Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (332.53 KB, 18 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
Phan TiÕn DiƯn
I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
<b>1. ðịnh nghĩa: Cho hàm s</b>ố<i> f(x) xác </i>ñịnh trên K. Hàm số<i> F(x) </i>ñược gọi là một nguyên hàm của f(x)
trên K nếu: <i>F x</i>'( )= <i>f x</i>( ) ∀ ∈<i>x</i> <i>K</i> .
GHI NHỚ<sub>: </sub> <sub>1) N</sub>ếu F(x) là một nguyên hàm củ<i>a f(x) thì F(x) + C (C: h</i>ằng số) cũng là một nguyên
hàm củ<i>a f(x). </i>
2) Họ các nguyên hàm của f(x) trên K kí hiệu là:
•<i> Tính chất 1: </i>
•<i> Tính chất 2: </i>
•<i> Tính chất 3: </i>
<b>TT </b> <b>Nguyên hàm </b> <b>Nguyên hàm số hợp </b>
( )
<i>u</i>=<i>u x</i>
1
2
3
1
1
<i>x</i>
<i>x dx</i> <i>C</i>
α
α
= +
+
1
1
<i>u</i>
<i>u du</i> <i>C</i>
α
α
= +
+
4 1<i>dx</i> ln <i>x</i> <i>C</i>
<i>x</i> = +
<i>u</i> = +
5 ∫cos .<i>x dx</i>=sin<i>x C</i>+
6
7
8
9 <sub>2</sub> tan
cos
<i>dx</i>
<i>x C</i>
<i>x</i>= +
cos
<i>du</i>
<i>u</i> <i>C</i>
<i>u</i> = +
10 <sub>2</sub> cot
sin
<i>dx</i>
<i>x C</i>
<i>x</i> = − +
sin
<i>du</i>
<i>u</i> <i>C</i>
<i>u</i> = − +
<b>TT </b> <b>Nguyên hàm </b> <b>Nguyên hàm s</b><i><sub>u</sub></i><sub>=</sub><i><sub>u x</sub></i><sub>( )</sub><b>ố hợp </b>
11 ln tan
cos 2 4
<i>dx</i> <i>x</i>
<i>C</i>
<i>x</i>
= <sub></sub> + <sub></sub> +
cos 2 4
<i>du</i> <i>u</i>
<i>C</i>
<i>u</i>
= <sub></sub> + <sub></sub> +
12 ln tan
sin 2
<i>dx</i> <i>x</i>
<i>C</i>
<i>x</i> = +
sin 2
<i>du</i> <i>u</i>
<i>C</i>
<i>u</i> = +
13
14
ln
<i>x</i>
<i>x</i> <i>a</i>
<i>a dx</i> <i>C</i>
<i>a</i>
= +
ln
<i>x</i>
<i>x</i> <i>a</i>
<i>a dx</i> <i>C</i>
<i>a</i>
= +
15 <sub>2</sub> <sub>2</sub> 1 ln
2
<i>dx</i> <i>x</i> <i>a</i>
<i>C</i>
<i>x</i> <i>a</i> <i>a</i> <i>x</i> <i>a</i>
−
= +
− +
1
ln
<i>du</i> <i>u</i> <i>a</i>
<i>C</i>
<i>u</i> <i>a</i> <i>a</i> <i>u</i> <i>a</i>
−
= +
− +
16 <sub>2</sub><i>dx</i> <sub>2</sub> ln <i>x</i> <i>x</i>2 <i>a</i>2 <i>C</i>
<i>x</i> ±<i>a</i> = + ± +
2 2 ln
<i>du</i>
<i>u</i> <i>u</i> <i>a</i> <i>C</i>
<i>u</i> ±<i>a</i> = + ± +
17
2
2 2 2 2 2 2
ln
2 2
<i>x</i> <i>a</i>
<i>x</i> ±<i>a dx</i>= <i>x</i> ±<i>a</i> ± <i>x</i>+ <i>x</i> ±<i>a</i> +<i>C</i>
ln
2 2
<i>u</i> <i>a</i>
<i>u</i> ±<i>a du</i>= <i>u</i> ±<i>a</i> ± <i>u</i>+ <i>u</i> ±<i>a</i> +<i>C</i>
<b>4. Bài tập tìm nguyên hàm bằng cách sử dụng định nghĩa và tính chất của ngun hàm </b>
<b>Bài 1: Tìm nguyên hàm của các hàm số. </b>
1. f(x) = x2 – 3x +
<i>x</i>
1
ðS. F(x) = <i>x</i> − <i>x</i> +ln<i>x</i>+<i>C</i>
2
3
3
2
3
2. f(x) = <sub>2</sub>
4
3
2
<i>x</i>
<i>x</i> +
ðS. F(x) = <i>C</i>
<i>x</i>
<i>x</i> <sub>−</sub>3<sub>+</sub>
3
2 3
. f(x) = <sub>2</sub>1
<i>x</i>
<i>x</i>−
ðS. F(x) = lnx +
<i>x</i>
1
+ C
4. f(x) = <sub>2</sub>
2
2
)
1
(
<i>x</i>
<i>x</i> −
ðS. F(x) =
3
1
2
3
<i>x</i>
<i>x</i> <i>C</i>
<i>x</i>
− − +
5. f(x) = 3 4
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i> + + ðS. F(x) = <i>x</i> + <i>x</i> + <i>x</i> +<i>C</i>
5
4
4
3
3
2 4
5
3
4
2
6. f(x) =
3
2
1
<i>x</i>
<i>x</i> −
ðS. F(x) = 2 <i>x</i>−33 <i>x</i>2 +<i>C</i>
7. f(x) =
<i>x</i>
<i>x</i> 1)2
( −
ðS. F(x) = <i>x</i>−4 <i>x</i>+ln<i>x</i>+<i>C</i>
8. f(x) =
3
1
<i>x</i>
<i>x</i>−
ðS. F(x) = <i>x</i> − <i>x</i>3 +<i>C</i>
2
3
5
2
3
5
3
9. f(x) =
2
sin
2 2 <i>x</i> ðS. F(x) = x – sinx + C
10. f(x) = tan2x ðS. F(x) = tanx – x + C
11. f(x) = cos2x ðS. F(x) = <i>x</i>+ sin2<i>x</i>+<i>C</i>
4
1
2
1
Phan TiÕn DiÖn
14. f(x) =
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
2
2
cos
.
sin
2
cos
ðS. F(x) = - cotx – tanx + C
15. f(x) = sin3x ðS. F(x) = − cos3<i>x</i>+<i>C</i>
3
1
16. f(x) = 2sin3xcos2x ðS. F(x) = − cos5<i>x</i>−cos<i>x</i>+<i>C</i>
5
1
17. f(x) = ex(ex – 1) ðS. F(x) = <i>e</i>2<i>x</i> −<i>ex</i> +<i>C</i>
2
1
18. f(x) = ex(2 + )
cos2 <i>x</i>
<i>e</i>−<i>x</i>
ðS. F(x) = 2ex + tanx + C
19. f(x) = 2ax + 3x ðS. F(x) = <i>C</i>
<i>a</i>
<i>ax</i> <sub>+</sub> <i>x</i> <sub>+</sub>
3
ln
3
ln
2
20. f(x) = e3x+1 ðS. F(x) = <i>e</i>3<i>x</i>+1 +<i>C</i>
3
1
<b>Bài 2: Tìm hàm số f(x) biết rằng </b>
1. f’(x) = 2x + 1 và f(1) = 5 ðS. f(x) = x2 + x + 3
2. f’(x) = 2 – x2 và f(2) = 7/3 ðS. f(x) = 1
3
2
3
+
− <i>x</i>
<i>x</i>
3. f’(x) = 4 <i>x</i>−<i>x</i> và f(4) = 0 ðS. f(x) =
3
40
2
3
8<i>x</i> <i>x</i> <sub>−</sub> <i>x</i>2 <sub>−</sub>
4. f’(x) = x - 1<sub>2</sub> +2
<i>x</i> và f(1) = 2 ðS. f(x) = 2
3
2
1
2
2
−
+
+ <i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
5. f’(x) = 4x3 – 3x2 + 2 và f(-1) = 3 ðS. f(x) = x4 – x3 + 2x + 3
6. f’(x) = ax + <sub>2</sub> , <i>f</i>'(1)=0, <i>f</i>(1)=4, <i>f</i>(−1)=2
<i>x</i>
<i>b</i>
ðS. f(x) =
2
5
1
2
2
+
+
<i>x</i>
<i>x</i>
<b>Bài 3</b>: Chứng minh rằng hàm số: F(x) = ln 2
<i>x</i>+ <i>x</i> +<i>k</i> <b> (k là h</b>ằng số khác 0) là một nguyên hàm
của hàm số f(x) =
2
1
<i>x</i> +<i>k</i>
trên các khoảng mà chúng cùng xác ñịnh. Áp dụng: tính
3
2
0 16
<i>dx</i>
<i>x</i> +
<b>Bài 4: Tính </b>ñạo hàm hàm số u(x) = x + <i>x</i>2+1. Suy ra nguyên hàm các hàm số sau :
a) f(x) =
2
2
2
1
1
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i>
+ +
+ b) h(x) = 2
1
1
<i>x</i> +
c) g(x) =
2 2
1
1 1
<i>x</i> + <i>x</i>+ <i>x</i> +
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TÌM NGUYÊN HÀM
<b>1.Phương pháp đổi biến số. </b>
<b>Chú ý: M</b>ột số dấu hiệu và cách ñặt thường gặp
<b>TT </b> <b>Dạng </b> <b>Cách biến ñổi </b>
1
2 ( <i>n</i> 1). <i>n</i>
<i>f x</i> + <i>x dx</i>
3 <i>f</i>( <i>x</i>) <i>dx</i>
<i>x</i>
2
<i>dx</i>
<i>t</i> <i>x</i> <i>dt</i>
<i>x</i>
= ⇒ =
4
6 (tan ). <sub>2</sub>
cos
<i>dx</i>
<i>f</i> <i>x</i>
<i>x</i>
cos
<i>dx</i>
<i>t</i> <i>x</i> <i>dt</i>
<i>x</i>
= ⇒ =
7 (cot ). <sub>2</sub>
sin
<i>dx</i>
<i>f</i> <i>x</i>
<i>x</i>
sin
<i>dx</i>
<i>t</i> <i>x</i> <i>dt</i>
<i>x</i>
= ⇒ = −
8
9 <i>f</i>(ln ).<i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
= ⇒ <sub>=</sub>
10
1
.
<i>n</i> <i>n</i>
<i>x</i> <i>ax</i> + +<i>b dx</i>α
1
<i>n</i>
<i>t</i>=<i>ax</i> + +<i>b</i>
<b>Bài tập: Tìm nguyên hàm c</b>ủa các hàm số sau:
1.
− 5
)
( <i>x</i>
<i>dx</i>
3.
−1
<i>2x</i>
<i>dx</i>
5.
+ <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
5
2
9.
+ <i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
3
2
2
5
3
10.
<i>x</i>
+ 2
)
1
( <i>x</i>
<i>x</i>
<i>dx</i>
13.
<i>x</i>
<i>e</i> <i>x</i>
14.
−3
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>e</i>
<i>dx</i>
<i>e</i>
<i>15. cot xdx</i>
17.
sin 18.
<i>dx</i>
cos 19.
<i>tgxdx</i>
2
cos 20.
<i>etgx</i>
2
cos
21.
<i>x</i>
<i>x</i>
5
cos
sin
22.
− 2
4 <i>x</i>
<i>dx</i>
25.
+ 2
1 <i>x</i>
<i>dx</i>
27.
− 2
2
1 <i>x</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
28.
29.
+1
<i>x</i>
<i>e</i>
<i>dx</i>
32.
+
+ 1
2
<i>x</i>
<i>x</i>
Phan TiÕn DiÖn
<b>2. Phương pháp lấy nguyên hàm từng phần. </b>
Nếu u(x) , v(x) là hai hàm số có đạo hàm liên tục trên I
Hay:
<b>TT </b> <b>Dạng </b> <b>Cách biến ñổi </b>
1
4
5
<b>Bài tập: Tìm nguyên hàm c</b>ủa các hàm số sau:
1.
<i>x</i>
<i>xdx</i>
ln
12.
13.
<i>x</i>
<i>x</i>
2
)
1
ln(
14.
21.
<i>x</i>
<i>x</i>
2
cos 22.
2
. tan
<i>x</i> <i>xdx</i>
<b>1. ðịnh nghĩa: Cho hàm s</b>ố y=f(x) liên tục trên
Thì: ( )
<i>b</i>
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>a</i>
<i>f x dx</i>= <i>F x</i> =<i>F b</i> −<i>F a</i>
<b>2. Các tính chất của tích phân: </b>
• <i>Tính chất 1: N</i>ếu hàm số y=f(x) xác ñịnh tại a thì :
<i>a</i>
<i>a</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>f</i>
• <i>Tính chất 2: </i> ( ) ( )
<i>b</i> <i>a</i>
<i>a</i> <i>b</i>
<i>f x dx</i>= − <i>f x dx</i>
• <i>Tính chất 3: N</i>ếu f(x) = c khơng đổi trên
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>cdx</i>=<i>c b a</i>−
• <i>Tính chất 4: N</i>ếu f(x) liên tục trên
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>f x dx</i>≥
• <i>Tính chất 5: N</i>ếu hai hàm số f(x) và g(x) liên tục trên
( ) ( )
<i>b</i> <i>b</i>
<i>a</i> <i>a</i>
<i>f x dx</i>≥ <i>g x dx</i>
• <i>Tính chất 6: N</i>ếu f(x) liên tục trên
( ) ( ) ( )
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>m b a</i>− ≤
• <i>Tính chất 7: N</i>ếu hai hàm số f(x) và g(x) liên tục trên
<i>b</i> <i>b</i> <i>b</i>
<i>a</i> <i>a</i> <i>a</i>
<i>f x</i> ±<i>g x dx</i>= <i>f x dx</i>± <i>g x dx</i>
• <i>Tính chất 8: N</i>ếu hàm số f(x) liên tục trên
. ( ) . ( )
<i>b</i> <i>b</i>
<i>a</i> <i>a</i>
<i>k f x dx</i>=<i>k</i> <i>f x dx</i>
• <i>Tính chất 9: N</i>ếu hàm số f(x) liên tục trên
<i>b</i> <i>c</i> <i>b</i>
<i>a</i> <i>a</i> <i>c</i>
<i>f x dx</i>= <i>f x dx</i>+ <i>f x dx</i>
• <i>Tính chất 10: Tích phân c</i>ủa hàm số trên
nghĩa là : ( ) ( ) ( ) ...
<i>b</i> <i>b</i> <i>b</i>
<i>a</i> <i>a</i> <i>a</i>
<i>f x dx</i>= <i>f t dt</i>= <i>f u du</i>=
<b>3. Bài tập tính tích phân bằng bằng cách sử dụng định nghĩa và tính chất của tích phân </b>
<b>Bài 1: Tính các tích phân sau: </b>
1.
+
+
1
1
2
)
1
( <i>x</i> <i>x</i> <i>dx</i> 2.
2
0
3
)
3
2
2
( <i>x</i> <i>x</i> <i>dx</i> 3.
−
−
2
2
)
3
(<i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i> 4.
−
−
4
3
2
)
4
Phan TiÕn DiÖn
5. <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
6.
2
1
3
2
2
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
7.
<i>e</i>
<i>e</i>
<i>x</i>
<i>dx</i>
1
1
8.
16
1
.dx
<i>x</i>
9. <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>e</i>
10. <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
4 11.
−
+
3
2 1
2
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
12. <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
13.
14. <i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
15. <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
0
2
3
3
16. <i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
17. <i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
18.
+
+
1
0
2
3
<i>4x</i>
<i>x</i> 21.
4
0
cos
2
sin
π
<i>xdx</i>
<i>x</i>
22.
4
0
2
sin
π
<i>xdx</i> 23.
24.
1
0
<i>dx</i>
<i>e</i> <i>x</i>
<b>Bài 2: Tính các tích phân sau: </b>
1.
3
2
3
x 1dx
−
−
4
2
1
x 3x 2dx
−
− +
5
3
( x 2 x 2 )dx
−
+ − −
2 −4dx
0
1 cos 2xdx
π
+
2
0
1 sin xdx
π
+
0
2
II. PHƯƠNG PHÁP TÍNH TÍCH PHÂN
<b>1. Phương pháp đổi biến số</b>
<i><b>a) </b><b>ðổ</b><b>i bi</b><b>ế</b><b>n s</b><b>ố</b><b> d</b><b>ạ</b><b>ng 1: Tính I = </b></i>
b
'
f[u(x)].u (x)dx
)
(
)
(
)
(
)
(
'
.
)
(
<i>b</i>
<i>u</i>
<i>a</i>
<i>u</i>
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>dt</i>
<i>t</i>
<i>f</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>Bước 1: </i>ðặt <i>t</i> =<i>u</i>(<i>x</i>)<sub>⇒</sub><i>dt</i> =<i>u</i>'(<i>x</i>)<i>dx</i>
<i>Bước 2: </i>ðổi cận :
)
(
)
(
<i>a</i>
<i>u</i>
<i>t</i>
<i>b</i>
<i>u</i>
<i>t</i>
<i>a</i>
<i>x</i>
<i>b</i>
<i>x</i>
=
=
⇒
=
=
<i>Bước 3: Chuy</i>ển tích phân đã cho sang tích phân theo biến t ta ñược
=∫
<i>I</i> (tiếp tục tính tích phân mới)
CHÚ Ý: Cách đổi biến giống ngun hàm
<b>Bài 1: Tính các tích phân sau: </b>
1)
1
3
0
x
dx
(2x 1)+
1
0
x
dx
2x 1+
1
0
x 1 xdx−
1
2
0
4x 11
dx
x 5x 6
+
+ +
−
− +
3 3
2
0
x
dx
x +2x 1+
6
6 6
0
(sin x cos x)dx
π
+
3
2
0
4 sin x
π
+
9)
4
2
0
1 sin 2x
dx
cos x
π
+
2
4
0
cos 2xdx
π
2
6
1 sin 2x cos 2x
dx
sin x cos x
π
π
+ +
+
1
x
0
1
dx
e +1
13) (cos <i>x</i> sin <i>x</i>)<i>dx</i>
4
0
4
4
∫ −
π
14) ∫
+
4
01 2sin2
2
cos
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
15) ∫
+
2
02cos3 1
3
sin
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
16) ∫
−
2
05 2sin
cos
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
17)
− + −
+
0
18) ∫
+
+
−
1
1 <i>x</i>2 <i>2x</i> 5
<i>dx</i>
<b>Bài 2: Tính các tích phân sau: </b>
1)
2
3 2
0
cos x sin xdx
π
4
2
0
sin 4x
dx
1 cos x
π
+
x 1 x dx−
2
2 3
0
sin 2x(1 sin x) dx
π
+
e
1
1 ln x
dx
x
+
1 ln x
dx
x
+
1
5 3 6
0
x (1 x ) dx−
π
− +
3 4
0
tg x
dx
cos 2x
<i>x</i> <i>x</i>
<i>dx</i>
+
2
0 <sub>cos</sub>2 <sub>4</sub><sub>sin</sub>2
2
sin
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
15) ∫
−
+ −
5
ln
3
ln <i>ex</i> 2<i>e</i> <i>x</i> 3
<i>dx</i>
16) ∫
+
2
0(2 sin )2
2
sin
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
17) ∫3
4
2
sin
)
ln(
π
π <i>x</i> <i>dx</i>
<i>tgx</i>
18) ∫4 −
0
8
)
1
(
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>tg</i> 19)∫
+
−
2
4
2
sin
1
cos
sin
π
π <i><sub>x</sub></i> <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
20) ∫
+
+
2
0 1 3cos
sin
2
sin
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
21) ∫
+
2
0 1 cos
cos
2
sin
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
22) ∫2 +
0
sin
cos
)
cos
(
π
<i>xdx</i>
<i>x</i>
<i>e</i> <i>x</i>
23) ∫
−
+
2
11 1
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
24)∫ +
<i>e</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
1
ln
ln
3
1
25) ∫
+
−
4
0
2
2
sin
1
sin
<i><b>b) </b><b>ðổ</b><b>i bi</b><b>ế</b><b>n s</b><b>ố</b><b> d</b><b>ạ</b><b>ng 2: Tính I = </b></i>
b
a
f(x)dx
Cơng thức ñổi biến số dạng 2: =∫ =β∫
<b> Cách thực hiện: </b>
<i>Bước 1: </i>ðặt <i>x</i>=
<i>Bước 3: Chuy</i>ển tích phân đã cho sang tích phân theo biến t ta được
=∫ =β∫
α <i>f</i>
Phan TiÕn DiÖn
CHÚ Ý: Một số cách biến ñổi thường gặp
<b>TT </b> <b>Dạng </b> <b>Cách biến ñổi </b>
1
cos
<i>a</i>
<i>x</i> <i>a</i> <i>t</i> <i>dx</i> <i>dt</i>
<i>t</i>
= ⇒ =
2 2 2
( , )
<i>f x</i> <i>x</i> −<i>a dx</i>
cos cos
<i>a</i> <i>a</i> <i>t</i>
<i>x</i> <i>dx</i> <i>dt</i>
<i>t</i> <i>t</i>
= ⇒ <sub>=</sub>
3 2 2
( , )
<i>f x</i> <i>a</i> −<i>x dx</i>
hoặc
<i>x</i>
<i>a</i>
<i>x</i>
<i>a</i>
+
−
x = acos2t
5 (<i>x</i>−<i>a</i>)(<i>b</i>−<i>x</i>) x = a+(b-a)sin2t
<b>Bài tập: Tính các tích phân sau: </b>
1)
1
2
0
1 x dx−
1
2
0
1
1
2
0
1
dx
4 x−
2
0
1
1 cos<i>x</i> sin<i>xdx</i>
π
+ +
2
2 2
1
x 4 x dx−
3 2
2
1
9 3x
dx
x
+
<i>x x</i> −
2
0
cos
7 cos 2
<i>x</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
π
+
1 4
6
0
1
1
<i>x</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
+
+
+
+
−
0
1<i>x</i>2 <i>2x</i> 2
<i>dx</i>
17) ∫
+
+
1
01 1 3<i>x</i>
<i>dx</i>
18) ∫
−
−
2
1 5
1
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
19)
8
2
3
<i>x x</i> +
7 3
3 2
0 1
<i>x</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
+
<i>x</i> +<i>x dx</i>
<i>x</i> <i>x</i> + <i>dx</i>
+
3
2
5 <i>x</i> <i>x</i>2 4
<i>dx</i>
<b>2. Phương pháp tích phân từng phần </b>
∫<i>b</i> =
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>b</i>
<i>a</i> <i>v</i> <i>x</i> <i>u</i> <i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>v</i>
<i>x</i>
<i>u</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>v</i>
<i>x</i>
<i>u</i>( ). '( ) ( ). ( ) ( ). '( )
Hay: ∫<i>b</i> =
<i>a</i>
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>b</i>
<i>a</i> <i>vdu</i>
<i>v</i>
<i>u</i>
<i>udv</i> .
<i>Bước 1: </i>ðặt
<i>Bước 2: Thay vào cơng th</i>ức tích phân từng từng phần : <i>b</i>∫ =
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>b</i>
<i>a</i> <i>vdu</i>
<i>v</i>
<i>u</i>
<i>udv</i> .
<i>Bước 3: Tính </i>
<i>vdu </i>
CHÚ Ý: Cách ñặt của một số dạng thường gặp giống nguyên hàm từng phần
<b>Bài tập: Tính các tích phân sau </b>
1)
1
0
3
.<i>e</i> <i>dx</i>
<i>x</i> <i>x</i> 2)
2
0
cos
)
1
(
π
<i>xdx</i>
<i>x</i> 3)
6
0
3
sin
)
2
(
π
<i>xdx</i>
<i>x</i> 4)
2
0
2
sin
.
π
<i>xdx</i>
<i>x</i>
5)
<i>e</i>
<i>xdx</i>
<i>x</i>
1
ln 6)
<i>e</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
1
2
.
ln
).
1
( 7)
3
1
.
ln
.
4<i>x</i> <i>xdx</i> 8)
1
0
2
).
3
ln(
. <i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
9)
2
1
2
.
(<i>x</i> <i>ex</i> <i>dx</i> 10)
0
.
cos
. <i>xdx</i>
<i>x</i> 11)
2
0
2
.
cos
.
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i> 12)
2
0
2
.
sin
).
2
(
π
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
13)
2
5
1
ln x
dx
x
2
2
x cos xdx
π
1
x
0
e sin xdx
2
0
sin xdx
π
e
2
1
x ln xdx
3
2
0
x sin x
dx
cos x
π
+
0
x sin x cos xdx
π
4
2
x(2 cos x 1)dx
π
−
21)
2
2
1
ln(1 x)
dx
x
+
1
2 2x
0
(x 1) e dx+
e
2
1
(x ln x) dx
2
0
cos x.ln(1 cos x)dx
π
+
25) <sub>2</sub>
1
ln
<i>e</i>
<i>e</i>
<i>x</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>+
1
2
0
<i>xtg xdx</i>
0
2
)
2
(<i>x</i> <i>e</i> <i>xdx</i> 28) 1∫ +
0
2
)
1
ln( <i>x</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
29) ∫<i>e</i> <i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
1
ln
30) ∫2 +
0
3
sin
)
cos
(
π
<i>xdx</i>
<i>x</i>
<i>x</i> 31) 2∫ + +
0
)
1
ln(
)
7
2
( <i>x</i> <i>x</i> <i>dx</i> 32) ∫3 −
2
2
)
ln(<i>x</i> <i>x</i> <i>dx</i>
III. ỨNG DỤNG CỦA TÍCH PHÂN
<b>1. Tính diện tích hình phẳng </b>
<i><b>a) Công th</b><b>ứ</b><b>c tính: </b></i>
Ta có: ( )
<i>b</i>
<i>a</i>
Phan TiÕn DiƯn
Tính diện tích hình phẳng được giới hạn bởi các đường sau:
1( )
<i>y</i>= <i>f x</i> , <i>y</i>= <i>f x</i><sub>2</sub>( ), <i>x</i>=<i>a và x</i>=<i>b</i>
Ta có: 1( ) 2( )
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>S</i> =
<i><b>b) Bài t</b><b>ậ</b><b>p </b></i>
<b>Bài 1: </b><sub>Tính di</sub>ện tích hình phẳng giới hạn bởi:
a) y=x4+3x2+1; x=1; x=0; b) y=0; y=2x-x2;
c) y=x+1; y=x3-3x2+x+1; d) y+x=0; x2-2x+y=0;
e) y=4-x2; y=0; x=±1; f) y=x3+3x; y=4x2;x=-1; x=2;
g) y=x2-2x+2; Oy và tt tại M(3;5); h) y=x2-2x; y=-x2+4x;
<b>Bài 2: Tính di</b>ện tích của các hình phẳng sau:
1) (H1):
2
2
x
y 4
4
x
y
4 2
= −
<sub>=</sub>
2) (H2) :
2
y x 4x 3
y x 3
<sub>=</sub> <sub>−</sub> <sub>+</sub>
= +
3) (H3):
3x 1
y
x 1
y 0
x 0
− −
<sub>=</sub>
<sub>−</sub>
=
<sub>=</sub>
4) (H4):
2
2
y x
x y
<sub>=</sub>
= −
5) (H5): 2
y x
y 2 x
<sub>=</sub>
= −
6) (H6):
2
y x 5 0
x y 3 0
<sub>+ − =</sub>
+ − =
7) (H7):
= =
<sub>=</sub> <sub>=</sub>
ln x
y , y 0
2 x
x e, x 1
8) (H8) :
2
2
y x 2x
y x 4x
<sub>=</sub> <sub>−</sub>
= − +
9) (H9):
2 3 3
y x x
2 2
y x
<sub>=</sub> <sub>+</sub> <sub>−</sub>
<sub>=</sub>
10) (H10):
2
y 2y x 0
x y 0
<sub>−</sub> <sub>+ =</sub>
+ =
11)
<b>Bµi 3</b><sub>: TÝnh diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng: </sub>
1) y= 2 −4 +3
<i>x</i>
<i>x</i> ;y=3 (ĐS: 8(đvdt)) 2) y= 2 1 ; = +5
<i>x</i>
<i>y</i>
<i>x</i> (ĐS: (
3
73
đvdt))
3) x= <i>y</i> ; x+y-2=0 ;y=0. (§S: (
6
5
®vdt)) 4) y=x2<sub> ; y=</sub>
<i>x</i>
<i>y</i>
<i>x</i> 8
;
8
2
= (§S: 8ln3)
5) y=x2<sub> ; y=</sub>
<i>x</i>
<i>y</i>
<i>x</i> 27
;
27
2
= (§S: 27ln3) 6) y=x2<sub> ; x=y</sub>2<sub>. </sub> <sub>7) y=e</sub>x<sub> ; y=e</sub>-x<sub> ;x=1. </sub>
<b>2. Tính thể tích vật thể trịn xoay </b>
<i><b>a) Cơng th</b><b>ứ</b><b>c tính </b></i>
Tính thể tích vật thể trịn xoay được giới hạn bởi các đường:
( )
<i>y</i>= <i>f x</i> , <i>x</i>=<i>a và x</i>=<i>b</i> khi quay quanh trụ<i>c Ox </i>
Ta có: 2( )
<i>b</i>
<i>a</i>
<i>V</i> =
<i><b>b) Bài t</b><b>ậ</b><b>p: </b></i> TÝnh thÓ tÝch cđa vËt thĨ trßn xoay sinh ra khi quay miền (D) giới hạn bởi các đờg khi
quay quanh Ox:
1. y=4-x2<sub> ; y=2+x</sub>2<sub> (§S : 16</sub>
)
π 2. y=x2<sub> ; x=y</sub>2
3. y=2x-x2<sub> ; y=x</sub>2<sub>-2x (§S : </sub>
)
5
16π
. 4. y=-x2<sub>+4x (§S : </sub>
)
15
512π
5. y=(x-2)2<sub> ;y=4 (§S : </sub>
)
5
256π
6. y=x2<sub>+1 ; Ox ; Oy ; x=2. §S : </sub>
)
15
206π
<b>BÀI TẬP TỰ LUYỆN </b>
<b>Bài 1: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi hai ñường : x2 + x - 5 = 0 ; x + y - 3 = 0
Tính thể tích khối trịn xoay được tạo nên do D quay quanh trục Ox
<b>Bài 2: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi các ñường : y= x; y 2 x; y 0= − =
Tính thể tích khối trịn xoay được tạo nên do D quay quanh trục Oy
<b>Bài 3: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi hai ñường : y (x 2)= − 2 và y = 4
Tính thể tích khối trịn xoay được tạo nên do D quay quanh:
a) Trục Ox
b) Trục Oy
<b>Bài 4: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi hai ñường : <i>y</i>= −4 <i>x y</i>2; =<i>x</i>2+2.
Tính thể tích khối trịn xoay được tạo nên do D quay quanh trục Ox
<b>Bài 5: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi các ñường :
2
2
1
;
1 2
<i>x</i>
<i>y</i> <i>y</i>
<i>x</i>
= =
+
Phan TiÕn DiÖn
<b>Bài 6: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi các ñường y = 2x2 và y = 2x + 4
Tính thể tích khối trịn xoay được tạo nên do D quay quanh trục Ox
<b>Bài 7: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi các ñường y = y2 = 4x và y = x
Tính thể tích khối trịn xoay ñược tạo nên do D quay quanh trục Ox
<b>Bài 8: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi các ñường y = 2 2
1
.
<i>x</i>
<i>e</i>
<i>x</i> ; y = 0 ; x= 1 ; x = 2
Tính thể tích khối trịn xoay được tạo nên do D quay quanh trục Ox
<b>Bài 9: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi các ñường y = xlnx ; y = 0 ; x = 1 ; x = e
Tính thể tích khối trịn xoay ñược tạo nên do D quay quanh trục Ox
<b>Bài10: Cho mi</b>ền D giới hạn bởi các ñường y = x ln(1+<i>x</i>3) ; y = 0 ; x = 1
Tính thể tích khối trịn xoay được tạo nên do D quay quanh trục Ox
1
0
3
1
−
+
3
ln
0
3
)
1
(
<i>dx</i>
<i>e</i>
<i>e</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
0
1
3
2
7
4
3
2 −
<i>e</i>
Π
2
0
5
6 3
91
12
3
2
5
2
3
5
ln
4
1
Π
4
0
2
2
0
2
Π
4
0
Π
1
0
2
15
2
5
ln
2
ln
2
<i>x</i>
<i>x</i>
3
20
1
0
5
)
<i>( dxx</i>
<i>f</i>
1
0
3 2
2
1
<i>e</i>
1
2
2
1
11
−
1
3
2
2
8
17
2
ln
2
1
Π
2
0
cos
15
1076
1
0
15
4
Π
2
0
27
34
Π
2
0
1
2
ln
2 −
4
1+Π
−
<i>e</i>
15
76
0
8
2Π2−
Π
2
1
4
Π
1 <sub>2</sub>2
−
+<i>e</i>
+
10
231
Π
3
0
2
3
+
−
Π
+
2
0
2
2
sin
4
cos
2
sin
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
3
2
Π
− <sub>−</sub>
+
2
0 2 3
1
<i>dx</i>
<i>e</i>
<i>ex</i> <i>x</i>
3
ln
1
0
2
)
2
(<i>x</i> <i>e</i> <i>xdx</i>
4
3
5− <i>e</i>2
6
2
ln −
10
5
+
−
<i>e</i>
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
1 1 2ln
ln
2
3
3
11
2
10 −
Π
+
2
0
2
sin
)
1
(<i>x</i> <i>xdx</i>
4
1+Π
2
1
ln
)
2
(<i>x</i> <i>xdx</i>
4
5
2
ln
2 +
−
<i>e</i>
<i>xdx</i>
<i>x</i>
1
2
3
ln
Phan TiÕn DiÖn
4
0
2x 1
I dx
1 2x 1
+
=
+ +
−
=
1
0
2 <sub>4</sub> dx
x
1
x
x
I <b>- D.bị D1-07-ðs: 1+ln2-</b> ln3
2
3
42/.
π
=
2
0
2<sub>cos</sub><sub>xdx</sub>
x
I - D.bị D2-07-ðs : 2
4
2
−
Π
6
0
4
2
cos
tan
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
27
3
10
)
3
2
ln(
2
1
−
+
2
1
3
ln
<i>x</i>
16
3
2
ln
8
1
+
−
Π
4
0
4
2
3
4−
46/.
−
2
0
2
3
cos
)
1
(cos <i>x</i> <i>xdx</i>
4
5
8<sub>−</sub>π
1
2
1
ln
3
<i>dx</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
1 <sub>+</sub>
48/.
−
3
1 1
1
<i>dx</i>
<i>ex</i> - KD – 09 – <b>ðs: ln(e</b>
2
+e+1) – 2
TÍNH DIỆN TCH v TH TCH
<b>1. </b>(ĐH C.Đoàn 99- 00)Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng:
2
2
<b>2.</b> (HV Ngân Hàng TP. HCM 1999 - 2000)
a. TÝnh diƯn tÝch cđa miỊn kÝn giíi hạn bởi đờng cong (C):
<b>3.</b><sub> (§H H A, B, V CPB 99- 00) </sub>
TÝnh diÖn tÝch tam giác cong giới hạn bởi các đờng:
TÝnh diƯn tÝch tam gi¸c cong giới hạn bởi các đờng:
<b>5.</b> (ĐH Nông Nghiệp I A99- 00)
a. (CPB) Cho D là miền phẳng bị giới hạn bởi các đờng cong:
2
- TÝnh diƯn tÝch miỊn D.
- TÝnh thĨ tÝch vật thể tròn xoay đợc tạo thành khi cho D quay quanh trơc Ox.
b. (CB) Cho miỊn ph¼ng D bị giới hạn bởi các đờng:
- TÝnh thÓ tÝch vật thể tròn xoay đợc tạo thành khi cho D quay quanh trục Ox.
<b>6.</b> (ĐH Nông Nghiệp I B99- 00)
(Phần chung) Tính diện tích của hình phẳng giới hạn bởi các đờng:
(Phần dành cho chơng trình CPB) Cho hình D giới hạn bởi các đờng:
sin cos ; 0; 0;
2 2
<i>x</i>
<i>y</i> = <i>x y</i>= <i>x</i>= <i>x</i>=
H·y tÝnh thÓ tích của vật thể tròn xoay đợc tạo nên khi cho D quay quanh trục Ox.
<b>7.</b><sub> (ĐH QG Hà Néi B99- 00) </sub>
TÝnh thÓ tÝch khối tròn xoay đợc tạo thµnh do quay quanh trơc Ox hình phẳng hữu hạn bëi c¸c
parabol:
<b>8.</b><sub> (ĐHSP Hà Nội II 99- 00) </sub>
a. (<i>CPB khối A, B</i>) Trong mặt phẳng với hệ toạ độ trực chuẩn Oxy, cho hình phẳng (D) giới hạn bởi các
đ−ờng:
b. (<i>C<sub>ð</sub> khèi A</i>) Tìm họ nguyên hàm của hàm số sau:
3
sin
( )
3sin 4 sin 6 3sin 2
<i>x</i>
<i>f x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
=
− −
<b>9.</b><sub> (ĐH Thơng Mại 99- 00) </sub>
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng: x = -1; x = 2; y = 0 vµ y = x2<sub> - 2x. </sub>
<b>10.</b><sub> (ĐH Thuỷ Lợi 99- 00) </sub>
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng: 2
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng có phơng trình:
TÝnh diện tích hình phẳng giới hạn bởi đờng cong (C), trục hoành Ox và các ®−êng th¼ng
<b>26.</b><sub> (ĐH Thuỷ Sản 00- 01) </sub>
a. (CPB) Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng:
<b>27. </b><sub>(CĐ A, B00- 01) Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng </sub>
Phan TiÕn Diện
<b>29.</b><sub> (ĐHDL Hùng Vơng D00- 01) Trong mặt phẳng xOy, hÃy tính diện tích của hình phẳng giới hạn </sub>
bởi các đờng: trục Ox, x= -2, x= 2, y = x(x + 1)(x - 2).
<b>30.</b><sub> (CĐ Kiểm Sát 00- 01) (CB) Tính diện tích hình phẳng đợc giới hạn bởi các đờng: </sub>
<b>31.</b><sub> (ĐH BKHN-A2000) Tính diện tích hình phẳng đợc giới hạn bởi các đờng cong có phơng trình </sub>
2 3
sin .cos
<i>y</i>= <i>x</i> <i>x</i>, trục Ox và hai đờng thẳng x=0 vµ
2
<i>x</i>=π
<b>32.</b><sub> Cho hµm sè </sub>
2
4
1
<i>x</i>
<i>y</i>
<i>x</i>
=
+ (C). TÝnh diện tích của hình phẳng giới hạn bởi đờng cong (C), trục Ox và
các đờng thẳng x=1, x=-1
<b>33.</b> (ĐH QG TP. HCM A00- 01) Cho D là miền kín giới hạn bởi các đờng
b. Tính thể tích vật thể tròn xoay đợc tạo thành khi ta quay (D) quanh trục Oy.
<b>34.</b><sub> (ĐH Hàng Hải 00- 01) Cho hình phẳng (D) giới hạn bởi các đờng </sub>
a. Trôc Ox. b. Trôc Oy.
<b>35.</b><sub> (ĐH Thuỷ Sản 00- 01) </sub>
a. (CPB) Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng:
b. (CB) Cho hình phẳng (G) giới hạn bởi các đờng
Quay hình phẳng (G) quanh trục Ox ta đợc một vật thể. Tính thể tích vật thể này.
<b>36.</b><sub> (ĐHDL Hải Phòng A00- 01) </sub>
a. (CPB) Tớnh th tớch khi tròn xoay do quay quanh trục Oy phần mạt phẳng hữu hạn đ−ợc giới hạn
bởi hai trục toạ độ, đ−ờng thẳng x=1 và đ−ờng cong
b. (CB) Tính thể tích khối trịn xoay do quay quanh trục Ox phần mạt phẳng hữu hạn đ−ợc giới hạn bởi
hai trục toạ độ, đ−ờng thẳng x=1 và đ−ờng cong y= 1 + x3<sub> . </sub>
<b>37.</b><sub> (§H BK Hà Nội A2001- 2002) </sub>
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng có phơng trình:
<b>38.</b><sub> (HV CN BC VT 2001- 2002) </sub>
Tính diện tích hình phẳng hữu hạn giới hạn bởi các đờng:
<b>39.</b><sub> (§H KTQD 2001- 2002) </sub>
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi đ−ờng Parabol
2
<b>40.</b><sub> (ĐH TCKT Hà Néi 01- 02) </sub>
TÝnh diƯn tÝch cđa hình phẳng giới hạn bởi các đờng
<b>41.</b><sub> (ĐH Công Đoàn 2001- 2002) </sub>
Cho a > 0, tÝnh diƯn tÝch h×nh phẳng giới hạn bởi các đờng có phơng trình:
2 2
4
2 3
1
<i>x</i> <i>ax</i> <i>a</i>
<i>y</i>
<i>a</i>
+ +
=
+ vµ
2
4
1
<i>a</i> <i>ax</i>
<i>a</i>
−
=
+
Tìm giá trị của a để diện tích trên đạt giá trị lớn nhất.
<b>42.</b> (ĐH Y Hà Nội 2001- 2002)
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng:
2
2
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng:
Gọi (D) là miền đợc giới hạn bởi các đờng:
Và (D) nằm ngoài parabol
<b>45.</b><sub> (§H An Giang A, B 01- 02) </sub>
TÝnh thĨ tÝch cđa vËt thĨ sinh ra bëi phÐp quay quanh trục Ox của hình giới hạn bởi các đờng:
2
<i>x</i> <i>x</i>
<b>46.</b><sub> (ĐH Đà Lạt A, B01- 02) Tính diện tích S(t) của hình phẳng giới hạn bởi đồ thị của hàm s </sub>
2
.
<b>47.</b><sub> (ĐHDL Bình Dơng A01- 02) </sub>
Tính diện tích hình phẳng giới hạn bởi các đờng:
<b>48.</b><sub> (§H C§-A2002) </sub>
Tính diện tích hình phẳng đợc giới hạn bởi các đờng 2
| 4 3 |
<i>y</i>= <i>x</i> <i>x</i>+ và <i>y</i>= +<i>x</i> 3
<b>49.</b><sub> (ĐH CĐ-A2007) Tính diện tích hình phẳng đợc giới hạn bởi các đờng </sub><i><sub>y</sub></i>= +<sub>(</sub><i><sub>e</sub></i> <sub>1)</sub><i><sub>x</sub></i><sub>, </sub> <sub>(1</sub> <i>x</i><sub>)</sub>
<i>y</i>= +<i>e x</i>
<b>50.</b><sub> (ĐH CĐ-B2007) Cho hình H giới hạn bởi các đờng </sub> <i><sub>y</sub></i>=<i><sub>x</sub></i><sub>ln ,</sub><i><sub>x</sub></i> <i><sub>y</sub></i>=<sub>0,</sub> <i><sub>x</sub></i>=<i><sub>e</sub></i><sub>. TÝnh thĨ tÝch cđa </sub>
khèi trßn xoay khi quay h×nh H quanh trơc Ox