Bài giảng Tuần 23-tiết 44-VL9

Giáo án: Vật lí 9 GV: Lương Văn Cẩn
Tuần: 23 NS: 16/01/2011
Tiết: 44 ND: 21/01/2011
BÀI 40
HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
I.Mục tiêu
1.Kiến thức :Mơ tả được hiện tượng khúc xạ ánh sáng trong trường hợp ánh sáng truyền từ khơng khí sang
nước và ngược lại
2.Kó năng : Chỉ ra được tia khúc xạ và tia phản xạ, góc khúc xạ và góc phản xạ
3.Thái độ : Làm việc khoa học,có ý thức hợp tác nhóm
II.Chuẩn bò :
1.Giáo viên : 1 bình thuỷ tinh hoặc bình nhựa trong suốt hình chữ nhật ; 1 bình chứa nước sạch ; 1 ca
múc nước ;1 gỗ phẳng mền để làm màn hứng tia sáng ; 3 chiếc đinh ghim . một nguồn sáng hẹp
(lazer)
2.Học sinh : 1 bình thuỷ tinh hoặc bình nhựa trong ; 1 bình chứa nước sạch ; 1 ca múc nước ;1 gỗ
phẳng mền ; 3 chiếc đinh ghim .
III. Hoạt động dạy học :
1.Kiểm tra sĩ số
2.Kiểm tra bài cũ
Đònh luật truyền thẳng của ánh sáng được phát biểu như thế nào ?
3.ĐVĐ: Có thể nhận biết được đường truyền của tia sáng bằng cách nào ?
yêu cầu hs đọc phần mở bài SGK
HOẠT ĐỘNG CỦA TRỊ TRỢ GIÚP CỦA GV
Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng khúc xạ ánh sáng từ không khí tới nước
- Từng hs quan sat hình 40.2 SGK và rút ra
nhận xét
-Nêu được kết luận về hiện tượng khúc xạ
ánh sáng .
- Từng hs đọc phần một vài khái niệm .
-Quan sát GV làm thí nghiệm để trả lời
C1và C2

C1:Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới .
C2: Phương án TN : Thay đổi hướng của
tia tới , quan sát tia khúc xạ , độ lớn góc tới
, góc khúc xạ .
-Từng hs trả lời câu hỏi
của GV và rút ra kết luận
-Từng hs thực hiện lệnh C3
- yêu cầu hs thực hiện mục 1 phần I SGK . Trước khi hs
rút ra nhận xét GV hỏi
+nh sáng truyền trong không khí và truyền trong nước
đã tuân theo đònh luật nào ?
+ Hiện tượng ánh sáng truyền từ không khí sang nước có
tuân theo đònh luật truyền thẳng của ánh sáng không ?

+ Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ?
- yêu cầu hs đọc mục 3 phần I SGK
- GV tiến hành làm thí nghiệm như hình 40.2 SGK yêu
cầu hs quan sát để trả lời C1 và C2
- yêu cầu hs trả lời câu hỏi sau
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì tia khúc xạ
nằm trong mặt phẳng nào ? so sánh góc khúc xạ và góc
tới ?
- Thực hiện lệnh C3
Hoạt động 2 : Tìm hiểu sự khúc xạ của ánh sáng khi truyền từ nước sang không khí
Từng hs trả lời C4 :Các phương án TN kiểm
tra :Chiếu tia sáng từ nước sang không khí bằng
cách đặt nguồn sáng ở đáy bình nước , để đáy
bình ra khỏi mặt bàn , đặt nguồn sáng ở ngoài
hình , chiếu 1 tia sáng qua đáy bình vào nước rồi

sang không khí
- Các nhóm bố trí thí nghiệm như hình 40.3 SGK
*Hướng dẫn hs cắm đinh ghim sao cho tránh
xảy ra hiện tượng phản xạ toàn phần
+ Bước 2 tìm vò trí đặt mắt để nhìn thấy đinh
ghim B che khuất đinh ghim A ở trong nước .
* Đưa đinh ghim C sao cho nó che khuất cả đinh
ghim A và B
* Mắt chỉ nhỉn thấy đinh ghim C mà không nhìn
thấy đinh ghim A chứng tỏ điều gì ?
* Giữ nguyên vò trí đặt mắt , nếu bỏ đinh ghim B
và C đi thì có nhìn thấy đinh ghim A không ?
vì sao ?
Bước 3 – Nhấc miếng gỗ ra khỏi nước , dùng bút
kẻ đường nối ba vò trí đinh ghim ( Nhắc hs nhấc
miếng gỗ ra nhẹ nhàng tránh rơi đinh ghim )
- yêu cầu một vài hs trả lời C5 và C6 -> thảo
luận cả lớp
- yêu cầu hs trả lời câu hỏi : Tia khúc xạ nằm
trong mặt phẳng nào ? So sánh độ lớn góc khúc
xạ và góc tới ?
-Từng hs trả lời C5- C6 SGK
C5:Mắt chỉ nhìn thấy A khi có anùh sáng từø A
truyền đến mắt .Khi mắt chỉ nhìn thấy B mà
không nhìn thấy A có nghóa là ánh sáng từ A
phát ra bò B che khuất , không đến được mắt ,
khi mắt chỉ nhìn thấy C mà không nhìn thấy
AB có nghóa là ánh sáng từ A,B phát ra bò C che
khuất không đến được mắt . Khi bỏ B,C đi thì ta
lại nhìn thấy A có nghóa là ánh sáng từ A

- yêu cầu HS trả lời lệnh C4 . gợi ý hs phân tích
tính khả thi của từng phương án đã nêu
-Hướng dẫn hs làm thí nghiệm
+ Bước một cắm hai đinh ghim A và B
*Đặt miếng gỗ thẳng đứng trong bình
* Dùng ca múc nước từ từ đỗ vào bình cho khi tới
vạch phân cách
*Hướng dẫn hs cắm đinh ghim sao cho tránh xảy ra
hiện tượng phản xạ toàn phần
+ Bước 2 tìm vò trí đặt mắt để nhìn thấy đinh ghim B
che khuất đinh ghim A ở trong nước .
* Đưa đinh ghim C sao cho nó che khuất cả đinh
ghim A và B
* Mắt chỉ nhỉn thấy đinh ghim C mà không nhìn thấy
đinh ghim A chứng tỏ điều gì ?
* Giữ nguyên vò trí đặt mắt đặt mắt , nếu bỏ đinh
ghim B và C đi thì có nhìn thấy đinh ghim A không ?
vì sao ?
Bước 3 – Nhấc miếng gỗ ra khỏi nước , dùng bút kẻ
đường nối ba vò trí đinh ghim ( Nhắc hs nhấc miếng
gỗ ra nhẹ nhàng tránh rơi đinh ghim )
- yêu cầu một vài hs trả lời C5 và C6 -> thảo luận cả
lớp
- yêu cầu hs trả lời câu hỏi : Tia khúc xạ nằm trong
mặt phẳng nào ? So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc
tới ?
Hoạt động 3 Củng cố bài học và vận dụng
Cá nhận suy nghỉ và trả lời câu hỏi của GV
-Cá nhân suy nhỉ trả lời C7 và C8
C7: Phân biệt hiện tượng khúc xạ và phản xạ

ánh sáng
- yêu cầu hs trả lời câu hỏi :
+ Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ? nêu kết luận
về hiện tượng khúc xạ ánh sáng khi ánh sáng tuyền
từ không khí sang nước và ngược lại ?
Hiện tượng phản
xạ ánh sáng
Hiện tượng khúc xạ ánh
sáng
-Tia tới gặp mặt
phân cách giữa
hai môi trường
trong suốt bò hắt
trở lại môi trường
trong suốt củ
-Góc phản xạ
bằng góc tới
-Tia tới gặp mặt phân
cách giữa hai môi trường
trong suốt bò gã khúc tại
mặt phân cách và tiếp tục
đi vào môi trường trong
suốt thứ hai .
-Góc khúc vạ và góc tới
không bằng nhau .
C8:Khi chưa đổ nước vào bát ta không nhìn thấy
đầu dưới (A ) của chiếc đũa .
Trong khơng khí ánh sáng chỉ đi theo đường
thẳng từ A đến mắt . Nhưng những điểm trên
chiếc đũa thẳng đã chắn mất đường truyền đó ,

nên tia sáng này không đến mắt được .
Giữ nguyên vò trí mắt và đãu đỗ nước vào bát
tới một vò trí nào đó ta lại thấy A
Theo hình vẽ 40.3 cho ta thấy :không có tia sáng
đi theo đường thẳng nối từ A tới mắt . Một tia
sáng AI đến mặt nước , bò khúc xạ đi được tới
mắt nên ta nhìn thấy A
+ Đối với hs yếu kém yêu câù các em đọc phần ghi
nhớ
- yêu cầu một vài em làm C7 , C8 và thảo luận cho
cả lớp
- GV tổng hợp và phát biểu chính xác câu trả lời của
HS
Hoạt động 4 : Dặn dò
GV: Về nhà học phần cũng cố
Làm bài tập:40.1,40.2 SBT/48
Xem và kẻ bảng 1 bài 41. tiết sau học
HS: Làm việc ở nhà
N ỘI DUNG GHI BẢNG
I.Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
1.Quan sát ( SGK)
2.Kết luận: (SGK)
3.Một vài khái niệm
4.Thí nghiệm
C1,C2
5.Kết luận
C3
II.Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang khơng khí
1.Dự đốn
C4

2.Thí nghiệm kiểm tra
C5,C6
3.Kết luận
III.Vận dụng
C7,C8
IV. Ghi nhớ: ( SGK)
V.Rút kinh nghiệm:
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….