Đề cương hướng dẫn ôn thi THPT QG năm 2020 môn Ngữ Văn (Phần Đọc - hiểu ) - Trường THPT Lê Trung Kiên

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (932.49 KB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 1
 ĐỀ CƯƠNG HƯỚNG DẪN ÔN THI THPT QG

MÔN NGỮ VĂN (PHẦN ĐỌC – HIỂU) 
1. Ôn luyện lý thuyết phần Đọc hiểu

1. 1. Yêu cầu nhận diện phương thức biểu đạt

Thứ tự Phương thức biểu đạt Nhận diện qua mục đích giao tiếp

1 Tự sự Trình bày diễn biến sự việc

2 MIÊU TẢ Tái hiện trạng thái, sự vật, con người

3 Biểu cảm Bày tỏ tình cảm, cảm xúc

4 Nghị luận Bày tỏ ý kiến đánh giá, bàn luận...

5 Thuyết minh Trình bày đặc điểm, tính chất, phương pháp...

6 Hành chính - công vụ

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 2
1. 2. Yêu cầu nhận diện phong cách chức năng ngôn ngữ

Phong cách ngôn ngữ Đặc điểm nhận diện

1 Phong cách ngôn ngữ sinh
hoạt.

- Sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hằng ngày, mang tính

tự nhiên cảm xúc, sinh động, ít trau chuốt... Trao đổi
thơng tin, tư tưởng, tình cảm trong giao tiếp với tư cách
cá nhân.

- Gồm các dạng chuyện trị, nhật kí, thư từ...
2 Phong cách ngơn ngữ báo chí

(thông tấn).

- Kiểu diễn đạt dùng trong các loại văn bản thuộc lĩnh vực
truyền thông của xã hội về tất cả các vấn đề thời sự (thông
tấn = thu thập và biên tập tin tức để cung cấp cho các nơi).
3 Phong cách ngơn ngữ chính

luận.

- Dùng trong lĩnh vực chính trị - xã hội, người giao tiếp
thường bày tỏ chính kiến, bộc lộ cơng khai quan điểm tư
tưởng, tình cảm của mình với những vấn đề thời sự nóng
hổi của xã hội.

4 Phong cách ngôn ngữ nghệ
thuật.

Chủ yếu trong tác phẩm văn chương, khơng chỉ có chức
năng thơng tin mà cịn thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con
người; từ ngữ trau chuốt, tinh luyện...

5 Phong cách ngôn ngữ khoa
học.

Dùng trong những văn bản thuộc lĩnh vực nghiên cứu,
học tâp và phổ biến khoa học, đặc trưng cho các mục đích
diễn đạt chun mơn sâu.

6 Phong cách ngôn ngữ hành
chính.

Có tính khn mẫu. Dùng trong các văn bản thuộc lĩnh
vực giao tiếp điều hành và quản lí xã hội (giao tiếp giữa
Nhà nước với nhân dân, Nhân dân với cơ quan Nhà nước,
giữa cơ quan với cơ quan...)

1.3. Yêu cầu nhận diện và nêu tác dụng (hiệu quả nghệ thuật) các hình thức, phương tiện ngôn 
ngữ

1. 3. 1. Các biện pháp tu từ

- Tu từ về ngữ âm: điệp âm, điệp vần, điệp thanh,… (tạo âm hưởng và nhịp điệu cho câu).

- Tu từ về từ: so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hóa, tương phản, chơi chữ, nói giảm, nói tránh, thậm 
xưng,…

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 3
Biện pháp tu từ Hiệu quả nghệ thuật (Tác dụng nghệ thuật)

So sánh Giúp sự vật, sự việc được miêu tả sinh động, cụ thể tác động đến trí
tưởng tượng, gợi hình dung và cảm xúc.

Ẩn dụ Cách diễn đạt mang tính hàm súc, cơ đọng, có giá trị biểu đạt cao, gợi

những liên tưởng ý nhị, sâu sắc.

Nhân hóa Làm cho đối tượng hiện ra sinh động, gần gũi, có tâm trạng và có hồn
hơn.

Hốn dụ Diễn tả sinh động nội dung thông báo và gợi những liên tưởng ý vị
sâu sắc.

Điệp từ/ ngữ/ cấu trúc Nhấn mạnh, tô đậm ấn tượng - tăng giá trị biểu cảm.

Nói giảm Làm giảm nhẹ đi ý đau thương, mất mát nhằm thể hiện sự trân trọng.
Thậm xưng (phóng

đại)

Tơ đậm ấn tượng về...
Câu hỏi tu từ Bộc lộ cảm xúc

Đảo ngữ Nhấn mạnh, gây ấn tượng về

Đối Tạo sự cân đối

Im lặng Tạo điểm nhấn, gợi sự lắng đọng cảm xúc
Liệt kê Diễn tả cụ thể, tồn diện

1. 3. 2. Các hình thức, phương tiện ngôn ngữ khác 
- Từ láy, thành ngữ, từ Hán - Việt...

- Điển tích, điển cố,..

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 4
 - Lời trực tiếp: Trần thuật từ ngôi thứ nhất do nhân vật tự kể chuyện.

- Lời kể gián tiếp: Trần thuật từ ngôi thứ ba – người kể chuyện giấu mặt.

- Lời kể nửa trực tiếp: Trần thuật từ ngơi thứ ba – người kể chuyện tự giấu mình nhưng điểm
nhìn và lời kể lại theo giọng điệu của nhân vật trong tác phẩm.

1. 5. Yêu cầu nhận diện các phép liên kết (liên kết các câu trong văn bản)

Các phép liên kết

Đặc điểm nhận diện

Phép lặp từ ngữ

Lặp lại ở câu đứng sau những từ ngữ đã có ở
câu trước.

Phép liên tưởng (đồng nghĩa / trái nghĩa) Sử dụng ở câu đứng sau những từ ngữ đồng
nghĩa / trái nghĩa hoặc cùng trường lien tưởng
với từ ngữ đã có ở câu trước.

Phép thế

Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng
thay thế các từ ngữ đã có ở câu trước.

Phép nối Sử dụng ở câu sau các từ ngữ biểu thị quan hệ

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 5
1.6. Nhận diện các thao tác lập luận

TT Các thao tác 
lập luận

Đặc điểm nhận diện

1 Giải thích Giải thích là vận dụng tri thức để hiểu vấn đề nghị luận một cách rõ
ràng và giúp người khác hiểu đúng ý của mình.

2 Phân tích Phân tích là chia tách đối tượng, sự vật hiện tượng thành nhiều bộ
phận, yếu tố nhỏ để đi sâu xem xét kĩ lưỡng nội dung và mối liên hệ
bên trong của đối tượng.

3 Chứng minh Chứng minh là đưa ra những cứ liệu – dẫn chứng xác đáng để làm sáng
tỏ một lí lẽ, một ý kiến để thuyết phục người đọc người nghe tin tưởng
vào vấn đề.

4 Bác bỏ Bác bỏ là chỉ ra ý kiến sai trái của vấn đề trên cơ sở đó đưa ra nhận
định đúng đắn và bảo vệ ý kiến lập trường đúng đắn của mình.

5 Bình luận Bình luận là bàn bạc đánh giá vấn đề, sự việc, hiện tượng... đúng hay
sai, tốt hay xấu, lợi hay hại...; để nhận thức đối tượng, cách ứng xử phù
hợp và có phương châm hành động đúng.

6 So sánh So sánh nhằm đối chiếu hai hay nhiều sự vật, đối tượng hoặc là các mặt

của một sự vật để chỉ ra những nét giống hay khác nhau, từ đó thấy
được giá trị của từng sự vật... Hai sự vật có nhiều điểm giống nhau gọi
là tương đồng, nhiều điểm khác nhau gọi là tương phản.

1. 7. Yêu cầu nhận diện kiểu câu và nêu hiệu quả sử dụng 
1. 7. 1. Câu theo mục đích nói

- Câu tường thuật (câu kể).
- Câu cảm thán (câu cảm).
- Câu nghi vấn (câu hỏi).
- Câu khẳng định.

- Câu phủ định.

1. 7. 2. Câu theo cấu trúc ngữ pháp 
- Câu đơn.

- Câu ghép / câu phức.
- Câu đặc biệt...

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 6
Để phân biêt đươc các thể thơ, xác định được đúng thể loại khi làm bài kiểm tra, chúng ta cần
giúp học sinh hiểu luật thơ: những quy tắc về số câu, số tiếng, cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt
nhịp... Căn cứ về luật thơ, người ta phân chia các thể thơ Việt Nam ra thành 3 nhóm chính:

- Các thể thơ dân tộc: lục bát, song thất lục bát, hát nói.
- Các thể thơ Đường luật: ngũ ngôn, thất ngôn.

- Các thể thơ hiện đại: năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng, hỗn hợp, tự do...
1. 9. Xác định nội dung chính, câu chủ đề và cách đặt nhan đề

Văn bản thường là một chỉnh thể thống nhất về nội dung, hài hịa về hình thức hiểu rõ về điều
đó chúng ta dễ dàng tìm được nhan đề cũng như nội dung chính của văn bản.

- Cách đặt nhan đề: Đặt nhan đề sao cho đúng, hay phải cô đọng được cái thần của văn bản. Muốn
đặt được nhan đề ta phải hiểu được nghĩa của nó sau đó mới xác định nhan đề. Nhan đề của văn bản
thường nằm ở những từ ngữ, những câu lặp đi lặp lại nhiều lần trong văn bản.

- Xác định câu chủ đề hoặc nội dung chính của đoạn văn: chúng ta cần xác định xem đoạn văn đó
trình bày theo cách nào, trình bày theo cách diễn dịch thì câu chủ đề ở đầu đoạn, đoạn văn trình bày
theo cách quy nạp thì câu chủ đề ở cuối đoạn. Cịn đoạn văn trình bày theo cách móc xích hay song
hành thì câu chủ đề có tính khái qt tồn đoạn, và nằm ở bất cứ vị trí nào.

2. Một số lưu ý về phương pháp làm đề Đọc hiểu môn Ngữ văn 
- Nắm vững kiến thức lí thuyết để vận dụng làm bài tập.

- Về trình bày: khoa học, khơng nên tẩy xóa, viết chèn dịng trong bài. Nếu viết sai thì gạch ngang
và làm lại. Cần dùng các kí hiệu thống nhất với đề bài.

- Về nhận diện câu hỏi: đọc kĩ yêu cầu của đề, xác định nội dung câu hỏi có mấy ý, từ đó trả lời
đúng vào vấn đề.

- Về cách trả lời: Cần đọc văn bản để tìm chủ đề, ý chính, đọc kĩ để tìm chi tiết, thơng tin và chọn
câu trả lời cho phù hợp. Câu trả lời trực tiếp, ngắn gọn, chính xác, đầy đủ.

- Về thời gian: thời gian làm phần Đọc - hiểu khoảng từ 20 - 30 phút.
3. Bài tập rèn kĩ năng Đọc hiểu

GV hướng dẫn học sinh rèn luyện kĩ năng Đọc hiểu từ các tài liệu sau:

- Trong cuốn "Hướng dẫn ơn tâp kì thi THPT quốc gia 2014 - 2015 mơn Ngữ văn" có 20 đề minh
họa.

- Trong cuốn "Hướng dẫn ơn tâp kì thi THPT quốc gia 2015 - 2016 mơn Ngữ văn" có 14 đề minh
họa.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 7
- Trong cuốn "Hướng dẫn ôn tâp kì thi THPT quốc gia 2017 - 2018 mơn Ngữ văn" có 20 đề minh
họa.

- Trong cuốn "Ôn tập tốt nhất cho kì thi THPT Quốc gia 2017 mơn Ngữ văn" có 30 đề thi minh
họa.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc Trang | 8
Website HOC247 cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thơng minh, 
nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh 
nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các 
trường chuyên danh tiếng.

I.Luyện Thi Online

- Luyên thi ĐH, THPT QG: Đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây

dựng các khóa luyện thi THPTQG các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.

- Luyện thi vào lớp 10 chun Tốn: Ơn thi HSG lớp 9 và luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán các

trường PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An và các trường Chuyên 
khác cùng TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn. 
II.Khoá Học Nâng Cao và HSG

- Toán Nâng Cao THCS: Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Tốn Chun dành cho các em HS

THCS lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt
điểm tốt ở các kỳ thi HSG.

- Bồi dưỡng HSG Toán: Bồi dưỡng 5 phân môn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học và Tổ Hợp dành

cho học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: TS. Lê Bá Khánh Trình, TS.

Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn cùng đơi

HLV đạt thành tích cao HSG Quốc Gia.

III.Kênh học tập miễn phí

- HOC247 NET: Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả

các môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư
liệu tham khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- HOC247 TV: Kênh Youtube cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi 
miễn phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hoá, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và Tiếng
Anh.