n c a cá h i vân
% protein
C cá
Tác gi
42-48
B t
Barrows và Hardy (2001)
50
Gi ng
Hinshaw (1999)
38-45
Th t
Hinshaw (1999)
42-48
B t – Th t
Hardy (2002)
33-42
B t – Th t
Cho and Cowey (2000)
Ngoài ra, nhu c u protein c a cá h i vân còn ph thu c vào năng lư ng
trong kh u ph n, năng lư ng càng cao thì hàm lư ng protein trong kh u ph n
càng l n. V i th c ăn cao năng hàm lư ng protein t 45-50% (Hinshaw,
1999). Theo Cho and Cowey (2000), hàm lư ng protein tiêu hóa trong th c
ăn c a cá h i vân là 33-42% tùy thu c vào m c ñ năng lư ng trong th c ăn.
Tuy nhiên, hàm lư ng protein cũng có th th p hơn (30-35%) khi mà th c ăn
có hàm lư ng lipid cao s cho tăng trư ng t i ña (Steffens, 1989). ð i v i
th c ăn giàu cacbonhydrat thì c n có hàm lư ng protein thô là 40%.
Nhu c u axit amin
Cân b ng acid amin trong kh u ph n nuôi là r t quan trong, m t h n
h p th c ăn cân b ng ñư c acid amin ñăc bi t các acid amin không thay th
s cho v t nuôi tăng trư ng t t hơn (Vũ Duy Gi ng, 2007) và làm gi m hàm
lư ng protein trong kh u ph n. Theo Vũ Duy Gi ng (1999), khi cân ñ i ñư c
acid amin trong kh u ph n th c ăn s làm gi m 5% hàm lư ng protein trong
kh u ph n.
Nhi u nghiên c u nhu c u t i thi u ñ i v i các axit amin thi t y u c a
cá h i vân ñã ñư c th c hi n. Nhìn chung, nhu c u axit amin c a cá h i vân
cao hơn các loài cá nư c ng t khác (b ng 1.2-2). Nhu c u axit amin
cá nh
cao hơn cá to.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9
B ng 1.2-2. Nhu c u acid amin không thay th c a cá h i vân (% protein)
Acid amin
Arginine
Histidine
Isoleucine
Leucine
Lysine
Methionine + Cystine
Phenylalanine + Tyrosine
Threonine
Tryptophan
Valine
a
% kh u Segdwick
(1988)
ph na
2,0
5,0
0,7
1,8
0,8
2,0
1,4
3,5
1,8
4,5
1,4
3,5
