Luận văn hoàn thiện hệ thống quản lý tài sản cố định tại viễn thông vĩnh phúc

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------------------------

NGÔ ANH ð C

HOÀN THI N H TH NG QU N LÝ TÀI S N
C

ð NH T I VI N THÔNG VĨNH PHC

Luận văn thạc sĩ QU N TR KINH DOANH

Chuyờn ngnh: QU N TR KINH DOANH
Mã s : 60.34.05

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. NGUY N ðÌNH H U

HÀ N I – 2011


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan, đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. T t c các
ngu n s li u và k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và chưa h dùng ñ
b o v m t h c v khoa h c nào. Các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñã
ñư c ch rõ ngu n g c.

Tác gi lu n văn

Ngô Anh ð c

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

i


L I C M ƠN

Xin ñư c chân thành c m ơn ban Lãnh ñ o trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà n i, Vi n Sau ñ i h c cùng các cán b , gi ng viên ñã gi ng d y,
hư ng d n, giúp đ tơi trong su t q trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành
b n lu n văn t t nghi p.
ð c bi t, tôi xin đư c bày t lịng bi t ơn sâu s c ñ n Th y giáo PGS.
TS. Nguy n ðình H u - là giáo viên tr c ti p hư ng d n và giúp đ tơi hồn
thành lu n văn này.
Tôi xin trân tr ng c m ơn s giúp đ nhi t tình c a Ban lãnh đ o Vi n
thơng Vĩnh Phúc, các chun viên Phịng K tốn th ng kê tài chính, Phịng
T ch c, Phịng Kĩ thu t…và tồn th cán b cơng nhân viên Vi n thơng
Vĩnh Phúc đã t o đi u ki n cho tôi thu th p s li u, nh ng thơng tin c n thi t
đ hồn thành lu n văn.
C m ơn gia đình cùng tồn th b n bè ñã ñ ng viên và giúp đ tơi trong
q trình h c t p và th c hi n lu n văn.
Dù ñã h t s c c g ng, song ch c ch n lu n văn khơng tránh kh i
nh ng thi t sót, tơi r t mong nh n đư c s chia s và nh ng ý ki n đóng góp
q báu!
Xin chân thành c m ơn!
Tác gi lu n văn

Ngô Anh ð c

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

ii


M CL C
L I CAM ðOAN ...............................................................................................i
L I C M ƠN ................................................................................................... ii
M C L C........................................................................................................ iii
DANH M C CH

VI T T T ........................................................................vi

DANH M C B NG BI U ............................................................................ vii
DANH M C SƠ ð ..................................................................................... viii
PH N I: ð T V N ð ...................................................................................1
1.1. S

C N THI T C A VI C NGHIÊN C U ð TÀI .............................1

1.2. M C TIÊU NGHIÊN C U ð TÀI .........................................................2
1.2.1. M c tiêu chung:........................................................................................2
1.2.2. M c tiêu c th :........................................................................................2
1.3. ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U............................................2
1.3.1. ð i tư ng nghiên c u: .............................................................................2
1.3.2. Ph m vi nghiên c u..................................................................................2
1.4. NH NG ðÓNG GÓP C A ð TÀI .........................................................3
PH N II: CƠ S

LÝ LU N V H TH NG QU N LÝ TSCð TRONG

DOANH NGHI P ............................................................................................4
2.1. NH NG V N ð CƠ B N V TSCð TRONG DOANH NGHI P ......4
2.1.1. Khái ni m TSCð......................................................................................4
2.1.2. ð c ñi m TSCð .......................................................................................5
2.1.3. Phân lo i và k t c u TSCð ......................................................................6
2.1.4. ðánh giá TSCð ......................................................................................10
2.1.5. Kh u hao và các phương pháp tính kh u hao TSCð.............................14
2.2. H TH NG QU N LÝ TSCð TRONG DOANH NGHI P ..................17
2.2.1. Khái ni m v h th ng qu n lý TSCð ...................................................17
2.2.2. Nguyên t c qu n lý TSCð .....................................................................18
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

iii


2.2.3. N i dung cơ b n c a t ch c qu n lý TSCð trong doanh nghi p .........19
2.2.4. S d ng h ch toán k toán trong qu n lý TSCð ...................................28
2.3. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH QU N LÝ VÀ S

D NG TSCð TRONG

DOANH NGHI P............................................................................................30
2.3.1. Ch tiêu v k t qu ..................................................................................30
2.3.2. Ch tiêu v hi u qu ................................................................................32
PH N III: ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U................................................................................................34
3.1. ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U ...................................................34
3.1.1. V trí, q trình hình thành và phát tri n c a Vi n thông Vĩnh Phúc ........34
3.1.2. H th ng b máy qu n lý chung c a Vi n thông Vĩnh Phúc.................35

3.1.3. T ch c b máy k tốn c a Vi n thơng Vĩnh Phúc .............................37
3.1.4. Tình hình lao đ ng c a Vi n thơng Vĩnh Phúc......................................38
3.1.5. Tình hình tài s n và ngu n v n c a Vi n thông Vĩnh Phúc ..................40
3.1.6. K t qu SXKD c a Vi n thông Vĩnh Phúc............................................42
3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U.............................................................44
3.2.1. Phương pháp quan sát ............................................................................44
3.2.2. Phương pháp thu th p s li u.................................................................44
3.2.3. Phương pháp th ng kê, đánh giá và phân tích th c ti n ........................44
3.2.4. Phương pháp chuyên gia chuyên kh o...................................................44
PH N IV: K T QU NGHIÊN C U .........................................................45
4.1. TH C TR NG H TH NG QU N LÝ TSCð T I VI N THÔNG
VĨNH PHÚC ....................................................................................................45
4.1.1. ð c ñi m TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc ...........................................45
4.1.2. Qu n lý bi n ñ ng tăng TSCð...............................................................49
4.1.3. Qu n lý bi n ñ ng gi m TSCð..............................................................56
4.1.4. Qu n lý kh u hao TSCð ........................................................................58
4.1.5. Qu n lý công tác nâng c p, s a ch a TSCð..........................................61
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

iv


4.1.6. Qu n lý cơng tác ki m kê, đánh giá l i TSCð.......................................62
4.1.7. S d ng công c k toán trong qu n lý TSCð ......................................63
4.1.8. Hi u qu s d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc ..............................67
4.2. ðÁNH GIÁ H TH NG QU N LÝ TSCð T I VI N THÔNG
VĨNH PHÚC ...................................................................................................72
4.2.1. Qu n lý bi n ñ ng tăng TSCð:..............................................................72
4.2.2. Qu n lý bi n ñ ng gi m TSCð:.............................................................74
4.2.4. Qu n lý công tác nâng c p, s a ch a TSCð: ........................................76

4.2.5. Qu n lý cơng tác ki m kê, đánh giá l i TSCð:......................................77
4.2.6. S d ng công c k tốn trong qu n lý TSCð: .....................................78
4.2.7. Phân tích ngun nhân c a h n ch , y u kém .......................................81
4.3. M T S GI I PHÁP NH M HOÀN THI N H TH NG QU N LÝ
TSCð T I VI N THÔNG VĨNH PHÚC........................................................84
4.5.1. Gi i pháp kh c ph c t n t i....................................................................85
4.5.2. Gi i pháp ñ nh hư ng th c hi n trong dài h n ......................................87
PH N V: K T LU N VÀ KI N NGH ......................................................97
5.1. K T LU N ...............................................................................................97
5.2. KI N NGH ..............................................................................................98
5.2.1 Ki n ngh ñ i v i Nhà nư c....................................................................98
5.2.2. Ki n ngh ñ i v i T p đồn BCVT Vi t Nam .......................................98
5.2.3. Ki n ngh ñ i v i Vi n thông Vĩnh Phúc .............................................98
DANH M C TÀI LI U THAM KH O....................................................100
PH L C…………………………………………………………………..101

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

v


DANH M C CH

VI T T T

BCTC

Báo cáo tài chính

BCVT

Bưu chính vi n thơng

BTC

B tài chính

KHCB

Kh u hao cơ b n

SXKD

S n xu t kinh doanh

TLLð

Tư li u lao ñ ng

TSCð

Tài s n c ñ nh

XDCB

Xây d ng cơ b n

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

vi

DANH M C B NG BI U
B ng 1: H s ñi u ch nh TSCð theo th i gian s d ng.................................16
B ng 2: Tình hình lao đ ng c a Vi n thơng Vĩnh Phúc..................................39
B ng 3: Tình hình tài s n và ngu n v n c a Vi n thông Vĩnh Phúc...............41
B ng 4: K t qu s n xu t kinh doanh c a Vi n thông Vĩnh Phúc...................43
B ng 5: Phân lo i TSCð c a Vi n thơng Vĩnh Phúc theo hình thái bi u hi n
(31/12/2010)......................................................................................................46
B ng 6: Phân lo i TSCð c a Vi n thông Vĩnh Phúc theo ngu n hình thành
(31/12/2010)......................................................................................................47
B ng 7: Phân lo i TSCð c a Vi n thơng Vĩnh Phúc theo tình hình s d ng
(31/12/2010)......................................................................................................47
B ng 8: B ng phân tích hình th c hi n k ho ch ñ u tư TSCð năm 2010 .....55
B ng 9: B ng phân tích hình th c hi n k ho ch kh u hao TSCð năm 2010 60
B ng 10: B ng t ng h p tăng gi m TSCð năm 2010 .....................................68
B ng 11: B ng phân tích tình hình s d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc71

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

vii


DANH M C SƠ ð
Sơ ñ 1: Sơ ñ t ch c b máy qu n lý t i Vi n thơng Vĩnh Phúc .................36
Sơ đ 2: Cơ c u t ch c phịng K tốn th ng kê tài chính.............................38
Sơ đ 3: Quy trình hình thành TSCð t XDCB t i Vi n thơng Vĩnh Phúc....50
Sơ đ 4: Quy trình mua s m TSCð t i Vi n thơng Vĩnh Phúc .......................51
Sơ đ 5: Quy trình thanh lý (như ng bán) TSCð t i vi n thông Vĩnh Phúc ........56

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

viii


PH N I
ð TV Nð
1.1. S

C N THI T C A VI C NGHIÊN C U ð TÀI
Tài s n c ñ nh là m t b ph n cơ b n t o nên cơ s v t ch t k thu t

c a n n kinh t qu c dân, ñ ng th i là y u t cơ b n nh t c a v n kinh doanh.
TSCð gi vai trị đ c bi t quan tr ng trong quá trình s n xu t. ð i v i các
doanh nghi p, TSCð là ñi u ki n c n thi t ñ gi m nh s c lao ñ ng, nâng
cao năng su t lao ñ ng và ch t lư ng s n ph m. TSCð còn th hi n cơ s v t
ch t k thu t, trình đ , cơng ngh , năng l c và th m nh c a doanh nghi p
trong vi c phát tri n s n xu t kinh doanh. Vì th , TSCð ln ln g n li n
v i m i th i kỳ phát tri n c a doanh nghi p.
Cùng v i s phát tri n không ng ng c a khoa h c k thu t, TSCð c a
các doanh nghi p cũng ngày càng đư c tăng cư ng v quy mơ và ch t lư ng.
Th c t đó đã t o ra kh năng thu n l i thúc ñ y s n xu t phát tri n. Kh năng
y có tr thành hi n th c hay khơng cịn ph thu c vào tình hình qu n lý và
s d ng TSCð. Mu n ñ t ñư c yêu c u nâng cao hi u qu s d ng TSCð rõ
ràng ph i xây d ng và v n hành m t h th ng qu n lý ñ ng b và duy trì s
ho t đ ng h u hi u c a chúng. H th ng đó có th bao g m mơ hình t ch c,
chi n lư c ñ u tư và tái ñ u tư, cơng tác qu n tr , hồn thi n các cơng c qu n
lý như k tốn, th ng kê, h th ng ki m soát n i b ,…
Vi c tìm hi u và lu n gi i nh ng v n ñ liên quan ñ n qu n lý, s d ng
TSCð trong ñi u ki n th trư ng ñã và ñang ñ t ra nhi u v n đ hóc búa ph i

gi i quy t. Th i gian qua nhi u ý ki n ñóng góp ñã ñư c ñưa ra bàn lu n,
nhi u gi i pháp ñã ñư c nghiên c u, v n d ng t ra có hi u qu nh t đ nh.
Tuy nhiên khơng ph i đã h t nh ng t n t i, vư ng m c, địi h i ph i ti p t c
tìm ra phương hư ng hoàn thi n.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

1


Nh n th c đư c vai trị quan tr ng c a TSCð trong ho t ñ ng s n xu t
kinh doanh c a ñơn v , v i mong mu n đư c đóng góp vào vi c nâng cao
nh n th c và tìm gi i pháp hoàn thi n h th ng qu n lý TSCð nh m nâng cao
hi u qu s d ng TSCð t i doanh nghi p, tác gi ñã ch n đ tài:
“Hồn thi n h th ng qu n lý tài s n c ñ nh t i Vi n thông Vĩnh Phúc”
1.2. M C TIÊU NGHIÊN C U ð TÀI
1.2.1. M c tiêu chung:
Góp ph n nh n th c rõ nh ng tư tư ng ch ñ o chi ph i h th ng qu n
lý TSCð, công tác qu n lý TSCð và gi i pháp hoàn thi n h th ng qu n lý
TSCð, nâng cao hi u qu s d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc.
1.2.2. M c tiêu c th :
- Góp ph n h th ng hóa cơ s lý lu n v h th ng qu n lý TSCð.
- ðánh giá th c tr ng h th ng qu n lý TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc.
- ðưa ra m t s gi i pháp và ý ki n đ xu t nh m hồn thi n h th ng qu n lý
và nâng cao hi u qu s d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc.
1.3. ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
1.3.1. ð i tư ng nghiên c u:
- Nh ng lý lu n v h th ng qu n lý TSCð t i doanh nghi p.
- N i dung chi n lư c phát tri n Vi n thông Vĩnh Phúc.
- H th ng qu n lý TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc.
1.3.2. Ph m vi nghiên c u

- Ph m vi n i dung:
ð tài t p trung nghiên c u m t s n i dung ch y u sau:
+ H th ng t ch c và qu n lý TSCð t i Vi n thơng Vĩnh Phúc.
+ Tình hình th c hi n qu n lý và s d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh
Phúc.
+ Hi u qu s d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

2


- Ph m vi không gian: t i Vi n thông Vĩnh Phúc
ð a ch : S 2 Ngô Quy n - Thành ph Vĩnh Yên - T nh Vĩnh Phúc.
- Ph m vi th i gian: ð tài ñư c nghiên c u t 8/2010 ñ n 8/2011. Do đó, các
d li u thơng tin t p trung trong kho ng th i gian t 2008 ñ n 2010.
1.4. NH NG ðÓNG GÓP C A ð TÀI
- H th ng hoá và t ng k t nh ng lý lu n v qu n lý TSCð v i vi c nâng cao
hi u qu s d ng TSCð theo góc nhìn c a qu n tr doanh nghi p.
- Phân tích và đánh giá th c tr ng h th ng qu n lý TSCð và hi u qu s
d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc.
- ðưa ra phương hư ng và gi i pháp hoàn thi n h th ng qu n lý TSCð v i
vi c nâng cao hi u qu s d ng TSCð t i Vi n thông Vĩnh Phúc.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

3


PH N II

CƠ S

LÝ LU N V H TH NG QU N LÝ TSCð TRONG
DOANH NGHI P

2.1. NH NG V N ð CƠ B N V TSCð TRONG DOANH NGHI P
2.1.1. Khái ni m TSCð
ð ti n hành s n xu t, bao gi cũng ph i có đ y ñ các y u t : tư li u
lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng và s c lao ñ ng. T t c các y u t này đ u quan
tr ng và khơng th thi u ñư c ñ i v i m i doanh nghi p.
TSCð là m t trong ba y u t cơ b n c a s n xu t. TSCð chính là tư
li u s n xu t ch y u. Tuy nhiên không ph i tư li u s n xu t nào cũng là
TSCð. Vì v y c n xác ñ nh rõ th nào là TSCð.
Theo Quy t ñ nh s 206/2003/Qð-BTC ngày 12 tháng 12 năm 2003
“V vi c ban hành ch ñ qu n lý, s d ng và trích kh u hao TSCð” ta hi u
v TSCð như sau:
- TSCð h u hình :
Là nh ng tài s n có hình thái v t ch t do doanh nghi p n m gi ñ s
d ng cho ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh phù h p v i tiêu chu n ghi nh n là
TSCð h u hình. Các tài s n ñư c ghi nh n là TSCð h u hình ph i th a mãn
đ ng th i t t c b n (4) tiêu chu n sau :
(a) Ch c ch n thu ñư c l i ích kinh t trong tương lai t vi c s d ng tài s n đó;
(b) Ngun giá tài s n ph i ñư c xác ñ nh m t cách ñáng tin c y;
(c) Th i gian s d ng ư c tính trên 1 năm;
(d) Có đ tiêu chu n giá tr theo quy ñ nh hi n hành (t 10.000.000 đ tr lên).
TSCð h u hình thư ng là b ph n ch y u trong t ng s tài s n và
đóng vai trị quan tr ng trong vi c th hi n tình hình tài chính c a doanh
nghi p. Vì v y, vi c xác đ nh m t tài s n có đư c ghi nh n là TSCð h u hình
hay là m t kho n chi phí SXKD trong kỳ s có nh hư ng đáng k đ n báo
cáo k t qu ho t ñ ng kinh doanh c a doanh nghi p.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

4


- TSCð vơ hình :
Là nh ng tài s n khơng có hình thái v t ch t nhưng xác ñ nh ñư c giá
tr và do doanh nghi p n m gi , s d ng trong s n xu t, kinh doanh, cung c p
d ch v ho c cho các ñ i tư ng khác thuê phù h p v i tiêu chu n ghi nh n
TSCð vơ hình. Tiêu chu n ghi nh n TSCð vơ hình tương t như tiêu chu n
ghi nh n TSCð h u hình đã nêu

trên.

Nh ng kho n chi phí th c t mà doanh nghi p ñã chi ra nhưng khơng
th a mãn đ ng th i c b n tiêu chu n nêu trên thì đư c h ch tốn tr c ti p
ho c đư c phân b d n vào chi phí kinh doanh c a doanh nghi p.
- TSCð thuê tài chính:
Là nh ng TSCð mà doanh nghi p thuê c a công ty cho thuê tài chính.
Khi k t thúc th i h n thuê, bên thuê ñư c quy n l a ch n mua l i tài s n thuê
ho c ti p t c thuê theo các ñi u ki n ñã th a thu n trong h p ñ ng thuê tài
chính. T ng s ti n thuê m t lo i tài s n quy ñ nh t i h p đ ng th tài chính,
ít nh t ph i tương ñương v i giá tr c a tài s n đó t i th i đi m ký h p ñ ng.
2.1.2. ð c ñi m TSCð
TSCð là nh ng tư li u lao đ ng có giá tr l n và th i gian s d ng lâu
dài, vì v y nó có đ c đi m c a tư li u lao ñ ng :
- Tham gia nhi u chu kỳ SXKD và gi nguyên hình thái ban ñ u cho
ñ n khi hư h ng khơng s d ng đư c.
- Khi tham gia q trình SXKD, TSCð b hao mịn d n và giá tr c a nó
đư c chuy n d n t ng ph n vào chi phí s n xu t, kinh doanh và c u thành giá

v n c a s n ph m, hàng hóa, d ch v kinh doanh.
Ph n giá tr hao mịn này đư c k t chuy n b ng cách tính kh u hao
TSCð theo các cách tính khác nhau. Khi s n ph m đư c tiêu th thì hao mịn
này s đư c chuy n thành v n ti n t . V n này hàng tháng ph i tích lũy l i
thành ngu n v n đ có th tái s n xu t l i TSCð khi c n thi t.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

5


TSCð là cơ s v t ch t ch y u giúp cho doanh nghi p t ch c SXKD.
Vì th ph i ln ln chú ý đ n các ñ c ñi m c a TSCð ñ qu n lý ch t ch
và nâng cao hi u qu s d ng trong doanh nghi p.
2.1.3. Phân lo i và k t c u TSCð
TSCð có nhi u lo i, nhi u th . M i lo i l i có đ c trưng k thu t, cơng
d ng, u c u qu n lý, th i gian s d ng… khác nhau. ð ph c v cho công
tác qu n lý TSCð, c n ph i phân lo i TSCð. TSCð c a các doanh nghi p
thư ng ñư c phân lo i theo m t s tiêu th c phân lo i sau : [10]
a. Phân lo i TSCð theo hình thái v t ch t k t h p v i cơng d ng (đ c
trưng k thu t)
Theo cách này, TSCð ñư c chia thành các lo i:
* TSCð h u hình: là nh ng tài s n có hình thái v t ch t do ñơn v n m
gi ñ s d ng cho ho t ñ ng s n xu t kinh doanh, phù h p v i tiêu chu n
ghi nh n TSCð h u hình.
TSCð h u hình bao g m: Nhà c a v t ki n trúc; Thi t b máy móc;
Phương ti n v n t i, thi t b truy n d n; Thi t b d ng c qu n lý; Vư n cây
lâu năm, súc v t làm vi c ho c cho s n ph m; TSCð h u hình khác.
* TSCð vơ hình: là nh ng tài s n khơng có hình thái v t ch t nhưng
xác ñ nh ñư c giá tr và do ñơn v n m gi , s d ng trong s n xu t, kinh

doanh, cung c p d ch v ho c cho các ñ i tư ng khác thuê phù h p v i tiêu
chu n ghi nh n TSCð vơ hình.
TSCð vơ hình bao g m: Quy n s d ng ñ t, quy n phát hành, b n
quy n b ng sáng ch , nhãn hi u hàng hóa, ph n m m máy vi tính, gi y phép
và gi y phép như ng quy n, TSCð vơ hình khác.
Cách phân lo i này giúp cho doanh nghi p qu n lý m t cách khá toàn
di n và chi ti t t ng b ph n, cơ c u TSCð theo hình thái bi u hi n. Trên cơ
s đó doanh nghi p có nh ng bi n pháp k p th i ñ ñi u ch nh l i cơ c u ñ u

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

6


tư cho phù h p v i ñ c ñi m SXKD và có th đ ra các bi n pháp qu n lý,
tính tốn kh u hao chính xác, h p lí.
b. Phân lo i TSCð theo quy n s h u
Theo cách phân lo i này, TSCð c a doanh nghi p đư c chia thành
TSCð t có và TSCð th ngồi.
* TSCð t có: Là các TSCð do doanh nghi p ñ u tư, mua s m, xây d ng
b ng ngu n v n ch s h u (v n ngân sách c p, c p trên đ u tư, v n liên
doanh, v n góp t b sung hay vi n tr , bi u t ng…); b ng v n vay ngân hàng
và vay các ñ i tư ng khác. ðây là TSCð thu c quy n s h u c a doanh
nghi p và ñư c ph n ánh trên B ng cân ñ i k toán c a doanh nghi p.
* TSCð th ngồi: Tùy theo đi u kho n c a h p đ ng th mà TSCð
th ngồi đư c chia thành TSCð thuê tài chính và TSCð thuê ho t đ ng.
- TSCð th tài chính: Là TSCð th mà bên cho thuê có s chuy n giao
ph n l n r i ro và l i ích g n li n v i quy n s h u tài s n cho bên thuê.
Quy n s h u có th chuy n giao vào cu i th i h n thuê.
- TSCð thuê ho t ñ ng: Là TSCð th khơng th a mãn b t c đi u kho n

nào c a h p ñ ng thuê tài chính. Bên đi th ch đư c qu n lý, s d ng trong
th i h n h p ñ ng và ph i hoàn tr cho bên cho thuê khi k t thúc h p ñ ng.
c. Phân lo i theo tính ch t và tình hình s d ng
Theo cách phân lo i này, TSCð c a doanh nghi p ñư c chia thành các
lo i sau:
* TSCð dùng cho m c đích kinh doanh: Là nh ng TSCð do doanh
nghi p s d ng cho các m c đích kinh doanh c a doanh nghi p.
* TSCð dùng cho m c đích phúc l i, s

nghi p, an ninh, qu c

phòng: Là nh ng TSCð do doanh nghi p qu n lý, s d ng cho các m c đích
phúc l i, s nghi p, an ninh qu c phòng trong doanh nghi p

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

7


* TSCð b o qu n h , gi h , c t gi h Nhà nư c: Là nh ng TSCð
mà doanh nghi p b o qu n h , gi h cho ñơn v khác ho c Nhà nư c theo
quy t ñ nh c a cơ quan Nhà nư c có th m quy n.
Phân lo i TSCð theo m c đích s d ng giúp cho doanh nghi p bi t đư c
chính xác giá tr TSCð c a đơn v mình theo t ng m c đích s d ng.
d. Phân lo i TSCð theo ngu n hình thành
D a vào ngu n g c hình thành nên TSCð, ngư i ta phân thành:
* TSCð hình thành t

ngu n v n ngân sách: bao g m các TSCð

đư c hình thành t ngu n v n ngân sách: ngân sách c p tr c ti p, ngu n l i
nhu n ñ l i, ngu n thu s d ng v n ñ l i, …
* TSCð hình thành t ngu n v n vay: bao g m nh ng TSCð đư c
hình thành t các ngu n v n vay t p trung t i T p đồn ho c đơn v t

vay.

* TSCð hình thành t ngu n v n t b sung: bao g m các TSCð
hình thành t ngu n t b sung c a ñơn v ho c ngu n t b sung t p trung
c a T p đồn.
*TSCð hình thành t ngu n khác: bao g m các TSCð khơng hình
thành t các ngu n trên. Thu c lo i này bao g m TSCð đư c hình thành t
các ngu n: Liên doanh, TSCð th a phát hi n trong ki m kê…
Phân lo i TSCð theo ngu n v n hình thành giúp doanh nghi p nâng
cao hi u qu s d ng ngu n v n kinh doanh, có k ho ch đ u tư, nâng c p,
s a ch a, mua s m, xây d ng TSCð ph c v cho ho t ñ ng SXKD c a đơn
v mình. Ngồi ra cách phân lo i này cịn giúp doanh nghi p xác đ nh t tr ng
c a t ng lo i TSCð ñư c hình thành t các ngu n v n khác nhau ph c v
cho vi c trích kh u hao ñ thu h i v n.
e. Phân lo i theo hi n tr ng s d ng
Căn c vào hi n tr ng s d ng có th chia TSCð ra thành 3 lo i:
* TSCð ñang s d ng: là nh ng tài s n ñang tr c ti p ho c gián ti p
tham gia vào các quá trình s n xu t kinh doanh t i doanh nghi p
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

8


* TSCð chưa s d ng: là nh ng tài s n ñã ñư c ñ u tư, xây d ng,
mua s m nhưng chưa c n dùng cho các ho t đ ng c a doanh nghi p. Ví d

như các thi t b d phòng, các thi t b thay th nhưng chưa ñư c dùng ñ n.
* TSCð không c n dùng ch thanh lý: là nh ng tài s n mà doanh
nghi p khơng dùng đ n do không phù h p v m t kinh t , k thu t; ho c các
TSCð ñã kh u hao h t, khơng s d ng đ n và ñang ch thanh lý.
Phương pháp phân lo i này giúp ngư i qu n lý th y rõ tình hình th c t
s d ng TSCð v s lư ng và ch t lư ng đ có phương hư ng s d ng
TSCð

doanh nghi p h p lý hơn.
Trên ñây là năm cách phân lo i TSCð thư ng dùng trong k toán và

th ng kê. Tuy nhiên, trong q trình ho t đ ng c a t ng doanh nghi p, tùy
theo yêu c u qu n lý c a mình mà t phân lo i chi ti t hơn các TSCð thành
t ng nhóm sao cho phù h p.
K t c u TSCð là t tr ng nguyên giá c a m t lo i TSCð nào đó chi m
trong t ng ngun giá tồn b TSCð c a doanh nghi p.
Trong các ngành kinh t khác nhau, k t c u TSCð cũng s không gi ng
nhau. Ngay trong cùng m t ngành kinh t thì k t c u TSCð gi a các doanh
nghi p cũng khác nhau. S khác nhau v k t c u TSCð trong t ng ngành s n
xu t và trong t ng doanh nghi p s n xu t kinh doanh là do ñ c ñi m riêng
bi t v ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a chúng quy t đ nh.
Có nhi u nhân t

nh hư ng ñ n k t c u TSCð như:

- Tính ch t s n xu t và đ c đi m quy trình cơng ngh : Các doanh
nghi p thu c lo i hình cơng nghi p nh như công nghi p ch bi n th y h i
s n, công nghi p th c ph m, công nghi p ch bi n...nhà c a chi m t tr ng
l n. Các doanh nghi p thu c lo i hình cơng nghi p n ng như cơng nghi p
ñi n, ph n l n TSCð là thi t b ñ ng l c và thi t b s n xu t, cịn vi n thơng

thì TSCð ph n l n l i là máy móc, thi t b truy n d n.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

9


- Trình đ trang b k thu t và hi u qu v n ñ u tư xây d ng cơ b n:
Tăng cư ng b ph n tích c c c a TSCð, trư c h t là máy móc thi t b s n
xu t, nhà xư ng, thi t b truy n d n…s d n ñ n tăng s n lư ng hàng hoá,
nhà c a, d ng c kinh doanh s n xu t và các TSCð khác thu c v b ph n h
tr b i chúng khơng tr c ti p tác đ ng vào ñ i tư ng lao ñ ng, mà ch t o
ñi u ki n ñ ti n hành s n xu t bình thư ng. B i v y c n chú tr ng ñ n m i
quan h h p lý c a t tr ng gi a b ph n tích c c và b ph n h tr c a
TSCð.

nh ng doanh nghi p có trình đ s n xu t cao thì máy móc thi t b

s n xu t chi m t tr ng l n, nhà c a chi m t tr ng nh .

nh ng doanh

nghi p có trình đ k thu t s n xu t th p thì ngư c l i.
- Phương ti n t ch c s n xu t:

nh ng doanh nghi p t ch c s n xu t

theo l i dây chuy n, công c v n chuy n trong n i b chi m t tr ng th p.
nh ng doanh nghi p t ch c s n xu t không theo l i dây chuy n thì ngư c l i.
Nghiên c u k t c u TSCð, có ý nghĩa r t quan tr ng trong vi c ki m

tra v n ñ u tư xây d ng cơ b n và là căn c ñ ra quy t ñ nh ñ u tư trong
t ng ngành kinh t .
2.1.4. ðánh giá TSCð
ðánh giá TSCð là bi u hi n giá tr TSCð b ng ti n theo nh ng nguyên
t c nh t đ nh. Hay nói cách khác, đánh giá TSCð là vi c xác ñ nh giá tr ghi
s c a TSCð. ðánh giá TSCð là ñi u ki n c n thi t đ h ch tốn TSCð, trích
KH, phân tích trình đ s d ng TSCð

doanh nghi p.

Trong m i trư ng h p, TSCð ph i ñư c ñánh giá theo nguyên giá và giá
tr còn l i (GTCL). Vi c ghi chép, ph n ánh TSCð

s k toán và trên báo cáo

k toán ph i ph n ánh ñư c c ba ch tiêu v giá tr c a TSCð như sau :
Giá tr cịn l i trên s
k tốn c a TSCð

=

Ngun giá
c a TSCð

_

Giá tr hao mòn
lũy k c a TSCð

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

10


a. Nguyên giá c a TSCð.
Nguyên giá TSCð là giá tr ban đ u c a TSCð có

doanh nghi p, vì

v y cịn g i là giá tr ngun th y c a TSCð. Nguyên giá TSCð là toàn b
các chi phí h p lý mà doanh nghi p đã chi ra đ có TSCð cho t i khi đưa
TSCð vào s d ng. Theo Chu n m c k tốn Vi t Nam hi n hành, ngun
giá TSCð đư c xác ñ nh cho t ng trư ng h p c th như sau:
(*) TSCð h u hình :
‫ ٭‬TSCð h u hình mua s m :
Nguyên giá TSCð h u hình mua s m (k c mua m i và cũ) bao g m
giá mua (tr (-) các kho n gi m ñư c chi t kh u thương m i ho c gi m giá),
các kho n thu (khơng bao g m các kho n thu đư c hồn l i) và các chi phí
liên quan tr c ti p ñ n vi c ñưa tài s n vào tr ng thái s n sàng s d ng, như :
Chi phí chu n b m t b ng; Chi phí v n chuy n và b c x p ban đ u; Chi phí
l p đ t ch y th (tr (-) các kho n thu h i v s n ph m, ph li u do ch y th );
Chi phí chuyên gia và các chi phí liên quan tr c ti p khác.
‫ ٭‬TSCð h u hình mua s m đư c thanh tốn theo phương th c tr ch m:
Nguyên giá TSCð h u hình đó đư c ph n ánh theo giá mua tr ngay
t i th i ñi m mua. Kho n chênh l ch gi a t ng s ti n ph i thanh tốn và giá
mua tr ngay đư c h ch tốn vào chi phí theo kỳ h n thanh tốn, tr khi s
chênh l ch đó đư c tính vào ngun giá c a TSCð h u hình theo quy đ nh
v n hóa chi phí lãi vay.
‫ ٭‬TSCð h u hình lo i đ u tư xây d ng:
- Ngun giá TSCð h u hình do đ u tư XDCB hình thành theo phương

th c giao th u là giá quy t tốn cơng trình xây d ng theo quy ñ nh t i Quy
ch qu n lý ñ u tư và xây d ng hi n hành c ng (+) l phí trư c b , các chi phí
liên quan tr c ti p khác.
- Nguyên giá TSCð h u hình t xây d ng ho c s n xu t là giá thành
th c t c a TSCð c ng (+) chi phí l p ñ t, ch y th , các chi phí tr c ti p liên
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

11


quan ñ n vi c ñưa TSCð vào tr ng thái s n sàng s d ng (tr các kho n lãi
n i b , các chi phí khơng h p lý như v t li u lãng phí, lao ñ ng ho c các
kho n chi phí khác vư t quá m c quy ñ nh trong xây d ng ho c t s n xu t).
‫ ٭‬TSCð h u hình mua dư i hình th c trao đ i:
- Nguyên giá TSCð h u hình mua dư i hình th c trao đ i v i m t
TSCð h u hình khơng tương t ho c tài s n khác ñư c xác ñ nh theo giá tr
h p lý c a TSCð nh n v , ho c giá tr h p lý c a tài s n ñem trao ñ i, sau khi
ñi u ch nh các kho n ti n ho c tương ñương ti n tr thêm ho c thu v .
- Nguyên giá TSCð h u hình mua dư i hình th c trao đ i v i m t
TSCð h u hình tương t , ho c có th hình thành do ñư c bán ñ ñ i l y
quy n s h u m t tài s n tương t (tài s n tương t là tài s n có cơng d ng
tương t , trong cùng lĩnh v c kinh doanh và có giá tr tương đương) là GTCL
c a TSCð h u hình đem trao đ i.
‫ ٭‬TSCð h u hình lo i đư c c p, đư c ñi u chuy n ñ n:
Nguyên giá TSCð ñư c c p, ñi u chuy n ñ n, bao g m GTCL c a
TSCð trên s k toán c a ñơn v c p, ñi u chuy n ñ n ho c giá tr theo ñánh
giá th c t c a H i ñ ng giao nh n và các chi phí tân trang, s a ch a, nâng
c p; chi phí v n chuy n, b c d , l p đ t, ch y th ; l phí trư c b (n u có)…
mà bên nh n TSCð ph i chi ra trư c khi ñưa TSCð vào s d ng.
‫ ٭‬TSCð h u hình tăng t các ngu n khác :

Ngun giá TSCð h u hình đư c tài tr , ñư c bi u t ng, ñư c cho,
nh n góp v n liên doanh, nh n l i v n góp, do phát hi n th a… là giá tr theo
ñánh giá th c t c a H i ñ ng giao nh n c ng các chi phí mà bên nh n ph i
chi ra tính đ n th i đi m đưa TSCð vào tr ng thái s n sàng s d ng.
(*) TSCð vơ hình: Vi c xác đ nh ngun giá TSCð vơ hình tương t như
đ i v i TSCð h u hình đã trình bày

trên.

Vi c ghi s theo nguyên giá cho phép ñánh giá t ng quát năng l c s n
xu t, trình đ trang b cơ s v t ch t k thu t và quy mơ c a doanh nghi p. Vì
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

12


th , k tốn ph i tri t đ tơn tr ng nguyên t c ghi theo nguyên giá. Nguyên
giá c a t ng ñ i tư ng TSCð ghi trên s và báo cáo k tốn ch đư c xác
ñ nh m t l n khi tăng tài s n và khơng thay đ i trong su t th i gian t n t i c a
TSCð t i doanh nghi p, tr các trư ng h p sau :
-

ðánh giá l i giá tr c a TSCð theo Quy t ñ nh c a Nhà nư c;

-

Nâng c p TSCð;

-

Tháo d

ho c xây d ng thêm m t hay m t s

b ph n c a

TSCð.
Khi thay ñ i nguyên giá TSCð, ñơn v ph i l p biên b n ghi rõ các căn
c thay ñ i và xác ñ nh l i ch tiêu nguyên giá, GTCL trên s k toán, s KH
lũy k c a TSCð và ti n hành h ch toán theo các quy đ nh hi n hành.
b. Giá tr hao mịn lũy k c a TSCð.
Trong quá trình tham gia vào các ho t ñ ng c a doanh nghi p, TSCð
b hao mòn d n. Hao mòn TSCð g m hai lo i: hao mịn h u hình và hao mịn
vơ hình. Hao mịn TSCð là t t y u khách quan, b t kỳ m t TSCð nào s
d ng đ u b hao mịn. Vì th , vi c tính tốn GTHM c a TSCð có vai trị quan
tr ng trong công tác qu n lý TSCð

doanh nghi p. Ngồi ra, GTHM TSCð

cịn là cơ s đ tính tốn, phân b m t cách có h th ng nguyên giá c a TSCð
ph c v ho t ñ ng SXKD trong doanh nghi p vào chi phí trong th i gian s
d ng c a TSCð. Theo quy ñ nh hi n hành, GTHM lũy k c a TSCð là t ng
c ng GTHM c a TSCð tính ñ n th i ñi m báo cáo.
c. Giá tr cịn l i c a TSCð trên s k tốn.
GTCL trên s k toán c a TSCð là hi u s gi a nguyên giá TSCð và
GTHM lũy k c a TSCð tính đ n th i đi m báo cáo. Vi c xác ñ nh GTCL
c a TSCð là ñ ph n ánh ñư c tr ng thái k thu t c a TSCð, cho ta bi t s
ti n còn l i ph i ti p t c thu h i dư i hình th c KH và là căn c ñ l p k
ho ch tăng cư ng, ñ i m i TSCð.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

13


Trư ng h p nguyên giá TSCð ñư c ñánh giá l i thì GTCL c a TSCð
cũng đư c xác đ nh l i. Thơng thư ng, GTCL c a TSCð sau khi ñánh giá l i
ñư c ñi u ch nh theo công th c sau :
Giá tr còn l i

Giá tr còn l i

c a TSCð sau

= c a TSCð trư c x

khi ñánh giá l i

khi ñánh giá l i

Giá tr ñánh giá l i c a TSCð
Nguyên giá TSCð

GTCL c a TSCð sau khi ñánh giá l i cũng có th đư c xác đ nh b ng
giá tr th c t còn l i theo th i giá căn c vào Biên b n ki m kê và ñánh giá
l i TSCð.
2.1.5. Kh u hao và các phương pháp tính kh u hao TSCð
a. Hao mịn và kh u hao TSCð
Trong q trình s d ng, do ch u nh hư ng c a nhi u nguyên nhân
khác nhau TSCð c a doanh nghi p b hao mòn. Hao mòn TSCð là s gi m

sút v giá tr và giá tr s d ng c a TSCð do TSCð tham gia vào quá trình
ho t ñ ng c a doanh nghi p và do ngun nhân khác. TSCð b hao mịn dư i
hai hình th c: hao mịn h u hình và hao mịn vơ hình.
Hao mịn h u hình c a TSCð: là s gi m sút v m t giá tr và giá tr s
d ng c a TSCð do các TSCð ñã tham gia vào ho t ñ ng s n xu t kinh doanh
và do các nguyên nhân t nhiên.
Hao mịn vơ hình c a TSCð: là s gi m sút thu n túy v m t giá tr c a
TSCð do nguyên nhân ti n b khoa h c k thu t gây ra.
ð i v i nh ng TSCð ñư c s d ng trong ho t ñ ng s n xu t kinh
doanh c a doanh nghi p ph n giá tr hao mòn c a chúng ñư c chuy n d ch
vào giá tr c a s n ph m, hàng hóa, d ch v đư c t o ra. Ph n giá tr hao mịn
đó ñư c g i là kh u hao TSCð. Như v y v b n ch t, giá tr kh u hao TSCð
chính là ph n giá tr c a TSCð b hao mòn và chuy n d ch vào chi phí s n
xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

14


Kh u hao TSCð là vi c tính tốn và phân b m t cách có h th ng, có
phương pháp nguyên giá c a TSCð vào chi phí s n xu t kinh doanh trong
th i gian s d ng c a TSCð đó. [4]
b. Phương pháp tính kh u hao
Theo quy đ nh c a B Tài chính, có 3 phương pháp kh u hao TSCð:[4]
* Phương pháp kh u hao ñư ng th ng:
TSCð trong doanh nghi p đư c trích kh u hao theo phương pháp kh u
hao ñư ng th ng như sau:
+ Căn c các quy ñ nh trong Ch ñ qu n lý, s d ng và trích kh u hao
TSCð ban hành kèm theo Quy t ñ nh s 206/2003/Qð-BTC ngày 12/12/2003
doanh nghi p xác ñ nh th i gian s d ng c a TSCð;

+ Xác đ nh m c trích kh u hao trung bình hàng năm cho TSCð theo
cơng th c dư i đây:
M c trích kh u hao
trung bình hàng năm
c a TSCð

Nguyên giá c a TSCð
=
Th i gian s d ng

+ M c trích kh u hao trung bình hàng tháng b ng s kh u hao ph i
trích c năm chia cho 12 tháng.
* Phương pháp kh u hao theo s dư gi m d n có đi u ch nh:
M c trích kh u hao TSCð theo phương pháp s dư gi m d n có đi u
ch nh đư c xác đ nh như sau:
+ Xác đ nh m c trích kh u hao năm c a TSCð trong các năm đ u theo
cơng th c dư i đây:
M c trích kh u hao
hàng năm c a TSCð

=

Giá tr còn l i c a
TSCð

x

T l kh u hao
nhanh

Trong đó:
T l kh u hao nhanh xác đ nh theo cơng th c sau:

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

15


T l kh u
hao nhanh (%)

T l kh u hao TSCð theo
phương pháp ñư ng th ng

=

x

H s
ñi u ch nh

T l kh u hao TSCð theo phương pháp ñư ng th ng xác ñ nh như sau:
T l kh u hao TSCð
theo phương pháp
ñư ng th ng (%)

1
=

Th i gian s d ng c a

TSCð

X 100%

H s ñi u ch nh theo th i gian s d ng TSCð quy ñ nh t i b ng sau:
B ng 1: H s ñi u ch nh TSCð theo th i gian s d ng
Th i gian s d ng c a TSCð
ð n 4 năm

H s ñi u ch nh (l n)
1,5

( t ≤ 4 năm)

Trên 4 ñ n 6 năm

2,0

(4 năm < t ≤ 6 năm)

Trên 6 năm

(t > 6 năm)

2,5

Ngu n: Quy t ñ nh s 206/2003/Qð – BTC ngày 12/12/2003
+ M c trích kh u hao hàng tháng b ng s kh u hao ph i trích c năm
chia cho 12 tháng.
* Phương pháp kh u hao theo s lư ng, kh i lư ng s n ph m:

TSCð trong doanh nghi p đư c trích kh u hao theo phương pháp kh u
hao theo s lư ng, kh i lư ng s n ph m như sau:
- Xác đ nh m c trích kh u hao trong tháng c a TSCð theo công th c
dư i ñây:
M c trích kh u hao
trong tháng c a
TSCð

=

S lư ng s n
ph m s n xu t
trong tháng

x

M c trích kh u hao bình
qn tính cho m t đơn v
s n ph m

Trong đó:
M c trích kh u hao
bình qn tính cho
m t đơn v s n ph m

Ngun giá c a TSCð
=
S n lư ng theo công su t thi t k

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ……………………………

16