Bài giảng Một số yếu tố kỹ thuật ảnh hưởng đến chất lượng chẩn đoán trong chụp CT ổ bụng có tiêm thuốc cản quang - CN. Phạm Văn Điệp

9/6/2019

MỘT
Ộ SỐ
Ố YẾU
Ế TỐ
Ố KỸ
Ỹ THUẬT
Ậ ẢNH
Ả
HƯỞNG
Ở
ĐẾN
Ế
CHẤT LƯỢNG CHẨN ĐOÁN TRONG CHỤP CT
Ổ BỤNG CÓ TIÊM THUỐC CẢN QUANG

CN: Phạm Văn Điệp
CN: Nguyễn Quang Trung
Khoa Chẩn đốn hình ảnh-BV Đại học Y Hà Nội

TỔNG QUAN
• Chụp CLVT ổ bụng có tiêm thuốc cản quang là phương
pháp có giá trị chẩn
ẩ đốn cao trong bệnh lý ổ bụng.
• Giá trị chẩn đoán sau thăm khám phụ thuộc rất nhiều vào
chất lượng hình ảnh thu được sau chụp
• u cầu đặt ra khơng chỉ chất lượng hình ảnh tối ưu mà
phải đảm bảo được liều chiếu cũng như liều thuốc sử
dụng thấp nhất.

1


9/6/2019

THUỐC CẢN QUANG

 Mục đích chụp CT có tiêm thuốc (CECT) là phát hiện ra bệnh lý
bằng
ằ cách tăng cường độ tương phản
ả giữa mô tổn
ổ thương và các
mô lành xung quanh.
 Đôi khi, một tổn thương sẽ tăng tỉ trọng so với các mơ bình thường
và trong một số trường hợp tổn thương sẽ là giảm tỷ trọng đối với
các mơ xung quanh trong các thì thăm khám
 Vì vậy điều quan trọng là phải biết là thăm khám được thực hiện
trong giai đoạn nào tùy thuộc vào bệnh lý mà lâm sàng hướng tới.

CÁC THÌ CỦA CHỤP CLVT
CĨ TIÊM THUỐC CQ

2
hinhanhykhoa.com


9/6/2019

TRƯỚC TIÊM

Mục tiêu đánh giá:
•
•
•
•

Vơi hóa, sỏi ở gan, tụy, thận
Mỡ trong một số u gan
Mỡ trong u tuyến (adrenoma)
Các thâm nhiễm mỡ trong một
số tổn thương ống tiêu hóa

/>
TRƯỚC TIÊM

3


9/6/2019

ĐỘNG MẠCH SỚM

Thời điểm chụp:
ụp
• Sau tiêm thuốc 15-20s or ngay sau
khi làm bolustracking

Mục tiêu đánh giá:
• Tổn thương mạch máu: bóc tách,
chảy máu do tổn thương mạch máu

• U tụy nội tiết (insulinoma)

/>
ĐỘNG MẠCH SỚM

4


9/6/2019

ĐỘNG MẠCH MUỘN
Thời điểm chụp:
• Sau tiêm thuốc 35-40s hoặc 20s sau
khi làm bolustracking
g

Mục tiêu đánh giá:
• Các tổn thương ở gan: HCC-FNHAdenoma
• Tụy: Adenocarcinoma, insulinoma
• Thiếu máu ruột

/>
ĐỘNG MẠCH MUỘN

5


9/6/2019

TĨNH MẠCH CỬA

Thời điểm chụp:
• Sau tiêm thuốc 70-80s hoặc 50-60s
sau khi làm bolustracking

Mục tiêu đánh giá:
• Tăng quang ở nhu mơ gan
• Các tổn thương gan ít mạch như nang
gan, abcess gan

/>
TĨNH MẠCH CỬA

6


9/6/2019

THÌ THẬN

Thời điểm chụp:
• Sau tiêm thuốc 100s hoặc 80s sau khi
làm bolustracking

Mục tiêu đánh giá:
• Tăng quang tồn bộ nhu mơ thận, tủy
thận
• Phát hiện ung thư tế bào thận

/>

THÌ THẬN

7


9/6/2019

THÌ MUỘN

Thời điểm chụp:
• Sau tiêm thuốc
ố 6 phút

Mục tiêu đánh giá:
• Tăng quang tổn thương xơ hóa, thận và
đường tiết niệu vẫn tăng quang
• Phát hiện ung thư đường mật
• Ung thư tế bào chuyển tiếp ở thận

/>
THÌ MUỘN

8


9/6/2019

THỜI 
ĐIỂM 
CHỤP

TỐC ĐỘ
TIÊM

CÁC
YẾU TỐ
ẢNH
HƯỞNG

TỔNG
LIÊU
THUỐC
CQ

YẾU TỐ
KHÁC

LIỀU THUỐC
- Trong các Protocol nước ngoài liều chuẩn được tính theo cân nặng
của bệnh nhân (1.5-2ml/kg cân nặng):
Weight < 75kg : 100cc
Weight 75-90kg: 120cc
Weight > 90kg : 150cc
- Một số
ố Protocol người ta luôn cho liều
ề tối
ố đa: 150cc áp dụng cho các
trường hợp thăm khám tìm ung thư tụy hay tìm di căn gan.

/>

9


9/6/2019

ĐỘ THANH THẢI CREATININ

/>
TỐC ĐỘ TIÊM
• Khuyến cáo tốc độ tiêm 5ml/s sử dụng kim luồn G18
khi đánh
đá h giá
iá động
độ học
h của
ủ các
á tổ
tổn thương
th
• Các trường hợp chỉ cần đánh giá tĩnh mạch cửa thì
khơng cần hoặc khi điều kiện khơng cho phép (máy
tiêm, đường truyền…)

10
hinhanhykhoa.com


9/6/2019

TỐC ĐỘ TIÊM

Ung thư gan đa ổ trên nền xơ
gan. Sử dụng tiêm với 2 tốc độ
khác nhau 2.5ml/s và 5ml/s

TỐC ĐỘ TIÊM
Food and Drug Administration (FDA)-approved devices for
power/pressure injection as below:
 Injection rates for 24G catheters up to 2 ml/s
 Injection rates for 22G catheters up to 4 ml/s
 Injection rates for 20G catheter up to 5 ml/s
 Injection rates for 18G catheter up to 7 ml/s

/>
11


9/6/2019

THỜI ĐIỂM CHỤP

 Thời điểm chụp rất quan trọng để chụp được đúng thì có sự khác biệt
giữa tổn thương và mô lành về sự tương phản thuốc cản quang Iod
- Protocol chúng ta lựa chọn thăm khám phụ thuộc rất nhiều vào chẩn
đoán lâm sàng.
- Thế hệ máy CT
- Cung lượng tim và thể trạng của bệnh nhân

CT GAN MẬT

Các thì chụp CT gan:
 Plain CT (khơng cản quang)
 Thì động mạch (35 sec)
 Thì tĩnh mạch cửa (70 sec)
 Thì muộn (3 - 4 phút)

12
hinhanhykhoa.com


9/6/2019

GAN MẬT

GAN MẬT

13


9/6/2019

/>
TỤY

14
hinhanhykhoa.com


9/6/2019

TỤY

a: pre- contrast

b: 35s

c: 55s

d: 80s

TỤY

a: pre- contrast

b: 35s

c: 80s

15


9/6/2019

TIẾT NIỆU

TIẾT NIỆU

Chấn thương thận có thốt thuốc thị muộn

16

hinhanhykhoa.com


9/6/2019

CHẤN THƯƠNG

Chấn thương lách chụp thì ĐM-TM

XUẤT HUYẾT

ổ chảy máu ở đường tiêu hóa

17


9/6/2019

MẠCH MÁU

BN bị lóc tách động mạch mạc treo tràng trên

YẾU TỐ KHÁC
 Do máy, trang thiết bị tùy vào từng cơ sở y tế.
 Các yếu tố về tuổi, cân nặng, bệnh lý về tim mạch, mạch
máu,...
 Không đặt được kim luồn theo yêu cầu.
 Kinh nghiệm của BS và kỹ thuật viên ....

18

hinhanhykhoa.com


9/6/2019

YẾU TỐ KHÁC
Thời gian trễ của thì sau tiêm thuốc phải được xác định bằng
cách xem xét ba yếu
ế tố:
ố
1. Thời gian tiêm thuốc tương phản.
2. Thời gian đến của thuốc tương phản.
3. Thời gian quét (phụ thuộc vào từng loại máy CT).

KẾT LUẬN
 Chụp cắt lớp vi tính có tiêm thuốc là phương pháp chẩn đoán
g lại nhiều g
giá trị, đặc biệt trong
g các bệnh lýý cấp
p cứu.
mang
 Để có kết quả chẩn đốn tốt thì chất lượng hình ảnh sau khi
chụp là rất quan trọng.
 Trang thiết bị và kinh nghiệm của kỹ thuật viên là rất quan trọng.
 Sự phối hợp giữa bác sỹ và kỹ thuật viên
 Việc lựa chọn protocol phù hợp với từng bệnh cảnh và chẩn
đoán lâm sàng cũng phải được chú ý

19

9/6/2019

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• j ti
injection-and-protocols.html
d
t
l ht l
• />• Split-Bolus MDCT Urography with Synchronous Nephrographic and
Excretory Phase Enhancement
• How Much Dose Can Be Saved in Three-Phase CT Urography?
• />p

20
hinhanhykhoa.com


9/6/2019

XIN CẢM ƠN !

21