Luận án Phó Tiến sĩ Khoa học Kinh tế: Quản lý chi ngân sách nhà nước qua kho bạc Nhà nước trong cơ chế thị trường

BQ GIAO D()C VA DAO T~O
DAl HQC QUOC GIA TP. HO CHI MINH

TRUONG DAI
. HOC
. KINH TE
,;

NGUYEN DUC THANH

· QUAN L Y CHI NGAN SACH NHA NUde
QUA KHO B~C NHA NUde
.TRONG C(j CHE THI. TRUONG

Chuyen nganh : TAI CHiNH, Lu'U THONG TIEN T~ v A TiN Dl)NG
Ma

s6

5 . 02 . 09·-

,..!

KI10A 110C KINtl TE

NGUOI HUONG DAN KHOA HOC

PTS ·. LE THI BANG TAM
9

6/UOG

TP.HCMI

011·i6Jf'o
THUCN6 D~l HQC JSINH'fE

.1

TP. HO,. CHi l\1INH
- 1996
i=) /.,

·~··~----·"'4

I I' I'

1..' (.).... ('. ,,:, ... , .. ; ' ., I)

1

1:.• t'\. .i I . \..• ~.:_.: ..),_~ ...,·t, ,l.\, 1, ,,·t\...; ..'·.
I. Yi~Ut!il.i~• t:· hl i·H")C r\INii ·, .':
I

~

. r '1lJ'
\/1 ~· i"\' '~."• ''-1 I•l' [\1L:l 1 !':!_!,., .
I.

1
'. j/. I• f d·
I'.. .. 't •'
'
. . . .'.. .' ."'.' .! , , .j
·----... ··--···--.... ~-..-·--···-·--· ..
~

THU
VIEN
~----~·----·~

Il..---~--·-·-__..,
. 2-1 __.____j


LOI CAM E>OAN
Toi xin cam doan day la cong trlnh nghien cti'u cua rieng Wi.
Cac s6lit%u ke't qua neu trong lu~n an la trung thtfc va chua
tung dtt<;fc ai cong bcf trong ba't ky cong trlnh nao khac.

Nghien Cuu Sinh

Nguy~n

Due Thanh


c.Ac

Tit NGff VIET TAT.DUNG TRONG LU~N .AN

****
C-L-K-H-M
KBNN
HMKP
HCSN
NSNN
NHNN
GDP

: Chuang Lo~i Khoan H~n Ml}c
: Kho b~c nha nu'oc
: H~n muc kinh phi
: H~mh chanh st;( nghi~p
_;:.'Nga~ sach nha nuoc
: Ngan hang nha nuoc
: Gross domectic product


Ml)C Ll)C
Trang
?

,._,

MO DAU

I

CHUONG 1
NGAN sAcH NHA Nlfoc, QUAN LY NGAN sAcH NHA Nlfdc
v A VAI TRO evA KHO n~c NHA Ntfdc
1.i. LY LU/iN CHUNG VE NGAN SA CH TRONG CO CHif THJ TRUONG

1.1.1
1.1.2
1.1.3
1.1.4
1.1.5

- Khai ni~m v~ ngan sach nha mrdc.
- Ban cha't cua ngan sach nha mtdc.
- Chuc nang ctia ngan sach trong cd che' th! tntCing.
-Nguyen tac quan Iy ngan sach
- Co che' th! tntc>ng va vai tro Cll a chi ngan sach nha nt(OC.

4
4

4
6
9
12
15

1.2. QUAN LY CHI NGAN SA CH NHA NIJOC VA VAI TRO
CUA KHO Bl}C NHA NIJOC

1.2.1 Chi ngan sach va anh httdng cua chi ngan sach

1.2.2 Qua tr'inh chi va quan ly chi ngan sach
1.2.3 Vai tro ella co quan Kho bq.c nha nude
1.3. KINH NGIHEM

22
22
28
30

TO cmJc QUAN LY CHI v A KmM soA.T

CHI NGAN SACH (j MQT SO NUOC

1.3 .1 T6 ch(tc quan ly chi va kie'm so at chi ngan sach d m(>t so nude
1.3 .2 Nh~n d!nh t6ng quat v~ t6 ch(tc quan ly chi va kie'm so at chi
ngan sach nha mtdc d m(>t so nude

34
34
48

CHUONG2
THVc TR~NG v"E QUAN LY CHI NGAN sA.cH NHA Ntfdc
VA VAI TRO CUA KHO B~ C NHA Nlfdc HI~N NAY
2.1. BOI CANH KINH TE v A xA. n(>I vl¢T NAM nl¢N NA v

2.1 .1. Boi canh lich stl'
2.1.2 Nhii'ng th~mh tt,tu kinh

te' vi mo

55
55
55
57


2.1.3. Tinh hlnh t6ng quat v~ tfti chinh ngan stich
2.1.4. Nhu cftu von dftu tu' tit ngan sach nha mtoc
2.2. THVC TR~NG VE TO CHUC QUAN

59
61

LY CHI vA KIEM SOAT
66

CHI NGAN SACH NHA NlJOC HJtN NAY

2.2.1. Cac va'n d~ phap ly lien quan de'n quan ly, ca'p ph at va
kiim soat chi Nan sach nha mroc.
2.2.2. T6m Itrqc tie'n trlnh Ngan Sach theo ngh! d!nh 168/CP.
2.2.3. T6 chuc quan ly chi va kie'm soat chi hi~n nay
2.3. QUAN L y CHI

66
68

70

vA KIEI\I SOA T CUI NGAN SA CH NHA NlJOC QUA

KHO B~ C NHA NlJOC HJtN NAY

80
80
81

2.3 .1 Giai do"'-n tit 1-4-1990 v~ tnroc
2.3.2 Giai do"'-n tit 1-4-1990 de'n nay
2.4. NHUNG NHU
LY CHI

vA KIEM SOAT CHI NGAN SACI-I NHA NlJOC HltN NAY

87

CHu'ONG 3
HOAN THI~N N(H DUNG QU~N LY CHI vA KIEM SOAT CHI
NGAN SACH NHA Nu'OC QUA KHO B~C NHA NUOC TRONG
C0 CHE THJ TRUONG
3.1. M()C TIEU

3.1.1 Thqc hi~n chi tieu qu6c gia theo dung cac nguyen t~c cua
ngan sach nha mroc
3 .1.2 Th~rc hi~n chi tieu khong vtrqt qua gioi h"'-n cho phep eLla
Quoc h3 .1.3 Bam bao slf phu hqp gifra chi tieu ngan sach va kha nang
ngu6n thu trong tung thoi ky

3.1.4 Tranh hi~n tuqng lang phi, tham 6, bie'n thu cong qiiy cling
nhu vi~c sii' dt.Ing kinh phi sai mtJc dich ca'p ph at
3.1.5 Phan trach nhi~m giii'a nhan vien hanh chinh va nhan vien
ke' toan cong ngan
3.1.6 Tang cuong Slf kie'm tra, Kiim soat lllQi ho"'-t d<)ng eLla cac
congsd

102
102
102
103
104
105
106
108


3.2 PHUONG HlfONG ROAN THJ:¢N N(H DUNG TO CHUC QUAN LV CHI VA
KIEM SOAT CHI NGAN SACH NHA NUOC QUA KHO B~C NHA NlfOC

109

3.3 ROAN THI¢N NQI DUNG TO CHUC QUAN LV CHI VA KmM sokr CHI

Ill
Ill

3.3.1 Stf din thie"t
3.3.2 Phan Io~i ki~m soar chi tieu ngan sach
3.3.3 Ho~m thit%n n

115

3.3.4 Nqi dung chi ngan sach nha mtoc va kifm soat chi
ngan sach nha mtoc qua Kho b(;lc nha mtoc

127

114

3.4. QUYEN H.4-N VA TRA CH NHiitM CUA CA C CC1 QUAN TRONG
QUA TRINH CHI VA KmM SOAT CHI NGAN SACH NHA NlfOC

3.4.1 Co quan tai chinh
3.4.2 Co quan Kho b(;lc nha mtoc
3.4.3 Cac eel quan sli' dl;lng quy ngan sach nha mtoc

132
132
135
137

3.s Nni1NG GIAI PHAP ca nAN DE DAM nAo stJ KmM sokr
13 8

CHI NGAN SA CH NHA NlfOC

_

3 .5 .1 . Lich tdnh ngan sach

3.5 .2. 86'i moi phuong thuc d[p ph at kinh phi
3.5 .3. Hoan thit%n ht% th6ng d!nh m(tc , tieu chua':n chi tieu ngan sach
3.5.4. Nghien c(tu stra d6i llll,lC ll;!C ngan sach nha mtoc
3.5.5. 86i moi ht% th6ng ke" toan ngan sach nha mroc
3.5.6. Quy di;lc bit%t
3.5.7. Phap che"h6a, co che"h6a thtl tt.Ic chi va kitim soat chi
ngan sach nha mioc theo lu~t ngan sach hit%n hanh

KET LU~N

13 8
144
14 7

149

152
156

159
162

DANH M1)C TAI L:$U THAM KHAO
PH1) U)C

,•/


?

~

MODAU
f)~ duy trl ho:;tt d<)ng ctia Qu6c gia, ba't cil Chinh ·phti nao cling phai dqa

vao chi tieu cong. Chi tieu cong v~n dqng mye'u do nhan dan dong gop duoi hlnh thilc thue', phi, 1~ phi... Ngay nay, chi tieu
cong chie'm khoang 25% so voi t6ng san phffm qu6c ndang phat tri~n; 30% trong cac nude phat tri~n va trong m\

bi~t vuqt qua 50% nhu Thqy Bi~n.

(j _Yi~t Nam, cong

CUQC

cai each tai chinh cong thqc hi~n trong nhii'ng nam

qua, d~c bi~t trong linh vqc thu NSNN da di~n ra vdi t6c dkh6ng kern gl c6ng

CUQC

cai each trong nhii'ng llnh

VtfC

khac cua nen kinh te' hon

10 nam trd l:;ti day. Tinh theo gia c6 dinh, k~ tu nam 1991, mile chi ngan sach
ctia Chinh phti da tang len ga'p hai lfin va chiem hon 114 t6ng san phffm qu6c n<)i.
Nhtt

v~y,

chi tieu c6ng co xu huang ngay cang tang nhung no cling co

nhii'ng gidi h~n nha't d!nh, do tai nguyen ctia da't nude kh6ng phai la v6 t~n, m~t
khac phai dam bao mile s6ng t6i thi~u ctia nhan dan.
Vl v~y Chinh phti phai chi tieu hqp ly va dem l~i nhii'ng lqi ich xa hda, khong dttc;Jc lang phi.
Tfnh ctip thiet ctia de tai lu~n an duqc quy dinh trudc he't b
duqc

Slf

6n d!nh kinh te VI mo ma trong do vai tro ctia NSNN duqc coi Ia c6ng

Cl;J

quan trqng d~ dieu chinh kinh te' va sau do, xua't phat tu thtfc tr~ng tlnh hlnh sii'
dqng cong quy con nhieu lang phi, pho tntong hlnh thilc, tlnh hlnh tham nhling,
bi~n thu cong quy clnta dti'c;fc ngan ch~n co hi~u qua . f)~c bi~t tu khi nen kinh te
v~n hanh theo co che' tntong.


2

M~;tc

tieu ciia d~ ali lu~n an la nh~m vao vi~c xac l~p

cd

sd ly lu~n va thlfc

ti~n cho qua trinh hoan thi~n n()i dung quan ly chi NSNN qua KBNN trong giai

do~n hi~n nay. Tac gia nghi rAng vai tro ciia KBNN trong quan ly ngan sach rat

quan trQng. Vl cd quan KBNN thlfc hi~n nhi~m Vl;l xuat nh~p cong ngan va giu
gin cong quy. Ben c~nh do lu~n an con d~ c~p de'n anh hudng ciia chi ngan sach
tren cac ·Hnh vlfc kinh te' - xa h()i d~ til' do dlia ra nhung dong gop nh~m tll'ng
\bl.l'OC cai tie'n cong tac quan ly ngan sach phil hQp VOi nhung nguyen tac Va IDl;IC
dich v6n co ciia no.
EJo[ fli(jng va phq_m Vi nghien

CtlU

cua lu~n an du'QC xac dinh la hoan thi~n

n()i dung quan ly chi va ki~m soat chi NSNN qua KBNN trong cd che' thi trttong.
B~ d~t dti<;lc yeu cftu nghien cuu thie't thlfc, co trQng tam, tr9ng di~m, tac gia
lu~n an d~c bi~t lu'U y de'n Vi~c d~ XUat ap d1;1ng cac thu tl;IC phap ly lien quan

de'n chi tieu ngan sach, d~t din ban cho cac quye't d!nh chi xuat c6ng quy' ph an
nhi~m

tnich

nhi~m

giua nhan vien hanh chinh rna

d~c bi~t

la trach

nhi~m

ciia

ngtioi chufrn chi va nhan vien ke' toan (nhan vien quan ly cong ngan ) trong chi
tieu va xuat nh~p c6ng quy.
Phu(Jng phap nghien cau ciia lu~n an, bao g6m nhi~u phttdng phap. Voi

phlidng phap di~n d!ch trll'u ttt<;1ng, n()i dung ciia lu~n an di til' vi~c trinh bay ban
chat, chile nang va vai tro ciia NSNN de'n vi~c tim kie'm anh httdng ciia chi tieu
ngan sach, nhung m6i lien h~ giua chi tieu ngan sach va phat tri~n kinh te'. Voi
phttdng phap quy n~p, tac gia di til' nhung kinh nghi~m v~

t6 chuc quan ly chi va

ki~m soat chi ngan sach ciia cac nuoc tren the' gioi d~ tim lay m()t giai thich

chung nha_'t V~ nhung nguyen tac Cd ban cua ngan sach Va quan ly chi ngan sach
rna Vi~t Nam khong th~ la trttong h<;1p ngo~i 1~. Ngoai ra, m()t s6 nguyen tac va
phttdng phap khac cling dtt<;1c v~n dqng : phtidng phap so sanh, d6i chie'u dtt<;lc

3

xd' d-qng d€' xac djnh nhfi'ng di€'m gio'ng nhau, khac nhau, cac u'u nhu'qc di€'m ciia

t6 chti'c quan

m6i mo hlnh

ly chi va ki€'m soat chi, quan di€'m ljch sd' c-q th€' d€'

de xua't nhfi'ng giili phap cftn thie't th-q'c hi~n trong giai do~n 1996 de'n 2000 v.v ...
Nqi dung ciia lu~n an ngoai phftn md dftu va ke't lu~n, phftn chinh du'qc th€'
hi~n

hoi 3 chu'dng sau :

.

Chudng I : Ngan sach Nha nuoc, quan ly chi ngan sach Nha nuoc va vai
tro ciia Kho

b~c

nha nuoc

CQu'dng 2 : Th-q'c tr~ng ve quan ly chi ngan sach Nha nu'oc va vai tro
ciia Kho

b~c

nha nu'oc hi~n nay

Chu'dng 3 : Roan thi~n nqi dung quan ly chi va ki€'m soat chi ngan sach
Nha nu'oc qua Kho b~c nha nu'oc trong cd che' thi tru'ong .
Qua nqi dung trlnh bay, lu~n an de xua't mqt so' va'n de ve qui trlnh va n()i
dung ki€'m soat chi NSNN qua KBNN, d6ng thoi ciing de xua't mqt s6 giai phap
lien quan de'n chi va ki€'m soat chi ngan sach tU' giai do~n l~p ngan sach, quye't
dinh ngan sach va cha'p hanh ngan sach. Vi~c xac dinh ro r~t nhi~m v-q va thftm
quyen, trach nhi~m va quyen lqi ctia tung cd quan lien quan trong tUng giai do~n
ciia qua trlnh ngan sach, tu d6 neu b~t cd sd phap ly va bi~n phap thlfc tien cho
vi~c hoan thi~n nqi dung quan ly chi NSNN qua KBNN trong cd' che' thi tru'ong
t~i Vi~t

Nam.

Toan bq lu~n an c6 khO'i lu'qng 162 trang danh may, 3 bang bi€'u, 9
hlnh ve,

ph~1

1-q.c cung mqt danh m-qc 33 tai

li~u

tham khao.

sd

d6,


4

CHUONG 1
NGAN SACH NHA NUOC, QUAN LY CHI
NGAN SACH NIIA NUOC VA VAl TRO CUA KHO B4C NIIA NUOC
1.1-

LY LU~N CHUNG VE NGAN SA.CH NHA Nlf(Jc TRONG C(J CHE TH! TRUONG

1.1.1- Klu1i ni?m vi nglin saclz Nlza mille
Thu~t ngii' ngan sach (Budget) b~t ngu6n tit tie'ng Anh, c6 nghla

Ut cai vi,

cai x~c. Tuy nhien trong doi s6ng kinh te' - xa h<)i thu~t ngii' nay c6 the djnh
nghla nhi~u each khong gi6ng nhau, t:Uy theo quan diem ciia ngu'oi djnh nghla
thu<)c cac tru'ong phai tai chinh khac nhau
Theo quan diem ciia nhii'ng nha nghien cuu tai chinh c6 dien, ngan sach
nghla Ia m<)t van

ki~n

hoan toan tai chinh, Ia chi thu ciia Chinh phd, ngan sach

phiH duqc thie't l~p hang nam va phiii thang bftng. Ba ye'u t6: hang nam, hoan
toan tai chinh va thang bftng Ia nhii'ng ye'u t6 cd ban ciia ngan sach theo quan
diem c6 truy~n. Them vao d6 con c6 vai nguyen t~c khac nhu : thang bAng;

th6ng nha't; ro rang, trung thtfc va chinh xac. v. v.
Theo quan

ni~m

ciia cac nha nghien cuu tai chinh

hi~n t~i, thu~t

ngii' ngan

sach cfing du'QC djnh nghla bftng nhi~u each
Tu dien bach khoa toan thu ciia Lien Xo (cfi) cho rftng ngan sach Ia :
"I. Bang li~t ke cac khoan thu, chi bftng ti~n trong mcda Nha nude
2. Mqi ke' ho~ch thu chi bftng ti~n ciia ba't ky m<)t xi nghi~p, ccJ quan ho~c
ca nhan nao trong m<)t giai do~n nha't djnh . " 1331


5

Tu di€'n Anh van kinh thttong tom lu'Qc Longman do J.H.Adam bien t~p,
giili thich

thu~t

ngfi' ngan sach nhu' sau :

" Ngan sach la:
1. Bang k€ toan v~ kha nang thu nh~p (ti~n thu vao) va chi tieu (ti~n xuftt

ra) trong mqt giai do~n nhftt dinh ciia tu'ong lai, thu'ong Ht mqt nam.
2. Ngan sach Nha nttoc Ia bang k€ ho~ch v~ thu nh~p va chi tieu Qu6c
\,

gia(Nha nu'oc) trong tu'ong lai. N6 du'Qc ong BQ tru'ong BQ Tai chinh (Chancellor
of Exchequer) trlnh ra nghj vi<$n mqt lftn trong nam, du'<;fc nghi vi<$n xem xet va
c6 nhfi'ng d~ xuftt thay d6'i thu€ khoa nhfi'ng d~ xuftt d6 sau nay tro thanh lu~t

trong nam tai chinh
3. Bang thanh toan v~ kha nang chi phi d€' thljc hi<$n mqt ke" hoe;tch ho~c
msach dftu tu', va ngan sach nghien cuu ) [321
Marvin H.Murphy M.P.A, chuyen vien v~ ngan sach, phai doan Be;ti hQc
du'CJng Michigan Hoa

Ky thl giai thich:

" Ngan sach la mqt k€ hoe;tch bao g6m toan th€' nhfi'ng tac hanh ciia Chinh
phii di~n ta bilng nhfi'ng danh tU tai chinh, ti~n t<$ va thu€ vt;t. Ngan sach dtt<;fc k€
hoe;tch cho tung thoi gian nhftt djnh, thtton!P thttong la mqt nam. Ngan sach la mqt
chu'ong trlnh bao g6m tftt ca nhfi'ng cong vi<$c rna Chinh phii dlf djnh hoan thanh
trong mqt tai khoa; chttong trlnh d6 ve;tch r6 se phai Him nhfi'ng vi<$c gl, ai se pht;t
trach, Htm nhfi'ng vi<$c d6 phi t6'n bao nhieu va ti~n dung d€' lam se lfty o dau.
Ngan sach la vi<$c phan ph6i nhfi'ng tai nguyen khan hie"m cho nhfi'ng dlf an cong
tac c6 gia tri va d~u dang thi hanh.

4
,[l ]

6

Theo giao su, tie'n sl Nguy~n Thanh Tuy~n, ph6 tie'n sl Duong Th! Binh
Minh va t~p the' tac gia giai thich thu~t ngii' ngan sach nhu sau:
" NSNN la mph6i cac ngu6n tai chinh ciia xa hQi d€' t~o l~p va sii' dl}ng quy ti~n t~ t~p trung
ciia Nha nude nh~m tht_I'c hi~n cac chuc nang ciia Nha mtdc" r29 1
Tom lq.i : dl}'a vao cac dinh nghla neu tren, c6 th€' dua ra m\,

t6ng quat v~ ngan sach nhu sau:
Ngiin sdch fa m<)t win ki~n df! tru cdc khodn thu va cdc khodn chi duqc phep
thi hanh trong m<)t thlJi gian nhat djnh, thulJng la m<)t niim dithf!c hi~n m<)t kt
hor;ch phu hqp w1i quyJn lqi cua Nha nu(Jc va cdc tq_p thi cong tq_p ma Chinh phu
dfi lf:{a chQn.

1.1.2- Bdn chat ciia ngan saclt Nllll mtuc
Qua cac khai ni~m v~ NSNN du<;jc trinh bay d phftn tren va con c6 th€' tim
tha'y nhi~u khai ni~m khac nhau v~ NSNN trong cac sach giao khoa va cac cong
trinh nghien cuu v~ tai chinh cong, song v~ d~i th€', cac khai ni~m nay khong c6
gi khac bi~t nhi~u. Vi v~y, trong qua trinh nh~n thuc v~ ban cha't ciia NSNN,
chung ta cftn chu y de'n ba phucJng di~n sau
- VJ phuang di~n phdp ly, NSNN Ia mQt d~o lu~t dt_I' tru cac khoan thu va chi
b~ng ti~n ciia Nha nude trong m
B€' dap ung nhu cftu chi nh~m thl}'c hi~n cac chuc nang quan ly va di~u
hanh n~n kinh te' xa hphap quy dinh d€' ban b6 h~ th6ng phap lu~t tai ch1nh va thue' khoa, bAt

IDQi

phap nhan va th€' nhan phiii nnhien, tinh cha't cuong buc ciia cac khoan thu NSNN khong h~ mang y nghla tieu


7

clfc. Nhtt Seligman dinh nghia " Thue'la stt dong gop cttong bach ciia m6i ngttoi
cho Chinh phd d~ trang tnH cac chi phi vl quyen l<;Ji chung, khong din cu vao cac
quyen l<;Ji rieng dtt<;Jc httdng "r241
Binh nghia ciia E.R.A.Seligman co th~ Ia mqt dinh nghia t6ng quat, khong
con nhi~u bi~t 1~ nii'a ne'u sii'a cqm tU " khong din cu " b~ng cqm tU " it din cu ".
Thlfc v~y,"Cac Mac da chi ra r~ng, thu€, xet v~ m~t ca nhan ngttoi dong thu€ b!
mftt di nhttng VOi ttl' each la IDQt thanh Vien CUa Xa hQi ngttoi do du'QC httdng dttoi
hlnh thuc nay hay hlnh thuc khac
Nhtt v~y, stf t6n t~i cfing nhtt vai tro cda Nha mtoc chinh la m()t trong nhii'ng
ye'u t6 quye't d!nh tinh chftt ho~t dqng cda NSNN.
- V~ phuang di~n kinh te, mQi ho~t dqng cda NSNN deu la ho~t dqng phan

ph6i ngu6n tai nguyen Qu6c gia ( phan ph6i lftn dftu va phan ph6i l~i ), va vl
v~y, no th~ hi~n cac m6i quan h~ trong phan ph6i. 8o la m6i quan h~ mqt ben la

Nha nude va m()t ben Ia xa h()i ( bao g6m cac t6 chuc kinh t€ - xa h()i, cac rung
lop dan cu)
Trong qua trlnh phan ph6i, vftn de cftn ghli quye't giii'a cac d6i ttt<;Jng tham
gia (cac chii th~) chinh la vftn d~ l<;Ji ich kinh t€. Vl v~y, quan h~ gifi'a Nha nude
va xa h()i qua NSNN cfing chinh la quan h~ kinh t€. Thqc v~y, vi~c phan ph6i
cac ngu6n tai nguyen Qu6c gia di hlnh thanh ngu6n thu cda Nha nude, du th~
hi~n duoi hlnh thuc nao, thqc chftt cfing la qua trlnh giai quye't quy~n l<;Ji kinh t€

gifi'a Nha nude va xa h()i voi ke't qua la cac ngu6n tai nguyen du<;Jc chia thanh hai
phftn : phftn n()p vao NSNN va phftn d~ l~i cho cac thanh vien ciia xa h()i. Phftn
n()p vao NSNN se tie'p tqc phan ph6i l~i, thi hi~n qua cac khoan ca'p phat tu
ngan sach cho cac mqc dich tieu dung, cho chuy~n nhu<;Jng ( cac khoan tr<;J cftp


8

ciia ngan sach ngoai khu vlfc Nha mtoc), cho dftu tu'. Quan h~ kinh te' giua Nha
mtoc va xa hqi, do d6 tie'p tvc th~ hi~n <1 ph~m vi Ion hdn
- V~ phuang di~n di~u himh, tir slf phan tich ban chit ciia ngan sach v~

phttdng di~n phap ly va kinh te' nhtt tren, chung ta tha'y slf mau thufin t6n t(;li
ngay trong nh~n thuc v~ nqi dung ho(;lt dqng ciia NSNN, khi mqt m~t, chung ta
cong nh~ri quy~n llfc ciia Nha nttoc v~ NSNN, nhttng m~t khac, l~i thua nh~n
~SNN th~ hi~n cac m6i quan h~ v~ lqi ich kinh te' giua Nha nttoc va xa hqi. VI
v~y, trong ho~t dqng thlfc ti~n phai thfty dttqc mau thufin nay d~ c6 thai dq xii' ly

thich hqp. Thlfc v~y, voi quy~n llfc t6i cao, Nha nttoc c6 th~ sii' dvpg cac cong cv
siin c6 ( kinh te', hanh chinh, vii llfc ) d~ biit buqc mQi thanh vien trong xa hqi
cung cftp cho mlnh cac ngu6n tai nguyen cftn thie't. Song cftn tha'y rAng, bat cu
luc nao va bao giO ngu6n tai nguyen ciing c6 giOi h~n nha't dinh va ngu6n tai
nguyen d6 phai dttqc phan ph6i nhAm dam bao muc s6ng t6i thi~u cho nhan dan.
Hay n6i mqt each khac, Nha nttoc khong th~ dung quy~n llfc d~ huy dqng dong
g6p ciia xa hqi voi bat cu gia nao. Quy~n llfc d6 phiii c6 gioi h~n va giOi h(;ln hqp
ly nhat, chinh la vi~c giai quye't hai hoa lqi ich kinh te' giua Nha nttoc va xa hqi.
Cv th~ Ia, nqi dung kinh te' ( t6ng thu, t6ng chi ) ciia ngan sach phai d~t trong
gioi h~n ciia tai nguyen Qu6c gia hi~n c6 va tai nguyen d6 phai dam bao khong
ngirng nang cao mti'c s6ng t6i thi~u ciia nhan dan.

Chinh vl v~y, vi~c khiing d!nh NSNN th~ hi~n cac quan h~ v~ lqi ich kinh
te' giua Nha nttoc va xa hqi c6 y nghia quan trQng khong chi ddn thuftn v~ m~t ly
lu~n rna con thlfc slf cftn thie't trong qua trlnh quan ly va di~u hanh NSNN. N6

doi hoi Nha nttoc phai c6 mqt chinh sach ngan sach dung diin, ton trQng cac quy
lu~t kinh te' khach quan, khong dttqc coi thttong lqi ich ciia xa hqi d~ tu d6 rna

huy d(>ng qua muc cac ngu6n tai nguyen hi~n c6, dtta de'n h~u qua Ia: muc s6ng


9

cda nhan dan bi giam sut. Ta't nhien, muc s6ng ciia nhan dan giam sut Ht nguyen
nhan tn.tc tie'p gay nen nhung ba't 6n v~ kinh te', chinh tr!, xa h()i. L!ch sii' da t:Ung
chung minh di~u d6, dang thoi mqi khoan chi tieu ciia Nha mtoc phai dttqc tinh
toan th~n trqng, th~ hi~n tinh tie't ki~m, hi~u qua va cong bAng xa hT6ng hqp nhung phan tich tren, chung ta c6 thi di de'n ke't lu~n, NSNN la
h~

thdng tac mdi quan h~ kinh tf giila Nha mMc va xii·h9i phdt sinh trong qua

t}inh Nha nude huy d9ng va sit d~:tng cdc ngu6n tai nguyen c6 hc;m nhlim dam bdo
yeu cdu thlfc hi~n cdc chile nang qudn ly va ddu hanh ngn kinh tf- xii h9i cua Nha
mtac theo nhllng m~:tc tieu dii chQn
1.1.3- Clute niing eil.a NSNN trong ed ell( tllj trttdng
Ban cha't ciia NSNN nhln tu nhi~u g6c d() dttqc tht hi~n qua chuc nang va
vai tro ciia n6. B6i chuc nang la thu(}c tinh v6n c6 ciia ph<:tm tru ngan sach va vai
tro ciia ngan sach ciing chinh la slf

v~n d~ng

cac chuc nang d6 vao ho<:tt d(}ng

thlfc ti~n
Ngay nay voi nhung di~n bie'n kinh te' va vai tro ciia Nha nttoc trong doi
s6ng Qu6c gia da c6 nhi~u thay d6i. Vl v~y, cac nha nghien cuu tai chinh hi~n
d<:ti cho rAng, trong n~n kinh te' thi tru'ong, NSNN c6 nhung chuc nang cd ban
sau:

a. Clute niing plzan pllfli
Khdi di~m ngan sach ciia m6i Qu6c gia la dap. ung nhu diu chi chung cda
ca c(}ng dang du'QC phat tri~n rang bu(}c voi Slf hlnh thanh ban cha't Nha nu'oc.
M(}t Qu6c gia c6 tie'n btieu rna Chinh phii a'y It.ta chqn. Mu6n hoan thanh nhung m~c tieu a'y, Chinh phd
phai huy d(}ng nhung tai nguyen khan hie'm cda toan dan dttoi hlnh thuc thue',


10

phi va 11$ phi... d€' chi tieu cho nhi6u ho~t dcong vic$c ciia m
d~t

duqc.

Vi~c huy d
c()ng la chuc nang nguyen ban quan trqng nhfrt ciia ngan sach

b. Clulc lliillg llun clutdng trinlt clzinlt saclt cua Nlza nuuc
Ngay nay, voi hic$n tu'qng kinh te' va vai tro ctla Nha nu'oc da chuy€'n bie'n
\.

do nhfi'ng ap ltfc kinh te' -xa hthi~p va.o mqi lanh vtfc ctla doi s6ng kinh te'- xa h
Trong llnh vtfc kinh te', khi tll' mgia tie'n de'n mChinh phtl nh~n thuc dttqc tftm quan trqng ctla nhu cftu gia tang ho~t d<)ng san
xuilt d€' duy trl va nang cao muc s6ng ctla nhan dan. Nen nhic$m vq chi cho cac
ho~t d<)ng ctla Nha mtoc nhtt : cung cfrp dic$n, nu'oc sinh ho~t, ki€'m soat giao

thong, xay dlfng co sd h~ tftng va can thic$p vao doi s6ng kinh te' ... ngay cang
tang.
Trong linh vtfc an ninh Qu6c gia, ne'u mm()t "dvq khac nhu' : bao dam tr~t tt!, an ninh n()i dia va cling c6 qu6c phong ch6ng
ngo~i

xam ...

Mu6n lam tron nhic$m vq ctla Nha nu'oc neu tren thl bchia lam nhi6u bduqc thie't l~p va quye't dinh s6 kinh phi cftn thie't d€' thi hanh tung nhic$m vq neu
tt·en. Ke' ho~ch ngan sach nhu' v~y, chinh la chu'dng u·lnh hanh d<)ng ctla Chinh
phtl dttqc cq th€' hoa bAng nhung con s6.


11

c. Chuc nang can drfi gilla cac klwan tlw va cac klwan chi ciia Nha nzt{Jc
NSNN Ia bang ke' ho<;1ch v~ thu nh~p va chi tieu Qu6c gia ( Nha mtoc )
trong tu'dng lai voi ta't ca nhii'ng thoa thu~n. Thong thttong nhii'ng khoan thu
mong dqi ( dlJ' kie'n ) se khong du d~ thlJ'c hi~n nhii'ng khoan chi cftn thie't theo
gia

tri va ph<;1rn vi rnong rnu6n. Do v~y vi~c tinh toan nhu cftu chi cftn

thie't phiii

sat hqp voi kha nang thu. Vi~c tinh toan nhu cftu chi sat voi kha nang thu va dap
U'ng nhu cftu chi do, chinh Ia chtl'c nang can d6i ciia ngan sach.

d. Chuc nang diiu cltlnh kinh tt ciia ngan sach
Chinh phii phai thu thue' de dung vao cac vi~c chi tieu Qu6c gia. Chinh vi~c
sii' dt}ng ti~n t~ do Ia rn()t djp Chinh phii anh httdng de'n n~n kinh te' b5ng each:
- Banh thue' theo rn()t chi~u httong nha't dinh nao do,
- Tie'p de'n Ia chi tieu cho nhii'ng linh V\l'C nao rna Chinh phii da chQn 1\l'a
theo thtl' tq' ttu tien.
Bo Ia ta't ca va'n d~ sti' dt}ng cong ClJ ngan sach d~ di~u chinh kinh te'. No c6
ba khia C(;lnh chinh :

• Tu t~p trung de'n can thi~p
Ngay nay thue' kh6a khong chi co chtl'c nang phan ph6i thu nh~p rna no
con dong vai tro di~u tie't cac ho<;1t d()ng kinh te' - xa h()i. Vl do rna no da trd
thanh ye'u t6 quan trQng trong chinh sach kinh te' ciia Chinh phii. Noi each khac,
Chfnh phii sii' dt}ng time' d~ di~u khi~n kinh te'

• Tu buy d()ng de'n tai ph an ph6i thu nh~p

Chfnh phii buy d()ng thu nh~p b5ng each danh thue' cac cong dan khac nhau
n~ng hay nhy tuy thu nh~p cua tung h<;1ng ngttoi, r6i sau do dern giup do nhi~u


12

nhfi'ng nguoi cong dan it chiu thue', giup do it nhfi'ng cong dan chiu thue' nhi~u, vi
dt;t: chi cho chu'ong trlnh QuO'c gia giai quye't vi~c lam, chu'ong trlnh xoa d6i
giam ngheo, xay dl}'ng du'ong Xa, tru'ong hQC va

b~nh Vi~n.V.V ...

• Tu tieu tht;t de'n gia tang san xua't
Vi~c

chi tieu Chinh phd ngay nay khong phai la khong lam gia tang san

xua't, vi dt]: Chinh phd vl}'c d~y n~n kinh te' trong hie suy thoai b~ng each dftu tu'
trl.}'c tie'p ho~c cung ca'p tin dt,Ing u'u dai cho cac dt;t' an, chu'ong trlnh phat tri~n
kinh te', tu d6 lam gia tang san phftm qu6c n()i; Chinh phd chO'ng nl;ln tha't nghi~p
b~ng each gia tang dftu tu' d~ tl;lo them cong an vi~c lam cho dan chung. Nhu' v~y

Chinh phd gia tang san xua't thay vl tieu tht;t san phftm xa hqi

e. Chuc nang giam dtfc

Ynghia va phl;lm vi sd' dt;tng NSNN doi hoi phai c6 nguyen t~c, che' dbuh~u

qua xa'u de n~ng len nguoi dan , ngu'oi chiu thue', hQ c6 nghia vt;t phai n()p

thue' nhung it du'qc trl}'c tie'p tllam gia vao vi~c quye't dinh sd' dt;tng ngu6n ngan
sach. Vl v~y vi~c ki~m tra tru'dc, trong khi thl}'c hi~n va sau khi thJ!c hi~n la ra't
cftn thie't va quan trQng. Th~ hi~n IDQi khoan thu ngan sach phiii dung lu~t 1~ tai
chinh hi~n hanh, mQi khoan chi phiii theo dung dinh muc, tieu chuftn do Nha
nu'dc quy dinh va dJ! toan do co quan c6 thftm quy~n phe duy~t, phai phil hqp
vdi nhii'ng di~n bie'n thJ!c te' v~ nhfi'ng chu'ong trlnh cong tac duqc cha'p thu~n va
chuftn y. Vl v~y thong qua hol;lt dqng cda ngan sach rna Qu6c h(ne'u quan tam) se giam sat IDQi chinh sach va hOl;lt dqng cda Chinh phd.
1.1.4- Nhilng nguyen

tile qudn ly ngan sack

Trong vi~c di~u hanh va quan ly ngan sach, ngoai vi~c cha'p hanh nguyen


13

t~c t6i cao la nguyen Hie t~p trung dan chu con phai ton tTQng cac nguyen t~c cd

ban sau:

a. Nguyen tile toan di?n
Nguyen Hie toan di~n doi hoi r~ng, Hit ca cac ho~t dQng Uti chinh ciia Chinh
phu g6m mQi s6 thu, ba't lu~n tll' dau toi va mQi so' chi cho mQi mqc dich, ba't lu~n
Ia Iffy d khoan thu nao d~u phai duqc d~t trong h~ th6ng ngan siich. B6ng thoi

phai duqc tht,tc hi~n theo nguyen t~c, che' dQ th6ng nha't trong ca nuoc, do Chinh
phu trung u'dng qui djnh va huang d~n

Theo nguyen tac nay, vi~c l~p dt,t tmin ngan sach phai xua't phat tll' co sd va
mQi khoan thu chi phai theo dung th~ 1~ tai chinh ngan siich ciia Nha nuoc va
dttqc ghi d~y du theo ghi tri nguyen thiiy vao ke' ho~ch ngan sach. Chi c6 ngan
sach toan di~n thl vi~c phe chuffn ngan sach cua Qu6c hQi moi c6 gia tri d~y du
va ngttoi ta moi c6 th~ kl~m tra dttqc mQi khoan thu chi da duqc tht,tc hi~n c6
dung che' dQ khong ? va phan anh dung tht,tc tr~ng n~n kinh te', tranh t~o ra
nhfi'ng ke hd tai chinh c6 nguy-co gay tha't thoat cong quy
B6i voi doanh nghi~p Nha mtoc c6 tntong hqp ngo~i 1~ Ia mQi khoan thu
chi lien quan de'n Vftn d~ kinh doanh cua doanh nghi~p du'QC dtta vao s6 sach ke'
toan doanh nghi~p, chi c6 nhfi'ng khoan giao nQp, h6 trq, ca'p phat c6 lien quan
de'n ngan sach thl moi duqc dua vao ke' ho~ch ngan sach

b. Nguyen tile " Ngfin saelz plzai dzt(le quytt djnlz tntue"
Theo hie'n phap quy djnh, thffm quy~n bi~u quye't ngan sach va ki~m smH
sq' thi hanh ngan sach thuC?c Qu6c hsach, Chinh phu phai so~n thao ngan sach va d~ trlnh len Qu6c h<)i d~ Qu6c h<)i
xem xet nhfi'ng lqi ich cua cac cong tac c6 phu hqp voi nhfi'ng kinh phi da dttqc


14

d~ nghi, tU do xet thtl'

tt.t u'u tien cda cac cong tac va chap

thu~n

s6 dt! thu va s6

dt! chi. Ngan sach chi dtt

quye't.
Trong trttong hQp dt! thao ngan sach chtta dttQc bi~u quye't trttdc ngay ba:t
dfru cda nam ngan sach. Lu~t NSNN da dt! d!nh thii'm quy~n cda Chinh phd dttphep thi hanh tung phfrn ngan sach theo m9t mtl'c nha"t dinh so vdi ngan sach
IT>am trttdc d~ bao dam cho cac ho~t dQng cda Qu6c gia dttChinh phd phai di~u chinh dt! an ngan sach va d~ tdnh len Qu6c h9i trong ky
hQp ke' tie'p (ky hQp gfrn nhfrt).

c. Nguyen tiic clin dol.ngan saclz
Cac khoan dt! chi phai dttho<;tch ngan sach. Chinh phd va Qu6c h9i luon c6 gAng d~ bao dam can d6i ngan
sach b?lng each luon tlm kie'm nhii'ng ngu6n thu mdi va dtta ra nhung quye't dinh
lien quan de'n cac khoan chid~ tranh lu~n va ca:t giam nhung khoan chi chua th~t
cftn thie't nh?im dam bao can d6i ngan sach
Theo nguyen tAc nay, ba"t ell' m9t bi~n phap l~p phap hay l~p quy nao t~o ra
m9t khoan chi mdi hay lam gia tang m9t kinh phi da dttcilng khong ditQc thi hanh, ne'u khong co kinh phi cfrn thie't d~ thi hanh bi~n
phap fry trong nam ngan sach do; ho~c khong dt! tru m9t s6 tai nguyen tttdng
dttdng b?lng nhii'ng s6 thu mdi hay b?lng each bai bo hay giam bot m9t khoan chi
cil tu'dng ling
d. Nguyen tiic ro rang, trung tll{IC va cllinlz xac

Nguyen tAc nay phai dU'QC th~ hi~n trong tie'n trlnh l~p va cong b6 ngan
sach. Theo nguyen tAc nay, m9t ngan sach da ho~ch dinh va phe chuiin phai


15

phan anh trung th~mh va thich dang nhfi'ng tlnh tr<;1ng va Slf ki~n thlfc te' V~ nhfi'ng
ho<;1t dqng thong thttong ciia Chinh phii, nhfi'ng chuang trlnh d~ ngh! phai du<;Jc

din cu tn~n mth~mh du<;Jc. Nhfi'ng tai li~u c~n thie't dti tdnh bay va bi~n minh cho nhfi'ng dlf tn)

Va d~ ngh! ngan sach phai la nhfi'ng tai li~U chinh xac Va phai illO ta ranh illl;lCh,
CO h~ tho·ng Va dung voi Slf th~t, khong du<;Jc phep che d~y Va bao chua d6i VOi
\

,

tat ca cac khoan thu chi ngan sach va khong du<;Jc phep l~p qfiy den. Han nfi'a,
nhii'ng tai li~U Va nhii'ng Slj ki~n phai du chi tie't va dung hlnh thuc bitiu m§.u dti
gitip cho vi~c danh gia ( cac chttang tdnh ) du<;Jc chuffn xac va h<;Jp ly. Phai dlf
tn)

s6 thu m
d~t, bao thii ho~c l<;1c quan thai qua nhttng cfing dung dtf tru kinh phi qua muc dti

phong B
e. Nguyen tile "cong kiwi lt6a nglin sdclt"
v~ phuang di~n chinh sach thu chi, ngan sach la m
Chinh pht! dtt<;Jc cq thti h6a b~ng cac

s6

chttang tdnh ciia

li~u. Chile nang lam chuang tdnh ciia

Chinh phii c6 thti d<;1t dtt<;Jc khi rna mQi giao d!ch tai chinh - ngan sach ciia Nha
mtoc du<;Jc quan ly th6ng nha't, ranh nwch, cong khai dti nguoi dan d~u c6 thti
bie't, ne'u hQ quan tam
Nguyen til:c cong khai ct!a ngan sach dtt<;Jc thtjc hi~n trong ta't ca cac giai dOC;ll1
ciia qua tdnh ngan sach ( l~p, quye't dinh va phan b6 ngan sach, cha'p hanh ngan
sach, kitim soat ngan sach ) va phai dtt<;Jc ap dqng cho ta't ca cac cd quan tham
gia vao qua tdnh ngan sach nhtt Qu6c hqi, Chinh phii va kitim toan Nha mtoc

1.1.5- Cd cite" tltj tntdng va vai tro ciia chi nglin sdclt Nita mtuc
Theo Robert S.Pindyck va DanielL. Rubin Feld thl : "Nhfi'ng ngttoi mua


16

Va ngu'oi ban tac d(}ng qua l<;1i d~ t(;l.O th~tnh thj tntong." [ 26 .4°]
M()t thi tntong la t~p hqp Hit ca nhung nguoi mua va ngu'oi ban tac d()ng
qua l<;1i lin nhau din de'n kha nang trao d6i. Con " cd che' thi tru'ong la xu huang
trong th! tntong d~ cho gia ca tt,t do thay d6i cho de'n khi th! tru'ong thang b~ng

(c6 nghia la, cho de'n khi luqng cung b~ng voi luqng cftu ) " 126 .4° 1 . T<;1i di~m nay
khong c6 tlnh tr(;lng cung thie'u ho~c thua so voi cfru, nen khong c6 sue ep nao
\,

t(;l.O nen str bie'n d(}ng gia Ca.
Voj

y

ni~m v~ th! truong va cd che' thi truong nhu' v~y, thie't nghi dng;

chung ta cfing cfrn nghien cuu nhung d~c di~m ciia cd che' thi truong va vi~c stl'
dt!ng nhung cong

Cl;J

kinh te' - tai chinh ciia Chinh phii nh~m d(;lt duqc m9c tieu

kinh te'- xa h()i cd ban ciia Nha nude trong di~u ki~n kinh te' thi tntong

a. Bijc diim cila cd clzt tltj trztdng
Trzt(/c hlt, d~c di~m bao trum nhilt ciia cd che' thj tru'ong la gia ca cua IDQi
hang h6a - djch VI! ph\! thu()c vao quan h~ cung - cfru va duqc quye't djnh t(;li
di~m thang b~ng giua cung va cfru. Song cfing cfrn lttu y r~ng, cung va cfru v~

m()t hang hoa - djch

v~

nao d6 tren th! tntong khong phai luc nao va bao gio

cfing trong tr(;lng thai thang b~ng va m()t

s6 thi tntong c6 le khong

th~ thang

b~ng nhanh chong dttqc va cfing Him khi bie'n d()ng d()t ng()t - nhung xu the' cac

th! tntong la d~u tie'n de'n thang b~ng

Hai la, trong ph<;1m vi khuon kh6 r()ng rai cua cac quy djnh phap ly va xa
h()i, ngttoi tieu thl! dttqc ttf do chQn ltra nhung hang h6a cung cilp khac nhau,
nhung nha san xuilt ddn d()c ho~c thanh nh6m, duqc ttr do gia nh~p ho~c rut khoi
cac doanh nghi~p hQ mu6n; va nhung chii tai nguyen (g6m ca tai nguyen nhan
ltrc) dttqc tV do d~t nhung tai nguyen ctla hQ trong s~t sii' dt!ng d bilt cu ndi nao


17

rna Slf sti' di.Jng thu~n ti~n va thie't l~p du'<;jc; nhii'ng Slf trao ddi Se xay ra illQt each

ttr nguy~n bat err khi nao va bat err (j dau mi~n Ia hai ben trao ddi d~u c6 lqi.
Ba La, h~ th6ng gia di trong h~ thi tru'ong c<;1nh tranh, h~ tho'ng kinh te' "c6

loi c6 16" ph~n IOn se quye't d!nh nguoi san xuat phai san xu at san ph§:m - d!ch
VI.J gl, San XU at nhu' the' n~to; Va san XUat cho ai. [l}]
Van. d~ san xuat nhii'ng gl, se do la phie'u ciia nhii'ng ngu'oi tieu thi.J quye't
\

d!nh. Nhu'ng

'

slf

quye't dinh d6, kh6ng phai err may nam m()t l~n t<;1i nhii'ng die'm

b~u phie'u quy d!nh rna la bi<3'u quye't hang ngay khi mua thrr nay rna kh6ng rnua

thtl' kia. Va so' ti~n rna nglioi tieu dung tra cho nglioi san xuat sau nay se dtt<;jc
ngu'oi san xuat dung d<3' tra lu'dng cho c6ng nhan, nguyen v~t li~u da rnua, thue
dat dai ... lai c6 ph~n va lai ciia nha san xu at
Va'n d~ san xuat ra sao se duqc quye't dinh bdi vi~c C<;lnh tranh giii'a nhii'ng
nha san xuat chrr kh6ng phai tu nhfi'ng ngttoi ng6i tren ban gia'y va d ngoai xi
nghi~p. Nho v~y rna phu'dng phap re ti~n nha't d<3' stl' di.Jng nguyen v~t li~u, lao

d()ng, thie't bi ... se thay the' phttdng phap t6n kern hdn. Va nho v~y rna nha san
XUat VUa C<;lnh tranh du'<;jc V~ gia ca l<;1i VUa d<;1t dt(<;jC mrrc

}(Jj

t6i da

Va'n d~ san xuat cho ai duqc giai quye't bdi cung va c~u tren thi tru'ong ye'u

t6 san xuat : b~ng mrrc htdng bdng, b~ng

ti~n thue dat, b~ng lai c6 ph~n ... Ta't ca

nhung ye'u t6 d6 cling t<;1o nen lqi trrc ciia mqi ngttoi, lqi tuc a'y lien quan tdi rn6i
ngttoi va lien quan toi toan th<3' rnqi nguoi ( tat nhien Ia tinh chat clia stf phan
phdi l<;ji trrc tuy thUQC rat nhi~U vao Slf phan pho'i quy~n sd hfi'u tai san Va nhii'ng
kha nang b§:m sinh hay kie'n thuc tich liiy dttqc trong qua trlnh lao d()ng ct'ia m6i
nguoi). Song bi<3'u quyet ctia ngttoi tieu th~J tlf n6 khong quye't d!nh cai gi se
dtt<;jc san xuat rna c~n phai ke't hqp vdi cac quye't d!nh v~_phi t6n va v~ vi~c cung
jr--~l.-.·--::-7~-=-~
f ~d
8/!.1 hUC 1;~11Jl, !,, .-1 ,, .ilvl!;

-~-~~ l_liT,··t(: r. ~.I HOc I\ \Hii
· · -~' .--

'II.:

. rl!U'V\f\-1 SAU n.i\\ HOG
L-~------~-.. --.----~---·:.....

·-;·/\--/-.---·-.-~- ,~-lT·-,,~--;.-

; . i -~~._:; o.uuc; 6"'

.'.

1 ··:}

fi·~;c -~li'lH 1 c
Tl::·~_lLJ[JJ~N

nwai'IG D(d

2.1


18

cap san pha':m ciia xi nghi~p d~ quye"t dtnh van d~ san xuat gl? hay n6i m()t each
khac, xi nghi~p phai cung cap nhung san pha':m phu hqp voi nhu diu c6 kha nang
thanh toan ciia nguoi tieu dung.
(Hlnh 1 d trang sau se mo ta m6i quan h~ tren.)

Bfilz

Ia, St! CC;lnh tranh gay gilt giua nhung ngu'oi san xuat, CC;lnh tranh da trd

th~mh ye"~ t6 thuc d§'y thi tru'ong phat tri~n, thong qua CC;lnh tranh cac ye"u t6 th!
'•

truong duqc b()c 1() m()t each tht!c chat, khilc ph~c tlnh tr<;1ng gia t<;1o v~ cung cftu,
v~ gia ca .. song, n6 cfing dem l<;li vai St! kh6 khan bat lqi rna doi hoi Chinh phii

phai can thi~p nh~m 6n d!nh ho<;1t d()ng kinh te"

Niim Ia, st{ can thi~p ciia Chinh phii chi nh~m vao nhung linh Vt!c cftn thie"t
ciia doi s6ng kinh te"- xa h()i, noi ma st! dftu tu' tu' nhan con khie"m khuye"t, s~l xao
tr()n v~ kinh te"- xa h()i , thong qua vi~c ban hanh h~ th6ng cac van ban phap

Iy

va sii' d~ng tri~t d~ cac cong ClJ kinh te"- tai chinh d~ tC;lO moi tru'ong kinh doanh
Ianh nwnh, 6n d!nh, dam bao vi~c tang trudng kinh te" lien t~c, ch6ng suy thoai


19

Hinh 1 :Hit THONG GIA CA DUNG CAC THl TRU<'iNG CUNG CAU

DE GIAI QUYET BA vAN DE C(J BAN: SAN XUAT GI, RA SAO, CHO AI.

C~u

Cung
Gia cd
tren thj truiJng

• Gidy dep

sdnphdm
Nha ci'ta

Gidy dep

)

Nha ci'ta
Th{tc phdm

Thf!c phdm
Sdn xuat gi

Chi phi sdn xuat
.K
sanp h am.

Biiu quye't cua ngw7i
tieu thl:l

?

Sdn xuat ra sao

DAN CHUNG

CAC Xf NGHI~P
Luang phdi trd tdn thue
da't ...

SJ hilu chit
"tai sdn nhan [f!c"

Sdn xuat cho Ai
Nhan lf!c
Dat dai

~
Nhan [f!C
\·--------------~
tren th,i truiJng \
Ddt dai

Gia cd

(

cac ytu ttf

.\
Nguyen v(it lifu
d{tng qt sdn xuat

Cung

sdn xuat
(cong th(f..

~----------------~
I~

Nguyen v(lt lifu
d{tng Cl;l san xuat