Luận văn so sánh ưu thế phát triển các loại hình kinh tế trang trại ở tỉnh thái dương

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
-------

-------

TR N MINH ð C

SO SÁNH ƯU TH PHÁT TRI N C A CÁC
LO I HÌNH KINH T TRANG TR I
T NH H I DƯƠNG

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Chuyên ngành: Kinh t nông nghi p
Mã s : 60.31.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS LÊ H U NH

HÀ N I- 2008


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên c u này là c a riêng tôi. Các s
li u, k t qu trong lu n văn là trung th c và chưa t ng đư c cơng b trong
b o v cho b t kỳ m t h c v nào khác.
Tơi xin cam đoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này
ñã ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n đ u đã ñư c ch rõ ngu n g c.

Hà N i, ngày 15 tháng 12 năm 2008
Tác gi

Tr n Minh ð c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… i


L I C M ƠN
ð th c hi n và hồn thành lu n văn này, tơi đã nh n ñư c s quan tâm
giúp ñ t n tình v nhi u m t c a các cá nhân và t ch c.
Cho phép tơi đư c bày t lịng c m ơn sâu s c ñ n:
- PGS.TS Lê H u nh, ngư i hư ng d n và giúp đ tơi trong su t q
trình h c t p nghiên c u và hoàn thành lu n văn.
- Lãnh đ o trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i, khoa Sau ñ i h c, khoa
Kinh t nông nghi p và PTNT, b môn Tài chính cùng tồn th các th y cơ
giáo và cán b cơng nhân viên nhà trư ng đã t o m i đi u ki n cho tơi h c
t p, nghiên c u và hoàn thành lu n văn.
- C c Th ng kê, S Nông nghi p & PTNT t nh H i Dương, các trang tr i
và nh ng ngư i ñã cung c p s li u, tư li u khách quan, t o m i đi u ki n
thu n l i giúp tơi hồn thành lu n văn.
Tơi xin chân thành c m ơn các nhà khoa h c, b n bè, ñ ng nghi p,
ngư i thân ñã ñ ng viên, giúp đ tơi hồn thành lu n văn.
Xin trân tr ng c m ơn!
Tác gi

Tr n Minh ð c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… ii

M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các t vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

1.

M ð U..................................................................................................1

1.1

Tính c p thi t c a ñ tài................................................................1

1.2

M c tiêu nghiên c u .....................................................................2

1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u..................................................2

2.

T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U ...............................................3

2.1

Cơ s lý lu n................................................................................3

2.1.1 Khái ni m v trang tr i và kinh t trang tr i........................................................3
2.1.2 Vai trò và xu hư ng phát tri n kinh t trang tr i.................................................9
2.1.3 ði u ki n ra ñ i và phát tri n c a kinh t trang tr i................................13
2.1.4 Các ñi u ki n đ hình thành và phát tri n kinh t trang tr i trong n n kinh t
th trư ng ............................................................................................................16
2.1.5 Các mơ hình và đ c trưng ch y u c a kinh t trang tr i .................................17
2.1.6 Các ch tiêu ñánh giá trang tr i ..........................................................................18
2.2

Th c ti n phát tri n kinh t trang tr i trên th gi i và Vi t Nam...........21

2.2.1 Nh ng bài h c phát tri n kinh t trang tr i m t s nư c trên th gi i......21
2.2.2 Th c ti n phát tri n kinh t trang tr i Vi t Nam............................................24
2.3

M t s y u t tác ñ ng ñ n phát tri n kinh t trang tr i ................29

2.3.1 Chính sách kinh t tác ñ ng ñ n phát tri n kinh t trang tr i............................29
2.3.2 Khoa h c và cơng ngh tác đ ng ñ n phát tri n kinh t trang tr i ...............31
2.3.3 Ngu n nhân l c tác ñ ng ñ n phát tri n kinh t trang tr i................................32

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… iii


3.

ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U .............34

3.1

ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u ......................................................34

3.1.1 ði u ki n t nhiên..............................................................................................34
3.1.2 ði u ki n kinh t - xã h i...................................................................................35
3.1.3 K t qu phát tri n kinh t - xã h i......................................................................40
3.2

Phương pháp nghiên c u.............................................................42

3.2.1 Các phương pháp ñư c l a ch n trong nghiên c u..........................................42
3.2.2 L a ch n ñi m nghiên c u ................................................................................42
3.2.3 Thu th p, t ng h p và phân tích s li u.............................................................42
4.

K T QU NGHIÊN C U.....................................................................44

4.1

S phát tri n các lo i hình kinh t trang tr i

t nh H i Dương......44

4.1.1 Quá trình phát tri n kinh t trang tr i t nh H i Dương qua các giai đo n...44
4.1.2 Các lo i hình kinh t trang tr i c a t nh H i Dương .........................................47
4.2

So sánh ưu th phát tri n c a các lo i hình kinh t trang tr i
t nh H i Dương .......................................................................49

4.2.1 ðánh giá chung v ưu th phát tri n các lo i hình kinh t trang tr i
t nh H i Dương .......................................................................49
4.2.2 So sánh ưu th chung các lo i hình kinh t trang tr i........................................57
4.2.3 Hi u qu kinh t c a các lo i hình trang tr i theo quy mơ đ t đai ...............61
4.2.4 Hi u qu kinh t c a các lo i hình trang tr i theo quy mơ v n ........................68
4.2.5 Hi u qu kinh t c a các lo i hình trang tr i theo lao đ ng..............................69
4.2.6 Ưu th phát tri n các lo i hình kinh t trang tr i theo các ch tiêu ph n ánh
hi u qu kinh t ..................................................................................................72
4.3

Phương hư ng và các gi i pháp phát tri n các lo i hình KTTT .....75

4.3.1 Phương hư ng phát tri n ...................................................................................75
4.3.2 Các gi i pháp phát tri n kinh t trang tr i theo lo i hình t nh H i Dương..79
5.

K T LU N ............................................................................................85
TÀI LI U THAM KH O

87

PH L C

90

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… iv


DANH M C CÁC T

VI T T T

BQ

Bình quân

BQ/TT

Bình quân/Trang tr i

CC

Cơ c u

HðBT

H i ñ ng B trư ng

KTTT

Kinh t trang tr i

Lð

Lao đ ng

NTTS

Ni tr ng th y s n

SL

S lư ng

SXKD

S n xu t kinh doanh

TW

Trung ương

TT

Trang tr i

UBND

y ban nhân dân

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… v


DANH M C B NG
B ng 3.1 Tình hình s d ng ñ t t nh H i Dương (2005-2007) .......................36
B ng 3.2 Dân s trung bình năm 2007 phân theo gi i tính và phân theo khu v c...38
B ng 3.3 Giá tr s n xu t và cơ c u giá tr s n xu t t nh H i Dương (2005-2007)...41
B ng 4.1 Tình hình phát tri n v s lư ng trang tr i t nh H i Dương qua các năm .46
B ng 4.2 Th ng kê phân lo i trang tr i t nh H i Dương năm 2007 ................48
B ng 4.3 ði u ki n s n xu t c a các lo i hình trang tr i t nh H i Dương
2005-2007 .........................................................................................50
B ng 4.4 Tình hình ngu n v n c a các trang tr i t nh H i Dương (2005-2007)...... 52
B ng 4.5 Tình hình lao đ ng c a lo i hình trang tr i t nh H i Dương
(2005-2007) .......................................................................... 55
B ng 4.6 K t qu s n xu t kinh doanh c a các lo i hình trang tr i t nh H i
Dương (2005-2007)..........................................................................58
B ng 4.7 Quy mơ đ t canh tác c a các lo i hình trang tr i

t nh H i Dương 62

B ng 4.8 So sánh doanh thu và thu nh p theo ñ t ñai c a các lo i hình trang
tr i t nh H i Dương (2005-2007) .....................................................64
B ng 4.9 So sánh ưu th phát tri n c a trang tr i tr ng tr t ñi u tra theo quy
mơ đ t đai, giai đo n 2005-2007......................................................66
B ng 4.10 So sánh ưu th phát tri n c a các lo i hình trang tr i theo quy mô

v n trong 3 năm (2005-2007)

t nh H i Dương .............................68

B ng 4.11 Hi u qu vi c s d ng lao đ ng trong các lo i hình trang tr i trong
3 năm (2005-2007) c a t nh H i Dương ..........................................71
B ng 4.12 Các ch tiêu ph n ánh ưu th phát tri n c a các lo i hình trang tr i
t nh H i Dương giai ño n 2005-2007 theo di n tích........................74

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… vi


1. M

ð U

1.1 Tính c p thi t c a ñ tài
ð t nư c ta th c s ñ i m i t khi v n hành cơ ch kinh t th trư ng có
s qu n lý c a Nhà nư c. Thành qu c a n n kinh t th trư ng ln đi đơi v i
nh ng yêu c u kh t khe c a nó như: nh ng ñi u ki n ñ m b o cho các ho t
ñ ng s n xu t kinh doanh; s n ph m ph i mang tính ch t hàng hố, có ch t
lư ng t t nh t, giá thành r nh t,... ñ s n ph m đó đư c th trư ng ch p nh n.
S n xu t nông nghi p trư c ñây ch y u d a vào nh ng ñi u ki n s n xu t thô
sơ, phương th c s n xu t truy n th ng l c h u, s n ph m làm ra không th ñáp
ng nh ng yêu c u c nh tranh c a th trư ng, ñ i s ng c a ñ i b ph n ngư i
dân ñ t ra m t thách th c l n. Ngh quy t 10 c a TW ð ng (năm 1988) ñánh
d u m t bư c c i cách l n cho ngành s n xu t nơng nghi p. Ngồi vi c giao
ñ t ñ n t n tay ngư i nơng dân, Nhà nư c cịn hình thành nhi u lo i hình s n
xu t khác nhau, theo đó cơng nh n kinh t h nơng dân là ñơn v kinh t t ch .
Trư c s c ép c nh tranh c a kinh t th trư ng, kinh t h cũng có nh ng bư c

chuy n bi n m nh m và k t qu là m t ph n kinh t h phát tri n thành kinh t
trang tr i v i quy mô s n xu t, hình th c s n xu t phù h p hơn v i nh ng yêu
c u c nh tranh c a kinh t th trư ng b i: kinh t trang tr i cho phép ch h m
r ng quy mô s n xu t, có đi u ki n áp d ng ti n b khoa h c k thu t, có cơ s
đ huy ñ ng v n, ch ñ ng hơn trong s n xu t (ít b

nh hư ng b i các đi u

ki n v th i ti t khí h u, môi trư ng, ...). ð c bi t, kinh t trang tr i có th s n
xu t nh ng s n ph m mang tính ch t hàng hố có ch t lư ng cao, giá thành r
nh t phù h p v i nhu c u và tâm lý c a ngư i tiêu dùng. Ngoài ra mơ hình s n
xu t trang tr i cho phép ngư i s n xu t k t h p nhi u hình th c s n xu t khác
nhau, ti t ki m ñư c nguyên li u ñ u vào, quy trình s n xu t, t n d ng ph th i
c a các quy trình s n xu t đ khép kín quy trình s n xu t, t đó có th xây
d ng đư c nh ng mơ hình s n xu t kinh t nông nghi p b n v ng, s n ph m
mang tính ch t hàng hố, an tồn và ch t lư ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 1


Ngày nay, mơ hình s n xu t kinh t trang tr i càng kh ng ñ nh ñư c vai trị,
v trí c a mình b i nh ng thành qu mà nó đem l i trong nh ng năm g n ñây.
H i Dương là t nh ñ ng b ng n m trong vùng kinh t tr ng đi m phía
B c. S phát tri n m nh m c a cơng nghi p, q trình đơ th hóa tác đ ng m nh
đ n s phát tri n nông nghi p c a t nh. Tuy v y, nông nghi p v n là ngành kinh
t quan tr ng ln đư c t nh quan tâm. Trong đó có s quan tâm đ n phát tri n
kinh t trang tr i. Kinh t trang tr i

H i Dương khá phát tri n và ña d ng các

lo i hình. ð th y đư c rõ hơn s phát tri n kinh t trang tr i và các lo i hình
trang tr i

H i Dương, chúng tơi ti n hành nghiên c u ñ tài "So sánh ưu th

phát tri n c a các lo i hình kinh t trang tr i t nh H i Dương ”.
1.2 M c tiêu nghiên c u
1.2.1 M c tiêu chung
So sánh ưu th phát tri n c a các lo i hình kinh t trang tr i

t nh H i

Dương trong th i gian qua, t đó đ xu t phương hư ng, gi i pháp phát tri n
các lo i hình kinh t trang tr i.
1.2.2 M c tiêu c th
Nghiên c u m t s v n ñ lý lu n và th c ti n v kinh t trang tr i.
Phân tích th c tr ng ưu th phát tri n c a các lo i hình kinh t trang tr i
H i Dương.
ð xu t m t s gi i pháp nh m phát tri n kinh t trang tr i H i Dương.
1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
ð i tư ng nghiên c u là trang tr i

t nh H i Dương.

1.3.2 Ph m vi nghiên c u
Ph m vi không gian: ñ tài nghiên c u t i t nh H i Dương.
Ph m vi th i gian: tư li u ph c v cho vi c nghiên c u ñ tài ñư c l y
trong 3 năm 2005-2007.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 2


2. T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U
2.1 Cơ s lý lu n
2.1.1 Khái ni m v trang tr i và kinh t trang tr i
Trong nh ng năm g n ñây

nư c ta, khái ni m v trang tr i ñư c các

cơ quan, các nhà nghiên c u ñưa ra trao ñ i trên các di n đàn và phương ti n
thơng tin đ i chúng. Tuy nhiên, trang tr i v n là m t v n đ m i và khó nh n
th c nên khái ni m v trang tr i và kinh t trang tr i ñư c nhi u tác gi ñưa ra
nhưng v n còn nh ng quan ni m khác nhau v khái ni m này.
Theo tác gi Lê Tr ng: kinh t trang tr i (hay kinh t nông tr i, lâm tr i,
ngư tr i…) là m t hình th c kinh t cơ s c a n n s n xu t xã h i, d a trên cơ
s h p tác và phân công lao ñ ng xã h i bao g m s ngư i lao ñ ng nh t ñ nh
ñ ti n hành ho t ñ ng kinh doanh phù h p v i yêu c u c a kinh t th trư ng
và ñư c nhà nư c “b o h ” [24].
Ngh quy t s 03/2004/NQ – CP ngày 02/02/2000 nêu rõ “Kinh t
trang tr i là hình th c t ch c s n xu t hàng hố nơng nghi p nông thôn, ch
y u d a vào h gia đình, nh m m r ng quy mơ và nâng cao hi u qu s n
xu t trong lĩnh v c tr ng tr t, chăn nuôi, lâm, thu s n” [6]. Nguy n Sinh Cúc
cho r ng: “trang tr i là m t hình th c s n xu t cơ s trong nơng, lâm, ngư
nghi p, có m c đích ch y u là s n xu t hàng hoá, tư li u s n xu t thu c
quy n s h u ho c quy n s d ng c a m t ngư i ch ñ c l p, s n xu t ñư c
ti n hành trên quy mơ ru ng đ t và các y u t s n xu t ñư c t p trung ñ l n
v i cách th c t ch c qu n lý ti n b và trình đ k thu t cao, ho t đ ng t
ch và luôn g n v i th trư ng” [10]. Nguy n Phư ng V ñưa ra khái ni m
“trang tr i là m t hình th c t ch c kinh t trong nông – lâm – ngư nghi p

ph bi n, đư c hình thành trên cơ s kinh t h , nhưng mang tính s n xu t
hàng hố” [29].

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 3


Qua các quan đi m trên, chúng ta có nh n th nh n th c v trang tr i
như sau:
- Trang tr i là m t hình th c t

ch c s n xu t cơ s

trong nông

nghi p, nơng thơn, trang tr i là đơn v tr c ti p s n xu t ra s n ph m v t ch t
cho xã h i, bao g m nơng, lâm, thu s n; đ ng th i quá trình phát tri n kinh
t trang tr i là q trình khép kín v i các khâu s n xu t – ch bi n – tiêu th
s n ph m.
- M c đích s n xu t c a trang tr i là s n xu t hàng hố. ðây là đ c
đi m cơ b n c a trang tr i trong ñi u ki n kinh t th trư ng. H nơng dân nói
chung s n xu t ch y u nh m ñ tho mãn nhu c u tiêu dùng c a mình cịn
trang tr i ch y u là s n xu t hàng hoá theo nhu c u th trư ng.
- Các y u t v t ch t c a s n xu t, trư c h t là ru ng ñ t và ti n v n
trong trang tr i ñư c t p trung v i quy mô nh t ñ nh theo yêu c u c a s n
xu t hàng hố.
- Trang tr i hồn tồn t ch trong các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh,
t l a ch n phương hư ng s n xu t, t ch c s n xu t, ñ n ti p c n th trư ng,
tiêu th s n ph m…
- Ch trang tr i là ngư i có ý chí và năng l c t ch c qu n lý, có kinh
nghi m và ki n th c nh t ñ nh v s n xu t, kinh doanh nông nghi p và

thư ng là ngư i tr c ti p qu n lý trang tr i.
- T ch c qu n lý s n xu t c a trang tr i ti n b hơn so v i nông h và
nhu c u cao hơn v

ng d ng ti n b khoa h c k thu t, ñ ng th i thư ng

xuyên ti p c n v i th trư ng.
- Ph n l n các trang tr i ñ u thuê mư n lao đ ng.
- Các trang tr i có doanh thu và thu nh p vư t tr i so v i h nông dân.
- Tư li u s n xu t thu c quy n s h u ho c quy n s d ng c a ngư i
ch ñ c l p.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 4


ð xác ñ nh m t ñơn v s n xu t cơ s trong nơng nghi p có ph i là
trang tr i hay khơng, thì ph i có tiêu chí đ nh n d ng làm căn c khoa h c.
Tiêu chí nh n d ng trang tr i ph i bao g m 2 m t: m t đ nh tính và m t đ nh
lư ng. M t đ nh tính hàm ch a đ i tư ng ñ xác ñ nh là kinh t trang tr i và
ñ c trưng c a trang tr i. M t ñ nh lư ng bao g m nh ng ch tiêu v lư ng c a
các ñ c trưng đó. ð đơn gi n d v n d ng c n k t h p hai m t ñ nh tính và
ñ nh lư ng trong tiêu chí nh n d ng trang tr i [17].
ð th ng nh t tiêu chí nh n bi t trang tr i, B Nông nghi p và PTNT
và T ng c c Th ng kê đã ra thơng tư liên t ch s 69/2000/TTLT/BNN –
TCTK ngày 23/06/2000 hư ng d n tiêu chí đ xác đ nh kinh t trang tr i.
Ti p đó là thơng tư s 74/2003/TT – BNN ngày 04/07/2003, b sung m c III
c a thông tư liên t ch s 69 năm 2000/TTLT/BNN–TCTK. Tiêu chí đ xác
ñ nh kinh t trang tr i như sau:
(1) ð i tư ng là ngành s n xu t ñư c xem xét ñ xác ñ nh là kinh t
trang tr i

H nông dân, h công nhân viên Nhà nư c và l c lư ng vũ trang ñã
ngh hưu; các lo i h thành th và cá nhân chuyên s n xu t (bao g m nông
nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng thu s n) ho c s n xu t nơng nghi p là chính,
có kinh nghi m các ho t đ ng phi nơng nghi p

nơng thơn.

(2) Các đ c trưng ch y u c a kinh t trang tr i
C.Mác ñã phân bi t ch trang tr i v i ti u nông: "Ngư i ch trang tr i
bán ra th trư ng h u h t s n ph m làm ra, còn ch h gia đình tiêu dùng đ i
b ph n s n ph m làm ra và mua bán càng ít càng t t".
Quy mô s n xu t hàng hố đư c th hi n qua t su t hàng hố là đ c
trưng cơ b n nh t c a kinh t trang tr i. ðây là tiêu chu n hàng ñ u và quan
tr ng nh t ñ phân bi t h nông dân s n xu t ti u nông v i h nông dân s n
xu t theo kinh t trang tr i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 5


- Kinh t trang tr i th c ch t là m t c p đ trong q trình phát tri n
c a kinh t h s n xu t t c p, t túc sang s n xu t hàng hố. Tuy v y gi a
chúng có nh ng ñ c trưng cơ b n sau ñây:
- M c ñích s n xu t c a trang tr i là s n xu t nông, lâm, thu s n hàng
hố v i quy mơ l n.
- M c đ t p trung và chun mơn hố v i các ñi u ki n và y u t s n
xu t cao hơn h n (vư t tr i) so v i s n xu t c a nông h , th hi n

quy mơ

s n xu t như đ t ñai, ñ u con gia súc, lao ñ ng, giá tr nơng, lâm, thu s n

hàng hố.
- Ch trang tr i có ki n th c và kinh nghi m tr c ti p ti n hành s n
xu t, bi t áp d ng các ti n b khoa h c k thu t, ti p nh n chuy n giao công
ngh m i vào s n xu t, s d ng lao đ ng gia đình và th lao đ ng bên ngồi
s n xu t hi u qu cao, có thu nh p vư t tr i so v i kinh t h .
So sánh s khác nhau v m t s ñ c trưng cơ b n gi a kinh t trang
tr i và kinh t h ti u nông t c p, t túc
Tiêu th c

Kinh t trang tr i

Kinh t ti u nông

Ch y u s n xu t đ
bán
Trên di n tích t p trung
đ l n
u c u tích lu v n
l n
Cao, có kh năng áp
d ng phương ti n máy
móc, k thu t, cơng
ngh hi n đ i

Ch y u tho mãn
nhu c u tiêu dùng

5. Kh năng tích lu
s n xu t

Nhi u

Ít

6. Lao đ ng

V a s d ng lao ñ ng
Ch y u s d ng
gia ñình, v a s d ng
lao ñ ng gia ñình
lao đ ng th ngồi

1. M c đích s n xu t
2. Quy mơ di n tích
3. Quy mơ v n
4. Trình đ s n xu t

Manh mún, phân tán
u c u v n í
Th p, mang
tính th cơng.

n ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 6


(3) Tiêu chí đ nh lư ng đ xác đ nh là kinh t trang tr i
M t h s n xu t nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng thu s n ñư c
xác ñ nh là trang tr i ph i ñ t ñư c m t trong hai tiêu chí v giá tr s n lư ng

hàng hố d ch v bình qn m t năm ho c v quy mô s n xu t c a trang tr i.
ð i v i h s n xu t, kinh doanh t ng h p có nhi u lo i s n xu t hàng hoá
c a các ngành nông nghi p, lâm nghi p, thu s n thì tiêu chí đ xác đ nh trang
tr i là giá tr s n lư ng hàng hoá và d ch v bình quân 1 năm.
Giá tr s n lư ng hàng hố và d ch v bình quân 1 năm.
ð i v i các t nh phía B c và duyên h i mi n Trung t 40 tri u ñ ng tr lên.
ð i v i các t nh phía Nam và Tây nguyên t 50 tri u đ ng tr lên.
Quy mơ s n xu t ph i tương ñ i l n và vư t tr i so v i kinh t
nông h tương ng v i t ng ngành s n xu t và vùng kinh t .
* ð i v i trang tr i tr ng tr t.
+ Trang tr i tr ng cây hàng năm.
- T 2 ha tr lên ñ i v i các t nh phía B c và duyên h i mi n Trung
- T 3 ha tr lên đ i v i các t nh phía Nam và Tây Nguyên.
+ Trang tr i tr ng cây lâu năm.
- T 3 ha tr lên ñ i v i các t nh phía B c và Duyên h i mi n Trung.
- T 5 ha tr lên ñ i v i các t nh phía Nam và Tây Nguyên.
- Trang tr i tr ng h tiêu t 0,5 ha tr lên.
+ Trang tr i lâm nghi p: t 10 ha tr lên ñ i v i các vùng trong c nư c.
* ð i v i trang tr i chăn ni.
+ Chăn ni đ i gia súc: trâu, bị,…
- Chăn ni sinh s n, l y s a có thư ng xuyên t 10 con tr lên.
- Chăn nuôi l y th t có thư ng xuyên t 50 con tr lên.
+ Chăn nuôi gia súc: l n, dê, c u …
- Chăn ni t sinh s n có thư ng xuyên ñ i v i l n t 20 con tr lên,
ñ i v i dê, c u t 100 con tr lên.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 7


- Chăn ni l n th t có thư ng xuyên t 100 con tr lên (không k l n

s a), dê th t t 200 con tr lên.
+ Chăn nuôi gia c m: gà, v t, ngan, ng ng,… có thư ng xun t 2.000
con tr lên (khơng tính s ñ u con dư i 7 ngày tu i).
* ð i v i trang tr i nuôi tr ng thu s n: Di n tích m t nư c đ ni
tr ng thu s n có t 2 ha tr lên (riêng đ i v i ni tơm th t theo ki u công
nghi p t 1 ha tr lên).
* ð i v i các lo i s n ph m nông lâm nghi p, nuôi tr ng thu s n có
tính ch t đ c thù như tr ng hoa, cây c nh, tr ng n m, nuôi ong gi ng, thu
s n và thu ñ c s n thì tiêu chí đ xác đ nh là giá tr s n lư ng hàng hoá và
d ch v bình qn 1 năm (tiêu chí a). Ch tiêu th hai là ch tiêu v quy mô
s n xu t c a trang tr i ph n ánh ñ c trưng các y u t s n xu t: ñ t ñai, v n (s
ñ u gia súc, gia c m…).
Tiêu chí xác đ nh trang tr i ch c n ñ t m t trong hai ch tiêu trên và
v n d ng linh ho t trong t ng trư ng h p c th . Trong trư ng h p s n xu t
đã đ nh hình, đã có s n ph m hàng hố thì ch tiêu giá tr s n lư ng hàng hố
đư c đưa vào s d ng đ xác đ nh, cịn trong trư ng h p cơ s s n xu t ñang
trong th i kỳ xây d ng, ki n thi t cơ b n chưa có s n ph m hàng hố thì s
d ng ch tiêu quy mơ s n xu t: ñ t ñai, v n, (s ñ u gia súc, gia c m).
Theo chúng tôi, ch c n ñưa ra ch tiêu giá tr s n lư ng hàng hố d ch
v bình qn 1 năm ho c quy mơ s n xu t đ xác đ nh trang tr i như s ñi u
ch nh c a Thơng tư 74/2003/TT – BNN là đ , b i vì đó là các ch tiêu ph n
ánh y u t quan tr ng nh t c a s n xu t trang tr i. C th là: khi cơ s s n
xu t nơng nghi p đ t ñ n ch tiêu v s n lư ng hàng hố d ch v bình qn 1
năm ho c ch tiêu v quy mơ s n xu t (đ t ñai, s lư ng gia súc, gia c m) theo
tiêu chí c a trang tr i nêu trên thì ngư i ch cơ s s n xu t đó ph i có v n,
trang thi t b s n xu t, trình đ t ch c qu n lý, kh năng ng d ng ti n b

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 8

khoa h c k thu t vào s n xu t và ti p c n th trư ng hơn h n h nông dân
s n xu t t c p, t túc.
M t khác, ch tiêu v giá tr s n lư ng hàng hố, d ch v bình quân 1
năm hi n nay là 40 tri u ñ ng đ i v i các t nh phía B c và Duyên h i mi n
Trung, 50 tri u ñ ng ñ i v i các t nh mi n Nam và Tây Nguyên là hơi th p,
ñ c bi t là sau khi có phong trào “cánh đ ng 50 tri u/ha” và “h có thu nh p
50 tri u ñ ng/năm”. N u ch tiêu này v n ti p t c duy trì thì s d n ñ n s
mâu thu n v i ch tiêu v quy mơ s n xu t và s có s nh m l n gi a trang
tr i và nông h s n xu t gi i, [1], [3], [4].
2.1.2 Vai trò và xu hư ng phát tri n kinh t trang tr i
2.1.2.1 Vai trò c a kinh t trang tr i
Sau g n hai th p k t n t i và phát tri n, v trí kinh t trang tr i gia đình
đã kh ng đ nh trong th c ti n. Trang tr i tr thành hình th c t ch c s n xu t
quan tr ng trong n n nông nghi p th gi i.

các nư c phát tri n, trang tr i

gia đình có vai trị to l n quy t đ nh trong s n xu t nông nghi p, ph n l n s n
lư ng nông s n ph m cung c p cho xã h i ñư c s n xu t ra trong các trang
tr i.

M , trang tr i s d ng 65% qu ñ t nông nghi p, t o ra 70% giá tr

nông s n c nư c.

Tây Âu, h u h t các trang tr i là trang tr i gia đình; nư c

Pháp v i 98.000 trang tr i s n xu t nông s n nhi u g p 2,2 l n so v i nhu c u
trong nư c v i t l hàng hoá v h t c c là 95%, th t s a 70 – 80%, rau qu
trên 70%; Hà Lan có 128.000 trang tr i, riêng tr ng hoa có 1.500 trang tr i,

hàng năm s n xu t 7 t bông hoa và 600 tri u ch u hoa, trong đó 70% dành
cho xu t kh u, bình qn 1 lao đ ng trong trang tr i có th ni 60 ngư i.
các nư c châu Á, Nh t B n v i 4 tri u lao ñ ng

trang tr i (3,7% dân s c

nư c) ñã b o ñ m lương th c và th c ph m cho 125 tri u ngư i (g o 107%,
th t 81%, tr ng 98%, s a 89%, rau qu 76 – 95%, ñư ng 84%); ðài Loan: s n
ph m nông s n do trang tr i t o ra khơng ch đáp ng nhu c u trong nư c mà

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 9


c nhu c u xu t kh u;

Malaixia các trang tr i tr ng cây công nghi p hàng

năm s n xu t ra 4 tri u t n d u c (chi m 75% s n lư ng th gi i), 1,6 – 1,8
tri u t n m cao su, 274.000 t n ca cao, 72.000 t n d a qu và 23.000 t n h
tiêu [12], [13].

nư c ta, kinh t trang tr i phát tri n m nh nh ng năm g n

đây, có nh ng đóng góp to l n cho n n s n xu t nơng nghi p nói riêng và s n
xu t xã h i nói chung, đóng góp này có ý nghĩa tích c c

c 3 m t: kinh t –

xã h i – môi trư ng.
V m t kinh t , trang tr i góp ph n chuy n d ch kinh t , phát tri n các

lo i cây tr ng v t ni có giá tr hàng hố cao, kh c ph c d n tình tr ng phân
tán, manh mún t o nên nh ng vùng chuyên canh, t p trung hàng hoá và thâm
canh cao. M t khác s chuy n d ch cơ c u trang tr i góp ph n thúc đ y phát
tri n cơng nghi p, đ c bi t là cơng nghi p ch bi n và d ch v phát tri n s n
xu t

nông thôn [16], [19], [29]. Th c t cho th y vi c phát tri n kinh t

trang tr i

nh ng nơi có đi u ki n cịn đi li n v i khai thác, s d ng m t cách

ñ y ñ và hi u qu các ngu n l c công nghi p, nông thôn so v i kinh t h .
Do v y, vi c phát tri n kinh t trang tr i góp ph n tích c c thúc đ y s tăng
trư ng và phát tri n c a nông nghi p và kinh t nông thôn [5].
V m t xã h i, phát tri n kinh t trang tr i góp ph n quan tr ng làm
tăng s h giàu trong nông thôn, t o thêm vi c làm và tăng thu nh p cho m t
s b ph n dân cư nơng thơn. ði u này có ý nghĩa r t l n trong v n ñ gi i
quy t vi c làm cho lao đ ng nơng nghi p và xố đói gi m nghèo

nơng thơn,

m t trong nh ng v n ñ b c xúc c a nông nghi p nông thôn nư c ta hi n nay.
M t khác phát tri n kinh t trang tr i cịn thúc đ y phát tri n k t c u h t ng
nông thôn và t o ra th h nông dân ki u m i mà ch trang tr i là các ñ i di n
tiêu bi u có đ c đi m là: có ki n th c k thu t, có ý chí quy t tâm cao, có tính
h p tác cao, có kh năng t ch c s n xu t nông nghi p, là t m gương đ các
h nơng dân noi theo [16], [20], [29]. Như v y, chúng ta có th th y r ng phát

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 10

tri n kinh t trang tr i góp ph n tích c c vào vi c gi i quy t các v n ñ xã h i
và ñ i m i b m t xã h i nông thôn nư c ta.
V m t môi trư ng, kinh t trang tr i càng phát tri n thì nh ng di n tích
đ t tr ng, đ i núi tr c, di n tích đ t cịn hoang hố ngày càng co h p và đưa
vào s n xu t nơng, lâm, ngư nghi p [29]. ði u đó có nghĩa là vi c tr ng r ng,
b o v r ng, ph xanh ñ t tr ng, ñ i núi tr c, s d ng hi u qu tài nguyên ñ t
luôn tăng lên cùng v i s phát tri n c a kinh t trang tr i. Như v y phát tri n
trang tr i góp ph n tích c c vào vi c c i t o, b o v mơi trư ng sinh thái đ t.
2.1.2.2 Xu hư ng phát tri n c a kinh t trang tr i.
Tích t t p trung s n xu t: sau khi hình thành, nhìn chung các trang tr i
v n di n ra q trình tích t và t p trung s n xu t. Tuy nhiên, tính ch t, m c đ
tích t và t p trung lúc này là hồn tồn khơng gi ng như tích t và t p trung các
y u t s n xu t c a nơng h đ hình thành trang tr i. Tích t và t p trung s n
xu t c a trang tr i lúc này nh m m r ng quy mô s n xu t, nâng cao hi u qu
s n xu t kinh doanh ñ ñ ng v ng và phát tri n trong cơ ch th trư ng.
Tích t và t p trung trong các trang tr i ch y u tích t v n và
nơi có đi u ki n thì bao g m c t p trung ru ng đ t. Tích t v n

nh ng
đây th c

ch t là tích lu v n, làm tăng v n t có c a trang tr i ñ ñ u tư, m ru ng s n
xu t ch y u là ñ u tư theo chi u sâu, t c là thâm canh, ng d ng ti n b
khoa h c k thu t vào s n xu t.

nh ng nơi có đi u ki n như: trung du mi n

núi, ñ m phá ven bi n, trang tr i v n có xu hư ng m r ng quy mơ di n tích

b ng vi c khai phá ñ t hoang, nh n ñ u th u s

d ng ñ t, nh n chuy n

như ng, thuê ñ t ñ s n xu t [16], [29]. ðây là xu hư ng phát tri n trang tr i,
tuỳ theo ñi u ki n c th t ng nơi mà có chính sách và bi n pháp tác ñ ng,
ñi u ti t phù h p nh m thúc ñ y kinh t trang tr i phát tri n.
Chun mơn hố s n xu t: trong n n s n xu t hàng hố, chun mơn
hố s n xu t là xu hư ng phát tri n t t y u. Nhưng do ñ c ñi m s n xu t trang

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 11


tr i g p r i ro cao v khí h u th i ti t, giá c , th trư ng khơng n đ nh, do đó
chun mơn hố trong các trang tr i ph i k t h p v i s n xu t ña d ng m t
cách h p lý m i có th khai thác hi u qu các ngu n l c: ñ t đai, khí h u, cơ
s v t ch t k thu t, s c lao ñ ng, ñ ng th i h n ch ñư c các r i ro v thiên
tai và bi n ñ ng c a th trư ng. Xu hư ng s n xu t chun mơn hố c a trang
tr i có đ c ñi m sau: trên cơ s phân vùng quy ho ch c a c nư c, c a t ng
vùng và đ a phương, các trang tr i b trí s n xu t m t s s n ph m hàng hố
chính có giá tr cao phù h p v i nhu c u c a th trư ng và ñi u ki n s n xu t
c a mình; d a vào các s n ph m hàng hố chính, k t h p v i s n xu t m t s
s n ph m b sung ñ h tr cho s n ph m chính, ñ ng th i s d ng có hi u
qu các ngu n l c s n xu t như ñ t ñai, v n, lao ñ ng, tư li u s n xu t c a
trang tr i [19]. K t qu c a s phát tri n theo xu hư ng trên là s ra ñ i nhi u
trang tr i chun mơn hố s n xu t có hi u qu cao như: các trang tr i chuyên
môn hoá cà phê, cao su, cây ăn qu , chè, rau hoa qu cao c p, thu s n, chăn
nuôi bò s a, gia c m và l n…
Nâng cao trình đ k thu t, thâm canh hố s n xu t: q trình tích t ,
t p trung và m r ng quy mơ s n xu t địi h i các trang tr i ph i nâng cao

trình ñ k thu t và thâm canh s n xu t, xu hư ng nâng cao trình đ k thu t
và thâm canh s n xu t là xu hư ng t t y u g n li n v i s nâng cao năng su t
lao ñ ng, năng su t cây tr ng, v t nuôi. Trang tr i khơng th m r ng di n tích
v i quy mô hàng ch c ha, ho c phát tri n đàn l n, trâu bị lên t i hàng trăm,
hàng nghìn con b ng lao đ ng th cơng và trang thi t b k thu t th p kém.
ð nâng cao trình đ k thu t và thâm canh hoá s n xu t, các trang tr i
ph i ñ u tư xây d ng và phát tri n cơ s v t ch t k thu t cho s n xu t, tăng
cư ng áp d ng ti n b khoa h c k thu t, ñ c bi t là công ngh sinh h c. M t
khác, ph i k t h p xây d ng cơ s v t ch t trên ñ a bàn c a vùng ch ng h n như
vi c xây d ng kênh mương, đư ng giao thơng, đư ng đi n… Khơng th khép
kín trong trang tr i mà ph i g n v i c vùng theo quy ho ch th ng nh t [17].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 12


H p tác và c nh tranh: Các trang tr i trong s n xu t hàng hoá ph i h p
tác và liên k t v i nhau và v i nh ng ñơn v t ch c kinh t khác.
Trư c h t trang tr i ph i h p tác v i các trang tr i ñ giúp nhau gi i
quy t t t hơn nh ng v n ñ s n xu t kinh doanh; v i các cơng ty đ mua v t
tư, thu c b o v th c v t, nư c tư i; v i các t ch c thương m i – d ch v ñ
tiêu th s n ph m. M t khác, có nh ng khó khăn mà b n thân t ng trang tr i
không kh c ph c ñư c như: v v n, trang thi t b s n xu t, khoa h c k thu t,
địi h i ph i liên k t v i các t ch c, trang tr i khác ñ th c hi n xây d ng
đư ng giao thơng, h th ng thu l i, ch bi n tiêu th s n ph m. ði đơi v i
h p tác c nh tranh gi a các trang tr i v i các thành ph n kinh t khác di n ra
r t quy t li t ñ tiêu th s n ph m nh m tích lu tái s n xu t m r ng là m c
đích trang tr i. Mu n v y, các trang tr i ph i nâng cao kh năng c nh tranh
trên th trư ng b ng cách không ng ng nâng cao ch t lư ng s n ph m, s
d ng h p lý các ngu n l c s n xu t [19].
2.1.3 ði u ki n ra ñ i và phát tri n c a kinh t trang tr i

T th c ti n phát tri n kinh t trang tr i

nư c ta có th nêu lên m t s

đi u ki n cơ b n đ hình thành và phát tri n kinh t trang tr i dư i ñây:
Kinh t trang tr i là s n ph m t t y u c a q trình cơng nghi p hố,
đư c hình thành và phát tri n

các nư c công nghi p phát tri n, các nư c

đang phát tri n đi lên cơng nghi p hố. Nó là đ i qn t ch s n xu t nơng
s n hàng hố

các nư c cơng nghi p phát tri n và là đ i xung kích trong s n

xu t nơng s n hàng hố

các nư c ñang phát tri n. Kinh t trang tr i

m t

qu c gia đư c hình thành và phát tri n khi h t nh ng ñi u ki n c n và ñ .
- ði u ki n c n ñ i v i trang tr i (ñi u ki n vĩ mơ):
Qu c gia đó ph i có n n kinh t đã chun mơn hố ho c trong q
trình cơng nghi p hố.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 13


M i qu c gia có n n kinh t th trư ng hồn ch nh, trong đó th trư ng

nơng nghi p đ u vào, đ u ra đ u là hàng hố.
Nhà nư c cơng nh n và khuy n khích phát tri n kinh t trang tr i.
- ði u ki n ñ ñ i v i kinh t trang tr i:
Có m t b ph n dân cư có nguy n v ng, s thích ho t đ ng s n xu t
nơng s n hàng hố, ho t đ ng kinh doanh trang tr i.
Ngư i ch ph i có trình đ ki n th c qu n lý kinh t trang tr i, s n xu t
hàng hố.
Có ti m năng v tư li u s n xu t kinh doanh (v n, ñ t ñai, thi t b ).
V n s n xu t bao g m v n t có, v n ñi vay. Trong ñó v n t có ph i
chi m ph n l n, ph i có đ v n thì các ý đ c a ch m i có kh năng th c thi.
Cịn đ t đai là ñi u ki n quan tr ng, là ti n đ cho vi c hình thành trang tr i.
Khơng có đ t đai thì khơng th coi là s n xu t nơng nghi p. Nh ng đi u ki n
trên khơng địi h i ph i th t đ y đ , đ ng b , hồn ch nh ngay t đ u mà có
s bi n đ ng và phát tri n qua t ng giai ño n.
Vi t Nam, s ra đ i c a hình th c kinh t trang tr i gia đình đư c b t
ngu n t các chính sách đ i m i kinh t nói chung và chuy n đ i cơ c u nơng
nghi p nơng thơn nói riêng trong nh ng năm g n ñây.
Ch th 100 c a Ban Bí thư (31/10/1981) v khốn s n ph m ñ n nhóm
và ngư i lao ñ ng cho phép gia đình ch đ ng s d ng m t ph n lao ñ ng và
thu nh p, song chưa thay đ i gì v quan h s h u v tư li u s n xu t, v n gi
ch đ phân ph i theo ngày cơng. Ti p ñ n là Ngh quy t 10 c a B Chính tr
(5/4/1988) đã nâng cao m c t ch kinh doanh c a h xã viên trên c 3 m t.
Tư li u s n xu t ñư c giao khốn ru ng đ t t 15 năm tr lên, không b h n
ch vi c mua s m tư li u khác, trâu bị và nhi u cơng c lao ñ ng thu c tài
s n t p th ñư c chuy n thành s h u c a xã viên, t ch c lao ñ ng, t ñ m
nh n ph n l n các khâu trong quy trình s n xu t và phân ph i (ngồi ph n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 14

ñóng góp và trao ñ i tho thu n v i các h p tác xã, xã viên ñư c hư ng tồn
b ph n thu nh p cịn l i, xố b ch đ h p tác phân ph i theo ngày cơng).
T ch ch đư c làm ch ph n kinh t gia đình v i tính ch t ch th ph , qua
''khốn 100 đ n khốn 10", h xã viên đã tr thành ch th chính trong s n
xu t nông nghi p. ð ng th i v i vi c th a nh n h gia đình nơng dân là m t
đơn v kinh t t ch , ð ng và Nhà nư c t ng bư c t o d ng môi trư ng th
ch thu n l i cho kinh t h gia ñình t do phát tri n s n xu t và d ch v , bình
đ ng trong các quan h kinh t . Xác ñ nh n n kinh t nư c ta t n t i nhi u
thành ph n kinh t cùng tham gia s n xu t phát tri n theo cơ ch th trư ng có
s

qu n lý c a Nhà nư c. Lu t ð t đai đư c Qu c h i thơng qua ngày

14/7/1993 th c hi n vi c giao ñ t lâu dài trong h nông dân, th a nh n nơng
dân có 5 quy n s d ng đ t. Ngồi ra Nhà nư c cịn ban hành các chính sách,
các chương trình, d án nh m h tr v n cho các h nông dân làm giàu và
phát tri n kinh t như: Ngh ñ nh 14/CP 1993 v cho vay v n s n xu t Nông Lâm nghi p ñ n h s n xu t. Quy t ñ nh 327… r i Ngh quy t Trung ương 5
(khoá VII), Ngh quy t Trung ương 1 (Khố VIII) đã v ch ra đư ng l i chi n
lư c, t o ra bư c ngo t cơ b n cho s ñ i m i và phát tri n nông nghi p, nông
thôn như phát tri n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n, chuy n d ch cơ c u kinh
t nông nghi p, nông thôn như phát tri n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n,
chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p, nông thôn theo hư ng cơng nghi p
hố, hi n đ i hố; g n tăng trư ng kinh t v i phát tri n b n v ng và toàn di n
kinh t - xã h i

ñ a phương. ðư ng l i chi n lư c trên đã gi i phóng và phát

huy tri t ñ m i ti m năng kinh t h gia đình nơng dân trong đi u ki n kinh t
th trư ng, chu n b nh ng đi u ki n chín mu i cho s ra đ i c a m t hình th c
kinh t m i: kinh t trang tr i.

ð n nay, kinh t trang tr i đã đư c hình thành và phát tri n trên kh p các
vùng c a c nư c, ñ c bi t phát tri n m nh

mi n Nam, trung du và mi n núi,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 15


ven bi n. ðã xu t hi n mơ hình trang tr i như: trang tr i thu n nông, trang tr i
thu n lâm nghi p, trang tr i chuyên chăn nuôi, trang tr i chuyên nuôi tr ng thu
s n, trang tr i phát tri n t ng h p nông lâm nghi p, nông ngư nghi p, nông lâm ngư
nghi p, k t h p v i công nghi p - ti u th công nghi p ho c d ch v , [9], [18].
2.1.4 Các ñi u ki n đ hình thành và phát tri n kinh t trang tr i trong n n
kinh t th trư ng
2.1.4.1 Nh ng đi u ki n v mơi trư ng kinh t và pháp lý
Có mơi trư ng pháp lý thu n l i cho s hình thành và phát tri n c a
kinh t trang tr i, trư c h t là s cơng nh n đ a v pháp lý c a các trang tr i
trong h th ng nơng nghi p; ti p đ n là t o hành lang và khuôn kh pháp lý
phù h p cho kinh t trang tr i.
Có qu ru ng đ t c n thi t và có chính sách ñ ru ng ñ t t p trung cho
nh ng ngư i có kh năng và đi u ki n phát tri n kinh t trang tr i.
Có s tác đ ng và h tr c a cơng ngh ch bi n nông s n. Trong nhi u
trư ng h p cơng nghi p ch bi n có nh hư ng quy t đ nh t i s hình thành
và phát tri n c a kinh t trang tr i trên m t vùng.
Có s phát tri n nh t ñ nh c a cơ s h t ng, k thu t và trư c h t là h
th ng đư ng giao thơng.
Có s hình thành các vùng s n xu t nơng nghi p chun mơn hố.
Có s phát tri n nh t ñ nh c a các hình th c liên k t kinh t trong nơng
nghi p. ði u ki n này có ý nghĩa quan tr ng ñ i v i hi u qu s n xu t kinh
doanh c a t ng trang tr i.

2.1.4.2 Các đi u ki n v phía trang tr i
Ch trang tr i ph i có ý chí và quy t tâm làm giàu t ngh nông. ðây là
đi u ki n ch quan có ý nghĩa h t s c quan tr ng ñ i v i vi c hình thành và
phát tri n kinh t trang tr i.
Ch trang tr i ph i có s tích lu nh t ñ nh v kinh nghi m s n xu t, có
tri th c và năng l c nh t ñ nh v t ch c s n xu t kinh doanh.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 16


Ph i có s t p trung t i quy mơ nh t đ nh v các y u t v t ch t c a s n
xu t, trư c h t là ru ng ñ t và ti n v n.
Qu n lý s n xu t c a trang tr i ph i d a trên cơ s h ch tốn và phân
tích kinh doanh.
2.1.5 Các mơ hình và đ c trưng ch y u c a kinh t trang tr i
Vùng mi n núi: cây tr ng chính là cây cơng nghi p dài ngày, cây ñ c s n,
cây ăn qu k t h p v i cây lâm nghi p và phát tri n chăn ni đ i gia súc.
Vùng trung du: đ a hình th p hơn, đ t đai x u hơn nên vi c phát tri n
kinh t cũng c n g n v i c i t o ñ t và ch ng xói mịn. T p trung vào phát
tri n cây công nghi p dài ngày, cây ăn qu và cây nguyên li u cho nhà máy,
k t h p v i s n xu t lư ng th c và chăn nuôi.
Vùng ven bi n: xây d ng các mơ hình trang tr i ni tr ng thu s n và
cây ăn qu .
* Nh ng mơ hình ch y u
Mơ hình nơng tr i.
Mơ hình lâm tr i.
Mơ hình ngư tr i.
Mơ hình nơng - lâm tr i (t c là trang tr i nông - lâm).
Mô hình trang tr i nơng - lâm - d ch v .
Mơ hình trang tr i hoa, sinh v t c nh.

Nh ng mơ hình trang tr i g i theo tên s n ph m hàng hoá ho c s n
ph m hàng hố chính.
* Các đ c trưng ch y u c a KTTT
(1) M c đích s n xu t c a trang tr i là s n xu t nơng, lâm, thu s n
hàng hố v i quy mơ l n.
(2) M c đ t p trung hố và chun mơn hố các đi u ki n và y u t s n
xu t cao hơn h n (vư t tr i) so v i s n xu t c a nông h , th hi n

quy mơ s n

xu t như: đ t đai, đ u con gia súc, lao đ ng, giá tr nơng lâm thu s n hàng hoá.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 17


(3) Ch trang tr i có ki n th c và kinh nghi m tr c ti p ñi u hành s n
xu t, bi t áp d ng ti n b khoa h c - k thu t, ti p nh n chuy n giao công
ngh m i vào s n xu t; s d ng lao ñ ng gia đình và th lao đ ng bên ngồi
s n xu t hi u qu cao, có thu nh p vư t tr i so v i kinh t h .
* M c tiêu c a KTTT
(1) M c tiêu trung tâm là l i nhu n c a trang tr i
(2) M c tiêu cung ng hàng hoá cho nhu c u xã h i (bao g m c xu t
kh u) cũng là th c hi n m c tiêu “ích nư c, l i nhà”.
(3) M c tiêu mơi trư ng, ph n nh nh ng đi u ki n t nhiên, kinh t ,
xã h i trong đó sinh v t (bao g m c con ngư i), sinh t n và phát tri n ngày
càng t t hơn.
(4) Chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p, nông thôn theo hư ng s n
xu t hàng hố, t n d ng đ t tr ng, ñ i núi tr c, di n tích m t nư c hoang hố.
(5) Gi i quy t vi c làm cho lao đ ng nơng thơn. Huy ñ ng t i ña ngu n
v n nhàn r i trong dân và v n t nhi u ngu n khác.

2.1.6 Các ch tiêu ñánh giá trang tr i
Căn c vào đ c đi m và tình hình phát tri n kinh t trang tr i

Vi t

Nam, có th ñưa m t s ch tiêu ñ ph n ánh và ñánh giá th c tr ng c a kinh
t trang tr i trong quá trình nghiên c u:
2.1.6.1 Các ch tiêu ph n ánh các y u t s n xu t
ð t đai bình qn m t trang tr i.
V n s n xu t bình quân m t trang tr i.
Lao đ ng bình qn m t trang tr i.
Cơ c u lao ñ ng theo lo i lao đ ng (lao đ ng gia đình và lao đ ng th ngồi).

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 18