Tóm tắt luận văn thạc sĩ điều dưỡng đặc điểm người bệnh sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng và một số yếu tố liên quan đến công tác chăm sóc người bệnh tại bệnh viện k

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---------------------------------------

NGUYỄN THỊ THÙY
Mã học viên: C01259

ĐẶC ĐIỂM NGƯỜI BỆNH SAU PHẪU THUẬT UNG THƯ
ĐẠI TRỰC TRÀNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN
CƠNG TÁC CHĂM SĨC NGƯỜI BỆNH TẠI BỆNH VIỆN K
Chuyên ngành: Điều dưỡng
Mã số: 8720301

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. LÊ THỊ BÌNH

Hà Nội – 2019


LỜI CẢM ƠN
Trong q trình thực hiện và hồn thành đề tài nghiên cứu khoa học này, em
đã nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ cũng như là quan tâm, động viên của các cá nhân
và đơn vị .
Trước hết, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến:
- Ban giám hiệu, phòng quản lý và đào tạo sau đại học, bộ mơn Điều dưỡng
cùng tồn thể các thầy cơ giáo công tác tại trường Đại học Thăng Long đã tận tình
truyền đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ em trong quá trình học tập;
- Ban Giám đốc, Viện nghiên cứu và phòng chống ung thư, Trung tâm phẫu
thuật nội soi Robot, Khoa Ngoại Bụng I, Khoa Ngoại Bụng II Bệnh viện K đã chấp
thuận và tạo điều kiện giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Em xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Lê Thị Bình,
người trực tiếp hướng dẫn khoa học đã luôn dành nhiều thời gian, cơng sức hướng
dẫn em trong suốt q trình thực hiện nghiên cứu và hoàn thành đề tài nghiên cứu
khoa học.
Em xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới các thầy cơ trong hội đồng đã đóng góp
những ý kiến q báu trong cả hai kỳ bảo vệ đề cương và luận văn, giúp đỡ em
hồn thiện nghiên cứu của mình.
Cuối cùng em xin bày tỏ lịng biết ơn gia đình ln bên cạnh, chia sẻ những
thuận lợi và khó khăn, động viên khích lệ tơi trong q trình học tập và nghiên
cứu.Tuy có nhiều cố gắng, nhưng trong đề tài nghiên cứu khoa học này khơng tránh
khỏi những thiếu sót. Em kính mong Q thầy cơ, các chun gia, những người
quan tâm đến đề tài, đồng nghiệp, gia đình và bạn bè tiếp tục có những ý kiến đóng
góp, giúp đỡ để đề tài được hoàn thiện hơn.
Một lần nữa em xin chân thành cám ơn!
Hà Nội, ngày 26 tháng 9 năm 2019.
Nguyễn Thị Thùy


LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Thị Thùy, học viên lớp thạc sĩ trường Đại học Thăng Long,
chuyên ngành Điều dưỡng xin cam đoan:
1. Đề tài luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tơi, do chính bản
thân tơi trực tiếp thực hiện, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Lê Thị Bình.
2. Cơng trình này khơng trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã được
công bố tại Việt Nam.
3. Tất cả số liệu và thông tin trong nghiên cứu này là hồn tồn chính xác,
trung thực và khách quan, đã được xác lập và chấp thuận của cơ sở nơi nghiên cứu.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.
Hà Nội, ngày 26 tháng 9 năm 2019.
Tác giả

Nguyễn Thị Thùy


DANH MỤC VIẾT TẮT
BMI

Body mass index – Chỉ số khối cơ thể

NKVM

Nhiễm khuẩn vết mổ

NKP

Nhiễm khuẩn phổi

NKTN

Nhiễm khuẩn tiết niệu

NKBV

Nhiễm khuẩn bệnh viện

HMNT

Hậu môn nhân tạo

WHO

World health organization – Tổ chức Y tế thế giới

IARC

International Agency Research on Cancer –Tổ chức nghiên cứu
ung thư quốc tế

NB

Người bệnh

ĐD

Điều dưỡng

BS

Bác sỹ

NVYT

Nhân viên y tế

CS

Chăm sóc

PT

Phẫu thuật

CSTD

Chăm sóc tồn diện

CSCB

Chăm sóc cơ bản

CSDD

Chăm sóc dinh dưỡng

PTNS

Phẫu thuật nội soi

UTĐTT

Ung thư đại trực tràng

TNM

Khối u, hạch, di căn (Tumour, Node, Metastasis)

CT

Can thiệp

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN..................................................................................... 3
1.1. Sơ lược giải phẫu, sinh lý đại trực tràng ........................................................... 3
1.1.1. Sơ lược giải phẫu đại trực tràng ................................................................. 3
1.1.2. Sinh lý đại trực tràng .................................................................................. 4
1.2. Ung thư đại trực tràng ....................................................................................... 5
1.2.1. Khái niệm ................................................................................................... 5
1.2.2. Cơ chế sinh ung thư đại trực tràng ............................................................. 5
1.2.3. Các yếu tố nguy cơ ..................................................................................... 6
1.2.4. Các biểu hiện triệu chứng lâm sàng và nhận biết giai đoạn ung thư
đại trực tràng ........................................................................................................ 7
1.2.4.2. Phân loại giai đoạn bệnh ......................................................................... 9
1.3. Phương pháp điều trị ung thư đại trực tràng ................................................... 12
1.3.1. Các phương pháp điều trị ung thư đại trực tràng: .................................... 12
1.3.2. Một số tai biến giai đoạn hậu phẫu gặp trong ung thư đại trực tràng ..... 15
1.4. Quy trình điều dưỡng sau phẫu thuật người bệnh ung thư đại trực tràng ........... 17
1.5. Giới thiệu về Bệnh viện K .............................................................................. 20
1.6. Một số nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam ................................................ 21
1.6.1. Trên thế giới ............................................................................................. 21
1.6.2. Tại Việt Nam ............................................................................................ 23
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................... 27
2.1. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................... 27
2.1.1. Tiêu chuẩn loại trừ: .................................................................................. 27
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn: ................................................................................ 27
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ................................................................... 27
2.3. Thiết kế nghiên cứu: ....................................................................................... 27
2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu ................................................................ 27
2.4.1.Cỡ mẫu ...................................................................................................... 27

2.4.2. Phương pháp chọn mẫu: ........................................................................... 28
2.5. Phương pháp và quy trình thu thập số liệu ..................................................... 28
2.5.1. Hình thức thu thập số liệu: ....................................................................... 28
2.5.2. Chỉ tiêu quan sát ....................................................................................... 28
2.5.3. Quy trình thu thập số liệu ......................................................................... 28
2.6. Biến số nghiên cứu ......................................................................................... 28
Kết quả điều trị/ chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật: ......................................... 32
2.7. Quản lí, xử lý và phân tích số liệu .................................................................. 32
2.8. Sai số và cách khống chế sai số ...................................................................... 32
2.9. Đạo đức nghiên cứu ........................................................................................ 33
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ ......................................................................................... 34
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu .................................................... 34
3.1.1. Tuổi và giới tính ....................................................................................... 34
3.1.2. Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu ................................................... 34
3.1.3. Thói quen của đối tượng nghiên cứu ........................................................ 35
3.1.4. Nhận định bệnh lý kèm theo của người bệnh trước phẫu thuật ............... 35
3.1.5. Phân bố người bệnh theo BMI ................................................................. 36
3.2. Đặc điểm người bệnh phẫu thuật ung thư đại trực tràng. ............................... 36
3.2.1. Giai đoạn bệnh trước phẫu thuật .............................................................. 36
3.2.2. Nhận định biểu hiện lâm sàng của người bệnh trước phẫu thuật ............. 37
3.2.3. Phương pháp phẫu thuật ........................................................................... 37
3.2.4. Thời gian phẫu thuật ................................................................................. 38
3.2.5. Số ngày nằm viện của người bệnh ........................................................... 38
3.3. Biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng ngay sau phẫu thuật .............................. 39
3.3.1. Biểu hiện lâm sàng sau phẫu thuật ........................................................... 39
3.3.2. Kết quả cận lâm sàng người bệnh trước và sau phẫu thuật ...................... 41
3.3.3. Vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện ...................................................... 41
3.3.4. Tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện ở NB sau PT ung thư đại trực tràng.......... 42

3.3.5. Các biến chứng sau phẫu thuật ................................................................. 43


3.4. Một số yếu tố liên quan đến chăm sóc người bệnh ........................................ 43
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN ....................................................................................... 48
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu .................................................... 48
4.2. Đặc điểm giai đoạn bệnh trước phẫu thuật người bệnh ung thư đại trực tràng ..... 50
4.3. Đặc điểm lâm sàng của người bệnh sau phẫu thuật........................................ 54
4.4. Một số yếu tố liên quan đến chăm sóc ............................................................ 59
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 61
KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1.

Phân bố tuổi và giới tính của nhóm đối tượng ......................................34

Bảng 3.2.

Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu.................................................34

Bảng 3.3.

Thói quen của đối tượng nghiên cứu .....................................................35

Bảng 3.4.

Bệnh lý kèm theo của đối tượng nghiên cứu .........................................35

Bảng 3.5.

Chỉ số BMI trước phẫu thuật của người bệnh .......................................36

Bảng 3.6.

Giai đoạn bệnh trước phẫu thuật ...........................................................36

Bảng 3.7.

Nhận định biểu hiện lâm sàng của người bệnh trước mổ ......................37

Bảng 3.8.

Các phương pháp phẫu thuật .................................................................37

Bảng 3.9.

Thời gian phẫu thuật của người bệnh ung thư đại trực tràng ................38

Bảng 3.10. Số ngày nằm viện trung bình .................................................................38
Bảng 3.11. Biểu hiện lâm sàng sau phẫu thuật ........................................................39
Bảng 3.12. Tình trạng vết mổ và thời gian rút dẫn lưu của người bệnh sau PT ......39
Bảng 3.13. Đánh giá tình trạng đau sau mổ của người bệnh ...................................40
Bảng 3.14. Tâm lý người bệnh sau mổ ....................................................................40
Bảng 3.15. Kết quả cận lâm sàng người bệnh trước và sau phẫu thuật ...................41
Bảng 3.16. Loại vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện............................................41

Bảng 3.17. Tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn bệnh viện của người bệnh sau mổ ..................42
Bảng 3.18. Tỷ lệ người bệnh có biến chứng sau phẫu thuật ....................................43
Bảng 3.19. Tỷ lệ người bệnh phải cấp cứu mổ lại sau phẫu thuật ...........................43
Bảng 3.20. Liên quan giữa tuân thủ rửa tay với nhiễm khuẩn bệnh viện ................43
Bảng 3.21. Liên quan giữa số ngày nằm viện trung bình với NKBV......................44
Bảng 3.22. Mối liên quan giữa phương pháp phẫu thuật với tình trạng NKBV ....44
Bảng 3.23. Mối liên quan giữa thời gian phẫu thuật với tình trạng NKBV ............44
Bảng 3.24. Mối liên quan giữa hóa trị xạ trước mổ với tình trạng NKBV ..............45
Bảng 3.25. Liên quan giữa các hoạt động chăm sóc NB sau PT với NKBV ..........45
Bảng 3.26. Liên quan giữa có bệnh lý kèm theo với nhiễm khuẩn bệnh viện .........46
Bảng 3.27. Liên quan giữa hướng dẫn tư vấn của điều dưỡng ................................46
Bảng 3.28. Đánh giá kết quả điều trị, chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật ung thư
đại trực tràng. .........................................................................................47


DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ
Hình 1.1.

Các đoạn của đại tràng và trực tràng .......................................................3

Hình 1.2.

Ung thư đại trực tràng ..............................................................................5

Hình 1.3.

Triệu chứng ung thư đại trực tràng.........................................................8

Hình 1. 4. U xâm lấn cân quanh trực tràng, di căn hạch chậu................................11
Hình 1.5.

U xâm lấn bàng quang ...........................................................................11

Hình 1.6.

Ung thư đại trực tràng giai đoạn I rất khó phát hiện .............................13

Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện ở người bệnh sau mổ ............................42


1

ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư đại trực tràng là căn bệnh ung thư phổ biến thứ ba trên thế giới.
Theo Quỹ nghiên cứu ung thư quốc tế (World Cancer Research Fund), Ung thư đại
trực tràng là ung thư thường gặp thứ ba ở nam giới và là bệnh ung thư phổ biến thứ
hai ở phụ nữ [22], [45].
Theo số liệu của Tổ chức nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC), có đến hơn
1,8 triệu trường hợp mắc mới ung thư đại trực tràng vào năm 2018, chiếm 10,2%
tổng số ca mắc mới ung thư trên thế giới và hơn 880 nghìn ca tử vong do ung thư
đại trực tràng, chiếm 9.2% tổng số ca tử vong do ung thư trên toàn thế giới [44].
Nghiên cứu của Phạm Văn Bình trên 135 trường hợp được phẫu thuật nội
soi (PTNS) cắt cụt trực tràng tại bệnh viện K từ 1/2009 đến 12/2011, thời gian
sống thêm không bệnh tật và thời gian sống thêm tồn bộ ở nhóm người bệnh
(NB) được hóa xạ trước mổ cao hơn nhóm người bệnh khơng được hóa xạ trước
mổ (p<0,05) [5],[6].
Để thành công trong điều trị các ca bệnh ung thư đại trực tràng (UTĐTT),
điều trị và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sỹ là vô cùng quan trọng, tuy nhiên việc
chăm sóc sức khỏe cho người bệnh là phần không thể thiếu, đặc biệt là quá trình
chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật. Người bệnh sau mổ ung thư đại trực tràng cần

được chăm sóc và theo dõi một cách chặt chẽ, những bệnh nhân nặng và trải qua
cuộc phẫu thuật lớn phải được theo dõi đặc biệt: như bệnh nhân có thời gian hồi sức
kéo dài, có những biến chứng xảy ra trong lúc mổ và những bệnh nhân mổ cấp cứu.
Điều dưỡng là người bên cạnh người bệnh 24/24 giờ, theo dõi sát các dấu hiệu sinh
tồn như mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở. Duy trì dịch truyền trong vài ngày đầu
sau mổ nhằm cân bằng nước, điện giải cho người bệnh. Giúp bệnh nhân tự kiểm
soát đau theo đúng liều lượng thuốc đã được tính tốn. Hướng dẫn người bệnh,
người nhà người bệnh chăm sóc hậu mơn nhân tạo (HMNT), chăm sóc dinh dưỡng
sau phẫu thuật, chăm sóc tâm lý, hướng dẫn người bệnh tập vận động sớm, tập hít
thở và ln theo dõi những bất thường, những biểu hiện sớm của các triệu chứng tái


2

phát để thực hiện kịp thời các y lệnh của bác sỹ, góp phần hạn chế những biến
chứng sau phẫu thuật, đáp ứng các nhu cầu cơ bản của người bệnh, đạt được sự hài
lòng cao khi họ nằm viện.
Tuy nhiên, đến nay cịn ít nghiên cứu nói về chăm sóc, tư vấn, hướng dẫn
người bệnh sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng tại bệnh viện, nên chúng tôi thực
hiện đề tài: “Đặc điểm người bệnh sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng và
một số yếu tố liên quan đến cơng tác chăm sóc người bệnh tại bệnh viện K”
được tiến hành nghiên cứu với 2 mục tiêu sau:
1. Mô tả đặc điểm người bệnh sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng tại
bệnh viện K năm 2019
2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến quá trình hướng dẫn, chăm sóc
người bệnh sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng