slide 1 boä moân ngöõ vaên naêm hoïc 2009 2010 gv phạm minh khánh traân troïng kính chaøo nêu đặc điểm của ngôn ngữ nói là ngôn ngữ của âm thanh lời nói trong giao tiếp hằng ngày người nói và người

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.01 MB, 22 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bộ mơn

:

NGỮ VĂN

Năm học: 2009 - 2010

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2></div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Nêu đặc điểm

của ngơn ngữ

nói?

-Là ngơn ngữ của âm thanh, lời
nói, trong giao tiếp hằng ngày.

Người nói và người nghe trực tiếp
trao đổi với nhau.

- Dùng ngữ điệu, nét mặt, cử chỉ,
Điệu bộ.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4></div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

I. ngôn ngữ sinh hoạt 
 1.

Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt

a. Ph©n tÝch ví dụa. Phân tích ví dụ (Sách giáo khoa): (S¸ch gi¸o khoa):
(Buæi tr a t¹i khu tËp thĨ X, hai b¹n Lan và Hùng gọi bạn H

(Bi tr a t¹i khu tËp thĨ X, hai bạn Lan và Hùng gọi bạn H

ơng đi học)

- H ơng ơi! Đi học đi H ơng ơi! Đi học ®i

(Im lỈng)

- H ơng ơi! Đi học đi- H ơng ơi! Đi học đi (Lan và Hùng gào lên) (Lan và Hùng gào lên)

- Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy - Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy 
nữa µ?

nữa à? (tiếng một ng ời đàn ơng nói to) (tiếng một ng ời đàn ơng nói to)
-

- Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ tr a với!... Nhanh lên Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ tr a với!... Nhanh lên 
con, H ơng

con, H ơng! (tiếng mẹ H ơng nhẹ nhàng, ôn tồn) ! (tiếng mẹ H ơng nhẹ nhàng, ôn tồn)

- Đây rồi, ra đây rồiĐây rồi, ra đây rồi (tiÕng (tiÕng
H ¬ng nhá nhĐ) -

H ¬ng nhá nhĐ) - Gím chËm nh Gím chËm nh

rùa ấy! Cô phê bình chết thôi

rùa ấy! Cô phê bình chết thôi (tiếng Lan càu nhàu). (tiÕng Lan cµu nhµu).
-

- H«m nào cũng chậm! Hôm nào cũng chậm! 
Lạch bà lạch bạch nh vịt bầu

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

-

Cuc hi thoại đó diễn ra trong khơng gian, thời gian

nào?

-

Các nhân vật giao tiếp là ai? Quan hệ giao tiếp giữa họ nh

thế nào?

-

Ni dung, hình thức và mục đích cuộc hội thoại này là gì?

Nội dung, hình thức và mục đích cuộc hội thoại này là gì?

-

Ngơn ngữ trong cuộc hội thoại có đặc điểm gì?

Nhóm 1; 3; 5

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

- Không gian: tại khu tập thể X

- Thời gian: buổi tr a

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Các nhân vật giao tiếp:

+ Nhân vật chính: Lan, Hùng, H

ơng -> Quan hệ bạn bè, bình đẳng

về giao tiếp

+ Nh©n vËt phơ: Người đàn ơng,

mĐ H ơng -> Quan hệ ruột thịt

(Quan hệ xÃ hội): Vai bề trên lớn

tuổi hơn Lan, Hùng, H ơng

Các nhân vật giao tiếp là ai? Quan hÖ

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Nội dung, hình thức và mục đích

Nội dung, hình thức và mục đích

cuc hi thoi ny l gỡ?

cuộc hội thoại này là g×?

- Nội dung: Thơng báo đến giờ đi học

- Hình thức: Gọi - đáp

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

- Sư dụng nhiều từ hô gọi, tình

thái:

ơi, à, chứ, với, gớm, ấy, chết

thôi...

- Sử dụng những từ ngữ thân mật,

suồng sÃ, khẩu ngữ:

chúng mày,

lạch bà lạch bạch

....

- Sử dụng câu ngắn, câu tỉnh l ợc:

H ơng ơi! Rồi đây! Hôm nào cũng

chậm...

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

b. nh nga

Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn,

tiếng nãi

tiếng nói

hằng

ngày dùng để

thơng tin, trao đổi ý nghĩ, tình

cảm.... đáp ứng nhu cầu trong

cuéc sèng.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

2. Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh ho¹t:

- Dạng nóiDạng nói: Lời độc thoại, đối thoại...: Lời độc thoại, đối thoại...

Ví dụ

THƯ CHÚC TẾT XUÂN ĐINH MÙI - 1967

Xuân về xin có một bài ca,

Gửi chúc đồng bào cả nước ta:

Chống Mỹ hai miền đều đánh giỏi,

Tin mừng thắng trận nở như hoa!

(Hồ Chí Minh)(Hồ Chí Minh)

-

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Ví dụ:

Chủ tâm hắn cũng chẳng có ý chòng ghẹo cô nào, nh ng mấy cô gái lại cứ đẩy vai cô ả này

ra với hắn, c ời nh nắc nẻ:

- Kìa anh ấy gọi! Có muốn ăn cơm trắng mấy giò thì ra đẩy xe bò với anh ấy!Kìa anh ấy gọi! Có muốn ăn cơm trắng mấy giò thì ra đẩy xe bò với anh Êy!

ThÞ cong cín:

- Có khối cơm trắng mấy giị đấy! Này, nhà tơi ơi, nói thật hay nói khốc đấy!Có khối cơm trắng mấy giị đấy! Này, nhà tơi ơi, nói thật hay nói khốc đấy!

Trµng ngoµi cổ lại vuốt mồ hôi trên mặt c ời:

Trng ngoi cổ lại vuốt mồ hôi trên mặt c ời:
-Thật đấy, có đẩy thì ra mau lên!Thật đấy, có đẩy thì ra mau lờn!

Thị vùng dậy, ton ton chạy lại đẩy xe cho Tràng.

Thị vùng dậy, ton ton chạy lại đẩy xe cho Trµng.

- Đã thật thì đẩy chứ sợ gì, đằng ấy nhr. Đã thật thì đẩy chứ sợ gì, đằng ấy nhr. –– Thị liếc mắt c ời tít Thị liếc mắt c ời tít..

(Kim Lân, Vợ nht)

- Dng li núi tái hiện, thể hiện trong các tác phẩm văn học: đó là những mơ phỏng các Dạng lời nói tái hiện, thể hiện trong các tác phẩm văn học: đó là những mơ phỏng các
lời nói trong đời sống nh ng đã đ ợc gọt giũa, biên tập và phần nào đó mang tính ớc lệ,

lời nói trong đời sống nh ng đã đ ợc gọt giũa, biên tập và phần nào đó mang tính ớc l,

mang tính cách điệu có chức năng nh c¸c tÝn hiƯu nghƯ tht.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

3. Ghi nhí

:

(SGK)

- Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn, tiếng nói

hng

ngy dựng để thông tin, trao đổi ý nghĩ,

ngày dùng để thơng tin, trao đổi ý nghĩ,

tình cảm...đáp ứng những nhu cầu trong cuộc

sèng.

- Ngôn ngữ sinh hoạt chủ yếu thể hiện ở

- Ngôn ngữ sinh hoạt chđ u thĨ hiƯn ë

d¹ng nãi, nh ng cịng cã thĨ ë d¹ng viÕt. Trong

d¹ng nãi, nh ng cũng có thể ở dạng viết. Trong

văn bản văn học lời thoại c

a

nhân vật là dạng

tái hiện, mô phỏng ngôn ngữ sinh hoạt

hng

ngày.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

4. Luyện tËp

4. Lun tËp

:

-““Chẳng mất tiền muaChẳng mất tiền mua”: Ngơn ngữ là tài sản chung của cộng đồng, ”: Ngôn ngữ là tài sản chung của cộng đồng,

kh«ng mÊt tiỊn mua, ai cịng cã thĨ sư dơng.

- “

- “Lùa lêiLùa lời: Phải biết lựa chọn, dùng lời nói một cách cã suy nghÜ, cã ý ”: Ph¶i biÕt lùa chän, dïng lêi nãi mét c¸ch cã suy nghÜ, cã ý

thức, phải chịu trách nhiệm về lời nói của mình.

- Vừa lòng nhauVừa lòng nhau: Tìm ra tiếng nói chung, không xúc phạm nhau, : Tìm ra tiếng nói chung, không xúc phạm nhau,
không a dua theo những điều sai trái.

không a dua theo những điều sai trái.

=> Nội dungNội dung: Khuyên chúng ta nói năng thận trọng, có văn hoá.: Khuyên chúng ta nói năng thận trọng, có văn hoá.

a. Anh (chị) hÃy phát biểu ý kiến của mình về nội dung

của những câu sau:

Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua,

Lêi nãi ch¼ng mÊt tiỊn mua,

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

-

Vàng

: là vật chất có thể thử bằng các ph ơng tiện

cho kết quả rõ ràng.

-

Chuông

: Là vật chất có thể gõ hoặc thử bằng

các ph ơng tiện cho kết rõ ràng.

-

Ngi

ngoan

: Phẩm chất năng lực không thể

thử bằng các ph ơng tiện vật chất nh đo, gõ... mà

thử bằng các ph ơng tiện vật chất nh ®o, gâ... mµ

phải “thử lời” tức là thơng qua hoạt động giao tiếp

phải “thử lời” tức là thông qua hoạt động giao tiếp

bằng lời nói chúng ta có thể biết trình độ, nhân

cách, quan hệ... của ng ời đó -> Đó là căn cứ để đánh

giá ng ời đó “

ngoan

” hay “

khơng ngoan

”.

=>

Nội dung

: Đánh giá con ng ời thông qua các hoạt

: Đánh giá con ng ời thông qua các hoạt

động giao tiếp bằng lời.

Vàng thì thử lửa thử than,

Chuông kêu thử tiếng, ng ời ngoan thử lêi.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Trong đoạn trích d ới đây, ngôn ngữ sinh hoạt đ ợc biểu hiện ở dạng Trong đoạn trích d ới đây, ngôn ngữ sinh hoạt đ ợc biểu hiện ở dạng 
nào? Anh (chị) có nhận xét gì về việc dùng từ ngữ ở đoạn trích này...

nào? Anh (chị) có nhận xét gì về việc dùng từ ngữ ở đoạn trích này...

ụng Nm Hờn ỏp :
- Sáng mai sớm, đi cũng không muộn. Tôi cần một ng ời dẫn đ ờng đến ao cá sấu
đó. Có vậy thơi! Chừng một giờ đồng hồ sau là xong chuyện! Sấu ở ao giữa

rừng tôi bắt nhiều lần rồi. Bà con cứ tin tôi! X a nay, bị sấu bắt là ng ời đi ghe
xuồng hoặc ngồi rửa chén d ới bến, có bao giờ sấu r ợt ng ời ta giữa rừng mà ăn

thịt? Tôi đây không tài giỏi gì hết chẳng qua là biết m u mẹo chút ít, theo nh ng
ời khác thì họ nói đó là bùa phép để kiếm tiền. Nghề bắt cá sấu có thể làm giàu
đ ợc, ngặt tơi khơng mang thứ phú quới đó […]. Cực lịng biết bao nhiêu khi
nghe ở miền Rạch Giá, Cà Mau này có nhiều con rạch, ngã ba mang tên Đầu
Sấu, L ng Sấu, Bàu Sấu, sau này hỏi lại tôi mới biết đó là nơi ghê gớm, hồi x a lúc
đất cịn hoang. Rạch Cà Bơ He, đó là chỗ sấu lội nhiêù, ng ời Miên sợ sấu không
dám đi qua nên đặt tên nh vậy, cũng nh phá Tam Giang, trng nhà Hồ của

m×nh ngoµi HuÕ.

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

-

-

Đoạn trích trên thể hiện d ới dạng văn bản.

Đoạn trích trên thể hiện d ới dạng văn bản.

Tác giả mô phỏng ngôn ngữ sinh hoạt ở vùng

Nam Bộ cụ thể là lời ăn tiếng nói của ng ời

dân chuyên bắt cá sấu. Cách mô phỏng này

dân chuyên bắt cá sấu. Cách mô phỏng nµy

làm cho văn bản mang dấu ấn văn hố địa ph

làm cho văn bản mang dấu ấn văn hoá địa ph

ơng đồng thời khắc hoạ những đặc điểm

riªng của nhân vật Năm Hên

riêng của nhân vật Năm Hên

- Dùng nhiều từ ngữ địa ph ơng: quới, chén

(bát), ngặt, nghe, r ợt...

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Câu 1. Ngôn ngữ sinh hoạt tồn tại ở dạng nào:

A. D¹ng nãi

B. D¹ng viÕt

C. Dạng hình ảnh

C. Dạng hình ¶nh

D. Cả dạng nói và dạng viết

Câu 2. Trong tác phẩm văn học, lời thoại của nhân vật

là ở dạng nào?

là ở dạng nµo?

A. D¹ng nãi

B. D¹ng viÕt

C. Dạng hình ảnh

D. Dạng lời nói tái hiện

D

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Đoạn hội thoại sau đây mô phỏng ngôn ngữ sinh hoạt, nhưng có khác Đoạn hội thoại sau đây mơ phỏng ngơn ngữ sinh hoạt, nhưng có khác

với lời hội thoại hằng ngày. Hãy chỉ ra sự khác biệt và giải thích lý do.

Đăm Săn – Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô.
Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy có phải khơng, diêng?
Mtao Mxây – Ta học ai à? Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần
Rồng, ta học thần Rồng.

Đăm Săn – Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ
có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào!

Mtao Mxây – Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên
hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Đăm Săn – Vậy thì ngươi hãy xem ta đây.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21></div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Hướngưdẫnưhọcưởưnhà

</div>

slide 1 boä moân ngöõ vaên naêm hoïc 2009 2010 gv phạm minh khánh traân troïng kính chaøo nêu đặc điểm của ngôn ngữ nói là ngôn ngữ của âm thanh lời nói trong giao tiếp hằng ngày người nói và người

Bộ mơn

:

<b>NGỮ VĂN</b>

<b>Năm học: 2009 - 2010</b>

Nêu đặc điểm

của ngơn ngữ

nói?

<i><b>Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt</b></i>

-

<i><b>Cuc hi thoại đó diễn ra trong khơng gian, thời gian </b></i>

<i><b>nào?</b></i>

-

<i><b>Các nhân vật giao tiếp là ai? Quan hệ giao tiếp giữa họ nh </b></i>

<i><b>thế nào?</b></i>

-

<i>Ni dung, hình thức và mục đích cuộc hội thoại này là gì?</i>

<i>Nội dung, hình thức và mục đích cuộc hội thoại này là gì?</i>

-

<i>Ngơn ngữ trong cuộc hội thoại có đặc điểm gì?</i>

Nhóm 1; 3; 5

<b>- Không gian: tại khu tập thể X</b>

<b>- Thời gian: buổi tr a</b>

Các nhân vật giao tiếp:

+ Nhân vật chính: Lan, Hùng, H

ơng -> Quan hệ bạn bè, bình đẳng

về giao tiếp

+ Nh©n vËt phơ: Người đàn ơng,

mĐ H ơng -> Quan hệ ruột thịt

(Quan hệ xÃ hội): Vai bề trên lớn

tuổi hơn Lan, Hùng, H ơng

<b> </b>

<i><b>Các nhân vật giao tiếp là ai? Quan hÖ </b></i>

<i>Nội dung, hình thức và mục đích </i>

<i><sub>Nội dung, hình thức và mục đích </sub></i>

<i>cuc hi thoi ny l gỡ?</i>

<i>cuộc hội thoại này là g×?</i>

- Nội dung: Thơng báo đến giờ đi học

- Hình thức: Gọi - đáp

- Sư dụng nhiều từ hô gọi, tình

thái:

<i>ơi, à, chứ, với, gớm, ấy, chết </i>

<i>thôi...</i>

- Sử dụng những từ ngữ thân mật,

suồng sÃ, khẩu ngữ:

<i>chúng mày, </i>

<i>lạch bà lạch bạch</i>

....

- Sử dụng câu ngắn, câu tỉnh l ợc:

<i>H ơng ơi! Rồi đây! Hôm nào cũng </i>

<i>chậm...</i>

b. nh nga

b. nh nga

Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn,

Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn,

tiếng nãi

tiếng nói

hằng

hằng

ngày dùng để

ngày dùng để

thơng tin, trao đổi ý nghĩ, tình

thơng tin, trao đổi ý nghĩ, tình

cảm.... đáp ứng nhu cầu trong

cảm.... đáp ứng nhu cầu trong

cuéc sèng.

cuéc sèng.

-

<b>3. Ghi nhí</b>

<b>3. Ghi nhí</b>

:

:

(SGK)

(SGK)

- Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn, tiếng nói

- Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn, tiếng nói

hng

hng

ngy dựng để thông tin, trao đổi ý nghĩ,

ngày dùng để thơng tin, trao đổi ý nghĩ,