Tài liệu Giáo án ngữ văn 8 trọn bộ chuẩn mới 2010-2011

văn 8 chuẩn kiến thức kỹ năng cả năm mới 2010-2011
Tit 1 + 2
Vaờn baỷn

Thanh Tũnh (1911-1988)
A . Mc tiờu cn t :
1. Kiến thức:
Giúp HS: - Cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật
"Tôi" ở buổi tựu trờng đầu tiên.
- Thấy đợc thái độ, cử chỉ yêu thơng và trách nhiệm của ngời lớn đối
với thế hệ tơng lai.
- Thấy đợcc ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ của nhà văn Thanh Tịnh.
2. Kĩ năng:
Rèn cho HS kĩ năng đọc diễn cảm, sáng tạo, kĩ năng phân tích, cảm thụ tác phẩm
văn xuôi giàu chất trữ tình.
3. Thái độ:
Giáo dục HS biết rung động, cảm xúc với những kỉ niệm thời học trò và biết trân
trọng, ghi nhớ những kỉ niệm ấy.
B. Cỏc hot ng dy hc :
- Chun b: Phiu hc tp, mỏy chiu
- n nh t chc, kim tra vic chun b bi ca hc sinh.
- Bi mi ( ly mc 3 Nhng iu cn lu ý SGV vo bi).
GV HS Ni dung cn t
Hot ng 1: Gii thiu v
tỏc gi - tỏc phm
? Bng s hiu bit cỏ nhõn
v qua vic son bi, hóy
- Trỡnh by theo
chỳ thớch TGTP
I. Gii thiu tỏc gi- tỏc phm
1. Tỏc gi : - Thanh tnh(1911-

giới thiệu về tác giả Thanh
Tịnh và tác phẩm “ Tôi đi
học” ?
trang 8 1988)
- Tác phẩm mang văn
phong
đằm thắm, êm dịu, trong
trẻo
- Bổ sung theo “ Những
điều cần lưu ý” trang 3
SGV
I. Tiếp xúc V/b
1. Tác giả - tác
phẩm
2. Tác phẩm “ Tôi đi học “ : In trong
tập “
Quê” xuất bản năm 1941
Hoạt động 2:
- Hướng dẫn cách đọc, đọc
mẫu 1 đoạn
- 2 HS đọc tiếp II. Tiếp xúc văn bản:
1. Đọc – Chú thích
a. Đọc : Chú ý giọng gợi cảm, nhẹ
nhàng tha thiết
- Hướng dẫn đọc chú thích - Tự đọc CT b. Chú thích : lưu ý chú thích 2,6,7
? VB thuộc thể loại gì? Vì
sao?
(Truyện ngắn mang đậm chất
hồi kí)
- Trả lời CN 2. Thể loại : truyện ngắn

3. Phương thức biểu đạt
? VB được viết theo
phương thức biểu đạt ?
- Nhận xét Tự sự – miêu tả - biểu cảm
? Kỷ niệm ngày đầu tiên
đến trường của nhân vật “
tôi” được kể theo trình tự
nào?
Thảo luận 4. Bố cục ( trình tự kể )
Theo trình tự thời gian và không
gian
- Tương ứng với trình tự ấy
là những đoạn văn nào?
- Đánh dấu
trong SGK
1-Từ hiện tại nhớ về dĩ vãng
( Từ đầu → “ lòng tôi lại tưng bừng rộn
rã”
- Củng cố bằng máy chiếu - Ghi ND chính
vào vở
2-Cảm nhận của “tôi” trên con đường tới
trường.
( Từ “ Buổi mai hôm ấy” → Trên ngọn
núi”
G/V: Như vậy, từ những biến
chuyển của đất trời vào dịp
- Lắng nghe,
suy ngẫm
3 - Cảm nhận của “ tôi” lúc ở sân
trường.

cuối thu và hình ảnh những
em nhỏ rụt rè núp dưới nón
mẹ lần đầu tiên tới trường gọi
cho nhân vật “ tôi” nhớ lại
mình ngày ấy với những kỷ
niệm trong sáng, được tái
hiện theo trình tự thời gian.
Kỷ niệm ấy đã sống dậy ào ạt
trong lòng tác giả để thành
truyện ngắn này
( Tiếp → được nghỉ cả ngày nữa” )
4 – Cảm nhận của nhân vật “ tôi” trong
lớp học ( đoạn còn lại).
III. Tìm hiểu văn bản:
? Đọc VB, em có cảm nhận
được tâm trạng, cảm giác của
nhân vật “tôi” không ? Đó là
tâm trạng như thế nào?
- Thảo luận lớp - 1. Tâm trạng của nhân vật “tôi”
trong ngày đầu tiên đi học:
Rất hồi hộp và bỡ ngỡ
? Tâm trạng ấy được thể hiện
ở những lúc nào?
- Trả lời dựa
theo “ bố cục”
- Chốt, dẫn dắt tiếp
? khi cùng mẹ đi trên con
đường tới trường trong
ngày khai giảng đầu tiên,
nhân vật “ tôi” có cảm

nhận và tâm trạng như thế
nào?
- Quan sát đoạn
từ “ buổi mai”
→ “ngọn núi”
- Liệt kê, phân
tích chi tiết
a. Khi cùng mẹ đi trên đường tới
trường:
- Con đường cảnh vật vốn rất quen
nhưng lần này tự nhiên thấy lạ → tự
cảm thấy có sự thay đổi lớn trong lòng.
- Cảm thấy đứng đắn, trang trọng với bộ
quần áo dài, với mấy quyển vở mới trên
tay.
- Cẩn thận nâng niu mấy quyển vở. Vừa
lúng túng, vừa muốn khẳng định mình
khi xin mẹ được cầm bút thước như các
bạn khác
Tâm trạng ấy xuất phát do
đâu?
Thảo luận lớp
⇒ Sự kiện quan trọng : Hôm nay tôi
đi học. Đó là dấu hiệu đổi khác
- Yêu cầu đọc từ “ trước
sân trường Mĩ Lí” → “ rộn
ràng trong các lớp”
- Quan sát đoạn
văn
trong tình cảm và nhận thức của

một cậu bé giàu cảm xúc trong ngày
đầu tới trường, tự thấy mình như đã
lớn lên
? – Khi đứng giữa sân
trường trong ngày khai
giảng đầu tiên, nhân vật
“tôi” thấy thế nào?
- Tìm chi tiết b. Khi đứng giữa sân trường:
- Thấy sân trường dày đặc cả người,
ai cũng quần áo sạch sẽ, gương mặt
vui tươi sáng sủa.
- Thấy ngôi trường vừa xinh xắn
vừa oai nghiêm khác thường, cảm
thấy mình bé nhỏ dâm lo sợ vẩn vơ
? Khi nghe ông đốc gọi tên
từng người vào lớp, nhân
vật “tôi” cảm thấy thế nào?
Thảo luận lớp
(nhận xét chi
tiết VB)
c. Khi nghe gọi tên vào lớp:
- Cảm thấy quả tim ngừng đập, giật
mình lúng túng khi nghe gọi đến tên
Hình ảnh ông đốc được
nhớ lại qua các chi tiết? Từ
đó cho thấy tác giả đã nhớ
tới ông đốc bằng T/C nào?
- Tìm trong VB
và nhận xét (ông
nói…nhìn… tươi

cười nhẫn nại
chờ…)
? Tâm trạng của nhân vật
“tôi” khi sắp phải rời bàn
tay dịu dàng của mẹ như
thế nào? Tại sao lại có tâm
trạng ấy?
- Thảo luận lớp - Cảm thấy sợ khi sắp phải xa mẹ,
dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc
theo bạn. Thấy mình bước vào thế
giới khác và cách xa mẹ hơn bao
giờ hết → vừa lo sợ vừa cảm thấy
sung sướng.
? Những cảm giác nhân
vật “ tôi” nhận được khi
bước vào lớp là gì? Hãy lý
giải những cảm giác đó?
- Đọc chi tiết và
nhận xét
d. Khi ngồi trong lớp đón giờ học đầu
tiên :
- Cảm thấy vừa xa lạ vừa gần gũi với
mọi người, mọi vật, vừa ngỡ ngàng
vừa tự tin
- Đoạn cuối của VB có 2
chi tiết “ Một con chim…
⇒ Yêu thiên nhiên, yêu tuổi thơ
nhưng yêu cả sự học hành để trưởng
nhìn theo cánh chim”, “
nhưng tiếng phấn của thầy

cô… đánh vần đọc
nói……… về nhân vật
tôi”?
thành
? Theo dòng hồi tưởng của
tác giả trở về dĩ vãng. Đến
đây em có thể lý giải vì
sao thời gian và không
gian “Một buổi mai đầy
sương thu và gió lạnh” ấy
lại trở thành kỷ niệm
không phai trong tâm trí
tác giả?
- Trao đổi theo
cảm nghĩ cá
nhân
⇒ Thời gian và không gian ấy gắn
liền với kỷ niệm đầy ý nghĩa : Lần
đầu tiên trong đời được cắp sách tới
trường
? Tìm và phân tích các
hình ảnh so sánh trong
VB?
- Tìm các hình
ảnh so sánh và
phân tích
* Các hình ảnh so sánh: (máy
chiếu)
- Tác dụng : Những hình ảnh so
sánh nên thơ, tinh tế hoặc gần gũi

dễ hiểu khiến người đọc thấy được
tâm trạng của nhân vật và câu
chuyện buổi tựu trường đầu tiên
của tuổi học trò thêm giàu chất thơ,
trong sáng hồn nhiên và đẹp đẽ
? Qua văn bản, tác giả
khiến em có cảm nhận gì
về thái độ của những người
lớn đối với các em bé lần
đầu tiên đi học ?
(Gợi ý : các vị phụ huynh,
ông đốc, và thầy giáo?)
- Nêu chi tiết và
nhận xét
2. Cảm nhận về thái độ, cử chỉ của
người lớn đối với các em bé lần đầu
tiên đi học :
- Các PHHS: Chuẩn bị chu đáo cho
con em; trân trọng tham dự buổi lễ
quan trọng này: cùng lo lắng, hồi hộp
cùng con
- GV bình - Ông đốc : Từ tốn bao dung
- Thấy giáo trẻ : vui tính, giàu tình
thương.
⇒ Nhà trường và gia đình rất có trách
nhiệm với thế hệ tương lai. Ngôi trường
của nhân vật “tôi” là một ngôi trường
giáo dục ấm áp, là nguồn nuôi dưỡng
các em trưởng thành.
? Nghệ thuật đặc sắc của

truyện ngắn này là gì?
(chú ý bố cục, phương thức
biểu đạt
-Thảo luận tổ
đại diện trình
bày
3. Đặc sắc nghệ thuật và mức cuốn
hút của tác phẩm:
a. Đặc sắc nghệ thuật:
- Bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ
của nhân vật “tôi” theo trình tự thời
gian.
? Theo em, điều gì đã cuốn
hút, hấp dẫn em?
- Trình bày ý
kiến cá nhân
- Kết hợp hài hòa giữa kể –miêu tả-biểu
cảm
(tổng kết = máy chiếu) b. Sức cuốn hút của tác phẩm :
- Tình huống truyện
- Tình cảm ấm áp trìu mến của người
lớn đối với các em nhỏ lần đầu tiên đến
trường.
- Hình ảnh thiên nhiên, ngôi trường,
các hình ảnh so sánh… giàu sức gợi
cảm ⇒ Truyện toát lên chất trữ tình
thiết tha
IV. Tổng kết – ghi nhớ ( SGK)
- Hướng dẫn đọc ghi nhớ
SGK

-HS đọc ghi nhớ
V.Luyện tập: -Củng cố bằng phiếu
học tập
- Yêu cầu thực hiện BT1 - Đọc yêu cầu
BT
Bài tập 1 :
Gợi ý
- Dòng cảm xúc ấy diễn biến như
thế nào trong buổi tựu trường đầu
tiên của nhân vật “tôi” ? ( Theo
trình tự thời gian và không gian…)
- Dòng cảm xúc ấy được bộc lộ ra
sao?
+ Thiết tha, yêu quí, nhớ một cách
sâu sắc ( lấy chi tiết làm dàn bài)
+ Trong trẻo : Là cảm xúc của tuổi
thơ trong ngày đầu tiên đến trường
nên rất hồn nhiên, trong sáng, đáng
yêu , ( lấy chi tiết phân tích).
Bài tập 2:
Giao BT 2 về nhà Gợi ý :
- Nhớ lại những chi tiết làm em xúc
động nhất trong buổi tựu trường
- Ghi lại một cách chân thành, tự
nhiên và cảm xúc đó trong văn bản
của mình
* Dặn dò: - Đọc lại VB & bài ghi ở lớp
- Học ghi nhớ. Làm BT2
- Soạn bài tiếp theo
Ti t

A. Mc tiờu cn t :
1. Kiến thức- Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ
khái quát của nghĩa từ.
2 Kĩ năng:- Thông qua bài học, rèn luyện t duy trong việc nhận thức mối quan hệ
giữa cái chung và cái riêng.
3. Thái độ: Giáo dục HS ý thức tự học
B. Chun b :
- S trũn, phiu hc tp.
C. Cỏc hot ng dy hc.
GV HS Ni dung cn t
Vo bi : - Nhc li quan
h t ng ngha, t trỏi
ngha bi mi
I. T ng ngha rng v t ng ngha
hp
- Cho HS quan sỏt s SGK
H: Ngha ca t ng vt
rng hn hay hp hn ngha
-Quan sỏt s 1. Vớ d :
Rng hn, vỡ ng vt bao gm c
thỳ, chim v cỏ.
của từ thú, chim, cá ? vì sao?
- Nêu câu hỏi b SGK ( tr.10) - Trả lời cá nhân
- Nhận xét
→ nghĩa từ “thú” rộng hơn so với “ voi,
hưu”
nghĩa từ “chim” rộng hơn so với “ tu hú,
sáo”
nghĩa từ “cá” rộng hơn so với “ cá rô, cá
thu”

vì thú bao gồm cả voi, hươu
- Chim bao gồm cả tu hú, sáo
- cá bao gồm cả cá rô, cá thu
- Nêu câu hỏi của SGK ( tr
10)
Trả lời cá nhân
→ Nghĩa từ “ thú” rộng hơn từ “ voi,
hươu”; hẹp hơn từ động vật.
Đưa sơ đồ hình tròn biểu diễn
mối quan hệ bao hàm → tổng
kết
- Quan sát sơ đồ Nghĩa từ “chim” rộng hơn từ “ cá rô,
cá thu, hẹp hơn từ động vật vv…”
? Vậy em có nhận xét gì về
mối quan hệ nghĩa rộng,
nghĩa hẹp của từ ngữ ?
- Nhận xét CN
- Lắng nghe và
bổ sung ý kiến
2. Ghi nhớ :
(SGK tr 10)
- Yêu cầu 1 HS đọc to ghi
nhớ
- Đọc ghi nhớ
II. Luyện tập:
- Hướng dẫn HS luyện tập - Làm vào vở
- 2 HS lên trình
bày bảng
Bài tập 1:
Thực hiện theo mẫu SGK hoặc sơ đồ

hình tròn của GV.
Bài tập 2:
- Lần lượt từng tổ làm miệng
trình bày nhanh
- Đại diện tổ
trình bày.
a) Từ ngữ nghĩa rộng là chất đốt.
b) Từ ngữ nghĩa rộng là nghệ thuật.
-
Ghi nhanh vào
vở
c) Từ ngữ nghĩa rộng là thức ăn
d) Từ ngữ nghĩa rộng là nhìn
e) Từ ngữ nghĩa rộng là đánh
Bài tập 3:
- Thực hiện tương tự bài 2
nhưng ngược lại : tìm những
từ có nghĩa hẹp
- Vừa làm
miệng vừa ghi
vào vở
a) Xe đạp, ôtô, xe máy, xích lô…
b) Sắt, thép, nhôm, chì, đồng ..
c) bưởi, cam, ổi, mận…
d) vác, xách, đeo, gánh, khiêng…
Bi tp 4: Khoanh trũn
Thc hin phiu
hc tp
a) Thuc lo b) Th qu
c) bỳt in d) hoa tai

- Gch chõn 3 ng t cựng
thuc phm vi ngha, ngha rng
gch 2 gch, ngha hp gch 1
gch
- Thc hin theo
hng dn
Bi tp 5
Khúc; nc n; st sựi
+ Cng c
*Dn dũ : - Hc bi, hc ghi nh
- T tỡm thờm cỏc t ng cú quan h
Tit 4
Tớnh thng nht v ch ca vn bn
A. Mc tiờu cn t
1/ Kiến thức:
- Nắm đợc chủ đề của văn bản.
- Nắm đợc tính thống nhất về chủ đề của văn bản trên hai phơng diện
nội dung và hình thức.
2/ Kĩ năng:
- Kĩ năng vận dụng kiến thức vào việc xây dựng các văn bản nói, viết
đảm bảo tính thống nhất về chủ đề
3. Thái độ:
- H S có ý thức xác định chủ đề và có tính nhất quán khi xác định chủ đề
của văn bản..
B. Cỏc hot ng dy hc
GV HS Ni dung cn t
Hot ng 1: HD tỡm hiu
khỏi nim ch vn bn
I. Ch vn bn
1. Tỡm hiu bi:

? Nờu cõu hi 1 mc I SGK - Da vo bi
c-hiu Tụi i
- Tỏc gi nh li nhng k nim sõu
sc trong thi th u l bui u tiờn
học” để trả lời
các câu hỏi
đi học. Sự hồi tưởng ấy gợi lên cảm
giác xao xuyến, bâng khuâng,
không thể nào quên về tâm trạng
náo nức, bỡ ngỡ của nhân vật “tôi”
theo trình tự thời gian của buổi tựu
trường đầu tiên
? Nội dung vừa trình bày là
chủ đề của VB “ Tôi đi học”
Em hãy trình bày thật ngắn
gọn chủ đề VB này
-Trình bày chủ
đề VB
- Chủ đề VB “ Tôi đi học” : Những
kỷ niệm sâu sắc ( hoặc tâm trạng và
cảm giác) về buổi tựu trường đầu
tiên…
? Như vậy, em hiểu chủ đề
của VN là gì ?
-Nhận xét, củng cố.
-Thảo luận tổ,
đại diện trình
bày
2. Khái niệm chủ đề của văn bản:
Chủ đề VB là đối tượng và vấn đề

chính được tác giả nêu lên, đặt ra
trong văn bản.
- Nêu câu hỏi 1, mục II SGK
(Đây chính là tìm hiểu tính
thống nhất của VB)
Trả lời CN II. Tính thống nhất về chủ đề của
VB:
1. Tìm hiểu bài:
- Căn cứ vào nhan đề “ Tôi đi học”.
Nhan đề cho phép dự đoán VB nói
về chuyện “Tôi đi học” .
Nhận xét, bổ
sung hoặc thảo
luận lớp.
- Căn cứ vào các kỷ niệm về buổi
đầu đi học của “tôi”, đại từ “tôi” và
các từ ngữ biểu thị ý nghĩa đi học
được lặp đi lặp lại nhiều lần.
- HD phân tích sự thay đổi
tâm trạng của nhân vật “tôi”
trong buổi tựu trường
- Các chi tiết, câu văn, từ ngữ đều
nhắc đến kỷ niệm của buổi tựu
trường đầu tiên trong đời:
? Văn bản “Tôi đi học” tập
trung hồi tưởng lại tâm trạng
hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của
nhân vật “tôi” trong buổi tựu
trường
“ Hôm nay tôi đi học”, “ … kỷ niệm

mơn man của buổi tựu trường…”
vv…
- Hãy tìm từ ngữ chứng tỏ tâm
trạng đó in sâu trong lòng nhân
vật?
-Tìm chi tiết
SGK
→ Trên đường đi học :
+ Con đường cảnh vật quen, thấy lạ
- Những chi tiết từ ngữ nào nêu
bật được cảm giác mới lạ xen
lẫn bỡ ngỡ của nhân vật tôi khi
cùng mẹ đến trường, cùng bạn
vào lớp
+ Không chơi → đi học, cố làm một
học trò thực sự.
Trên sân trường : Trường xinh xắn,
oai nghiêm, “lòng tôi” đâm lo sợ
vẩn vơ.
- Lúng túng, bỡ ngỡ khi xếp hàng
vào lớp (d/c) thấy nặng nề…
- Trong lớp học: cảm thấy xa mẹ
⇒ Đó là những từ ngữ, chi tiết tập
trung khắc họa, tô đậm tâm trạng và
cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng
nhân vật “tôi”
? Đã biết thế nào là chủ đề
của VB, nay qua phân tích chi
tiết 1 VB cụ thể, em hiểu thế
nào là tính thống nhất về chủ

đề văn bản?
Thảo luận, trình
bày
2. Bài học :
→ Văn bản có tính thống nhất về chủ
đề là VB chỉ biểu đạt chủ đề đã xác
định, không xa rời hay lạc sang chủ đề
khác ( thể hiện ở nhan đề, chi tiết, từ
ngữ vv… )
? Làm thế nào để đảm bảo
tính thống nhất đó
Thảo luận
→ Cần + Xác định được chủ đề thể
hiện ở
nhan đề.
+ Thể hiện ở quan hệ giữa các
phần
trong VB, các từ ngữ then
chốt
thường lặp đi lặp lại.
- HD đọc, nhớ nội dung cơ
bản của bài học
1 HS đọc to
phần ghi nhớ
III. Ghi nhớ
( tra 12 – SGK
IV. Luyện tập:
- Hướng dẫn HS thực hiện bài Bài tập 1:
tập 1
a) Văn bản “ Rừng cọ quê tôi” viết

về cây cọ ở vùng sông Thao, quê
hương tác giả.
- Thứ tự trình bày: Miêu tả dáng
hình cây cọ, sự gắn bó của cây cọ
với tuổi thọ tác giả, tác dụng của
cây cọ, tình cảm, gắn bó giữa cây cọ
với người dân sông Thao.
Khó thay đổi trật tự này vì nó được
sắp xếp theo ý đồ tác giả, làm VB rõ
ràng, rành mạch
b) Chủ đề VB: Vẻ đẹp và ý nghĩa
của rừng cọ quê tôi.
c) Chủ đề được thể hiện ở nhan đề
và các ý của VB (d/c)
d) Các từ ngữ được lặp lại nhiều lần
: Rừng cọ, lá cọ, và các ý lớn trong
phần thân bài:
+ Miêu tả hình dáng cây cọ
+ Nêu sự gắn bó mật thiết giữa
cây cọ với nhân vật “tôi”
+ Các công dụng của cây cọ đối
với cuộc sống
Bài tập 2:
Gợi ý :
- Căn cứ vào chủ đề thấy ý b và d
làm cho bài viết lạc đề
Bài tập 3:
Có những ý lạc đề, không cần thiết:
e, h
* Dặn dò:

- Xem lại bài
- Học ghi nhớ
- Lm nt bi tp cũn li
- Son bi tip theo.
Tit 5 + 6
Trong lũng m
( Trớch Nhng ngy th u Nguyờn Hng)
A. Mc tiờu cn t :
1. Kiến thức:
Giúp HS: - Hiểu đợc tình cảnh đáng thơng và nỗi đau tinh thần của nhân vật bé
Hồng, cảm nhận đợc tình thơng mãnh liệt của chú đối với mẹ.
- Bớc đầu hiểu đợc văn hồi kí và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút
Nguyên Hồng: Đậm chất trữ tình lời văn chân thành, truyền cảm.
2. Kĩ năng:
Rèn cho HS kĩ năng đọc diễn cảm, phân tích đặc điểm nhân vật.
3. Thái độ:
Giáo dục HS đồng cảm với nỗi đâu tinh thần, tình yêu thơng mẹ mãnh liệt của bé
Hồng.
B. Chun b :
- Tp truyn Nhng ngy th u ; chõn dung nh vn Nguyờn Hng,
- GV+ HS son bi.
C. ( Bi mi) Cỏc hot ng dy hc:
- Kim tra bi c :
+ 1. Tỏc phm Tụi i hc vit theo th loi no? Vỡ sao em bit?
+ 2 Nhc li 3 so sỏnh hay trong bi Tụi i hc v phõn tớch hiu qu
ngh thut?.
- Vào bài mới : Có những kỷ niệm tuổi thơ ngọt ngào êm đềm như tuổi
thơ của nhân vật “ tôi” trong “ Tôi đi học” . Song cũng có những tuổi thơ cay
đắng dữ dội… “Những ngày thơ ấu” của nhà văn Nguyên Hồng đã được kể, nhớ
lại với những rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại mà thấm đẫm tình

yêu – tình yêu Mẹ. Bài học hôm nay sẽ giúp ta nhận rõ rung động ấy.
GV HS Nội dung cần đạt
? Bằng sự hiểu biết của mình,
hãy giới thiệu về tác giả
Nguyên Hồng và xuất xứ VB
“ Trong lòng mẹ”
-Giới thiệu dựa
vào phần chú
thích (*) SGK
I. Tiếp xúc văn bản
1. Giới thiệu tác giả - tác phẩm
( SGK tr 18 – 19)

-
GV nhấn lại về tác giả và tác
phẩm
- Hướng dẫn HS đọc : giọng
chậm, tình cảm, chú ý diễn
cảm các lời thoại cho phù hợp
với nhân vật - đọc mẫu 1
đoạn
- 2 HS đọc tiếp
nhau
2. Đọc – chú thích :
a. Đọc
- Giúp HS tìm hiểu CT và
giải quyết thắc mắc về các từ
khó
-Đọc thầm CT
SGK

b. Chú thích
Lưu ý CT 5,8,12,14,14,17
- Dựa vào giải thích SGK, em
xếp VB “ TLM” vào thể lại
nào? Vì sao?
-Trình bày CN 3. Thể loại: (tiểu thuyết)
- Hồi ký tự truyện
- Kết hợp nhuần nhuyễn các
phương thức KC-MT-BC
GV: Ngôi thứ nhất “tôi”
cũng chính là tác giả kể
chuyện đời mình 1 cách trung
thực
Nêu ý kiến của em về cách
xác định bố cục của VB này?
- Trình ý kiến,
nhận xét, bổ
sung
4. Bố cục
Chia 2 đoạn
- Cuộc trò chuyện với bà cô, cảm
xúc về mẹ (từ đầu→ “người ta hỏi
đến chứ?”)
- Cuộc gặp lại bất ngờ với mẹ và
cảm giác vui sướng cực điểm của
chú bé Hồng.
- Dẫn : Từ việc đọc, tìm hiểu
bố cục VB ta có thể nhận thấy
VB để cập đến tâm địa của bà
cô và tình yêu của chú bé

Hồng với người mẹ bất hạnh
của chú II. Tìm hiểu văn bản :
- Cho HS đọc lại phần đầu
VB
- 1 HS đọc 1. Nhân vật bà cô : ( Qua cái nhìn
và tâm trạng của chú bé Hồng):
? ở 2 đoạn văn nhỏ đầu tiên,
em biết gì về cảnh ngộ của
chú bé Hồng và hoàn cảnh
người mẹ tội nghiệp của chú ?
- Nêu cảm nhận
sau khi đọc
đoạn đầu
→ Hoàn cảnh không gian, thời gian,
sự việc để nhân vật bà cô xuất hiện.
? Nhân vật bà cô được thể
hiện qua những chi tiết kể, tả
nào?
? Cử chỉ “ cười hỏi” và ND
câu hỏi có phản ánh đúng tâm
trạng và tính chất của bà ta
hay không?
- Chỉ ra và phân
tích chi tiết
- Cô “ cười hỏi” ( Chứ không phải
lo lắng, nghiêm nghị, hay âu yếm
hỏi ) → Vốn nhạy cảm, chú bé
Hồng nhận ngay ra ý nghĩa cay độc
trong giọng nói và trên nét mặt khi
cười “ rất kịch” của người cô.

- GV : “ rất kịch” : nghĩa là bà
giống người đóng kịch trên
sân khấu – giả vờ .
? Sau lời từ chối của bé Hồng,
lời nói, thái độ, nét mặt bà cô
ra sao?
- Người cô không chịu buông tha, “
hỏi luôn” cùng với giọng nói
“ngọt”, bình thản, nửa mai con mắt
long lanh chằm chặp nhìn chú bé
****** tai quái của mình
Cử chỉ “ vô vai tôi cười mà nói rằng
…” → giả dối và độc ác.
“ Mày dại quá đi… và thăm em bé
chứ”
“ Hai tiếng “em bé” mà cô tôi
ngân dài ra thật ngọt, thật rõ,
quả nhiên đã xoắn chặt lấy
tâm can tôi như ý cô tôi
muốn”
→ Câu nói thể hiện sự ác ý, châm
chọc, nhục mạ cố tình săm soi, hành
hạ đứa cháu ruột của mình. Bà ta
quả là cay nghiệt, cao tay trước chú
bé đáng thương.
? Sau đó, cuộc đối thoại tiếp
tục diễn ra như thế nào? Việc
bà cô mặc kệ cháu “ cười dài
trong tiếng khóc”, vẫn cứ tươi
cười kể các chuyện về chị dâu

mình, rồi lại đổi giọng vô vai
nghiêm nghị tỏ sự thương xót
anh trai – bố bé Hồng, tất cả
những điều đó càng làm lộ rõ
bản chất gì của bà cô?
Thảo luận: phân
tích, lý giải
- Tỏ ra lạnh lùng vô cảm trước sự
đau đớn xót xa đến phẫn uất của
đứa cháu, kể về sự đói rách, túng
thiếu của người chị dâu với sự thích
thú ra mặt
- Cử chỉ và lời nói tiếp theo ( đổi
giọng) thực ra chỉ là một đấu pháp tấn
công. Khi thấy đứa cháu đã lên đến tột
cùng của sự đau đớn, phẫn uất, bà ta
mới tỏ ra ngậm ngùi thương xót người
đã mất. Sự giả dối, thâm hiểm, trơ trẽn
của bà cô đã phơi bày toàn bộ
GV : Tính cách đó là sản
phẩm của những định kiến
đối với phụ nữ trong xã hội
cũ. Hình ảnh bà cô gây cho
người đọc sự khó chịu, căm
ghét nhưng cũng chính là
hình ảnh tương phản giúp tác
giả thể hiện người mẹ và tính
tình cảm bé Hồng với mẹ
mạnh mẽ, mãnh liệt hơn
⇒ Bản chất nhân vật người cô :

lạnh lùng, độc ác, thâm hiểm. Đó là
hình ảnh có ý nghĩa tố cáo hạng
người sống tàn nhẫn, khô héo cả
tình máu mủ ruột rà trong xã hội
thực dân nửa phong kiến lúc bấy
giờ.
? Diễn biến tâm trạng của bé
Hồng khi lần lượt nghe câu
hỏi và thái độ của bà cô như
2. Tình yêu thương mãnh liệt của
chú bé Hồng đối với người mẹ bất
hạnh của mình.
thế nào? a. Những ý nghĩ, cảm xúc của chú
bé khi trả lời người cô:
- Khi nghe người cô hỏi lần
đầu….
Phân tích tâm
trạng của chú bé
Hồng
→ Mới đầu nghe cô hỏi : Lập tức
trong ký ức sống dậy hình ảnh vẻ
mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ →
phản ứng thông minh xuất phát từ
sự nhạy cảm và lòng tin yêu mẹ của
chú bé – Nhận ra ý nghĩa cay độc
trên nét mặt và giọng nói của bà cô,
không muốn tình thương yêu và
lòng kính mến mẹ bị những rắp tâm
tanh bẩn xâm phạm
- Sau lời hỏi thứ hai của cô

→ Lòng chú bé thắt lại, khóe mắt
cay cay
- Khi mục đích mỉa mai, nhục
mạ của người cô trắng trơn
phơi bày ở lời nói thứ ba
→ Lòng đau đớn, phẫn uất không
còn nén nổi “ nước mắt tôi ròng
ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan
hòa đầm đìa ở cằm và ở cổ”
? Theo em chi tiết “ tôi cười
dài trong tiếng khóc” có ý
nghĩa gì?
→ Cố gắng kìm nén nỗi đau xót, tức
tưởi đang dâng lên trong lòng.
Trước hoàn cảnh ấy, bà cô ấy, bé
Hồng nhỏ bé mà vẫn kiên cường,
đau xót mà tự hào và đặc biệt vẫn
dạt dào niềm tin yêu người mẹ khốn
khổ của mình
- Khi nghe người cô cứ tươi
cười kể về tình cảnh tội
nghiệp của mẹ mình?
Dẫn dắt : Sống trong hoàn
cảnh như thế với tâm trạng
đau đớn và tủi hờn như thế
→ Tâm trạng đau đớn, uất ức dâng
lên cực điểm. Lòng căm tức tột
cùng được bộc lộ bằng những chi
tiết đấy ấn tượng với lời văn dồn
dập, các hình ảnh, động từ mạnh mẽ

“ cô tôi chưa dứt câu… mà nghiến
cho kỳ nát vụn mới thôi”
- Cho HS đọc đoạn “ Nhưng
đến ngay giỗ đầu thầy tôi →
ngã gục giữa sa mạc”
- Đọc đoạn văn b. Cảm giác sung sướng cực điểm
khi được ở trong lòng mẹ :
Thảo luận
→ Tiếng gọi cuống quít, mừng tủi,
xót xa, hy vọng thể hiện khát khao
tình mẹ, được gặp mẹ đến cháy
bỏng. Hình ảnh so sánh đã lột tả
tâm trạng hy vọng tột cùng- thất
vọng tột cùng, đau khổ và hạnh
phúc đến tột cùng
- Đọc đoạn văn tả cảnh bé
Hồng gặp mẹ , trèo lên xe
nằm trong lòng mẹ
- Đuổi theo chiếc xe với cử chỉ vội
vã, bối rối, lập cập “ òa lên khóc rồi
cứ thế nức nở” . Giọt nước mắt lần
này khác hẳn lần trước; dỗi hờn mà
hạnh phúc, tức tưởi mà mãn nguyện.
? Cử chỉ, hành động, tâm
trạng của chú bé Hồng lúc
này như thế nào?
Cảm nghĩ của em khi đọc
đoạn văn ấy?
- Phân tích chi
tiết

- Thảo luận
- Cảm giác sung sướng đến cực
điểm của đứa con khi ở trong lòng
mẹ được tác giả diễn tả bằng cảm
hứng đặc biệt say mê cùng những
rung động vô cùng tinh tế. Đoạn văn
như tạo ra một không gian của ánh
sáng, màu sắc hương thơm vừa lạ
lùng vừa gần gũi. Nó là hình ảnh
của một TG đang bừng nở, hồi sinh,
một thế giới dịu dàng kỷ niệm và
ăm ắp tình mẫu tử. Chú bé Hồng
bồng bềnh trôi trong cảm giác sung
sướng, rạo rực, không mảy may
nghĩ ngợi gì. Những lời cay độc của
người cô, những tủi cực vừa qua bị
chìm đi giữa dòng cảm xúc miên
man ấy. Có thể nói đây là một bài ca
chân thành, cảm động và tình mẫu
tử thiêng liêng, bất diệt.
Qua đoạn trích “ Trong lòng
mẹ” hãy chứng minh văn
Nguyên Hồng giàu chất trữ
tình?
Thảo luận tổ đại
diện trình bày
3. Chất trữ tình thấm đượm trong
VB:
- Tình huống và nội dung câu
chuyện : Hoàn cảnh đáng thương

của chú bé Hồng; câu chuyện về
một người mẹ phải âm thầm chịu
nhiều cay đắng; nhiều thành kiến
tàn ác, lòng tin yêu cùng sự tin cậy
mà chú bé dành cho người mẹ của
mình.
- Dòng cảm xúc phong phú của chú
bé Hồng : nỗi niềm xót xa tủi nhục,
lòng căm giận sâu sắc, quyết liệt,
tình yêu thương nồng nàn thắm
thiết.
- Các thể hiện của tác giả : kể + tả+
bộc lộ cảm xúc rất nhuần nhuyễn,
các hình ảnh thể hiện tâm trạng, so
sánh gây ấn tượng, giàu sức gợi
cảm; lời văn nhiều khi say mê khác
thường như được viết trong dòng
cảm xúc mơn man dạt dào
Qua VB này, em hiểu thế nào
là hồi kí?
Trả lời CN
→ Hồi kí là một thể của kí, viết lại
những điều chính mình đã trải qua,
đã chứng kiến.
? Cho HS đọc câu hỏi 5 SGK tr
20
Thảo luận Gợi ý :
- NH: Viết nhiều về phụ nữ và nhi
đồng
- NH : Dành cho phụ nữ và nhi

đồng tấm lòng chan chứa thương
yêu và thái độ nâng niu trân trọng :
tác giả diễn tả thấm thía những nỗi
cơ cực mà phụ nữ và nhi đồng phải
gánh chịu thời trước; thấu hiểu trân
trọng vẻ đẹp tâm hồn, đức tính cao
quí của phụ nữ và nhi đồng.
(Qua giọng văn, chi tiết hình ảnh tác
giả miêu tả về chú bé Hồng và
người mẹ bất hạnh của chú)
Hướng dẫn HS tổng kết dựa
mục tiêu và phần ghi nhớ của
bài
- 1 HS đọc to
phần ghi nhớ
III. Tổng kết ghi nhớ :
(SGK tr 21 )
Tit 7
Trng t vng
A. Mc tiờu cn t :
1 Kiến thức:- Hiểu đợc thế nào là trờng từ vựng-> biết xác định các trờng
từ vựng đơn giản.
- Nắm đợc mối quan hệ về ngữ nghĩa giữa trờng từ vựng với các hiện t-
ợng đồng nghĩa, trái nghĩa và các thủ pháp nghệ thuật: ẩn dụ, hoán dụ, nhân
hoá.
2.Kĩ năng:- Rèn luyện kỉ năng lập và sử dụng trờng từ vựng.
3 Thái độ: Giáo dục ý thức học tập của HS
B. Chun b: GV+HS chun b bi, phiu hc tp
C. Cỏc hot ng dy hc
- Kim tra bi c : Trỡnh by c im cp ngha ca t ng? Hóy tỡm

mt t c coi l cú ngha rng v cỏc t ng cú ngha c bao hm trong
phm vi ngha ca t ú?
GV HS Ni dung cn t
- Cho HS c /v, nhn xột :
Cỏc t in m cú nột chung
no v ngha?
-c
- Nhn xột
I. Th no l trng t vng?
1. Tỡm hiu bi:
- Cỏc t in m u cú nột chung
v ngha : ch b phn c th con
ngi.
- Cỏc t ú cựng trng t
vng. Vy em hiu th no l
trng t vng ?
- Suy ngh tr
li cỏ nhõn
2. Ghi nh
Trng t vng l tp hp ca
nhng t cú ớt nht mt nột chung
v ngha
Bi tp nhanh : Hóy tỡm cỏc
t ca mt vi trng:
- Trng dựng hc tp
- Trng ch thi tit
HS thi theo t
(i din lờn
bng vit)
Gi ý :

- Bỳt, thc, sỏch v, mc, phn
- Ma, nng, dụng, bóo, oi bc,
lnh giỏ, mỏt m.
3. Mt s lu ý
Cho HS đọc ví dụ minh họa
cho mục (a) trong SGK
-Đọc to trong
SGK
a) Mộ trường từ vựng có thể bao
gồm nhiều trường tự vựng nhỏ hơn.
? Em có thể tìm thêm ví dụ
khác được không ?
- Nhận xét, cho điểm
- Tìm VD
→ Trường “ học” :
+ Cách học: ………
+ Kết quả học:….
+ Hoạt động học: ….
? Một trường từ vựng có thể
bao gồm những từ khác biệt
nhau về từ loại?
-Đọc VD SGK b) TTV có thể tập hợp những từ
khác nhau về từ loại
Đọc VD SGK. Em có thể tìm
thêm VD minh họa ?
Đọc – tìm thêm
ví dụ
c) Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc
nhiều trường từ vựng khác nhau
Hướng dẫn HS tìm hiểu và

phân tích VD trong SGK
d) Tác dụng của việc chuyển trường
từ vựng. Tăng thêm tính nghệ thuật
của ngôn từ và khả năng diễn đạt
( nhân hóa, ẩn dụ, so sánh…)
II. Luyện tập
- Cho HS làm miệng nhanh
BT1
- 1 HS trình bày BT1 : Thầy, mẹ, cô, em
- Hướng dẫn làm miệng + ghi
nhanh vào vở
- Các HS ghi vở BT2: a . dụng cụ đánh cá.
b. Vật để đựng, chứa
+ Củng cố :
+ Dặn dò :
- Phát biểu +
nhận xét + viết
bài
c. Hành động của chân
d. Trạng thái tâm lý
- Học bài e. Tính cách
- Làm tiếp BT 7, hoàn
thiện các bài trên lớp vào vở
g. dụng cụ
BT3: → Trường từ vựng thái độ
- Soạn bài tiếp theo BT5: Tìm các nghĩa của từ nhiều
nghĩa sau đó tìm từ trong từng
nghĩa….
Tiết 7 + 8
Bố cục của văn bản

A. Mục tiêu cần đạt :
1. Kiến thức:
- Nắm đợc bố cục của văn bản, đặc biệt cách sắp xếp nội dung trong
phần thân bài.
2. Kĩ năng:
- Biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tợng và nhận
thức của ngời đọc.
3. Thái độ:
- Giáo dục HS có ý thức học tập
B. Cỏc hot ng dy hc:
- Kim tra bi c : Ch l gỡ? Th no l mt vn bn cú tớnh thng
nht v ch ?
- Bi mi :
GV HS Ni dung cn t
H1: Giỳp HS ụn li kin
thc b cc 3 phn ca VB.
-1 HS c to c
lp quan sỏt
I. B cc ca vn bn
1. c-tỡm hiu VB tr 24
? Vn bn Ngi thy o
cao c trng cú th chia
lm my phn? Ni dung
( nhim v) ca tng phn
- Tho lun lp
- VB cú th chia lm 3 phn :
Phn 1: ễng Chu Vn An
Khụng mng danh li.
ND: Gii thiu ụng Chu Vn
An.

Phn 2 : Tip khụng cho vo
thm
ND: Cụng lao, uy tớn, tớnh cỏch
ụng Chu Vn An.
Phn 3: Cũn li
ND : Tỡnh cm ca mi ngi i
vi ụng Chu Vn An
? Cỏc phn trong VB trờn cú
mi quan h nh th no?
- Suy ngh, trỡnh
by CN
Cỏc phn luụn gn bú cht ch,
phn trc dn dt phn sau, phn
sau l s tip ni phn trc. Cỏc
phn u tp trung lm rừ ch
của VB “ Người thầy đạo cao đức
trọng
- Nêu câu hỏi 4 tr 24, yêu
cầu HS trình bày nhận xét
khái quát.
+ Kết luận : Bố cục của VB gồm 3
phần : mở bài, thân bài, kết bài. Các
phần có mối quan hệ gắn bó chặt
chẽ để tập trung làm rõ cho đủ để
của VB.
- HD sắp xếp nội dung phần
thân bài
II. Các bố trí, sắp xếp nội dung
phần thân bài của văn bản :
- Hãy đọc kỹ và trả lời các

câu hỏi trong SGK
1. Trả lời câu hỏi SGK :
Câu hỏi 1: - Kể về những kỷ niệm
trong buổi tựu trường đầu tiên của
trường
? Các sự kiện phần thân bài
VB “ Tôi đi học”
Sắp xếp :- Cảm xúc được sắp xếp
theo thứ tự thời gian .
- Sự liên tưởng đối lập về
cùng đối tượng ( trước và trong buổi
tựu trường)
? Chỉ ra diễn biến tâm trạng
của cậu bé Hồng
Câu hỏi 2: Diễn biến tâm trạng bé
Hồng
- Thương yêu, quí trọng mẹ sâu sắc
- Căm ghét hủ tục làm khổ mẹ, bất
bình và phản ứng khi bà cô nói xấu
mẹ.
- Niềm vui sướng cực độ khi được
ở trong lòng mẹ
? Kể một số trình tự miêu tả - HS thảo luận
về trình tự miêu
tả
Câu hỏi 3 : Tả theo trình tự .
- Không gian : xa → gần hoặc
ngược lại.
- Thời gian : quá khứ → hiện tại.
-Tổng thể → bộ phận

- Tình cảm → cảm xúc
? Các sự việc ( luận điểm ) Câu hỏi 4: Các luận điểm