SKKN một số biện pháp giúp trẻ mẩu giáo 4 5 tuổi cảm thụ tốt các làn điệu dân ca

ĐỀ TÀI: MÔT SÔ BIÊN PHAP GIÚP TRẺ MẨU GIAO 4-5 TUÔI CẢM THỤ
TÔT CAC LÀN ĐIÊU DÂN CA.
I. PHÂN MƠ ĐÂU:
1.1: Lý do chọn đề tài:
Dân ca Việt Nam là một thể loại âm nhạc cổ truyền của Việt Nam, do
chính người dân lao động tự sáng tác theo tập quán, phong tục. Trong sinh
hoạt cộng đồng người quần cư trong vùng đất của họ, thường trong làng
xóm hay rộng hơn cả một miền. Các làn điệu dân ca th ể hiện phong cách
bình dân, sát với cuộc sống lao động mọi người. Các dịp bi ểu di ễn th ường
thường là lễ hội, hát làng nghề. Thường ngày cũng được hát lên trong lao
động để động viên nhau, hay trong tình u đơi lứa, trong tình cảm gi ữa
người và người. Tuy nhiên mỗi tỉnh thành của Việt Nam lại có âm gi ọng và
ca từ khác nhau nên dân ca cũng có thể phân theo tỉnh nh ư miền Bắc, miền
Trung và miền Nam.
Ngay từ thuở ấu thơ, mỗi trẻ em trong cộng đồng dân tộc Việt đã được
tắm mình trong những âm điệu ngọt ngào, thiết tha của những câu hát ru,
những làn điệu dân ca tiêu biểu, đặc sắc của vùng miền, xứ sở và đã tr ở
thành suy nghĩ và sự rung động trong mỗi tâm hồn người dân. Cho đến
ngày nay, những di sản nghệ thuật quý báu ấy vẫn là nh ững nguồn s ữa
dinh dưỡng để bồi bổ, nuôi dưỡng tâm hồn cốt cách cho mỗi con
người, nhất là trong bối cảnh của thời kì hội nhập và tồn cầu hóa, khi mà
sự giao thoa và tiếp biến các giá trị văn hóa nói chung và văn hóa dân gian
nói riêng đã tạo nên những trào lưu mới trong xã hội, và cũng tạo nên
những ảnh hưởng khơng ít tới sự hình thành và phát triển những nét tâm
lý, tính cách của thế hệ trẻ.
Dân ca có khả năng tác động mạnh mẽ vào tâm tư, tình cảm của con ng ười,
giúp chúng ta phát triển khả năng thẩm mĩ, các phẩm chất t ư duy, trí tu ệ,


thể chất, những tình cảm đạo đức tốt đẹp và quan trọng hơn là hình thành
nên ý thức dân tộc, tình yêu tha thiết với quê hương đất nước. Khi tr ẻ

được nghe, được học hát các bài dân ca, trẻ sẽ hiểu được cái hay, cái đ ẹp
trong dân ca, từ đó, dần hình thành trong trẻ nh ững tình c ảm u thích và
q trọng dân ca. Đó cũng là con đường tự nhiên và ngắn nhất nh ằm bồi
dưỡng thị hiếu và tình cảm thẩm mĩ đúng đắn cho trẻ.
Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc truyền thống, trong đó có d ạy hát dân ca
cho trẻ mầm non là để hình thành cho các em những tình cảm đúng đ ắn
với âm nhạc nói chung, với âm nhạc truyền thống nói riêng và để hình
thành nhân cách của con người Việt Nam chân chính.
Âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật, là món ăn tinh th ần không th ể
thiếu đối với mỗi con người, đặc biệt đối với trẻ mầm non, âm nhạc có vai
trị vô cùng quan trọng. Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nh ận th ức th ế
giới xung quanh, phát triển ngơn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình c ảm,
âm nhạc của trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Trẻ có th ể tiếp nhận âm
nhạc từ lúc cịn trong nơi. Nh ững lời ru của bà, của m ẹ, nh ững câu hát m ộc
mạc, gần gũi đã nuôi lớn tâm hồn trẻ thơ của trẻ. Tình yêu gia đình, yêu
quê hương cũng bắt nguồn từ tiếng hát, lời ru đó. Trẻ mầm non d ể xúc
cảm, ngây thơ trong sáng nên rất dể tiếp xúc với âm nh ạc. Thế gi ới âm
nhạc muôn màu, muôn sắc tạo điều kiện cho trẻ phát triển tồn di ện: Th ể
chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ,…
Để hun đúc cho các bé có tâm hồn dân tộc, giáo dục nghệ thuật cổ
truyền đóng vai trò hết sức quan trọng. Những cái hay, cái đẹp, nh ững nét
đặc sắc của dân tộc từ đời này qua đời khác đã theo các làn điệu dân ca tác
động đến nhiều thế hệ. Những làn điệu dân ca, những sáng tác mang sắc
thái dân tộc phải được đến sớm với tuổi thơ, lứa tuổi hồn nhiên trong
sáng. Trẻ mầm non tiếp xúc dân ca quá muộn hoặc không được nghe dân
ca thì khi trưởng thành trẻ sẽ thờ ơ với dân ca hoặc có ưa thích thì cũng ch ỉ


là những cảm giác âm nhạc tầm thường.
Dân ca đối với trẻ là tiếp xúc nghệ thuật tổng hợp, th ỏa mãn tính hình

tượng đang phát triển mạnh ở trẻ. Dân ca nhằm mục đích cho trẻ ti ếp thu
với nền văn hóa truyền thống một cách tích cực, phù h ợp v ới ho ạt đ ộng
hàng ngày của trẻ. Đồng thời lời của những bài hát dân ca cho trẻ nh ững
nhận biết về đời sống sinh hoạt dân gian mà trong nh ững sáng tác hiện
đại ít gặp.
Dân ca thường là những câu vần, lời thơ gắn liền âm điệu cao th ấp.
Dân ca là vật báu mà bất cứ dân tộc nào cũng ra sức nâng niu, gi ữ gìn. Dân
ca xuất hiện từ nhân dân và ngược lại tác động đến đời sống nhân dân.
Dân ca Việt Nam có nhiều luyến láy. Từ những làn điệu đơn sơ, qua quá
trình phát triển trở thành những khúc dân ca. Nhịp điệu tiết tấu của dân
ca liên quan chỈt chÏ đến nhịp điệu tiết tấu của th ơ, ph ải k ể đến t ừ đa âm
trong tiếng Việt. Ví dụ: “Kéo cưa lừa xẻ”, “Dung dăng dung d ẻ”,…
Cấu trúc dân ca Việt thường có những tiếng đệm vào giữa hoặc cuối
câu. Dân ca Việt đa dạng, phong phú giúp trẻ dễ tiếp xúc, d ễ thuộc, dễ hát,
giúp tăng vốn từ cho trẻ, giúp trẻ hiểu thêm phong tục tập quán t ừng vùng
miền qua các giai điệu, tiết tấu, động tác múa, trang phục,…
Trẻ tiếp xúc và hoạt động với các bài dân ca hình thành ở trẻ tình yêu
quê hương đất nước sâu đậm. Âm nhạc là món ăn tinh th ần đ ối v ới tr ẻ,
nếu thiếu nó trẻ chỉ là “Những bông hoa khô héo”. Những nhà nghiên cứu
đã chỉ ra rằng âm nhạc giúp trẻ thoải mái, học tập và hoạt động tốt, trí
nhớ phát triển, trí tưởng tưởng ngày càng phong phú. Nh ững âm thanh có
tổ chức chặt chẽ của âm nhạc giúp trẻ phát triển đạo đức, trí tuệ, th ẩm
mĩ...
Âm nhạc quan trọng bao nhiêu thì âm nhạc dân tộc càng quan tr ọng
hơn đối với trẻ. Những cái hay, cái đẹp, những nét văn hóa đặc s ắc c ủa dân
tộc từ đời này sang đời khác đã đi vào các làn điệu dân ca và tác đ ộng đ ến


nhiều thế hệ, hun đúc cho trẻ tâm hồn Việt. Giúp trẻ hình thành và phát
triển nhân cách một cách tồn diện.

Tuổi thơ của thế hệ những thầy cơ giáo như chúng ta đã trải qua đầy
êm đềm bên những đêm trăng, những đồng ruộng, cùng nhau đọc vè, đọc
đồng dao, hát dân ca… cịn trẻ em ngày nay díi tác động của nền kinh tế
thị trờng và hội nhập văn hóa quốc tế thì dng nh Tui th ơ của tr ẻ
đang bị đánh cắp”. Đó là điều ó lm tụi băn khoăn trn tr. Chính vì thế
mà tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ mẩu giáo 4-5 cảm thụ tốt
các làn điệu dân ca”.
* Điểm mới của đề tài:
Đề tài nghiên cứu có những điểm mới như sau:
+ Đây là một đề tài được nghiên cứu công phu và được áp dụng r ộng
rãi trên nhiều lĩnh vực, nhiều hoạt động trong cuộc sống hàng ngày c ủa
trẻ.
+ Đề tài nghiên cứu giúp cho giáo viên cũng nh ư các bậc ph ụ huynh
hiểu sâu sắc hơn về tầm quan trọng của việc giữ gìn các giá tr ị bản s ắc
văn hố dân tộc cho trẻ trong các trường mầm non.
+ Đề tài này được sự ủng hộ nhiệt tình của đồng nghiệp củng nh ư các
bậc phụ huynh bởi vì nó mang tính giáo dục cao.
1.2: Phạm vi áp dụng:
Đây là một đề tài khá mới, bản thân nghiên cứu trong phạm vi nh ỏ
nhằm áp dụng cho 25 trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi do bản thân tơi phụ trách nói
riêng và gần 150 trẻ trong trường nói chung, nếu được tơi mong muốn có
thể áp dụng rộng rãi cho các trường mầm non trong huyện và trong tỉnh
có đặc điểm tương tự.
II. PHÂN NÔI DUNG:
2.1. Thưc trạng
* Về đội ngũ


- Tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên trong tồn tr ường là 19 đ ồng chí
đều là nữ

- Cán bộ quản lí 02
- Nhân viên 04
- Giáo viên 13
* Về trình độ:
- Đại học 14 đồng chí; cao đẳng 02; trung cấp 03
* Về quy mô trường lớp
- Trường gồm có 01 khu vực.
- Gồm có 06 lớp học, trong đó
02 lớp 5-6 tuổi với số lượng 50 cháu;
01 lớp 4-5 tuổi với số lượng 26 cháu;
01 lớp ghép 3-5 tuổi với số lượng 25 cháu;
01 lớp 3-4 tuổi với số lượng 24 cháu;
01 lớp nhà trẻ 24-36 tháng với số lượng 25 cháu.
* Về cơ sở vật chất
- Trường có 06 phịng học bán kiên cố, có cơng trình vệ sinh khép kín.
- 01 văn phịng
- 01 phòng làm việc của Hiệu trưởng
- 01 phòng làm việc của Phó hiệu trưởng
- 01 phịng Y tế
- 01 phịng kế tốn
- 01 phịng dành cho cán bộ, giáo viên, nhân viên
- 01 phòng âm nhạc
- 01 bếp ăn bán trú, bếp ăn một chiều đảm bảo theo tiêu chuẩn.
Thực trạng: Trước khi thực hiện đề tài, tôi đã làm một số khảo sát đối
với trẻ của lớp mình và kết quả cho thấy như sau:
TT

Nội dung khảo sát

Tỉ lệ %

1
2

Ngôn ngữ
Khả năng cảm thụ âm nhạc (Tiết tấu, giai điệu,
…)

40%
30%

3

Ĩc thẩm mĩ

35%

4

Trí nhớ

35%

5

Trí tưởng tượng

30%

6

Tình cảm, tình u q hương đất nước, con
người.

40%

Mỗi bài dân ca đều có nét đặc sắc riêng, mỗi một giai điệu, ti ết tấu trong
bài dân ca thể hiện tính chất trữ tình, phản ánh sinh hoạt, hoạt đ ộng, cu ộc
sống, tình cảm của nhân dân. Dân ca Việt Nam mang tính chất vùng mi ền
rõ rệt. Mỗi miền có thể loại dân ca riêng mà khi hát lên người ta sẽ nh ận
ra ngay đó là dân ca miền nào. Điều đó cũng tạo nên nét đặc s ắc c ủa dân ca
Việt Nam. Dân ca Nam bộ với những bài lí như “Lí con khỉ”, “Lí cây bơng”,
“Lí cây xanh”,… nhẹ nhàng đi vào lòng người với những sản vật trï phú c ủa
Nam bộ. Dân ca Bắc bộ vui vẻ, hóm hỉnh thể hiện cuộc sống lao đ ộng vÊt
vả của người nơng dân Bắc bộ: “Cái Bống, Bà Cịng”,… Dân ca Trung b ộ thì
sâu lắng và trữ tình. Đặc biệt là ở quê hương Lệ Thủy của chúng ta có làn
điệu Hị khoan Lệ Thủy được cơng nhận là di sản văn hóa phi vật th ể c ấp
Quốc gia. Mỗi một vùng miền lại thể hiện những động tác, nh ững trang
phục riêng khác nhau. Đó chính là nét đẹp của con người Việt Nam. Vì v ậy
khi tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ mẩu giáo 4-5 cảm thụ tốt
các làn điệu dân ca”. Tôi đã sưu tầm những bài hát dân ca phù h ợp v ới tr ẻ
để trẻ có thể hát, múa, trải nghiệm và lớn lên cùng dân ca dân t ộc. Đ ặc
biệt các bài dân ca đó phải lồng ghép được vào một số chủ đề của ch ương
trình giáo dục Mầm non.
Ví dụ: Chủ đề nghề nghiệp: Tôi chọn bài “Kéo cưa lừa xẽ”, “T ập tầm vông”,


“Rềnh rềnh ràng ràng”…
Chủ đề động vật: Bài “Lý chim sáo”, “Lý con kh ỉ”, “Câu ếch”…

Chủ đề thực vật: Bài “Bầu và bí”, “Lý cây bơng”, “Lý c©y xanh”,…
Chủ đề gia đình: Bài “Cái Bống”, “Bà Cịng đi ch ợ”,…
Chủ đề quê hương: Bài “Cò lả”, “Inh lả ơi”,
Mang dân ca đến gần hơn với trẻ với hy vọng trẻ sẽ được phát triển
tồn diện, hình thành cho trẻ những yếu tố nhân cách của con người Việt
Nam, đó là việc làm không dễ. Năm học 2018- 2019, tôi đ ược Ban giám
hiệu nhà trường phân công dạy lớp mẩu giáo 4- 5 tuổi. Qua quá trình th ực
hiện bản thân tơi gặp phải những thuận lợi và khó khăn sau:
* Thuận lợi:
- Được sự giúp đỡ và ủng hộ nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường
tạo điều kiện mua sắm cơ sở vật chất, dụng cụ âm nhạc như: Máy vi tính,
loa, đài, băng đĩa, trống lắc, xắc xơ …
- Bản thân tơi có một số kỹ năng về âm nhạc, có giọng hát t ương đối
tốt và dễ nghe nên thuận lợi cho việc dạy trẻ hát dân ca.
- Những nốt nhạc luyến láy của dân ca tạo nên những âm thanh d ễ đi
vào lòng người, trẻ thích hát, thích nghe và thuộc rất nhanh các bài dân ca.
Đặc biệt khi đưa những trang phục, đạo cụ, nhạc cụ, trò ch ơi vào các bài
dân ca gây cho trẻ sự hứng thú.
- Tổng số học sinh của lớp là 25 cháu. Đa số trẻ đã qua lớp mẩu giáo 34 tuổi vì thế trẻ đã có những kỹ năng ban đầu về ca hát, vận động theo
nhạc…
* Khó khăn:
- Trường thuộc vùng sâu vùng xa nên cơ sở vật chất còn nhiều thiếu
thốn (trường chưa có các đầy đủ loại nhạc cụ như đàn óc gan, trống, trang
phục cho cô và trẻ biểu diễn các bài dân ca....)
- Phụ huynh đa phần làm nghề biển, lao động vất vã nên việc quan


tâm đến việc học của trẻ còn hạn chế.
- Các bài hát dân ca thường mang tính chất vùng miền đặc tr ưng,
không phù hợp với chất giọng ở tất cả vùng miền khác.

- Những bài hát dân ca có trong chương trình chủ yếu là cơ hát cho tr ẻ
nghe, có rất ít bài dạy cho cháu hát.
Trong cả quá trình tổ chức thực hiện đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ
mẩu giáo 4-5 cảm thụ tốt các làn điệu dân ca” tơi đã khơng ngừng tìm
kiếm, học hỏi, sáng tạo ra những phương pháp nhằm thu hút tr ẻ v ề v ới
âm nhạc dân tộc.
Mong rằng những việc làm của tôi sẽ mang lại kết quả nht nh cho tr.
Sau õy tụi ó mạnh dạn đa ra một số biện pháp như sau:
2.2. Biện pháp thưc hiện:
* Biện pháp1. Sưu tầm các bài hát dân ca dễ h ọc, dễ nh ớ và phù
hợp với các chủ đề giáo dục ở trường mầm non.
Đất nước Việt nam có rất nhiều vùng miền, mỗi vùng miền đều có nh ững
làn điệu dân ca khác nhau, việc đầu tiên tôi làm là tôi xây d ựng kế ho ạch,
tìm kiếm những bài hát dân ca Nam bộ, Trung bộ như: Lý cây xanh, Lý cây
bơng, Cị lả, Lý chiều chiều, Lý kéo chài, lý con ng ựa, lý qua đèo…đ ể d ạy
cho trẻ, hát cho trẻ nghe và có thể dạy trẻ hát, với ch ất giọng Trung b ộ,
Nam Bộ trẻ sẽ dễ dàng hát được những bài hát trên một cách dễ dàng khá
khi nghe qua băng đĩa, khi nghe cô hát.
Tôi cũng sưu tầm, tìm kiếm những bài đồng dao phổ nhạc của Đồng bằng
Bắc Bộ, bởi nói tới đồng dao là nói đến những gì quen thuộc nh ất trong
cuộc sống hàng ngày của trẻ. Đồng dao mang tính chất truyền kh ẩu, bản
thân trẻ đã thuộc sẵn những bài đồng dao qua những trị chơi dân gian. Do
đó với những bài đồng dao phổ nhạc trẻ cũng sẽ thuộc nhanh chóng. Do
ngơn ngữ đặc thù, đồng dao đã góp phần trong việc bồi dưỡng rèn luy ện
tiếng nói cho trẻ thơ. Trước hết là giúp trẻ phát âm chính xác, luy ện cho


các cháu cách nói hay, trẻ được học thật vui vẻ, nhẹ nhàng, không năng n ề.
Thông qua đồng dao-ca dao-tục ngữ-dân ca giúp trẻ cảm nhận đ ược cái
đẹp trong cuộc sống, trẻ biết được hiện tượng thiên nhiên xảy ra xung

quanh trẻ nhằm góp phần phát triển tồn diện cho trẻ.
Ví dụ: Bài Bà Cịng, bài Cái Bống, Bầu và Bí, Gánh gánh g ồng g ồng,
Rềnh rềnh ràng ràng, Tập tầm vông,…
Và sau cùng là lựa chọn những bài dân ca ở các vùng miền khác đ ể hát cho
trẻ nghe: Cây trúc xinh, Inh lả ơi,… Các bài dân ca ở các vùng mi ền khác
nhau dể mang đến cho trẻ những trải nghiệm khác nhau. Qua đó trẻ sẽ
càng yêu thêm quê hương, đất nước, con người Việt Nam.
Điều quan trọng mà người giáo viên cần làm ở đây là l ựa chọn nh ững bài
dân ca nào phù hợp để đưa vào các chủ đề trong chương trình giáo d ục
mầm non. Ví dụ: Với chủ đề Thực vật tôi chọn bài “Lý cây bơng” hoặc bài
“Bầu và bí” để giới thiệu cho trẻ một số loại hoa, loại rau quen thuộc.
Cũng có thể cho trẻ nhận biết số lượng. Qua đó, giáo viên có th ể giáo d ục
trẻ chăm sóc, bảo vệ cây, đặc biệt nói cho trẻ biết tình đồn kết yêu
thương lẫn nhau của cùng một dân tộc, một giống nịi.
Với chủ đề Động vật: Tơi chọn bài “Lý con khỉ” hoặc “Gà gáy le te”, giới
thiệu cho trẻ một số loài động vật trong rừng, ở nhà… cho trẻ biết về
phong tục của người Cống Khao khi con gà cất tiếng gáy m ọi ng ười th ức
dậy rủ nhau lên nương lên rẫy... Trẻ biết về khỉ, về vùng đ ất g ọi là đ ảo kh ỉ
nơi mà khỉ và con người sống chung.
- Duy trì việc đưa các nội dung giáo dục văn hóa truy ền th ống vào
trường mầm non phù hợp với bản sắc văn hóa của địa ph ương. Đưa đến
cho trẻ mầm non nhiều ấn tượng về tình yêu quê hương Việt Nam đậm đà
bản sắc dân tộc. Lòng yêu thương con người, yêu cỏ cây hoa lá, yêu động
vật thiên nhiên qua các làn điệu dân ca, đồng dao và giọng hát m ượt mà
thiết tha của mỗi vùng quê quen thuộc. Đóng góp tích cực vào việc nâng


cao chất lượng thực hiện chương trình và xây dựng trường h ọc thân thi ện,
học sinh tích cực.
* Biện pháp 2. Giúp trẻ hiểu được nội dung, ngôn ngữ riêng c ủa

từng bài dân ca làm phong phú thêm vốn từ cho trẻ.
Trẻ có thể biết được các bài hát cô dạy nhưng điều quan trọng là giáo viên
phải giúp trẻ hiểu được nội dung của những bài hát đó, hi ểu đ ược nh ững
từ trong các bài hát của các vùng miền khác, đặc biệt là trong dân ca Vi ệt
Nam thường hay có những tiếng đệm ở giữa hoặc cuối câu để mở rộng
khuôn khổ câu: ối a, chi rứa, í a, ơ, i, u…
Ví dụ: Chủ đề Gia đình: Bài “Cái Bống” cơ ph ải nói cho trẻ bi ết đây là bài
dân ca Bắc bộ, bài hát tiêu biểu cho việc làm cao đẹp c ủa con ng ười. Bài
hát miêu tả Cái Bống giúp mẹ với những việc làm rất khéo léo “Khéo s ẩy
khéo sàng…” và giúp mẹ gánh gồng để chạy một cơn mưa. Giáo viên ph ải
giải thích những từ có trong bài hát, “Bống” tên riêng của m ột cô bé ng ười
miền Bắc, ở miền Bắc người ta hay dùng từ để gọi trước tên riêng là “cái”.
“Khéo sẩy khéo sàng” là động tác sàng lúa, Bống dùng một cái sàng xoay
tròn để những hạt lúa lép rơi ra ngồi. Bài hát ca ngợi tấm lịng hiếu thảo
của Bống, tuy nhỏ nhưng Bống đã có thể giúp mẹ làm những việc đơn
giản. Qua đó giáo viên giáo dục trẻ tình cảm gia đình, là con ph ải bi ết u
thương kính trọng ơng bà, cha mẹ.
Bài “Bà Cịng”, đây là bài hát phổ từ ca dao cổ nói về m ột ng ười bà đã già
lưng còng, khi bà đi chợ, do không cẩn thận, bà đã đánh r ơi tiền. “Cái tôm
cái tép” trong bài hát là những bạn nhỏ khi nhìn th ấy c ủa r ơi đã nh ặt lên
trả lại cho bà. Giáo viên giáo dục trẻ kính trọng, giúp đỡ người l ớn tu ổi
như ông bà, cha mẹ… giáo dục trẻ thái độ kính trọng người khác.
Chủ đề Quê hương, đất nước tơi chọn bài “Cị lả” hoặc “Inh lả ơi”.
“Inh lả ơi” là lời mời gọi các bạn dân tộc Thái, bài hát ca ng ợi c ảnh núi
rừng Tây Nguyên xinh đẹp, ca ngợi mùa xuân đất n ước muôn hoa t ươi đẹp.


Qua bài hát trẻ sẽ biết thêm về một vùng đất Tây Ngun của Việt nam, đó
là nơi mn hoa, lá ln khoe sắc tươi màu. Các bạn ở đó thân thi ện và vui
vẻ.

Bài “Cò lả” lại là một cảnh đẹp khác của đất n ước Việt Nam, là m ột vùng
đồng bằng Bắc bộ trù phú với những cánh đồng cị bay th ẳng cánh. N ơi đó
có những con người chịu thương chịu khó mà ai đi qua cũng sẽ nh ớ.
Khi tiếp xúc với các bài dân ca vốn từ của trẻ tăng rõ rệt, trẻ biết đ ược
thêm cả từ của các vùng miền khác, điều đó giúp cho trẻ dễ dàng làm quen
văn học, làm quen chữ viết.
* Biện pháp 3: Dạy dân ca mọi lúc mọi nơi.
Ở bậc học mầm non, trong chương trình khung do Bộ Giáo dục và
Đào tạo ban hành, nội dung giáo dục âm nhạc đã được triển khai ở trong
toàn bộ các chủ đề, chủ điểm giáo dục. Ngoài các bài hát phù h ợp v ới đ ộ
tuổi và nội dung giáo dục của chủ đề, trong chương trình cịn có nh ững bài
hát dân ca của các vùng miền nhằm đưa đến cho trẻ những cảm xúc, hi ểu
biết và rèn luyện khả năng hát một số làn điệu phổ biến, phù hợp với độ
tuổi. Thông qua việc được nghe, được học, được hát, đ ược trình di ễn sẽ
mang đến cho trẻ sự u thích, gắn bó, say mê, tạo nên nhu cầu tự thân và
để rồi khi trưởng thành, khơng ít các trẻ lại là những người tiếp tục
truyền dạy cho các thế hệ tiếp nối cảm nhận và hiểu được cái hay, cái
đẹp, cái cao cả trong các làn điệu dân ca của đất n ước, quê h ương mình.
Như vậy, muốn bảo tồn và phát huy di sản âm nhạc dân gian nói chung và
dân ca nói riêng thì biện pháp hữu hiệu nhất, bền v ững nh ất đó là đem
dân ca và tình yêu sự trải nghiệm dân ca đến cho trẻ.
Dạy mọi lúc mọi nơi là không phải lúc nào cũng bắt trẻ hát, múa dân
ca, như vậy dễ gây nhàm chán. Do đó, người giáo viên c ần ph ải linh ho ạt
áp dụng vào các hoạt động trong ngày của trẻ. Hoặc có thể lồng ghép vào
các mơn học khác: Làm quen văn học, làm quen tốn, làm quen môi tr ường,


tạo hình…
Ví dụ: Trong tiết làm quen văn học: Kể chuyện “ Quả bầu tiên”, cơ có
thể dẫn dắt bằng cách cho trẻ hát dân ca bài “Bầu và bí”. Cơ h ướng trẻ đến

tình đồn kết dân tộc thương yêu đồng loại, tình cảm th ương yêu v ới loài
vật xung quanh, giáo dục trẻ nhân cách tốt đẹp, khi biết yêu th ương giúp
đỡ người khác..
Trong hoạt động ngồi trời: Cơ tổ chức trẻ chơi trị chơi dân gian tập
tầm vơng, qua đó cơ giới thiệu trẻ bài dân ca “Tập tầm vơng”.
Trong hoạt động góc:
+ Góc âm nhạc: Cơ có thể bật nhạc cho trẻ múa minh họa động tác cho
bài “Cái Bống”, “Bà Còng đi chợ”
+ Góc thiên nhiên: Cơ có thể tổ chức cho trẻ trồng hoa chăm sóc hoa,
trẻ có thể vừa làm vừa hát “Hoa trong vườn” (Dân ca Thanh Hóa).
Trong làm quen với tốn: Cơ cho trẻ hát “Lý cây bơng” trẻ sẽ đếm số
lượng, màu sắc cho các loại hoa trong bài dân ca.
Trong làm quen MTXQ: ở chủ đề gia đình cơ có th ể g ợi m ở bằng cách
hát ru Ru em (Dân ca Xê Đăng) hoặc Ru con (Dân ca Nam bộ) nói cho tr ẻ
biết về tình cảm thiết tha của người mẹ, người chị qua lời ru ngọt ngào
của các bài dân ca đó.
Trong giờ tập thể dục buổi sáng cơ có thể mở cho trẻ nghe “Gà gáy le
te” (Dân ca Cống Khao) tạo cho trẻ khơng khí của một ngày m ới sinh đ ộng.
* Biện pháp 4: Chuẩn bị trang phục, đạo cụ để trẻ múa v ận động
minh họa, biểu diễn các bài dân ca.
Trang phục biểu diễn là một trong những yếu tố góp phần tạo nên
thành cơng của một tiết mục văn nghệ. Một trang phục đẹp, phù h ợp v ới
nội dung của bài hát, bài dân ca sẽ giúp chúng ta tỏa sáng trên sân kh ấu và
ngược lại. Hiện nay, những loại trang phục biểu diễn th ường được sử
dụng nhiều cho cô và trẻ trong các trường mần non đó là: áo dài, áo ba ba,


áo tứ thân, áo yến, váy múa các loại, đồ dân tộc, đồ thú….và mỗi m ột lo ại
trang phục sẽ có đạo cụ đi kèm cho phù hợp với từng bài hát, do đó tùy vào
từng bài hát, từng bài dân ca mà giáo viên lựa chọn cho phù h ợp.

Trang phục, đạo cụ, nhạc cụ là một phần không thể thiếu khi “mang
dân ca đến gần với trẻ”. Những tiết tấu, giai điệu, nhịp điệu, âm thanh đem
đến cho trẻ thì trang phục sẽ mang đến cho trẻ những hình ảnh đẹp đ ể
qua đó trẻ thêm u dân ca, trẻ say mê và thích thú v ới dân ca. Vi ệc s ử
dụng trang phục dân tộc trong trình diễn nghệ thuậtcần phải phù h ợp v ới
nội dung bài hát và phù hợp với vùng miền. Trang phục c ủa dân t ộc nào thì
chỉ nên được sử dụng để minh họa cho ca khúc mang âm hưởng của dân
tộc đó.
Giáo viên dạy hát dân ca, cho trẻ nghe dân ca thì v ẫn ch ưa đ ủ, đi ều
quan trọng hơn là cần cho trẻ trải nghiệm hóa thân vào nh ững nhân vật
trong các bài dân ca. Điều đó sẽ khắc sâu trong trẻ những hình tượng về
con người của từng vùng miền trên đất nước Việt Nam.
Khi cho trẻ h¸t múa các bài dân ca Bắc bộ cơ có th ể chuẩn bị trang
phục Bắc bộ: Váy đụp, áo tứ thân, áo yếm bên trong, đ ầu vấn khăn. Đ ạo c ụ
hay nhạc cụ đi kèm sẽ tùy theo các bài hát.
Ví dụ: Với bài “Cái Bống” cô chuẩn bị những cái thúng hoặc sòng. V ới
bài “Bà Còng đi chợ” chuẩn bị gậy, mủ tôm tép. Với bài “Tr ống c ơm” cơ
chuẩn bị phách tre, trống, trẻ trai có thể chuẩn bị áo dài, khăn đóng....Cịn
khi trẻ múa, hát các bài dân ca Nam bộ, trẻ cần ph ải có áo bà ba, qu ần đen,
khăn rằn. Với bài lý kéo chài giáo viên có thể cho cháu m ặc áo quần bà bà,
khăn rằn, quần xắn ngang gối, đạo cụ thì là thúng, l ưới, tơm cá...
* Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh tổ chức các hoạt
động “Lễ hội” ở trường cho trẻ và hưởng ứng phong trào thi đua “
Xây dưng trường học thân thiện học sinh tích cưc”
Hưởng ứng phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện, h ọc


sinh tích cực do Bộ giáo dục và đào tạo phát động các trường đã tăng
cường đưa các trò chơi dân gian, đố vui ca hát các hoạt động g ắn v ới sinh
hoạt ngồi trời, trẻ cịn được tổ chức đọc các bài ca dao, đồng dao k ết h ợp

các trò chơi dân gian hát những bài dân ca theo từng vùng miền. Chủ động
sáng tạo tìm tịi đổi mới linh họat các hình thức n ội dung ph ương pháp
giáo dục để phát huy tính tích cực hoạt động của trẻ. Tại đây tôi đã tham
mưu với ban giám hiệu nhà trường mua mỗi lớp 1 ti vi, phát đ ộng h ội ph ụ
huynh ủng hộ kinh phí để mua 01 cái loa thùng để hàng ngày giáo viên m ở
cho trẻ nghe các làn điệu dân ca khắp mọi miền, hình thành cho trẻ tình
cảm yêu quê hương đất nước.
Chúng tôi đã thường xuyên tuyên truyền cho phụ huynh biết lợi ích
khi mang dân ca đến gần hơn với trẻ. Để từ đó phụ huynh có th ể ph ối h ợp
cùng giáo viên dạy dân ca cho trẻ ở nhà, hát ru hoặc hát dân ca cho trẻ
nghe vào mỗi tối, nếu có điều kiện phụ huynh có thể mua băng đĩa có các
bài dân ca cho trẻ xem. Với những bài dân ca mà trẻ đã được nghe, đ ược
xem thì khi đến trường cô dạy hát hoặc hát cho trẻ nghe sẽ gây cho trẻ s ự
hứng thú, trẻ sẽ hát hay hơn, múa đẹp hơn.
Xây dựng môi trường hoạt động âm nhạc, tạo môi tr ường thân thi ện
trong lớp cho trẻ. Ở góc nghệ thuật, giáo viên có th ể cùng với trẻ vẽ tranh,
cắt dán, tạo mẫu các đồ vật, nhạc cụ; tự tạo ra các nhạc c ụ đ ơn gi ản, cùng
phụ huynh sưu tầm các nhạc cụ như chiêng, trống ... (kể cả đồ th ật l ẫn đồ
chơi) để trang trí cho góc nghệ thuật. Có thể sắp xếp theo bộ, theo ch ủ đ ề
tránh rườm rà. Giáo viên cho trẻ cùng tham gia, góp ý kiến cách s ắp xếp,
tạo cho trẻ hứng thú và được tôn trọng. Cần tận dụng tối đa sản ph ẩm ở
góc vào các hoạt động nghệ thuật chứ không nên chỉ để tr ưng bày cho
đẹp. Điểm đáng chú ý ở đây là trong một tiết hoạt động âm nh ạc, giáo viên
không nhất thiết phải thực hiện đầy đủ các nội dung trên và theo đúng
trình tự mà có thể thực hiện một cách linh hoạt trên cơ s ở kế hoạch lâu


dài,tổng thể trong một kì, một năm, đảm bảo tiếp cận được kết quả mong
đợi như mục tiêu chương trình.
Trong các dịp Khai giảng năm học mới, lễ hội Trung thu, Quốc tế thi ếu

nhi 1/6...cũng là dịp để trẻ được biểu diễn văn nghệ, bi ểu diễn các làn
điệu dân ca mà cơ đã dàn dựng. Qua đó giáo dục trẻ thêm yêu quê h ương,
yêu những làn điệu dân ca các vùng miền trên khắp quê h ương đất n ước
Việt Nam.
Các dịp lễ hội mà nhà trường tổ chức là cơ hội để trẻ đ ược bi ểu diễn
cho các các bạn và mọi người được xem. Đặc biệt là qua hội thi “ Bé hát
dân ca và hò khoan Lệ Thủy. Với các bài hát “ Lý dĩa bánh bò” Dân ca Nam
Bộ, “Đi cấy” Dân ca Thanh Hóa, “ Trống cơm” Dân ca quan họ Bắc
Ninh....Trẻ được mặc trang phục phù hợp với nội dung bài hát và phù h ợp
với tính chất đặc trưng của vùng miền khi biểu diễn, mỗi l ớp đều có 01
tiết mục biểu diễn khác nhau, phụ huynh, giáo viên và các cháu rất h ứng
thú tham gia hội thi cấp trường, các cháu biểu diễn rất h ồn nhiên, dễ
thương và phụ huynh ai cũng rất phấn khởi khi con mình được tham gia
các tiết mục hát dân ca, khò khoan Lệ Thủy.
Đặc biệt trong tháng 11 của năm học 2018-2019 cơ và trẻ cịn tham gia h ội
thi “ Bé hát dân ca hò khoan Lệ Thủy” cấp Huy ện đ ạt gi ải 3. Đó là m ột
thành quả đáng tự hào cho sự nổ lực của phụ huynh, cô và cháu của
trường Mầm non chúng tơi.
Khi dàn dựng chương trình giáo viên cố gắng lựa chọn các bài dân ca đ ể
trẻ hát, múa. Giáo viên cùng phụ huynh chuẩn bị trang phục, đ ạo c ụ cho
trẻ. Đây cũng là dịp để gia đình và nhà trường thể hiện s ự quan tâm đ ối
với trẻ, mang đến cho trẻ tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng đầy ắp ti ếng
cười.
Tóm lại để thực hiện có hiệu quả mục tiêu chăm sóc giáo dục trẻ, dạy trẻ
hát dân ca thì việc phối hợp với các bậc phụ huynh, cộng đồng là nhi ệm v ụ


rất quan trong trong trường Mầm non, sự phối hợp nhịp nhàng sẽ đưa l ại
hiệu quả cao sẽ tạo nên nguồn lực vừa là vật chất vừa là tinh thần nh ằm
góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ và đưa các làn đi ệu

dân ca, hò khoan Lệ Thủy vào trường học một cách dễ dàng và không bị
mai một.
2.3. Kết quả đạt được:
Sau khi sử dụng các biện pháp trên để giúp trẻ cảm th ụ tốt các làn điệu
dân ca một cách hiệu quả, tơi nhận thấy rằng trẻ đặc biệt thích thú và say
mê hát các bài dân ca đơn giản, trẻ biết lắng nghe giai điệu các bài dân ca
phức tạp.
Thực tế việc lựa chọn và dạy dân ca cho trẻ, đặc biệt là trẻ mẫu giáo
còn là vấn đề mới mẻ. Chính vì vậy ngay từ đầu năm h ọc, tôi đã th ử l ồng
ghép một số bài dân ca vào các chủ đề. Tôi nhận thấy rằng trẻ đặc bi ệt
hứng thú với những bài hát dân ca. Trẻ hát say mê và thuộc rất nhanh các
bài hát đó. Và khi tơi cho biểu diễn múa minh họa trẻ càng say mê và thích
thú hơn, trẻ biểu diễn như những diễn viên thực thụ.
Mặt khác, tôi nhận thấy trẻ nhanh nhẹn, hoạt bát hơn trong các môn
học khác. Trẻ nhận biết được đất nước Việt Nam có nhiều vùng miền,
nhiều dân tộc, nhiều phong tục tập quán.
Nhìn chung đa phần các trẻ phát triển tích cực. Tuy nhiên 1-2 tr ẻ do tình
hình sức khỏe yếu, phụ huynh không thường xuyên đưa trẻ đến trường
nên trẻ không theo kịp bạn.
Sau đây là bảng khảo sát tỉ lệ sau 6 tháng tôi thực hiện đề tài:
TT

Nội dung khảo sát

Tỉ lệ %

1

Ngôn ngữ

95%

Khả năng cảm thụ âm
2

nhạc (Tiết tấu, giai
điệu,…)

90%


3

Ĩc thẩm mĩ

90%

4

Trí nhớ

90%

5

Trí tưởng tượng

85%

Tình cảm, tình u

6

q hương đất nước,

95%

con người.
III. PHÂN KẾT LUẬN
Các bài hát dân ca có vai trị khơng nhỏ trong việc phát tri ển tồn
diện về trí tuệ, tình cảm, thẩm mĩ cho trẻ. Việc tiếp nhận các bài hát dân
ca sẽ giúp trẻ cảm thụ được cái hay, cái đẹp trong dân ca, thêm yêu thiên
nhiên, đất nước, con người Việt Nam, đồng thời, giúp trẻ m ầm non yêu các
làn điệu dân ca. Bên cạnh đó, trẻ cũng cảm nhận, th ẩm th ấu đ ược cái đ ẹp,
sự trong sáng của tiếng Việt, từ đó, góp phần phát triển và đảm bảo cho
ngơn ngữ của trẻ thơ được hình thành một cách chuẩn m ực. Tâm h ồn trẻ
thơ là một thế giới đầy màu sắc, thế giới đó ngày càng trở nên phong phú
và rộng mở khi được nuôi dưỡng trong khơng gian của nghệ thuật, trong
đó có âm nhạc dân gian. Có thể nói, đối với trẻ mầm non, âm nhạc có vai
trị vơ cùng quan trọng. Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nh ận th ức th ế
giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình c ảm,
âm nhạc của trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Đó cũng là con đ ường t ự
nhiên và hữu hiệu nhằm bồi dưỡng trí tuệ, tình cảm, thẩm mĩ đúng đ ắn
cho trẻ.
Để trẻ mầm non yêu làn điệu dân ca, đòi hỏi các giáo viên mầm non
phải nắm chắc kiến thức âm nhạc, tích cực, chủ động tìm hiểu, v ận d ụng
làn điệu dân ca trong chương trình giáo dục. Bên cạnh đó, cần v ận d ụng
chất liệu múa vào bài hát dân ca, bởi lẽ trẻ sẽ chỉ thực sự hứng kh ởi khi
được múa và hát với những trang phục, nhập vai phù hợp v ới nội dung bài

hát. Đưa hát dân ca vào nội dung giáo dục, giáo viên nên ch ọn l ựa các bài
hát có tiết tấu rõ ràng, âm nhạc dễ cảm nhận. Trên cơ sở chất liệu âm
nhạc, giáo viên chuẩn bị trang phục, phân vai và biên đ ạo các n ội dung cho
trẻ tham gia. Việc thu hút trẻ hứng khởi tham gia hoạt động âm nh ạc,
trong đó có hát và múa dân ca sẽ giúp trẻ thêm yêu và thuộc lời bài hát. M ỗi
lần trẻ được tham gia biểu diễn là một lần trẻ thêm hiểu hơn về đời sống
sinh hoạt của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Trẻ cũng cảm nh ận rõ h ơn
sự gắn kết giữa âm nhạc và cuộc sống; những cái hay, cái đẹp trong âm
nhạc truyền thống của dân tộc.
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
Sáng kiến kinh nghiệm ““Một số biện pháp giúp trẻ mẩu giáo 4-5
cảm thụ tốt các làn điệu dân ca” mang một ý nghĩa nhân văn vô cùng quan
trọng, là việc làm hết sức cần thiết đối với các trường Mầm non, bỡi lẽ
thực trạng hiện nay trong chương trình các bài hát dân ca dành cho trẻ rất
ít, nếu có thì chỉ dàn dựng cho một vài trẻ và cô biểu diễn trong các l ễ h ội
chứ chưa áp dụng rộng cho tất cả mọi cháu và mọi giáo viên, chủ yếu là
trẻ chỉ được tiếp xúc qua nghe cô hát, những bài hát dân ca mà cô hát lại
không gần gủi đối với trẻ nên làm cho trẻ không h ứng thú l ắm khi nghe
hát. Bỡi vậy trong chương trình dạy của mình tôi đã c ố gắng l ựa ch ọn,
lồng ghép một số bài hát dân ca phù hợp với trẻ nhằm giúp trẻ bi ết đ ược
mỗi vùng miền đều có những làn điệu dân ca khác nhau và giúp trẻ hi ểu
nội nội dung, ngôn ngữ riêng của từng bài dân ca làm tăng thêm vốn từ cho
trẻ.
Ở tuổi mẫu giáo, xúc cảm thẩm mĩ phát triển mạnh, tâm hồn nh ạy
cảm. Trẻ nhìn thế giới xung quanh bằng cặp mắt trong sáng dễ xúc cảm.
Trẻ nhận ra vẻ đẹp xung quanh, biết cảm thụ cái đẹp, thích h ọc và hát r ất
hay, cho nên tuổi mẫu giáo khơng dạy trẻ múa hát sau này sẽ khó phát
triển.

Trẻ ở tuổi mẫu giáo hoạt động của trỴ chđ yếu là hoạt động vui ch ơi
mà trị chơi đóng vai theo chủ đề là trung tâm, chính vì đặc đi ểm này mà
tôi nghĩ đưa các bài dân ca đến với trẻ mẫu giáo là rất phù h ợp.
Đối tượng trẻ của tôi là trẻ 4-5 tuổi. Trẻ đã có kh ả năng tri giác tr ọn v ẹn
hình tượng âm nhạc. Trẻ có thể chuyển đổi điệu bộ theo âm điệu, biết k ết
hợp khăng khít giữa thời gian với âm nhạc, vận động ph ối h ợp tồn thân
theo trình tự phức tạp trong các điệu múa. Trẻ có ấn tượng sâu sắc khi
nghe nhạc qua đài, xem băng đĩa… biết so sánh các th ể loại âm nhạc về âm
thanh, tính chất, lời ca.
Với những kết quả đạt được, bản thân tôi chỉ muốn nêu lên nh ững
kinh nghiệm chung nhất do nghiên cứu tài liệu, do tích luỹ đ ược trong su ốt
q trình thời gian công tác với mong muốn gửi đến các đồng nghiệp c ủng
như cha mẹ trẻ những thông điệp mang tính thuyết phục trong việc giúp
trẻ cảm thụ âm nhạc qua các làn điệu dân ca.
3.2. Kiến nghị đề xuất
* Đối với giáo viên
- Cần xây dựng kế hoạch năm, tháng, tuần rỏ ràng, chú ý đ ưa các bài
hát dân ca phù hợp với từng độ tuổi, phù hợp với chủ đề để d ạy cho trẻ.
Phải tạo cho các cháu có một sân chơi mang tính tập th ể lành m ạnh và
đồn kết, qua đó các cháu được rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giao ti ếp
hàng ngày giữa bạn với bạn, bạn với cô. Giáo d ục cho trẻ tình yêu th ương
đồng loại, yêu quê hương, đất nước, yêu những người thân, yêu thiên
nhiên, các con vật....qua các làn điệu dân ca.
- Cần thực hiện tốt hơn nữa cơng tác chăm sóc giáo dục và nuôi
dưỡng trẻ, thực hiện tốt lịch sinh hoạt trong ngày cho trẻ, khơng tùy ý c ắt
xén chương trình, thời gian biểu.
- Tạo môi trường học tập cho tre, thực hiện trang trí, tạo mơi trường
học tập theo các chủ đề, đặc biệt làm nổi bật nh ững nét văn hóa đặc tr ưng

của từng vùng, miền về các sự kiện diễn ra tại th ời điểm đang th ực hi ện
chủ đề.
- Phát động tới toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, các bậc ph ụ
huynh sưu tầm các loại trang phục, nhạc cụ truyền th ống, tranh ảnh, đĩa
video ….qua các thế hệ, tạo môi trường học tập cho trẻ phong phú, đa
dạng , làm mới các loại trang phục, dụng cụ, nhạc cụ truyền thông phù
hợp với trẻ mầm non.
* Đối với nhà trường - Phòng giáo dục & Đào tạo
- BGH nhà trường chỉ đạo các tổ chuyên môn lựa ch ọn bài hát (các làn
điệu dân ca, hát ru), các bài đồng dao, ca dao, trò ch ơi dân gian, phù h ợp
với nội dung chương trình, thiết kế tổ chức các hoạt động phù h ợp v ới
từng chủ đề và lĩnh vực giáo dục phát triển.
- Chỉ đạo giáo viên tăng cường đổi mới hình thức tổ ch ức, ph ương
pháp giáo dục, nhằm phát huy tính tích cực của trẻ, hình thành ở trẻ ph ẩm
chất mạnh dạn, tự tin trong mọi hoạt động, thân thiện với mọi người xung
quanh, lễ phép trong giao tiếp, ứng xử. Hình thành ý th ức giữ gìn bản s ắc
văn hóa dân tộc, văn hóa vùng miền ngay từ độ tuổi m ầm non.
- Kính mong sự góp ý chân thành của hội đồng khoa học tr ường M ầm
non và hội đồng khoa học Phòng Giáo dục đào tạo Lệ Thủy để bản sáng
kiến kinh nghiệm của tơi được tốt hơn và áp dụng có hiệu quả.
- Kính mong BGH trường MÇm non, phịng giáo dục Lệ Th ủy tham
mưu với các cấp lãnh đạo tạo điều kiện trang cấp một số trang thiết bị,
đồ dùng đồ chơi, đầu tư mua sắm cơ sở vật chất cho các phòng ch ức năng,
các đạo cụ, trang phục, n.. cho trẻ hoạt động õm nhc t hiu qu.
* Đối với Sở giáo dục & Đào tạo
- Cấp kinh phí xây dựng cơ sở vật chất, đồ dùng đ ồ ch ơi, thi ết b ị cho
các trường Mầm non.
- Mở các lớp tập huấn về các chuyên đề "Âm nhạc”, “Dạy đàn”... cho

đội ngũ cán bộ, giáo viên mầm non.
- Mong những nhà biên soạn chương trình sẽ đưa nhiều hơn các bài
dân ca phù hợp lứa tuổi trẻ mẫu giáo vào chương trình giáo dục âm nh ạc
để làm phong phú hơn tâm hồn trẻ thơ, hướng trẻ thêm yêu bản sắc văn
hóa dân tộc.
Sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp giúp trẻ mẩu giáo 4-5 cảm
thụ tốt các làn điệu dân ca”. Qua 6 tháng th ực hiện đề tài tơi nh ận th ấy ở
trẻ có được niềm say mê thích thú hát, hứng thú vận động theo nh¹c các
bài dân ca. Trẻ trở nên linh hoạt, nhanh nhẹn hơn. Đó là niềm vui, là s ự
khích lệ to lớn đối với người giáo viên. Chính đi ều đó càng khuy ến khích
tơi siêng năng tìm tịi sáng tạo ra nhiều phương pháp giảng dạy h ơn n ữa.
Mỗi sự cố gắng đều có sự đền bù xứng đáng, khơng có gì là u ổng phí khi
phải bỏ cụng sc vỡ cỏc chỏu thân yêu. Mong rng v ới mỗi biện pháp m ới
sẽ giúp các cháu ngày càng phát triển toàn diện hơn. Sáng kiến kinh
nghiệm của tơi cũng góp phần khơng nhỏ trong việc chăm sóc giáo d ục trẻ
nhưng dẫu sao cũng không tránh khỏi những thiếu sót rất mong sự góp ý,
chỉ đạo của cấp trên.
Tôi xin chân thành cảm ơn.

ĐỀ TÀI: LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIÚP TRẺ MẨU GIAO CẢM THỤ ÂM NH ẠC
QUA CAC LÀN ĐIÊU DÂN CA MÔT CACH HIÊU QUẢ?
1. Phần mở đầu:
1.1: Lý do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết, âm nhạc là loại hình nghệ thuật xuất hiện rất


sớm trong lịch sử lồi người, nó gắn bó với con người và trở thành nhu c ầu
không thể thiếu. Âm nhạc phản ánh cuộc sống con người bằng nh ững
hình tượng âm nhạc. Âm nhạc cịn phản ánh niềm vui, n ổi bu ồn, khát
vọng, ước mơ của con người.

Âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật, là món ăn tinh th ần không th ể
thiếu đối với mỗi con người, đặc biệt đối với trẻ mầm non, âm nhạc có vai
trị vơ cùng quan trọng. Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nh ận th ức th ế
giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình c ảm,
âm nhạc của trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Trẻ có th ể tiếp nhận âm
nhạc từ lúc cịn trong nơi. Nh ững lời ru của bà, của m ẹ, nh ững câu hát m ộc
mạc, gần gũi đã nuôi lớn tâm hồn trẻ thơ của trẻ. Tình yêu gia đình, yêu
quê hương cũng bắt nguồn từ tiếng hát, lời ru đó. Trẻ mầm non d ể xúc
cảm, ngây thơ trong sáng nên rất dể tiếp xúc với âm nh ạc. Thế gi ới âm
nhạc muôn màu, muôn sắc tạo điều kiện cho trẻ phát triển tồn di ện: Th ể
chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ,…
Để hun đúc cho các bé có tâm hồn dân tộc, giáo dục nghệ thuật cổ
truyền đóng vai trị hết sức quan trọng. Những cái hay, cái đẹp, nh ững nét
đặc sắc của dân tộc từ đời này qua đời khác đã theo các làn điệu dân ca tác
động đến nhiều thế hệ. Những làn điệu dân ca, những sáng tác mang sắc
thái dân tộc phải được đến sớm với tuổi thơ, lứa tuổi hồn nhiên trong
sáng.
Trẻ mầm non tiếp xúc dân ca quá muộn hoặc khơng đ ược nghe dân ca
thì khi trưởng thành trẻ sẽ thờ ơ với dân ca hoặc có ưa thích thì cũng ch ỉ là
những cảm giác âm nhạc tầm thường.
Dân ca đối với trẻ là tiếp xúc nghệ thuật tổng hợp, th ỏa mãn tính hình
tượng đang phát triển mạnh ở trẻ.
Dân ca nhằm mục đích cho trẻ tiếp thu với nền văn hóa truy ền thống m ột
cách tích cực, phù hợp với hoạt động hàng ngày của trẻ. Đồng th ời l ời c ủa


những bài hát dân ca cho trẻ những nhận biết về đời sống sinh hoạt dân
gian mà trong những sáng tác hiện đại ít gặp.
ThÕ nhng trong chương trình, những bài hát dân ca dành cho trẻ rất ít, nếu
có thì chỉ dàn dựng cho một vài trẻ biểu diễn trong chương trình lễ hội,

chứ chưa áp dụng rộng rãi cho mọi cháu. Chủ yếu trẻ tiếp xúc v ới dân ca
qua hình thức nghe cơ hát. Những bài hát dân ca mà cô hát l ại không g ần
gũi lắm với trẻ, làm cho trẻ không hứng thú lắm với dân ca.
Tuổi thơ của thế hệ những thầy cô giáo như chúng ta đã trải qua đầy
êm đềm bên những đêm trăng, những đồng ruộng, cùng nhau đọc vè, đọc
đồng dao, hát dân ca… còn trẻ em ngày nay dới tác động của nền kinh tế
thị trờng và hội nhập văn hóa quốc tế thì dng nh Tui th ơ của tr ẻ
đang bị đánh cắp”. Đó là iu ó lm tụi băn khoăn trn tr. Chính vì thÕ
mµ tơi chọn đề tài: “ Làm thế nào để giúp trẻ mẩu giáo cảm th ụ âm nh ạc
qua các làn điệu dân ca một cách hiệu quả”
* Lịch sữ đề tài:
a. Giáo dục nghệ thuật, bồi dưỡng tình cảm dân tộc.
Mỗi đất nước, mỗi dân tộc đều có nét văn hóa riêng. Nh ững nét văn hóa đó
là những phong tục, truyền thống,… được lưu truyền từ đ ời này qua đ ời
khác.
Dân ca thường là những câu vần, lời thơ gắn liền âm điệu cao th ấp. Dân ca
là vật báu mà bất cứ dân tộc nào cũng ra sức nâng niu, giữ gìn. Dân ca xu ất
hiện từ nhân dân và ngược lại tác động đến đời sống nhân dân.
Dân ca Việt Nam có nhiều luyến láy. Từ những làn điệu đơn sơ, qua quá
trình phát triển trở thành những khúc dân ca. Nhịp điệu tiết tấu của dân
ca liên quan chỈt chÏ đến nhịp điệu tiết tấu của th ơ, ph ải k ể đến t ừ đa âm
trong tiếng Việt. Ví dụ: “Kéo cưa lừa xẻ”, “Dung dăng dung d ẻ”,…
Cấu trúc dân ca Việt thường có những tiếng đệm vào giữa hoặc cuối câu.
Dân ca Việt đa dạng, phong phú giúp trẻ dễ tiếp xúc, dễ thu ộc, d ễ hát, giúp


tăng vốn từ cho trẻ, giúp trẻ hiểu thêm phong tục tập quán t ừng vùng
miền qua các giai điệu, tiết tấu, động tác múa, trang phục,…
Trẻ tiếp xúc và hoạt động với các bài dân ca hình thành ở trẻ tình yêu quê
hương đất nước sâu đậm.

b. Hình thành và phát triển nhân cách dân tộc cho tr ẻ.
Âm nhạc là món ăn tinh thần đối với trẻ, nếu thiếu nó trẻ chỉ là “Nh ững
bơng hoa khơ héo”. Những nhà nghiên cứu đã ch ỉ ra rằng âm nh ạc giúp tr ẻ
thoải mái, học tập và hoạt động tốt, trí nhớ phát triển, trí tưởng t ưởng
ngày càng phong phú. Những âm thanh có tổ ch ức ch ặt chẽ của âm nh ạc
giúp trẻ phát triển đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ...
M. Gor¬ki nhận xét: “Âm nhc cú tỏc ng kỡ diu n tận đáy lũng, nó
khám phá ra các phẩm chất cao q của con người. Chính vì v ậy, ng ười l ớn
cần đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục âm nhạc cho trẻ càng sớm càng
tốt”.
Âm nhạc quan trọng bao nhiêu thì âm nhạc dân tộc càng quan tr ọng h ơn
đối với trẻ. Những cái hay, cái đẹp, những nét văn hóa đặc sắc c ủa dân t ộc
từ đời này sang đời khác đã đi vào các làn điệu dân ca và tác đ ộng đ ến
nhiều thế hệ, hun đúc cho trẻ tâm hồn Việt. Giúp trẻ hình thành và phát
triển nhân cách một cách toàn diện.
* Điểm mới của đề tài:
Đề tài nghiên cứu có những điểm mới như sau:
+ Đây là một đề tài được nghiên cứu công phu và được áp d ụng r ộng rãi
trên nhiều lĩnh vực, nhiều hoạt động trong cuộc sống hàng ngày của tr ẻ.
+ Đề tài nghiên cứu giúp cho giáo viên cũng nh ư các bậc ph ụ huynh hi ểu
sâu sắc hơn về tầm quan trọng của việc giữ gìn các giá trị bản sắc văn hố
dân tộc cho trẻ Mẫu giáo.
+ Đề tài này được sự ủng hộ nhiệt tình của đồng nghiệp củng nh ư các
bậc phụ huynh bởi vì nó mang tính giáo dục cao.


1.2: Phạm vi áp dụng:
Đây là một đề tài mới, bản thân nghiên cứu trong phạm vi nh ỏ nhằm áp
dụng cho 25 trẻ Mẩu giáo 4-5 tuổi lớp mình phụ trách nói riêng và h ơn
150 trẻ trong độ tuổi mầm non của trường mầm non Ngư Thủy Trung nơi

mình đang công tác núi chung, v nu c tụi mong muốn có th ể áp d ụng
rộng rãi cho các trường mầm non trong huyện và trong tỉnh có đặc đi ểm
tương tự.
2. Phần nội dung:
2.1: Cơ sở lý luận.
Trên thế giới có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về vai trò c ủa âm
nhạc đối với trẻ mầm non, sự tác động của âm nhạc đèi với s ự hình thành
và phát triển nhân cách ở trẻ.
Đối với chương trình giáo dục mầm non, chú trọng cho trẻ làm quen dân
ca qua hình thức nghe cơ hát. Việc lựa chọn và dạy dân ca cho tr ẻ, đ ặc bi ệt
là trẻ mẫu giáo còn là vấn đề mới mẻ. Chính vì vậy ngay t ừ đ ầu năm h ọc,
tôi đã thử lồng ghép một số bài dân ca vào các chủ đề chủ đề. Tôi nhận
thấy rằng trẻ đặc biệt hứng thú với những bài hát dân ca. Trẻ hát say mê
và thuộc rất nhanh các bài hát đó. Và khi tơi cho biểu diễn múa minh h ọa
trẻ càng say mê và thích thú hơn, trẻ biểu diễn như những diễn viên th ực
thụ.
Mỗi bài dân ca đều có nét đặc sắc riêng, mỗi một giai điệu, ti ết tấu trong
bài dân ca thể hiện tính chất trữ tình, phản ánh sinh hoạt, hoạt đ ộng, cu ộc
sống, tình cảm của nhân dân. Dân ca Việt Nam mang tính chất vùng mi ền
rõ rệt. Mỗi miền có thể loại dân ca riêng mà khi hát lên người ta sẽ nh ận
ra ngay đó là dân ca miền nào. Điều đó cũng tạo nên nét đặc s ắc c ủa dân ca
Việt Nam. Dân ca Nam bộ với những bài lí như “Lí con khỉ”, “Lí cây bơng”,
“Lí cây xanh”,… nhẹ nhàng đi vào lịng người với những sản vật trï phú c ủa
Nam bộ. Dân ca Bắc bộ vui vẻ, hóm hỉnh thể hiện cuộc sống lao đ ộng vÊt