Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh phú yên hiện nay
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.02 MB, 223 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---o0o---
LÊ THỊ KIM HUỆ
PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG NGHIỆP HÓA,
HIỆN ĐẠI HÓA Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN NAY
LUẬN ÁN
N
Ủ NG A DUY VẬT BIỆN CHỨNG
VÀ CHỦ NG A DUY VẬT LỊCH SỬ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2018
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---o0o---
LÊ THỊ KIM HUỆ
PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG NGHIỆP HÓA,
HIỆN ĐẠI HÓA Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN NAY
Ngành: CNDVBC & CNDVLS
LUẬN ÁN
N
Ủ NG A DUY VẬT BIỆN CHỨNG
VÀ CHỦ NG A DUY VẬT LỊCH SỬ
Ng
PG ,
LƯƠNG
N
:
Ừ
PHẢN BIỆN ĐỘC LẬP:
Phản biệ độc lập 1 PG ,
ĐẶNG HỮU TOÀN
Phản biệ độc lập PG ,
VŨ ĐỨC KHIỂN
PHẢN BIỆN:
Phản biện 1: PGS,TS. NGUYỄN QUANG Đ ỂN
Phản biệ
PG ,
VŨ ĐỨC KHIỂN
Phản biện 3: PGS,TS. NGUYỄN THANH
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2018
LỜ
A
ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi,
dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Lương Minh Cừ. Các số liệu, tài liệu được
sử dụng trong luận án là hồn tồn trung thực, chính xác, có nguồn gốc rõ
ràng. Những kết luận khoa học trong luận án chưa từng được công bố trong
bất kỳ công trình nghiên cứu nào.
TP. Hồ Chí Minh, ngày
tháng
Tác giả
Lê Thị Kim Huệ
năm 2018
MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 01
PHẦN NỘI DUNG .............................................................................................. 21
C
ơ
1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGUỒN NHÂN LỰC, PHÁT TRIỂN
NGUỒN NHÂN LỰC VÀ VAI TRỊ CỦA NGUỒN NHÂN LỰC TRONG Q
TRÌNH CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .. 21
1.1. QUAN ĐIỂM VỀ NGUỒN NHÂN LỰC, PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN
LỰC VÀ Q TRÌNH CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HÓA ....................... 21
1.1.1. Quan điểm về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực....................... 21
1.1.2. Quan điểm về cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa .............................................. 37
1.2. VAI TRỊ CỦA NGUỒN NHÂN LỰC VÀ NHỮNG YÊU CẦU ĐẶT RA
ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRONG Q TRÌNH CƠNG
NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .............................. 48
1.2.1. Vai trị của nguồn nhân lực trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở
Việt Nam hiện nay................................................................................................. 48
1.2.2. Những yêu cầu đặt ra đối với phát triển nguồn nhân lực trong q trình cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay ...................................................... 58
Kết luận
ơ
1 ............................................................................................... 70
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP ỨNG
U CẦU CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HĨA Ở TỈNH PHÚ YÊN
HIỆN NAY ........................................................................................................... 72
2.1. KHÁI QUÁT VỀ TỈNH PHÚ N VÀ ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA Q
TRÌNH CƠNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN NAY ..72
2.1.1. Khái quát về điều kiện địa lý - tự nhiên, kinh tế - xã hội và truyền thống văn
hóa ở tỉnh Phú Yên hiện nay ................................................................................. 72
2.1.2. Đặc điểm cơ bản của q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú
Yên hiện nay ......................................................................................................... 80
2.2. PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CƠNG NGHIỆP
HĨA, HIỆN ĐẠI HĨA Ở TỈNH PHÚ N HIỆN NAY – THỰC TRẠNG,
NGUYÊN NHÂN VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA ............................................ 93
2.2.1. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên hiện nay .................................................................... 93
2.2.2. Nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế trong phát triển nguồn nhân
lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên hiện nay ..... 123
2.2.3. Một số vấn đề đặt ra đối với phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên hiện nay ...................................... 137
Kết luậ
ơ
............................................................................................. 142
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN
ĐẠI HÓA Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN NAY ..................................................... 145
3.1. PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP
ỨNG U CẦU CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HĨA Ở TỈNH PHÚ YÊN
HIỆN NAY ......................................................................................................... 145
3.1.1. Phương hướng phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên hiện nay .................................................................. 145
3.1.2. Mục tiêu phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa ở tỉnh Phú n hiện nay .......................................................................... 153
3.2. GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP ỨNG U
CẦU CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN NAY.. 159
3.2.1. Tập trung đầu tư, phát triển nguồn nhân lực ở một số lĩnh vực chủ yếu theo
định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Phú Yên ..................................... 159
3.2.2. Đổi mới cơ chế, chính sách phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên ............................................................. 173
3.2.3. Huy động các nguồn lực tài chính để đầu tư phát triển nguồn nhân lực đáp
ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh Phú Yên ............................. 177
3.2.4. Nâng cao chất lượng của giáo dục và đào tạo, gắn đào tạo với sử dụng hiệu
quả nguồn nhân lực của tỉnh Phú Yên ................................................................. 179
Kết luậ
ơ
............................................................................................. 193
PHẦN K T LUẬN............................................................................................ 196
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 200
PHỤ LỤC........................................................................................................... 211
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌ ĐÃ ƠNG BỐ ................. 217
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết củ đề tài
Mỗi quốc gia để phát triển bao giờ cũng phải tạo ra các nguồn lực cho sự
phát triển. Trong bất kỳ hình thái kinh tế - xã hội nào, mặc dù trình độ và tính chất
phát triển khác nhau, nhưng các nguồn lực cho sự phát triển vẫn là tư liệu sản xuất
(đất đai, tài ngun, máy móc thiết bị, cơng nghệ, tài chính...) và sức lao động.
Trong đó, sức lao động - nguồn nhân lực - con người là yếu tố động nhất, là nguồn
gốc của mọi của cải vật chất và của cải tinh thần trong xã hội. Chính vì vậy, trong
công cuộc đổi mới, đặc biệt trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
và hội nhập kinh tế quốc tế, Ðảng và Nhà nước Việt Nam luôn chú trọng đến chiến
lược phát triển nguồn nhân lực, xác định đây là nguồn lực quý báu nhất, có vai trị
quyết định đẩy mạnh q trình phát triển. Trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ XII, Đảng ta xác định đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo,
phát triển nguồn nhân lực là một trong mười ba định hướng phát triển lớn để hiện
thực hóa mục tiêu phấn đấu sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo
hướng hiện đại.
Phú Yên là một tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, với diện tích tự nhiên 5.060
km2, nằm giáp ranh với vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, cùng với nhiều lợi
thế về điều kiện địa lý, tài nguyên thiên nhiên và truyền thống văn hóa, Phú Yên
được đánh giá là một trong những tỉnh có nhiều tiềm năng để phát triển nguồn
nhân lực và đẩy mạnh q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy nhiên sau hơn
25 năm kể từ ngày tái lập tỉnh, tỉnh Phú n vẫn là tỉnh nghèo, có trình độ phát
triển kinh tế - xã hội thấp hơn so với các tỉnh, thành khác trong khu vực duyên hải
Nam Trung Bộ nói riêng và cả nước nói chung. Cơ cấu kinh tế tuy đã có sự chuyển
dịch theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ,
nhưng sự chuyển dịch này còn diễn ra chậm chạp với số lượng việc làm khơng có
trình độ tay nghề vẫn gia tăng. Đến năm 2015, lao động nơng nghiệp vẫn cịn
chiếm 51,5% tổng lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế và còn đến
44,99% lực lượng lao động chưa được qua đào tạo [125, tr.31]. Điều đó đã đặt
2
ra yêu cầu cấp thiết là tỉnh Phú Yên cần được đầu tư, phát triển nhanh chóng
và đúng hướng để cất cánh cùng với các tỉnh, thành khác trong khu vực duyên
hải Nam Trung bộ, trong đó đầu tư phát triển nguồn nhân lực là một trong
những giải pháp quyết định.
Trên cơ sở nhận thức một cách sâu sắc về vị trí, vai trị và ý nghĩa chiến
lược của việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn hiện nay
ở tỉnh Phú Yên, Tỉnh ủy Phú Yên đã ban hành, chỉ đạo mạnh mẽ việc thực
hiện các chương trình hành động về phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u
cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên và đạt được những thành
quả nhất định. Mạng lưới cơ sở giáo dục, đào tạo tiếp tục được đầu tư phát
triển. Chất lượng giáo dục ở các cấp học được nâng cao. Giáo dục đại học, cao
đẳng có bước phát triển về quy mơ và chất lượng đào tạo. Trình độ học vấn,
chun mơn của người lao động từng bước được cải thiện. Trình độ, năng lực
đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được nâng lên, đáp ứng tốt hơn yêu cầu
nhiệm vụ trong tình hình mới. Cơ cấu lao động của tỉnh có sự chuyển dịch
theo hướng tăng tỷ trọng lao động trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ.
Tuy nhiên, việc phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa, nhất là trên một số ngành, lĩnh vực quan trọng của tỉnh Phú
Yên, vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu. Cơ cấu, chất lượng nguồn nhân
lực còn nhiều hạn chế, bất cập. Tỉ lệ lao động có trình độ chun mơn cao, tay
nghề giỏi cịn ít. Ngành nghề đào tạo chưa thật sự gắn kết với nhu cầu thị
trường lao động. Một bộ phận lực lượng lao động trẻ được đào tạo chính quy
chưa có việc làm hoặc làm những việc trái với ngành, nghề, lĩnh vực đào tạo.
Tình trạng vừa thừa, vừa thiếu nhân lực ở một số ngành, lĩnh vực, tổ chức khá
phổ biến. Một số chính sách, đề án phát triển nguồn nhân lực chậm được triển
khai xây dựng. Các chính sách đào tạo, thu hút, đãi ngộ tuy được quan tâm thực
hiện nhưng kết quả cịn hạn chế, bất cập; một số ít đối tượng được thu hút, bố trí
cơng tác trái ngành đào tạo; việc giải quyết cho hưởng chế độ, chính sách thu hút,
đào tạo sau đại học trong một số trường hợp chưa phù hợp. Công tác đào tạo, bồi
3
dưỡng cán bộ nhất là đào tạo sau đại học chưa chú trọng đúng mức các lĩnh vực,
ngành mà địa phương, đơn vị đang cần. Một bộ phận cán bộ, công chức học những
chuyên ngành không phù hợp với vị trí việc làm, u cầu nhiệm vụ, có xu hướng
chạy theo bằng cấp; tuy đạt chuẩn trình độ nhưng năng lực hạn chế, chưa đáp ứng
yêu cầu công việc. Một số cơ sở liên kết đào tạo sau đại học tại tỉnh chưa chú trọng
đầu vào, chất lượng đào tạo thấp…
Điều đó cho thấy, việc phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên đang là vấn đề vô cùng cần thiết, bởi vì
nguồn nhân lực chính là trung tâm và chủ thể quyết định quá trình phát triển trong
thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng vấn đề phát triển nguồn
nhân lực ở tỉnh Phú Yên lại còn quá nhiều hạn chế, trong khi tỉnh Phú Yên lại là
địa bàn chiến lược, có nhiều lợi thế so sánh để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng
yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có cơng
trình khoa học độc lập nào nghiên cứu một cách trực tiếp, có hệ thống về phát triển
nguồn nhân lực ở tỉnh Phú Yên, nhằm đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa. Trong bối cảnh đó, nghiên cứu sinh nhận thấy việc nghiên cứu về “Phát triển
nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên
hiện nay” là thực sự cần thiết và hữu ích, cả về mặt lý luận và thực tiễn, nhằm làm
sáng tỏ những vấn đề lý luận dưới góc độ triết học xã hội về nguồn nhân lực và
phát triển nguồn nhân lực, đồng thời đề xuất những giải pháp có tính định hướng
cho việc phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
ở tỉnh Phú n hiện nay. Vì vậy, nghiên cứu sinh chọn vấn đề “Phát triển nguồn
nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên hiện nay”
làm đề tài luận án tiến sĩ triết học.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu củ đề tài
Từ ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề phát triển nguồn nhân lực trong q
trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nên đã có nhiều ngành khoa học, nhiều nhà
nghiên cứu tìm hiểu và tiếp cận dưới nhiều góc độ, theo nhiều quan điểm khác
nhau. Có thể khái qt những cơng trình đó theo các nhóm chủ đề như sau:
4
*
đáp ứ
ứ
ất,
u ầu ơ
ữ
ơ
trì
ệp ó ,
ê
ệ đạ
ứu về p át tr ể
uồ
â lự
ó
Liên quan đến chủ đề này, có thể kể đến cơng trình của tác giả Phạm Minh
Hạc (chủ biên), Phát triển tồn diện con người thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001. Đây là cơng trình nghiên cứu khá
cơng phu và tỉ mỉ về vấn đề phát triển toàn diện con người trong q trình cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cơng trình đã phân tích sâu hai mảng vấn đề lớn đó là:
những cơ sở khoa học của chiến lược phát triển tồn diện con người Việt Nam thời
kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và những định hướng chiến lược để phát triển
toàn diện con người Việt Nam thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy
nhiên cơng trình chỉ nghiên cứu về phát triển con người chứ chưa đề cập đến vấn
đề nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực với tư cách là động lực của q
trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Có nhiều tác giả nghiên cứu về nguồn nhân lực, đánh giá vai trò, thực trạng
và đề ra giải pháp để phát triển nguồn nhân lực phục vụ q trình cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở Việt Nam, tiêu biểu như: tác giả Nguyễn Thanh với cơng trình Phát
triển nguồn nhân lực phục vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2005. Cơng trình này đã nghiên cứu khá sâu sắc và có hệ thống về ba
vấn đề chủ yếu. Một là, trình bày về quan niệm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về phát triển con người, phát triển
nguồn nhân lực; phân tích và làm rõ vai trò quyết định của việc phát triển nguồn
nhân lực đối với sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở
nước ta hiện nay. Hai là, chỉ rõ thực trạng nguồn nhân lực ở nước ta hiện nay và
phân tích một số định hướng chủ yếu trong việc phát triển nguồn nhân lực có chất
lượng đáp ứng u cầu đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Ba là,
phân tích vai trị “quốc sách hàng đầu” của việc phát triển nguồn nhân lực có chất
lượng cho cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện nay. Tác giả Đoàn Văn
Khái, Nguồn lực con người trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt
Nam, Nxb. Lý luận chính trị, Hà Nội, 2005. Đây là cơng trình nghiên cứu khá sâu
5
về vấn đề phát triển nguồn lực con người để đáp ứng q trình cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở Việt Nam. Tác giả đã khái lược về quá trình cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa trên thế giới và nêu ra nội dung, bản chất và đặc điểm của quá trình cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam. Đặc biệt tác giả đã tìm hiểu rất nhiều quan
điểm khác nhau về nguồn lực con người và nêu ra vai trị của nguồn lực con người
trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa; Tác giả cũng đã đánh giá tổng quát
về thực trạng nguồn lực con người ở Việt Nam và những vấn đề đặt ra trước yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Từ đó tác giả đã đưa ra những giải
pháp cơ bản nhằm khai thác và phát triển hiệu quả nguồn lực con người đáp ứng
u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam.
Một số tác giả tập trung nghiên cứu về kinh nghiệm phát triển nguồn nhân
lực ở các nước, từ đó rút ra bài học vận dụng cho Việt Nam. Tiêu biểu như cơng
trình của Vũ Bá Thể, Phát huy nguồn lực con người để cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa: kinh nghiệm quốc tế và lịch sử Việt Nam, Nxb. Lao động - Xã hội, Hà Nội,
2005. Tác giả đã trình bày một số vấn đề lý luận và kinh nghiệm một số nước
trong việc phát huy nguồn lực con người để phát triển kinh tế, trong đó tác giả đã
hệ thống hóa và khái quát lại một số vấn đề lý luận liên quan đến nguồn nhân lực,
phát triển nguồn nhân lực, vai trò và sự cần thiết phải phát triển nguồn nhân lực
cũng như phân loại nguồn nhân lực. Đặc biệt tác giả đã tìm hiểu kinh nghiệm phát
triển nguồn nhân lực của những nước tiên tiến như: Mỹ, Nhật Bản và một số nước
châu Á - Thái Bình Dương ở các khía cạnh như chính sách, chiến lược, mục tiêu…
Tác giả cũng làm rõ thực trạng nguồn nhân lực ở nước ta, trong đó tập trung phân
tích những ưu điểm, hạn chế và những nguyên nhân của chúng. Từ đó, tác giả đề
ra một số nhóm giải pháp để phát huy nguồn lực con người dựa trên cơ sở thực
trạng và dự báo tình hình thế giới và trong nước khi bước vào thế kỷ XXI.
Liên quan đến chủ đề phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa, tác giả Đào Quang Vinh có cơng trình: Phát triển nguồn nhân
lực cho cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp, nơng thơn, Luận án tiến sĩ,
Viện Kinh tế Việt Nam, Hà Nội, 2006. Tác giả tập trung nghiên cứu về nguồn
6
nhân lực cho cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp, nông thôn, cũng như các
yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển nguồn nhân lực cho cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa nơng nghiệp, nơng thơn. Cụ thể trong luận án tác giả đã làm rõ một số vấn đề
lý luận cơ bản về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực, một số lý thuyết về
tăng trưởng kinh tế và lý luận về cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa; thực trạng nguồn
nhân lực và phát triển nguồn nhân lực cho cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng
nghiệp, nơng thơn Việt Nam; các chính sách và giải pháp phát triển nguồn nhân
lực cho cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; mối quan hệ biện
chứng giữa thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp, nơng thôn và
phát triển nguồn nhân lực; kinh nghiệm quốc tế về phát triển nguồn nhân lực cho
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp và nơng thơn. Tuy nhiên tác giả chỉ tập
trung nghiên cứu về nguồn nhân lực cho cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng
nghiệp, nơng thơn dưới góc độ kinh tế, tập trung chủ yếu vào năng lực kinh tế của
nguồn nhân lực.
Tập trung nghiên cứu về sự gắn kết giữa đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực
trong bối cảnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam, có thể kể đến cơng trình
Các giải pháp cơ bản gắn đào tạo với sử dụng nguồn nhân lực trong thời kỳ cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam, do Nguyễn Văn Nam, Nguyễn Văn Áng (chủ
biên), Nxb. Nơng nghiệp, Hà Nội, 2007. Cơng trình là kết quả của đề tài nghiên
cứu khoa học cấp Bộ do Viện Nghiên cứu kinh tế và phát triển - Trường Đại học
Kinh tế Quốc dân thực hiện vào năm 2005. Trong đó, các tác giả đã phân tích một
số vấn đề lý luận về sự gắn kết giữa đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực trong thời
kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; chỉ ra vai trị, sự cần thiết, tiêu chí đánh
giá và những nhân tố ảnh hưởng đến sự gắn kết giữa đào tạo và sử dụng nguồn
nhân lực; trình bày kinh nghiệm của một số nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa
Kỳ, Trung Quốc trong việc gắn đào tạo với sử dụng nguồn nhân lực; đồng thời, các
tác giả cũng phân tích, đánh giá thực trạng và đưa ra một số giải pháp để gắn kết
đào tạo với sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã
hội của Việt Nam đến năm 2020.
7
Thêm vào đó, cịn phải kể đến cơng trình của Vũ Văn Phúc, Nguyễn Duy
Hùng (đồng chủ biên), Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2012. Các
tác giả đã tập hợp các bài viết của các nhà khoa học có uy tín ở trong nước về
những tư tưởng, quan điểm của Hồ Chí Minh và Đảng ta về phát triển nguồn nhân
lực; những vấn đề lý luận chung như: cách tiếp cận nghiên cứu nguồn nhân lực,
phát triển nguồn nhân lực; kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực của một số
ngành trong nước (như dầu khí, ngân hàng, du lịch…) và của một số nước, vùng
lãnh thổ trên thế giới; phân tích thực trạng, những bất cập, thách thức và đề xuất
các giải pháp… của phát triển nguồn nhân lực nói chung của nước ta hiện nay,
nguồn nhân lực chất lượng cao nói riêng trong các doanh nghiệp nhà nước; vấn đề
đào tạo theo nhu cầu của các doanh nghiệp; phát triển nguồn nhân lực đáp ứng
theo yêu cầu hiện đại hóa quan hệ lao động; chất lượng giáo dục đại học; đổi mới
cơ chế tài chính và chun mơn cho việc dạy và học ở bậc đại học; đào tạo nghề,
nhất là đào tạo nghề cho lao động nông thôn.
Ở nước ngồi, các học giả cũng có các cơng trình nghiên cứu về phát triển
nguồn nhân lực như: Asian Development Bank, Human resource policy and
economic development: selected country studies, Manila, ADB, 1990. Cơng trình
là tập hợp các bài viết của các học giả nước ngoài từ Ngân hàng phát triển châu
Á, Viện nghiên cứu phát triển của Bangladesh, Indonesia, Philippines, Thái Lan,
trường Đại học Seoul, Hàn Quốc về các vấn đề liên quan đến phát triển nguồn
nhân lực trong mối liên hệ với phát triển kinh tế như: dân số, việc làm, giáo dục đào tạo, sức khỏe, dinh dưỡng, đào tạo nghề, sử dụng nguồn nhân lực….; Bên
cạnh đó, khơng thể khơng đề cập đến cơng trình do Jim Stewart và Graham
Beaver (đồng chủ biên), Human resource development in Small Organisations Research and practice – Phát triển nguồn nhân lực trong các tổ chức quy mô nhỏ
- nghiên cứu và thực tiễn, Nxb. Routledge, British, 2004. Trong đó, cơng trình đề
cập đến 3 nội dung cơ bản bao gồm: các nghiên cứu về đặc điểm của các tổ chức
quy mô nhỏ và những gợi ý trong việc thiết kế và thực hiện nghiên cứu về phát
8
triển nguồn nhân lực; kết quả nghiên cứu về các cách tiếp cận để phát triển nguồn
nhân lực trong các tổ chức quy mô nhỏ và đề cập đến các phương pháp phát triển
nguồn nhân lực mà các tổ chức quy mô nhỏ thường áp dụng và thực hành.
* Thứ hai, những cơng trình nghiên cứu về cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa.
Về chủ đề này, có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu nổi bật
như: cơng trình của Ngơ Đình Giao (chủ biên), Suy nghĩ về cơng nghiệp hóa
hiện đại hóa ở nước ta: một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, 1996. Có thể nói, với cơng trình này, tác giả đã cung cấp
những luận cứ, những kiến giải chặt chẽ, những thông tin cũng như những đề
xuất gợi mở về vấn đề cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam. Tác giả đã
trình bày quan niệm về cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa; mục tiêu, nhiệm vụ,
bước đi, điều kiện và biện pháp của cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt
Nam. Sau đó tác giả đi sâu phân tích thực trạng và phương hướng phát triển
của quá trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa; các biện pháp phát triển công
nghệ; việc huy động, sử dụng và quản lý vốn trong q trình cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa; tập trung đề cập các biện pháp nhằm phát triển cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa trong một số ngành cụ thể như công nghiệp, nông nghiệp, xây
dựng ở nước ta.
Tiếp cận ở góc độ triết học khi nghiên cứu về cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa, tác giả Nguyễn Thế Nghĩa có cơng trình Triết học với sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1997. Trong cơng
trình này, tác giả đã phân tích giá trị thế giới quan và phương pháp luận của
triết học trong việc nhận thức và hoạch định chiến lược, chính sách và phương
pháp thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đồng thời, tác giả phân tích khá
sâu sắc vai trị của nguồn nhân lực đối với cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa;
đánh giá thực trạng nguồn nhân lực Việt Nam và đề xuất các giải pháp đào
tạo, bồi dưỡng và sử dụng nguồn nhân lực trong q trình cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa.
9
Nghiên cứu về cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa với nhiều nội dung phong phú,
đặc biệt là nghiên cứu về vai trị và sự tác động của cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
trong các lĩnh vực của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, có thể kể đến cơng trình
của Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Thế Nghĩa, Đặng Hữu Tồn (đồng chủ biên),
Cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa ở Việt Nam – Lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2002. Đây là cơng trình cơng phu với những nghiên cứu khá đa
dạng về công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nội dung của cơng trình được chia thành
sáu phần, bao gồm: những vấn đề lý luận và thực tiễn về vấn đề cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở Việt Nam và trên thế giới hiện nay; cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
với vấn đề phát triển con người, tạo nguồn nhân lực; cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
với vấn đề xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển đời
sống tinh thần; cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa với vấn đề xây dựng và phát triển
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
với sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và cơng nghệ; vai trị của
triết học đối với sự nghiệp đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam
hiện nay.
Tập trung phân tích và định hướng về con đường thực hiện cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở Việt Nam, tác giả Trần Đình Thiên đã chủ biên cơng trình Cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam - phác thảo lộ trình, Nxb. Chính trị Quốc gia,
Hà Nội, 2002. Trong đó, trên cơ sở phân tích bối cảnh tình hình trong nước và
quốc tế, những nhân tố tác động bên trong và bên ngoài đối với q trình cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơng trình đã nêu lên những quan điểm, mục tiêu,
phương hướng và lộ trình cùng với những giải pháp thực hiện cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở nước ta đến năm 2020. Các tác giả đã cố gắng đi sâu phân tích, đề
cập các vấn đề, các mối quan hệ có liên quan đến cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa để
từ đó phác thảo ra lộ trình thực hiện với những phương án, những giải pháp và các
điều kiện tiến hành cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta.
Để làm rõ hơn những vấn đề lý luận về công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt
Nam, năm 2002, tác giả Nguyễn Thanh làm chủ nhiệm đề tài nghiên cứu khoa học
10
cấp Bộ, Những quan niệm cơ bản về công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đặc điểm,
nội dung của quá trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện nay. Đây là
cơng trình nghiên cứu khá cơng phu về vấn đề cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Trong đó tác giả đã chỉ ra nhiều quan niệm khác nhau về cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa; về q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam giai đoạn 1960 - 1986
và giai đoạn 1986 đến nay. Đặc biệt tác giả đã chỉ rõ những bối cảnh, đặc điểm và
nội dung của q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện nay.
Liên quan đến chủ đề cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, khơng thể khơng kể đến
là cơng trình của Đỗ Hồi Nam (chủ biên), Một số vấn đề cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa ở Việt Nam, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2004. Đây là cơng trình ra đời
trên cơ sở kế thừa những kết quả nghiên cứu từ năm 1996 đến năm 2003 của Viện
Kinh tế học thuộc Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn quốc gia. Trong đó,
các tác giả đã tập trung luận giải những bài học kinh nghiệm và hàm ý chính sách
rút ra từ việc nghiên cứu kinh nghiệm thế giới về các mơ hình cơng nghiệp hóa,
những xu thế phát triển chủ yếu của nền kinh tế thế giới và tác động của nó đến các
nước cơng nghiệp hóa muộn; phân tích mối quan hệ giữa phát triển kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa với vấn đề cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, coi
việc hình thành đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là
khâu đột phá để đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam. Bước đầu
làm rõ cơ sở khoa học của mơ hình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa rút ngắn trên cơ
sở phát huy lợi thế so sánh do con người Việt Nam tạo ra, được thực hiện trong
môi trường hội nhập và dựa vào phát huy tối đa nội lực và chủ động hội nhập kinh
tế quốc tế dưới tác động của tồn cầu hóa kinh tế.
Cũng liên quan đến chủ đề cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, tác giả Lê Cao
Đồn có cơng trình: Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa rút ngắn những vấn đề lý luận
và kinh nghiệm thế giới, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2008. Đây là cơng trình
nghiên cứu khá cơng phu, thuộc chương trình nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước
KX02: “Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa” do Hội
đồng Lý luận Trung ương và Bộ Khoa học - Cơng nghệ chủ quản. Nhóm tác giả
11
của cơng trình này đã đề cập đến vấn đề cơ bản của kinh tế Việt Nam mang tính
phức tạp và với một nội dung có tầm bao quát lớn gồm 8 chương, chia thành 03
phần lớn. Phần thứ nhất nghiên cứu những vấn đề lý luận về công nghiệp hóa,
trong đó đề cập đến vấn đề quan trọng là vấn đề rút ngắn q trình cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa và rút ngắn q trình phát triển gồm tính quy luật, cơ sở, điều
kiện, và bước đi để thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa rút ngắn. Phần thứ hai,
tác giả đề cập đến vấn đề công nghiệp hóa và hiện đại hóa ở một số nước phát triển
trên thế giới như: mơ hình cơng nghiệp hóa và tiến trình phát triển ở Nhật Bản,
Trung Quốc và “sự thần kỳ Đông Á”. Phần thứ ba, tác giả đề cập đến vấn đề phát
triển, đổi mới và công nghiệp hóa ở Việt Nam. Điều nổi bật nhất rút ra từ cơng
trình này là làm sáng tỏ quy luật phát triển mới trong điều kiện của thời đại phát
triển hiện đại. Quy luật phát triển hiện đại của một nước đang phát triển là phát
triển rút ngắn.
Thêm vào đó, cịn có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về q trình cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa như: Nguyễn Văn Hường, Chiến lược cơng nghiệp hóa
hiện đại hóa đất nước và cách mạng cơng nghệ, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
1996; Đỗ Mười, Về cơng nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, Nxb. Chính trị Quốc
gia, Hà Nội, 1997; Cơng nghiệp hóa Việt Nam trong thời đại châu Á - Thái Bình
Dương của Trần Văn Thọ, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, 1997; Lê Cao Đoàn,
Triết lý phát triển quan hệ công nghiệp - nông nghiệp thành thị - nông thôn trong
q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà
Nội, 2001; Vũ Hy Chương (chủ biên), Vấn đề tạo nguồn lực tiến hành cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2002; Con đường cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Việt Nam của Ban Tư tưởng văn hóa
Trung ương, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002; Những quan niệm khác nhau
về cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và đặc điểm, nội dung cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam của Nguyễn Thanh, Nguyễn Văn Hà, Vũ Anh Tuấn, Nxb. Thống
kê, chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh, 2004; Đỗ Hồi Nam (chủ biên), Mơ hình
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa: Con đường và
12
bước đi, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2010; Phạm Ngọc Dũng, Cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp từ lý luận đến thực tiễn ở Việt Nam hiện nay, Nxb.
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011; Nguyễn Đắc Hưng, Cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ tư và vấn đề đặt ra với giáo dục Việt Nam, Nxb. Quân đội Nhân
dân, 2017. Các cơng trình nói trên tiếp cận dưới góc độ triết học, các tác giả đã làm
khá rõ những đặc điểm cơ bản của q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt
Nam; mục tiêu, nội dung, con đường và phương pháp thực hiện cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đã được các tác giả phân tích khá kỹ. Tuy nhiên các cơng
trình trên chưa đề cập đến đặc điểm cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở từng
vùng nói chung và ở tỉnh Phú Yên nói riêng.
* Thứ ba, những cơng trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực
trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở cấp vùng hoặc các địa
phương cụ thể.
Liên quan đến chủ đề này, đã có khá nhiều tổ chức, cá nhân tiến hành
nghiên cứu với rất nhiều cơng trình khoa học đã được công bố. Điểm
chung của các công trình nghiên cứu là đều đi sâu phân tích đặc điểm cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa trên địa bàn vùng hoặc các địa phương; làm rõ thực
trạng và nguyên nhân phát triển nguồn nhân lực ở các vùng, địa phương; trên
cơ sở đó đề xuất các giải pháp phát triển nguồn nhân lực phục vụ cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa ở các địa bàn trên. Cụ thể như:
Cơng trình của Trương Thị Minh Sâm, Nguyễn Thế Nghĩa, Phương Ngọc
Thạch, Những luận cứ khoa học của việc phát triển nguồn nhân lực cơng
nghiệp cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội,
2003. Đây là công trình nghiên cứu khá cơng phu từ đề tài nghiên cứu khoa
học cấp Nhà nước, trong đó các tác giả nghiên cứu đã chỉ ra khung lý thuyết
về phát triển nguồn nhân lực cho vùng kinh tế trọng điểm trong q trình cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa; làm rõ thực trạng, tình hình sử dụng, quản lý và phát
triển nguồn nhân lực ở vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; dự báo quan hệ
cung cầu về nhân lực và định hướng phát triển nguồn nhân lực công nghiệp
13
của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Từ đó đề xuất một số giải pháp thiết
thực để phát triển nguồn nhân lực cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Cơng trình của Bùi Thị Thanh, Phát triển nguồn nhân lực vùng đồng
bằng sông Cửu Long đến năm 2020, Luận án tiến sĩ kinh tế, Đại học Kinh tế
Thành phố Hồ Chí Minh, 2005. Nội dung nghiên cứu của luận án chủ yếu
được tập trung vào các vấn đề: giáo dục - đào tạo, dân số, chăm sóc sức khỏe,
cải thiện điều kiện sống, giải quyết việc làm, thu hút, quản lý, sử dụng và đãi
ngộ nguồn nhân lực. Trong đó, giáo dục - đào tạo được xác định là yếu tố
tham gia trực tiếp và đóng vai trị quyết định trong chiến lược phát triển nguồn
nhân lực. Do vậy, luận án đặt trọng tâm nghiên cứu vào khía cạnh giáo dục đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
vùng đồng bằng sơng Cửu Long đến năm 2020.
Cơng trình của Lê Văn Thanh, Phát triển nguồn nhân lực cho sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Tây Nguyên, Luận án tiến sĩ triết học, Viện
Khoa học Xã hội vùng Nam bộ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2007. Cơng trình đã
làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực cho sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam và vùng Tây Ngun; phân
tích thực trạng nguồn nhân lực ở vùng Tây Nguyên trong những năm qua để
trên cơ sở đó đánh giá những kết quả đạt được, tìm ra những vấn đề cịn tồn
tại và làm rõ nguyên nhân dẫn đến những khiếm khuyết trong phát triển nguồn
nhân lực ở địa bàn chiến lược này. Từ đó tác giả xác định quan điểm và đề
xuất một số giải pháp mang tính định hướng cho việc phát triển nguồn nhân
lực vùng Tây Nguyên trong q trình tiếp tục đẩy mạnh q trình cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa ở Tây Ngun.
Cơng trình của Dương Anh Hồng, Phát triển nguồn nhân lực phục vụ
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Đà Nẵng, Luận án tiến sĩ triết học, Viện Phát triển
Bền vững Vùng Nam Bộ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2008. Tác giả đã phân tích và
làm rõ lý luận phát triển nguồn nhân lực và những đặc điểm quan trọng của q
trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Đà Nẵng; phân tích và đánh giá thực trạng
14
phát triển nguồn nhân lực ở Đà Nẵng, bao gồm cả những thành tựu và yếu kém,
đồng thời vạch ra những nguyên nhân của chúng. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất
một số giải pháp mang tính định hướng để góp phần thúc đẩy sự phát triển nguồn
nhân lực phục vụ cho q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế
ở Đà Nẵng đến năm 2020.
Cơng trình của Lê Quang Hùng, Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ở
vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, Luận án tiến sĩ kinh tế, Viện Chiến lược phát
triển, Hà Nội, 2012. Đây là cơng trình nghiên cứu khá cơng phu, trong đó tác giả
đã làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn chủ yếu về nguồn nhân lực và phát
triển nhân lực chất lượng cao, trên cơ sở tổng quan có chọn lọc một số quan điểm
cơ bản của các nhà kinh tế học trên thế giới, một số tổ chức quốc tế và một số học
giả của Việt Nam, kết hợp đúc rút thực tiễn tác giả đã đề xuất quan niệm về nhân
lực chất lượng cao. Từ cơ sở lý luận, tác giả đề xuất bộ tiêu chí xác định và đánh
giá nhân lực chất lượng cao để vận dụng vào điều kiện Việt Nam và phát triển
nhân lực chất lượng cao ở vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Luận án cũng đã
trình bày tổng quan thực trạng phát triển nhân lực chất lượng cao ở vùng kinh tế
trọng điểm miền Trung thời kỳ 2005 - 2009 với những đặc trưng cơ bản là chất
lượng nhân lực thấp, tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ và thách thức đối
với phát triển nhân lực chất lượng cao trong những năm tới của vùng cũng như chỉ
rõ nguyên nhân chủ yếu của nhân lực chất lượng thấp ở vùng kinh tế trọng điểm
miền Trung. Xuất phát từ các đánh giá về chất lượng nguồn nhân lực ở vùng kinh
tế trọng điểm miền Trung, luận án đã đề xuất những định hướng, quan điểm cơ
bản, các giải pháp chủ yếu để phát triển nhân lực chất lượng cao ở vùng kinh tế
trọng điểm miền Trung đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030 nhằm khai thác tối đa
các tiềm năng, lợi thế so sánh của vùng. Các giải pháp này có giá trị tham khảo tốt
trong xây dựng, hoạch định và triển khai các chính sách phát triển nhân lực chất
lượng cao nói chung và của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung nói riêng.
Cơng trình của Nguyễn Long Giao, Phát triển nguồn nhân lực ở Thành phố
Hồ Chí Minh trong quá trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, Luận án tiến sĩ triết
15
học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Thành phố Hồ Chí Minh, 2013. Tác
giả đã trình bày, luận giải lý luận chung về phát triển nguồn nhân lực; nêu một số
đặc điểm cơ bản của quá trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở thành phố Hồ Chí
Minh. Tác giả cũng phân tích, đánh giá khá sâu sắc về thực trạng phát triển nguồn
nhân lực ở thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời vạch ra những nguyên nhân của
chúng. Từ đó, tác giả đề ra phương hướng và giải pháp nhằm góp phần phát triển
nguồn nhân lực ở thành phố Hồ Chí Minh trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa trong thời gian tới.
Cơng trình của Nguyễn Thị Kim Nguyên, Nguồn nhân lực phục vụ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp, nơng thơn vùng đồng bằng sơng Hồng,
Luận án tiến sĩ kinh tế chính trị, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí
Minh, Hà Nội, 2015. Tác giả đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về nguồn nhân
lực, nguồn nhân lực phục vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn
và tổng kết kinh nghiệm thực tiễn một số nước trên thế giới và một số vùng trong
cả nước về phát triển nguồn nhân lực phục vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng
nghiệp nơng thơn. Tác giả cũng đánh giá thực trạng nguồn nhân lực phục vụ cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp nơng thơn vùng đồng bằng sơng Hồng và từ
đó chỉ ra những mặt tích cực và hạn chế, những vấn đề đặt ra cần phải giải quyết
đối với nguồn nhân lực phục vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp nơng
thơn vùng đồng bằng sơng Hồng. Từ đó đề xuất những quan điểm và giải pháp
phát triển nguồn nhân lực phục vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nơng nghiệp
nơng thơn vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2020 và những năm tiếp theo.
Riêng đối với đề tài phát triển nguồn nhân lực ở tỉnh Phú n, phải kể đến
cơng trình của tác giả Lưu Thị Xuân, Đảng bộ tỉnh Phú Yên lãnh đạo phát triển
nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa giai đoạn 1989 2010, Luận văn thạc sĩ, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Thành phố Hồ Chí
Minh, 2012. Vì là cơng trình nghiên cứu chun ngành lịch sử Đảng Cộng sản Việt
Nam nên tác giả chỉ chủ yếu tập trung làm rõ quá trình lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh
Phú Yên để phát triển nguồn nhân lực nhằm phục vụ cho q trình cơng nghiệp
16
hóa, hiện đại hóa giai đoạn 1989 - 2010. Trên cơ sở những thành tựu và hạn chế, từ
đó rút ra kinh nghiệm và đề ra các giải pháp để tiếp tục phát huy vai trò lãnh đạo
của Đảng bộ tỉnh Phú Yên trong việc phát triển nguồn nhân lực.
Ngoài ra, năm 2010, Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Yên đã phê duyệt Quy hoạch
phát triển nguồn nhân lực tỉnh Phú Yên thời kỳ 2011 - 2020, trong đó đã đánh giá
khái quát về thực trạng nguồn nhân lực ở tỉnh Phú Yên đến năm 2010 và đưa ra
các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ và giải pháp để phát triển nguồn nhân lực của tỉnh
giai đoạn 2011 - 2020. Có thể nói, lần đầu tiên vấn đề nguồn nhân lực của tỉnh
được Ủy ban Nhân dân tỉnh nghiên cứu một cách tương đối cụ thể, đã chỉ ra những
đặc điểm phát triển kinh tế - xã hội và nhân lực của tỉnh, đồng thời đề ra phương
hướng và giải pháp phát triển nhân lực của tỉnh giai đoạn 2011 - 2020. Tuy nhiên
những phương hướng và giải pháp phát triển nguồn nhân lực trong bản quy hoạch
cịn mang tính khái quát, chung chung, chưa có những giải pháp đột phá nhằm đẩy
mạnh phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao cho
tỉnh Phú Yên.
Năm 2016, Tỉnh ủy Phú Yên đã ban hành “Chương trình hành động của Tỉnh
ủy về tăng cường đầu tư phát triển nguồn nhân lực, đào tạo và thu hút nhân lực
trình độ cao, gắn đào tạo với sử dụng”, trong đó Tỉnh ủy Phú Yên đã tổng kết một
cách khái quát về tình hình phát triển nguồn nhân lực của tỉnh, bao gồm những kết
quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân trong quá trình phát triển nguồn nhân
lực của tỉnh từ năm 2010 đến 2015. Đồng thời đề ra các mục tiêu, chỉ tiêu và các
nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để phát triển nguồn nhân lực tỉnh Phú Yên đến năm
2020. Trong chương trình cũng nêu ra cách thức tổ chức thực hiện chương trình
phát triển nguồn nhân lực của tỉnh Phú Yên đến năm 2020. Mặc dù chương trình
đã chỉ ra bức tranh tổng quát về phát triển nguồn nhân lực của tỉnh Phú Yên giai
đoạn hiện nay. Tuy nhiên, tất cả những đánh giá và giải pháp cịn sơ lược, chung
chung mà chưa có sự phân tích sâu sắc và chỉ ra được những giải pháp có tính chất
đột phá, sáng tạo nhằm tạo “cú huých” cho sự phát triển nguồn nhân lực ở tỉnh Phú
Yên trong những năm sắp đến.
17
Ngồi ra, cịn một số cơng trình, bài báo cũng đề cập sơ lược về vấn đề phát
triển nguồn nhân lực ở tỉnh Phú Yên như: Nguyễn Tường Thuật, Phú n từ nơng
nghiệp đi lên cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb. Nơng nghiệp, Thành phố Hồ Chí
Minh, 1997; Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Yên, Địa chí Phú Yên, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2003; Tạp chí Quản lý Nhà nước, Phú Yên khai thác tiềm năng đẩy
mạnh phát triển kinh tế - xã hội, số 11, tr.33 - 37, 2005; Công ty Cổ phần Thông tin
Kinh tế Đối ngoại, Phú Yên - thế và lực mới trong thế kỷ XXI, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2006; Lê Kim Anh, Phú Yên gắn phát triển kinh tế với giải quyết tốt
các vấn đề xã hội, Tạp chí Lao động xã hội, số 301, 2006, tr.29 - 30; Kỷ yếu hội
thảo khoa học, Nguồn lực nào cho tăng trưởng kinh tế Phú Yên, Học viện Ngân
hàng - Phân viện Phú Yên, 2014… Hoặc một số tác giả cũng có các cơng trình
nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực ở tỉnh Phú Yên nhưng chỉ là nghiên cứu về
phát triển nguồn nhân lực ở một lĩnh vực, một địa bàn cụ thể tại tỉnh Phú Yên như:
Trần Minh Tân, Đào tạo nguồn nhân lực tại chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã
hội tỉnh Phú Yên, Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng, 2012;
Nguyễn Thị Hồng Minh, Phát triển nguồn nhân lực cho Sở Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn tỉnh Phú Yên, Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, Đại học Nha
Trang, 2012; Đặng Thành Thọ, Khảo sát thực trạng nguồn nhân lực dược trên địa
bàn tỉnh Phú Yên, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành tổ chức quản lý dược, Đại học
Dược, Hà Nội, 2013; Trịnh Thị Ngọc Thủy, Giải pháp phát triển nguồn nhân lực
cho các khu công nghiệp tỉnh Phú Yên, Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế, Đại học
Kinh tế Huế, 2013; Trương Thị Bích, Nguồn lực con người với vấn đề phát huy
nguồn nhân lực khoa học - cơng nghệ trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
ở tỉnh Phú Yên, Luận văn thạc sĩ triết học, Đại học Đà Nẵng, 2015… Tất cả những
cơng trình nêu trên đều chủ yếu nghiên cứu về thực trạng phát triển nguồn nhân lực
và đề ra giải pháp phát triển nguồn nhân lực ở một lĩnh vực cụ thể hay ở một cơ
quan, đơn vị cụ thể nào đó như phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực dược, khoa
học - công nghệ hay phát triển nguồn nhân lực cho Sở Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn, cho các khu công nghiệp ở tỉnh Phú Yên...
18
Các cơng trình nêu trên đều có đề cập và phân tích về vấn đề phát triển nguồn
nhân lực ở tỉnh Phú Yên, những thành tựu đạt được, những hạn chế còn tồn tại trong
phát triển nguồn nhân lực, đề xuất một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực ở tỉnh
Phú n. Tuy nhiên các cơng trình đó chỉ đề cập đến một cách sơ lược, mà chưa
phân tích sâu về vấn đề nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực ở tỉnh Phú Yên
dưới góc độ triết học; đồng thời cũng chưa chỉ ra được những điều kiện ảnh hưởng
đến quá trình phát triển nguồn nhân lực và cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú
n; đặc điểm của quá trình phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên cũng như chưa đánh giá về thực trạng và đề ra mục
tiêu, giải pháp phát triển nguồn nhân lực một cách có hệ thống và cụ thể, nhằm phát
triển nguồn nhân lực của tỉnh Phú Yên đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa. Trên cơ sở kế thừa thành quả của các học giả đi trước, luận án cố gắng đi sâu
vào nghiên cứu về vấn đề phát triển nguồn nhân lực tại tỉnh Phú Yên nhằm đáp ứng
u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa mang tính chuyên biệt và hệ thống hơn.
3. Mụ đí
và
ệm vụ của luận án
3.1. Mục đích của luận án: Luận án tập trung nghiên cứu, làm rõ một số vấn
đề lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên. Trên cơ sở đó, luận án đề xuất một số phương
hướng và giải pháp, nhằm đẩy mạnh việc phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu
cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú n hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ của luận án: Để đạt được mục đích nêu trên, luận án thực
hiện những nhiệm vụ cơ bản như sau:
Thứ nhất, phân tích, làm rõ lý luận chung về nguồn nhân lực và phát triển nguồn
nhân lực đáp ứng u cầu của cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay.
Thứ hai, trình bày và phân tích thực trạng phát triển nguồn nhân lực đáp ứng
u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên hiện nay.
Thứ ba, đề xuất, luận giải một số phương hướng và giải pháp để phát triển
nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên
hiện nay.
19
ơ ở lý luậ và p
4.
ơ
p áp
ê
ứu của luận án
4.1. Cơ sở lý luận của luận án: Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nêu trên,
luận án tiếp cận trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin; tư tưởng Hồ Chí
Minh; quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, cùng những giá trị lý
luận chung của thế giới khi nghiên cứu về nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân
lực, cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và vai trị của phát triển nguồn nhân lực trong
sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.
4.2. Phương pháp nghiên cứu của luận án: Thực hiện luận án, tác giả căn
cứ vào những quan điểm, nguyên tắc, phương pháp luận mácxít như: quan điểm
khách quan, quan điểm tồn diện, quan điểm phát triển, quan điểm lịch sử cụ thể…
Đồng thời tác giả còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương
pháp phân tích và tổng hợp, so sánh và đối chiếu, lịch sử và lôgich, thống kê xã hội
học… Luận án tiếp cận dưới góc độ triết học xã hội, triết học con người và căn cứ
vào hoàn cảnh thực tiễn của tỉnh Phú Yên để thực hiện nghiên cứu.
5. Đ
t ợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
Đối tượng nghiên cứu: Luận án nghiên cứu về vấn đề phát triển nguồn nhân
lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên.
Phạm vi nghiên cứu: Luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu về phát triển
nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên giai
đoạn từ năm 2005 đến nay.
6. Cái m i của luận án
Thứ nhất, luận án đã phân tích, đánh giá và chỉ ra được thực trạng phát triển
nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên
hiện nay.
Thứ hai, luận án đã đề xuất được một số phương hướng và giải pháp chủ yếu,
có tính khả thi nhằm phát triển nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở tỉnh Phú Yên trong giai đoạn hiện nay.
7. Ý
ĩ
và ý
ĩ t ực tiễn của luận án
7.1. Ý nghĩa khoa học: Luận án góp phần trình bày một cách có hệ thống và
sâu sắc hơn những vấn đề lý luận chung về nguồn nhân lực; phát triển nguồn nhân
