Tóm tắt luận án Tiến sĩ Chính trị học: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUN TRUYỀN

NGƠ XN DƢƠNG

VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH
TRONG CƠNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC
CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY

TĨM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

Hà Nội – 2019


Cơng trình đƣợc hồn thành tại
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS,TS. Lƣu Văn An Lƣu Văn An
2. PGS,TS. Mai Đức NgọcMai Đức Ngọc

PHẢN BIỆN 1:
PHẢN BIỆN 2:
PHẢN BIỆN 3:
LUẬN ÁN ĐƢỢC BẢO VỆ TRƢỚC HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CẤP HỌC VIỆN TẠI HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUN TRUYỀN
Vào hồi….giờ…….ngày……tháng……năm 2019

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia, Hà Nội
- Thư viện Học viện Báo chí và Tuyên truyền


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng của Đảng, là tài sản tinh thần to
lớn của dân tộc ta, soi đường cho cuộc đấu tranh của nhân dân ta giành thắng lợi. Đẩy
mạnh việc học tập, vận dụng và làm theo tư tưởng của Người là một việc làm vô cùng
quan trọng và ý nghĩa đối với cách mạng Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Chủ nghĩa yêu nước là sợi chỉ đỏ xuyên suốt chiều dài lịch sử, là sản phẩm tinh
thần cao quý, giữ vị trí chuẩn mực cao nhất của đạo lý và đứng đầu trong bậc thang
giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc Việt Nam. Chủ nghĩa yêu nước là động lực nội
sinh to lớn của cộng đồng dân tộc Việt Nam, tạo nên sức mạnh vô địch trong các
cuộc kháng chiến chống ngoại xâm và trong sự nghiệp dựng xây đất nước.
Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực
lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết
định sự thành bại của cách mạng Việt Nam. Chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên
là một việc làm rất quan trọng và cần thiết để bảo đảm cho sự ổn định và phát triển
bền vững của đất nước.
Hiện nay, chúng ta đang ra sức phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam hịa
bình, giàu mạnh, độc lập, dân chủ và đi lên chủ nghĩa xã hội. Đây là sự nghiệp vĩ đại,
hết sức vẻ vang nhưng đầy khó khăn gian khổ, phức tạp và chưa có tiền lệ. Để hồn
thành sự nghiệp này, một trong những động lực quan trọng hàng đầu là đẩy mạnh học
tập, làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh và khơi dậy, phát huy cao độ chủ nghĩa yêu nước

trong Đảng, trong các tầng lớp nhân dân đặc biệt là thế hệ trẻ - những người kế tục,
tiếp tục giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội đi đến
thắng lợi cuối cùng.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước
cho thanh niên là một bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng ta. Trong
những năm qua, công tác này đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ: các cấp ủy
đảng đã lãnh đạo hệ thống chính trị, tồn xã hội thực hiện tốt hơn công tác giáo dục


2

chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ; chất lượng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ
giáo dục khơng ngừng được nâng cao; chương trình, nội dung, phương thức giáo dục
luôn được đổi mới; điều kiện vật chất phục vụ công tác giáo dục được quan tâm đầu
tư, cải tiến; v.v.. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đó, cơng tác giáo dục chủ
nghĩa u nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn cịn tồn
tại những hạn chế về nhận thức, chất lượng đội ngũ trực tiếp làm nhiệm vụ giáo dục
còn yếu và thiếu, nội dung và phương thức giáo dục còn nhiều bất cập; một bộ phận
thanh niên cịn có những biểu hiện suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; …
Những hạn chế, khuyết điểm trên do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên
nhân rất cơ bản là thiếu sự nghiên cứu một cách sâu sắc toàn diện những giá trị của tư
tưởng Hồ Chí Minh để từ đó vận dụng phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.
Từ thực tế cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam trên cơ
sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh hiện nay và tầm quan trọng của công tác này đối với
sự phát triển của đất nước, nghiên cứu sinh chọn chủ đề Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay làm đề
tài luận án tiến sĩ Chính trị học, chun ngành Cơng tác tư tưởng.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận, phân tích, đánh giá thực trạng, luận án đề

xuất các quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong
cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Chỉ ra những vấn đề đã và chưa được nghiên cứu, những vấn đề luận án cần tiếp
tục nghiên cứu.
- Làm rõ một số khái niệm công cụ, nội dung và phương thức, và sự cần thiết
phải vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho
thanh niên.
- Phân tích những yếu tố tác động cơ bản; làm rõ thành tựu, hạn chế trong việc
triển khai nội dung, phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ
sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh và nguyên nhân; những vấn đề đặt ra.


3

- Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho
thanh niên Việt Nam hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung khoa học:
+ Vận dụng chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh và tư tưởng Hồ Chí Minh về
giáo dục thanh niên vào việc xác định nội dung và phương thức giáo dục chủ nghĩa
yêu nước cho thanh niên.
- Về đối tượng: tập trung khảo sát đối tượng thanh niên nông thôn, thanh niên
công nhân và thanh niên học sinh, sinh viên.
- Về không gian: Luận án khảo sát việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong
cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam ở 09 tỉnh, thành phố:

Bắc Ninh; Hà Nội; Nam Định; Nghệ An; Nha Trang; Đắc Lắck; Bà Rịa - Vũng Tàu;
Đồng Tháp; Sóc Trăng.
- Về thời gian: Từ năm 2008 đến nay.
4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận: Các nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thanh niên và công
tác giáo dục thanh niên.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp luận: Phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử.
- Phương pháp nghiên cứu: diễn dịch và quy nạp; phân tích và tổng hợp; lịch
sử và lơ-gích; so sánh; thống kê; điều tra xã hội học; v.v..
5. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án
- Đưa ra định nghĩa mới về vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác
giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay.
- Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh.


4

- Chỉ ra được những mâu thuẫn của thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay.
- Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam trong thời
gian tới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1. Ý nghĩa lý luận
- Làm cơ sở lý luận cho công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
Việt Nam trong thời gian tới.

- Góp phần khẳng định vai trị nền tảng của tư tưởng Hồ Chí Minh trong đời
sống tinh thần xã hội.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Góp phần tăng cường cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
và cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa.
- Dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy tư tưởng Hồ Chí
Minh và cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên.
7. Cấu trúc của luận án
Ngồi phần mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu, kết luận, tài liệu tham
khảo và phụ lục, luận án gồm 3 chương, 8 tiết.
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
I. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến cơ sở lý luận của việc vận dụng
tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh
niên Việt Nam hiện nay
I.1. Các cơng trình nghiên cứu về cơng tác tư tưởng
Công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Liên-Xô của X.I. Xuronitrenco; Những
nguyên lý tuyên truyền cộng sản chủ nghĩa của V.Gh.Baikôva, M.Ph.Nhênasép và
V.Ph.Pravôtôrốp; Về giáo dục cộng sản chủ nghĩa của M.I.Kalinin; Giáo dục và quản
lý - Sự phối hợp công tác tư tưởng của I.Đ.Tơrốtchencô; Công tác tuyên truyền tư


5

tưởng trong thời kỳ mới (Giáo trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ tuyên truyền) của Cục
Cán bộ, Ban Tuyên huấn Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc; “Đổi mới cơng
tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở của trong giai đoạn
hiện nay” của Vũ Ngọc Am; Giá trị bền vững và sức sống của chủ nghĩa Mác –
Lênin và chủ nghĩa xã hội khoa học của Hồng Chí Bảo; Hồ Chí Minh với công tác
tư tưởng của Hồng Vinh và Đào Duy Quát; Nguyên lý công tác tư tưởng của Lương

Khắc Hiếu; Lý luận và phương pháp nghiên cứu, giáo dục lý luận chính trị của Phạm
Huy Kỳ; Một số vấn đề về công tác lý luận, tư tưởng và tổ chức của Đảng trong thời
kỳ đổi mới của Tô Huy Rứa; Hiệu quả cơng tác giáo dục chính trị - tư tưởng trong
học viên các học viện quân sự ở nước ta hiện nay của Lương Ngọc Vĩnh
I.2. Các cơng trình nghiên cứu về chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa yêu nước
Hồ Chí Minh và tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên
Có các cuốn Chủ nghĩa yêu nước trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa của Lương Gia Ban; Luận án Tiến sĩ Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh của
Nguyễn Mạnh Tường; Trong dịng chủ lưu của văn học Việt Nam: tư tưởng yêu nước
của Trần Văn Giàu; Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh của Trần
Xuân Trường; Đề tài khoa học Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh trong thời kỳ mở
cửa, hội nhập quốc tế do Bùi Đình Phong làm chủ nhiệm; Bàn về thanh niên của
C.Mác; Giáo dục con người chân chính như thế nào của V.A.Xukhơmlinxk; Tu
dưỡng đạo đức tư tưởng của La Quốc Kiệt; Luận án tiến sĩ Vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh về giáo dục - đào tạo thanh niên ở nước ta hiện nay của Đồn Nam Đàn;
Phương pháp Hồ Chí Minh của Hồng Chí Bảo; Hồ Chí Minh, nhà tư tưởng lỗi lạc
của Song Thành. Tuyển tập các tác phẩm sư phạm của A.S.Makarenko; Chủ nghĩa
yêu nước Hồ Chí Minh, nhân tố thắng lợi của cách mạng Việt Nam của Mạch Quang
Thắng, Nguyễn Tùng Lâm; Mấy vấn đề về chủ nghĩa yêu nước xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam của Trần Xuân Trường; Tuổi trẻ Việt Nam với chủ nghĩa yêu nước trong
lịch sử dân tộc của Dương Tự Đam; Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh của Vũ Đình
Hịe; Lý tưởng cách mạng của thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới của Đỗ
Mười; Tuổi trẻ cống hiến và trưởng thành của Đặng Quốc Bảo; Thanh niên với việc
rèn luyện lý tưởng cách mạng của Hữu Thọ; Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo


6

dục thanh niên của Văn Tùng; Giáo dục chủ nghĩa yêu nước Việt Nam: Chương trình
bồi dưỡng chuyên đề dành cho cán bộ, đảng viên và nhân dân của Ngô Văn Thạo;

Chủ nghĩa yêu nước trong hành động cụ thể của Lê Quốc Lý; Tư tưởng Hồ Chí Minh
về giáo dục thanh niên của Lê Văn Tích và Nguyễn Minh Đức; v.v..
II. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến thực trạng vận dụng tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt
Nam hiện nay
II.1. Thực trạng lối sống, đạo đức và tinh thần u nước của thanh niên
Có một số cơng trình như: Một số nét tâm lý đặc trưng về định hướng giá trị
của thanh niên hiện nay của Đỗ Ngọc Hà; Tồn cầu hóa: cuộc đấu tranh của tuổi trẻ
lựa chọn các giá trị của Mai Lan; Định hướng giá trị và sự phát triển của thế hệ trẻ
của Đỗ Long; Thanh niên Việt Nam trước yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước của Mạc Đình Tuấn; Một vài hiện tượng tiêu cực trong thanh
niên hiện nay và công tác vận động, giáo dục thanh niên của Hồ Bá Thâm; v.v..
II.2. Thực trạng công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
Có một số cơng trình như: Đề tài khoa học Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
lý tưởng cách mạng cho thanh niên và việc vận dụng trong thực tiễn cách mạng hiện
nay do Trần Văn Hải làm chủ nhiệm; Cuốn Giáo dục truyền thống yêu nước cho thế
hệ trẻ hiện nay của Nghiêm Đình Vỳ; Lý tưởng đạo đức và việc giáo dục lý tưởng
đạo đức cho thanh niên trong điều kiện hiện nay của Đoàn Văn Khiêm; Định hướng
giá trị cho thanh niên, sinh viên trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
của Dương Tự Đam; Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay của
Phạm Đình Nghiệp; Về chủ nghĩa yêu nước Việt Nam và giáo dục truyền thống cho
thế hệ trẻ của Phan Ngọc Liên; Lối sống thanh niên Việt Nam hiện nay – Thực trạng
và giải pháp của Nguyễn Văn Hiếu; Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên
của Đồn Nam Đàn; v.v..
III. Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến việc đề xuất giải pháp nhằm
tăng cƣờng vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa
yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam thời gian tới


7

III.1. Giải pháp giáo dục tinh thần yêu nước, đạo đức cách mạng, lý tưởng
cách mạng cho thanh niên
Có các cơng trình sau: cuốn Tuổi trẻ anh hùng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của Lê Duẩn, bài Tăng cường giáo dục lý tưởng cách
mạng cho thanh niên của Đào Ngọc Dung; luận án tiến sĩ Giáo dục tinh thần yêu
nước xã hội chủ nghĩa cho học sinh trung học phổ thông ở miền Đông Nam Bộ hiện
nay của Nguyễn Sỹ Quyết Tâm; cuốn Giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ
hiện nay của Nghiêm Đình Vỳ; v.v..
III.2. Giải pháp giáo dục thanh niên theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
Có đề tài “Phương thức giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho thanh, thiếu niên”
do Phạm Hồng Chương làm chủ nhiệm; cuốn Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
thanh niên Đồn Nam Đàn; đề tài Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý tưởng cách
mạng cho thanh niên và việc vận dụng trong thực tiễn cách mạng hiện nay do Trần
Văn Hải làm chủ nhiệm; cuốn Đào tạo thế hệ trẻ của dân tộc thành những người
chiến sĩ cách mạng dũng cảm, thông minh, sáng tạo của Phạm Văn Đồng; Văn hóa
trong nhân cách của thanh niên của Đỗ Huy, Mai Hải Anh; Giáo dục ý thức đạo đức
cho sinh viên Việt Nam hiện nay của Võ Minh Tuấn; Thanh niên – giáo dục và phát
triển của Dương Tự Đam; Giáo dục, bồi dưỡng thanh niên hiện nay theo tư tưởng Hồ
Chí Minh, của Lê Trọng Tuyến; v.v..
IV. Giá trị của các cơng trình nghiên cứu cần tham khảo và những vấn đề
cần tiếp tục làm sáng tỏ
IV.1. Giá trị của các cơng trình nghiên cứu cần tham khảo
Có thể nói, một khối lượng tri thức phong phú với nhiều cơng trình nghiên cứu
cơng phu về vấn đề vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục thanh
niên nói chung và cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ nói riêng cho
thấy sức hấp dẫn hay tính chất đặc biệt quan trọng của vấn đề này đối với sự phát
triển của đất nước. Giá trị khoa học của một khối lượng lớn những tài liệu, cơng trình
nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác tư tưởng của Đảng, về vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên, về chất

8

lượng của cơng tác đó, v.v.. là điều kiện thuận lợi cho tác giả trong việc thực hiện đề
tài luận án.
Tổng quan tình hình nghiên cứu cho thấy các cơng trình khoa học trong và
ngồi nước đã có những đóng góp quan trọng cả về lý luận và thực tiễn bằng việc
luận giải một số vấn đề cơ bản sau đây:
Một là, các cơng trình nêu trên từ nhiều cách tiếp cận và phương pháp luận giải khác
nhau, các tác giả đã phân tích, góp phần làm sáng tỏ một số khái niệm như: chủ nghĩa yêu
nước, thanh niên, phương thức giáo dục, hiệu quả vận dụng
Hai là, ở các mức độ khác, một số cơng trình đã đề cập đến sự cần thiết của
việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa u nước cho
thanh niên Việt Nam.
Ba là, một số cơng trình đã đi sâu phân tích đặc điểm thanh niên, thực tạng vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục thanh niên, làm rõ tính tất yếu phải tăng
cường cơng tác giáo dục thanh niên nói chung và giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho
thanh niên nói riêng, nhất là việc vận dụng tư tưởng của Người trong công tác giáo
dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ trong bối cảnh tồn cầu hóa và hội nhập quốc
tế hiện nay.
Với những kết quả đã đạt được, các công trình khoa học trên đây là những tài
liệu tham khảo có giá trị cho nghiên cứu sinh trong q trình thực hiện đề tài luận án
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa u nước cho
thanh niên Việt Nam hiện nay.
IV.2. Những vấn đề cần tiếp tục làm sáng tỏ
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu trên tuy đã đạt được một số kết quả có
giá trị tham khảo như đã nêu nhưng do cách tiếp cận ở các góc độ khác nhau nên vẫn
còn nhiều vấn đề liên quan đến luận án mà các tác giả, các nhà khoa học chưa đề cập
tới, có thể nêu ra:

Một là, chưa đề cập đến cơ sở lý luận của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa u nước cho thanh niên.


9

Hai là, chưa đề cập đến thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng
tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trong phạm vi cả
nước.
Ba là, chưa đề cập đến quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt
Nam thời gian tới.
Trên cơ sở mục đích, nhiệm vụ của luận án, tác giả kế thừa có chọn lọc những
thành tựu, kết quả nghiên cứu mà các nhà nghiên cứu trước đã đạt được và cần phải
tiếp tục giải quyết một số vấn đề sau:
Thứ nhất, tiếp tục làm sáng tỏ các khái niệm vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam, nội dung và
phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh; làm rõ sự cần thiết của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên và nguyên tắc vận dụng.
Thứ hai, nghiên cứu thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác
giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam phải chỉ ra những yếu tố tác
động; làm rõ những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân; nêu được những vấn đề đặt
ra cần giải quyết.
Thứ ba, đưa ra quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên.
Nói chung, các cơng trình nghiên cứu nêu trên đã có những đóng góp đáng kể
trong việc nghiên cứu một cách có trọng tâm, hướng tới vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên. Tuy nhiên, do cách
tiếp cận và mục đích nghiên cứu mà chưa có cơng trình nào bao quát hoặc đi sâu giải

quyết trọn vẹn vấn đề này. Ngay cả vấn đề lý luận về công tác giáo dục chủ nghĩa yêu
nước cho thanh niên vẫn cịn nhiều ý kiến khác nhau, chưa có một tác giả nào đề cập
một cách hoàn chỉnh hoặc đưa ra một hệ thống cơ sở lý luận chặt chẽ. Đa số các tác
giả chỉ nêu ra những mặt nghiên cứu, cần đổi mới và phân tích làm sáng tỏ chúng
bằng thực tiễn lĩnh vực, ngành mình đang cơng tác. Các đề tài, các cơng trình nghiên
cứu có cách nhìn và góc độ tiếp cận khác nhau khi lấy cơng tác giáo dục chủ nghĩa


10

yêu nước cho thanh niên làm đối tượng nghiên cứu từ giáo dục đạo đức, giáo dục lý
tưởng cách mạng, tinh thần u nước, giáo dục văn hóa, v.v..
Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam đều cho thấy
những giá trị to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh và công tác giáo dục chủ nghĩa yêu
nước cho thế hệ trẻ; đồng thời chỉ ra rằng chủ nghĩa yêu nước của thanh niên chỉ
được hình thành và phát triển trong quá trình hoạt động xã hội, trong mối quan hệ
nhiều chiều giữa cá nhân, gia đình, nhà trường và xã hội. Như vậy, thanh niên từ khi
sinh ra đến khi trưởng thành ln ln có mối quan hệ với mơi trường xung quanh
mà hình thành nên chủ nghĩa u nước. Hay nói cách khác, chủ nghĩa yêu nước của
thanh niên mang tính động, nó là lượng được thay đổi dần dần theo thời gian. Nếu sự
thay đổi này chuyển hướng theo hướng tích cực thì thanh niên ngày một yêu nước,
yêu Tổ quốc hơn và ngược lại; v.v..
Cho đến nay vẫn chưa có một cơng trình khoa học nào nghiên cứu một cách có
hệ thống và đầy đủ về việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục
chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên. Đây là một vấn đề quan trọng và một hướng
nghiên cứu mới cần được khai thác.
Chƣơng 1
VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH
TRONG CƠNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA U NƢỚC CHO

THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.1.1. Khái niệm chủ nghĩa yêu nƣớc Hồ Chí Minh và tƣ tƣởng Hồ Chí
Minh về giáo dục thanh niên
Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh là sự kết hợp chặt chẽ giữa tình cảm u
nước nhiệt thành của Hồ Chí Minh với một hệ thống lý luận, tư tưởng chặt chẽ và sâu
sắc của Người về tinh thần yêu nước, là một bộ phận của chủ nghĩa yêu nước Việt
Nam hiện đại, với những đặc trưng cơ bản là: kết hợp thống nhất giữa lập trường


11

dân tộc với lập trường giai cấp công nhân, gắn liền lý tưởng độc lập dân tộc với chủ
nghĩa xã hội, kết hợp hài hòa giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa
quốc tế trong sáng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là hệ thống
quan điểm của Hồ Chí Minh về sự cần thiết, nội dung, phương pháp, hình thức giáo
dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ.
1.1.2. Khái niệm thanh niên Việt Nam và vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam hiện nay
Thanh niên Việt Nam là những người có quốc tịch Việt Nam, đủ từ 16 tuổi đến
30 tuổi.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước
cho thanh niên là áp dụng những giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh vào hoạt động
giáo dục có tính hệ thống, có chủ đích của Đảng, Nhà nước nhằm hình thành những
phẩm chất tốt đẹp cho thanh niên, đó là tình u, lòng trung thành và ý thức phục vụ
Tổ quốc.
1.1.3. Khái niệm nội dung và phƣơng thức giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc
cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư

tưởng Hồ Chí Minh là những nội dung giáo dục cho thanh niên được xác định dựa
trên đặc trưng của chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh và nội dung giáo dục thanh niên
trong tư tưởng Hồ Chí Minh, đó là: bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất
và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng;
đoàn kết; ra sức học tập, hăng hái lao động và tôn trọng pháp luật; tiên phong, xung
kích trong mọi phong trào hành động cách mạng.
Phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh là phương pháp và hình thức giáo dục thanh niên trong tư
tưởng Hồ Chí Minh.


12

1.2. CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC HỒ CHÍ MINH, TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ
MINH VỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN VÀ SỰ VẬN DỤNG VÀO VIỆC XÁC
ĐỊNH NỘI DUNG, PHƢƠNG THỨC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC
CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
1.2.1. Chủ nghĩa yêu nƣớc Hồ Chí Minh và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo
dục thanh niên
1.2.1.1. Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh
Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh là một bộ phận của chủ nghĩa yêu nước Việt
Nam hiện đại, có những đặc trưng cơ bản là:
- Lập trường dân tộc thống nhất với lập trường giai cấp công nhân
- Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội
- Chủ nghĩa yêu nước kết hợp với chủ nghĩa quốc tế vơ sản
1.2.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên
* Theo Hồ Chí Minh, thanh niên là “rường cột” của nước nhà, là chủ nhân
tương lai của đất nước. Vì vậy, giáo dục thanh niên trở thành những người “vừa
hồng, vừa chuyên” là việc làm quan trọng, hết sức cần thiết.
* Nội dung cần phải giáo dục cho thanh niên:

- Giáo dục lòng yêu Tổ quốc, yêu nhân dân và yêu chủ nghĩa xã hội
- Giáo dục đạo đức cách mạng và chí khí cách mạng
- Giáo dục tinh thần yêu lao động, yêu khoa học và tôn trọng kỷ luật
- Giáo dục tinh thần đoàn kết
- Giáo dục sức khỏe và thẩm mỹ
- Giáo dục tinh thần xung kích trong mọi cơng tác và chăm lo, dìu dắt, giáo
dục thiếu nhi
* Về phương pháp và hình thức giáo dục:
Thứ nhất, kết hợp học với hành, lý luận với thực tiễn
Thứ hai, hiểu thanh niên, chú trọng tới đặc điểm tâm lý, tính cách của thanh
niên, coi giáo dục thanh niên là một công tác khoa học
Thứ ba, kết hợp gia đình, nhà trường và xã hội để giáo dục thanh niên
Thứ tư, tập hợp thanh niên trong tổ chức của Đoàn để giáo dục


13

Thứ năm, kết hợp giáo dục với việc tự giáo dục của thanh niên
Thứ sáu, nêu gương, “làm kiểu mẫu” để thanh niên học tập, noi theo
1.2.2. Nội dung và phƣơng thức giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh
niên trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
1.2.2.1. Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
Một là, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ
của Tổ quốc
Hai là, trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng – độc lập dân tộc gắn liền
với chủ nghĩa xã hội
Ba là, ra sức học tập, hăng hái lao động và tơn trọng pháp luật
Bốn là, tiên phong, xung kích trong phong trào hành động cách mạng
Năm là, đoàn kết với thanh niên các nước trên thế giới
1.2.2.2. Phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên

- Phối hợp gia đình, nhà trường và xã hội
- Thơng qua Đồn TNCS Hồ Chí Minh
- Giúp thanh niên tự giáo dục
- Thi đua, khen thưởng, nêu gương
1.3. SỰ CẦN THIẾT CỦA VIỆC VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ
MINH TRONG CƠNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA NƢỚC CHO THANH
NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
1.3.1. Tầm quan trọng của công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho
thanh niên trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
Cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam trên cơ sở vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời kỳ mới chính là nhằm khơi dậy và phát huy
tinh thần và nghị lực, trí tuệ và tài năng của thế hệ trẻ để tập trung phát triển kinh tế,
xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc và thành quả
cách mạng, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và giữ gìn bản sắc văn hóa
dân tộc, nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
1.3.2. Ý nghĩa việc học tập, làm theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh đối với thanh
niên Việt Nam hiện nay


14

Giúp thanh niên thấy rõ trách nhiệm của mình đối với đất nước, với nhân loại,
với mục tiêu giải phóng con người, với quan niệm về hạnh phúc, với ý nghĩa cuộc
đời, có một phương pháp tư duy biện chứng khoa học thực sự và một phương hướng
nhìn nhận thế giới và thời đại trong bối cảnh thế giới đang có rất nhiều hiện tượng hỗn tạp,
tức nhìn nhận tương lai của nhân loại là con đường thanh niên sẽ đến
1.3.3. Yêu cầu đổi mới công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh
niên Việt Nam trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
Cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh, từ quan điểm, nhận thức đến nội dung, phương pháp và hình

thức sao cho thiết thực, hiệu quả, phù hợp các đối tượng thanh niên; làm cho họ nhận
thức đúng đắn, sâu sắc giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó trân trọng giá trị độc
lập, tự do của dân tộc và con đường mà Đảng, Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã chọn.
1.3.4. Yêu cầu của cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tƣ tƣởng - văn hóa
Cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh là một bộ phận của công tác tư tưởng nhằm bảo vệ tư tưởng Hồ
Chí Minh và góp phần tạo nên lớp người trẻ tuổi giàu lịng u nước, có niềm tin sâu
sắc trung thành với Đảng, có đủ dũng khí và khả năng bảo vệ hệ tư tưởng vô sản, bảo
vệ Đảng cộng sản, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.

Chƣơng 2
VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CƠNG TÁC
GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM
HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
2.1. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG
HỒ CHÍ MINH TRONG CƠNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA U NƢỚC
CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1.1. Sự quan tâm của Đảng và Nhà nƣớc đến thanh niên và công tác giáo
dục thanh niên


15

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đặc biệt chú ý và quan tâm đến
thanh niên và công tác thanh niên. Sự quan tâm của Đảng và Nhà nước là sự quan
tâm của chủ thể lãnh đạo, quản lý đến thanh niên và công tác giáo dục thanh niên.
Yếu tố này là điều kiện thuận lợi cho việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong
cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên, tạo điều kiện tối đa cho thế hệ
trẻ học tập, lao động, cống hiến, là lực lượng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kế tục
xứng đáng sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc

2.1.2. Đặc điểm và tình hình của thanh niên Việt Nam hiện nay

Thanh niên là lứa tuổi đạt đến sự sung mãn nhất của đời người. Họ là lớp
người giàu nghị lực, giàu ước mơ và hoài bão. Tuy nhiên, do quy luật phát triển
không đồng đều về tâm lý, do điều kiện và hoàn cảnh sống và giáo dục khác nhau,
không phải bất cứ thanh niên nào cũng phát triển ở mức độ tối ưu. Ở giai đoạn này,
sự chi phối của thế giới quan và nhân sinh quan đối với hoạt động của thanh niên thể
hiện rất rõ. Những thanh niên có sự nhìn nhận đúng đắn, khoa học về sự phát triển
của thế giới tự nhiên, xã hội và con người sẽ có những kế hoạch đường đời phù hợp,
có mục tiêu phấn đấu rõ ràng và trở thành con người hữu ích cho bản thân, gia đình
và xã hội.
- Trình độ học vấn cao hơn trước rất nhiều nhưng yếu về phương pháp tự học, tự
nghiên cứu.
- Về lao động, việc làm cho thanh niên được cải thiện tốt hơn, cơ cấu lao động trẻ
phù hợp hơn với cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, vấn đề giảm thiểu tình trạng thất nghiệp
trong thanh niên khu vực đô thị, tăng thời gian lao động trong năm của thanh niên khu
vực nông thôn, chuyển dịch cơ cấu ngành nghề, cơ cấu lao động,.. vẫn là những vấn đề
bức xúc cần được quan tâm giải quyết.
- Sức khoẻ thể chất và tinh thần được chăm sóc tốt hơn tuy nhiên do những áp
lực lên tâm lý của thanh niên làm cho tỷ lệ thanh niên mắc các bệnh về tâm thần như:
stress, trầm cảm, tự kỷ, thần kinh có xu hướng tăng cao.
- Về nhận thức chính trị, tính tích cực xã hội và lối sống. Nhận thức chính trị,
tính tích cực xã hội, lối sống của thanh niên có chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, cịn
một bộ phận thanh niên sẽ không cưỡng lại được sức cám dỗ của đồng tiền, bị tác động


16

của lối sống thực dụng, ít quan tâm đến các vấn đề chính trị - xã hội, dễ mắc phải
những sai phạm về đạo đức, tiêu cực và tệ nạn xã hội, bị lợi dụng, kích động, lơi kéo

vào các hành vi gây rối, vi phạm pháp luật.
2.1.3. Ảnh hƣởng của công cuộc đổi mới đất nƣớc
Với những thành đạt được của công cuộc đổi mới đất nước, thanh niên được
sống trong một mơi trường kinh tế, văn hóa, xã hội thuận lợi hơn và có cơ hội nhiều
cho sự giáo dục, phát triển và đổi mới. Tuy vậy, những hạn chế của công cuộc đổi
mới về kinh tế, văn hóa, xã hội cũng là trở lực của cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu
nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh.
2.1.4. Sự tác động của tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế
Tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã làm cho việc hội nhập về kinh tế, giao lưu
về văn hóa giữa các nước đang diễn ra sôi động. Đây là một yếu tố thuận lợi cho việc
vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho
thanh niên. Tuy nhiên, dưới sự tác động của mặt trái của toàn cầu hóa và hội nhập
quốc tế, thanh niên cũng phải đối mặt với nhiều cám dỗ, nếu chúng ta không quan
tâm, lưu ý đến vấn đề này thì cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ khơng đạt được kết quả mong muốn.
2.1.5. Những ảnh hƣởng từ tốc độ phát triển nhanh chóng của cơng nghệ
thơng tin và mạng xã hội
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin tốc độ cao đã tác động sâu sắc
đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đã làm tăng lượng thông tin lên gấp nhiều lần,
nhu cầu thông tin của thế hệ trẻ, của mỗi tổ chức xã hội tăng theo cấp số nhân. Tuy
nhiên, sử dụng công nghệ thơng tin để có thể phát huy được hêt tác dụng thực sự của nó
theo hướng tích cực thì vẫn còn là hạn chế và đặc biệt giới trẻ hiện nay đang bị quá sa lầy
vào nó mà đánh mất đi chính mình. Một bộ phận thanh niên đã sử dụng công nghệ thông tin
quá nhiều thời gian, dường như nó đã chiếm hết cả thời gian nghỉ ngơi và học tập. Nếu sử
dụng khơng hề lành mạnh, nó mang lại hậu quả, ảnh hưởng trực tiếp đến công việc, đến sức
khỏe của họ.
2.16. Ảnh hƣởng tiêu cực từ sự thoái trào của chủ nghĩa xã hội và chiến
lƣợc diễn biến hịa bình của các thế lực thù địch

17

Có thể khẳng định, sự thối trào của chủ nghĩa xã hội trên thế giới và chiến
lược diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch là những vẫn đề tưởng chừng đã cũ
nhưng đây vẫn chính là những trở lực, những khó khăn chủ yếu đối với việc vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ Việt
Nam hiện nay.
2.2. THỰC TRẠNG VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG
CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƯỚC CHO THANH NIÊN VIỆT
NAM HIỆN NAY
2.2.1. Thành tựu trong việc triển khai nội dung, phƣơng thức giáo dục chủ
nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh và nguyên nhân của những thành tựu đó
2.2.1.1. Thành tựu trong việc triển khai nội dung, phương thức giáo dục chủ
nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh
* Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
- Các nội dung giáo dục về cơ bản phù hợp với thanh niên
- Sau khi tiếp nhận nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước trên cơ sở vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh, trong nhận thức, niềm tin và hành động của đa số thanh niên
đã có sự chuyển biến tích cực.
* Phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh
- Sự phối hợp gia đình, nhà trường và xã hội có nhiều chuyển biến tích cực.
- Các hình thức giáo dục của Đồn TNCS Hồ Chí Minh có nhiều đổi mới mang
lại chất lượng và hiệu quả trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Thanh niên chủ động, tích cực trong q trình tự giáo dục chủ nghĩa yêu nước
- Trong những năm qua, từ những phong trào thi đua, khen thưởng, nêu gương
đã phát hiện được nhiều nhân tài, người tốt, việc tốt

2.2.1.2. Nguyên nhân của những thành tựu


18

Một là, sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của Đảng và Nhà nước về công tác giáo
dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
bằng các nghị quyết, chỉ thị, quyết định, v.v.. đã chỉ ra những phương hướng xác
thực, phù hợp với thời điểm đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Hai là, sự đóng góp to lớn của đội ngũ những người trực tiếp làm nhiệm vụ giáo
dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh.
Ba là, việc xây dựng chương trình giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh theo hướng tinh gọn, giảm tải; đa số các nội
dung giáo dục phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi thanh niên và yêu cầu thực tiễn của đất
nước; phương pháp và hình thức giáo dục được đổi mới, đa dạng, phong phú.
Bốn là, những thành tựu của đất nước sau 30 năm tiến hành đổi mới đã tác
động tích cực, mạnh mẽ tới suy nghĩ, nhận thức của mỗi thanh niên.
Năm là, mơi trường văn hóa lành mạnh đã dần được thiết lập và cơ sở vật chất
phục vụ công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh đã được chú ý nâng cấp, cơ bản đáp ứng được yêu cầu của công
tác giáo dục.
2.2.2. Hạn chế trong việc triển khai nội dung, phƣơng thức giáo dục chủ
nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh và nguyên nhân của những hạn chế đó
2.2.2.1. Hạn chế trong việc triển khai nội dung, phương thức giáo dục chủ
nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh
* Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh cịn một số bất cập

* Việc sử dụng các phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt
Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn cịn có những hạn chế
- Sự phối gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục thanh niên vẫn chưa
chặt chẽ
- Một số phương thức giáo dục chủ nghĩa u nước của Đồn TNCS Hồ Chí
Minh chưa thật sự hiệu quả.


19

- Một bộ phận thanh niên chưa chịu tự giáo dục, tự rèn luyện chủ nghĩa yêu nước.
- Phong trào thi đua u nước trong thanh niên cịn hình thức.
2.2.2.2. Ngun nhân của những hạn chế đó
Cơ chế, chính sách đối với đội ngũ cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ giáo dục chủ
nghĩa yêu nước cho thanh niên ở một số nơi còn bất cập; các điều kiện đáp ứng cho
yêu cầu của công tác giáo dục chủ nghĩa u nước cịn chưa kịp thời, chưa phù hợp
với tình hình phát triển nhanh của đất nước.
Việc cập nhật, đổi mới nội dung và phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước
cho thanh niên trong thời gian dài chưa theo kịp tốc độ phát triển của đất nước và nhu
cầu thực tế của lực lượng thanh niên.
Việc triển khai thực hiện các nghị quyết, chính sách, pháp luật về thanh niên
chưa thật đồng bộ, có nơi, có lúc lúc, nhất là cấp cơ sở vẫn cịn chậm. Nhiều gia đình
chưa nhận thức đúng đắn về vai trị, vị trí của mình trong việc giáo dục chủ nghĩa yêu
nước cho con em mình. Nhà trường vẫn chạy theo thành tích, chú trọng “dạy chữ”
hơn “dạy người”, tư duy coi nhẹ các môn khoa học xã hội và nhân văn, đặc biệt các
mơn khoa học Mác - Lênin cịn tồn tại ở ngay chính những người làm cơng tác quản
lý giáo dục.
Trình độ nhận thức của một bộ phận thanh niên đối với những vấn đề chính trị
- xã hội, lịch sử, văn hóa cịn hạn chế, vốn sống, sự hiểu biết về nhiều lĩnh vực của
đời sống cịn nơng cạn, khơng có ý thức phấn đấu vươn lên, khơng chú ý học tập

nâng cao kiến thức.
2.3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI VIỆC VẬN DỤNG TƢ
TƢỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU
NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
- Mâu thuẫn giữa tầm quan trọng của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên với sự coi nhẹ công tác
này trong nhận thức xã hội
- Mâu thuẫn giữa đòi hỏi ngày càng cao về trình độ, năng lực với những hạn
chế, yếu kém của các chủ thể giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên hiện nay
trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh


20

- Mâu thuẫn giữa yêu cầu phải thiết thực, hiệu quả với những hạn chế, bất cập về
nội dung, phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên hiện nay trên cơ sở
vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
- Mâu thuẫn giữa đòi hỏi phải đảm bảo các điều kiện vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên với hạn chế,
thiếu thốn của các điều kiện đó hiện nay
- Mâu thuẫn nội tại trong một bộ phận thanh niên giữa nhu cầu mong muốn trở
thành người có ích cho xã hội với sự thiếu ý thức rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, trau
dồi chủ nghĩa yêu nước của bản thân
Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG VẬN DỤNG
TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CƠNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU
NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI
3.1. QUAN ĐIỂM TĂNG CƢỜNG VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ
MINH TRONG CƠNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA U NƢỚC CHO
THANH NIÊN VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI

- Tư tưởng Hồ Chí Minh phải thực sự được coi là nền tảng, kim chỉ nam trong
công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
- Phải nắm vững mục tiêu, nguyên lý giáo dục trong việc giáo dục chủ nghĩa
yêu nước cho thanh niên Việt Nam trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
- Nội dung, phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt
Nam trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh phải được đổi mới, phù hợp với đặc
điểm và tình hình thanh niên hiện nay
- Phải có quan điểm biện chứng trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước
cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
3.2. GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ
MINH TRONG CƠNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC CHO
THANH NIÊN VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI


21

- Nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên
- Nâng cao chất lượng đội ngũ những người trực tiếp làm nhiệm vụ giáo dục
chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam, đặc biệt là đội ngũ cán bộ Đồn
- Đổi mới, đa dạng hóa nội dung và phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước
cho thanh niên
- Tạo lập mơi trường văn hóa lành mạnh
- Quan tâm đến đời sống và lợi ích chính đáng của thanh niên
- Đổi mới và đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước trong thanh niên trở thành
động lực phát triển kinh tế-xã hội
KẾT LUẬN
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh, tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên nói riêng là hệ thống tư tưởng có giá trị
khoa học và thực tiễn sâu sắc. Hệ thống tư tưởng đó được hình thành từ sự tiếp thu

những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại mà đặc biệt là
chủ nghĩa Mác - Lênin, những yếu tố thuộc về phẩm chất chủ quan Hồ Chí Minh, và
được điều chỉnh, định hướng bởi chính những kinh nghiệm của Người trong quá trình
truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, từ công tác đào tạo đội ngũ thanh niên cách mạng
qua nhiều thế hệ. Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh, tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo
dục thanh niên bao quát trên nhiều phương diện, trong đó nổi bật là đặc trưng chủ
nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh, nội dung và phương thức giáo dục thanh niên, cơ sở lý
luận cho công tác giáo dục, bồi dưỡng thanh niên qua các thời kỳ. Gắn với mục tiêu
công tác thanh niên và xây dựng con người mới Việt Nam hiện nay, từ thực trạng
chất lượng công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay,
việc tăng cường vận dụng những giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh là nhiệm vụ cấp thiết
trên cả phương diện lý luận và thực tiễn.
Trong mọi thời kỳ cách mạng, thanh niên ln là lực lượng xung kích, là cánh
tay đắc lực, là đội hậu bị tin cậy của Đảng, của cách mạng và của cả dân tộc. Chủ
nghĩa yêu nước đối với thanh niên như một đặc trưng tất yếu, là mục tiêu, là động lực


22

lớn lao để thôi thúc tuổi trẻ vượt qua mọi khó khăn để vươn lên phía trước. Nếu thiếu
chủ nghĩa yêu nước, tuổi trẻ dễ bị sa ngã vào lối sống thực dụng, ích kỷ và cũng dễ bị
kẻ khác lợi dụng vào những mục đích xấu xa, ngược với lợi ích của nhân dân và của
Tổ quốc. Đẩy mạnh công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở
vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh là nhiệm vụ cấp thiết trên cả phương diện lý luận và
thực tiễn, nhằm hình thành một lớp thanh niên ưu tú, vững vàng về chính trị, kiên định
con đường xã hội chủ nghĩa, giàu lịng u nước, có lý tưởng cao đẹp, có hồi bão lớn
để góp phần cùng toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta thực hiện thắng lợi mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
2. Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các ban
ngành, đoàn thể, gia đình, nhà trường và xã hội, cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước

cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh đã thu được những thành
quả đáng khích lệ. Nhờ đó, đã góp phần hình thành những phẩm chất đáng quý của chủ
nghĩa yêu nước trong đa số thanh niên. Kết quả là: đại đa số thanh niên có lịng u
nước, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của sự nghiệp xây dựng chủ
nghĩa xã hội, thương yêu nhân dân, tích cực bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, trau dồi
đạo đức cách mạng, rèn luyện lối sống văn hóa, quan tâm đến vận mệnh của đất nước,
sẵn sàng nhận nhiệm vụ khó khăn, đam mê học tập, hăng say lao động, tơn trọng kỷ
luật, có ý thức đồn kết, v.v.. Tuy nhiên, cơng tác này vẫn cịn nhiều bất cập, hạn chế.
Đó là, chương trình, nội dung giáo dục cịn chậm đổi mới, chưa gắn với thực tiễn, cũng
như chưa thực sự phù hợp với thanh niên; hình thức giáo dục cơ bản là lồng ghép trong
các hoạt động khác, phương pháp giáo dục cịn đơn điệu, khơ cứng, thiếu hấp dẫn; các
điều kiện vật chất phục vụ công tác giáo dục lạc hậu và vẫn thiếu; phẩm chất và năng
lực của một số giáo viên, giảng viên, báo cáo viên, tun truyền viên, chính trị viên,
cán bộ Đồn, những người làm nhiệm vụ trực tiếp giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho
thế hệ trẻ còn nhiều hạn chế. Những bất cập đó dẫn đến kết quả cơng tác giáo dục chủ
nghĩa yêu nước cho thanh niên còn chưa đạt được như kỳ vọng, mong muốn của chúng
ta. Vì vậy, nghiên cứu đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra nguyên nhân, nhận biết các vấn
đề mà thực tiễn đặt ra và tìm các giải pháp nhằm phát huy thành tựu, khắc phục hạn
chế là yêu cầu rất cấp bách hiện nay trong công tác này.


23

Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Min trong cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước
cho thanh niên trên vừa là một khoa học vừa là một nghệ thuật, là một cơng việc khó
khăn, phức tạp, lâu dài, nhất là trong tình hình hiện nay, địi hỏi phải có sự chung sức
và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị. Do vậy, cần phải tuân thủ các quan điểm và
các hệ thống giải pháp phù hợp nhằm tác động toàn diện đến tất cả các khâu, các quá
trình để tăng cường công tác này. Mong muốn của Đảng, Nhà nước và toàn thể nhân
dân ta là xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng văn minh

trong thời gian tới có trở thành hiện thực được hay khơng phụ thuộc phần lớn vào
những gì chúng ta chuẩn bị cho thế hệ trẻ hơm nay, trong đó có việc vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh cơng tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên.
3. Tổng kết 30 năm đổi mới, Đảng ta rút ra một số bài học mà bài học số một
là: phải chủ động, không ngừng sáng tạo trên cơ sở kiên định mục tiêu độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn cách mạng Việt Nam. Như vậy, vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam
có vai trị quan trọng, là địi hỏi bức thiết hiện nay để tạo ra lớp thanh niên “vừa hồng,
vừa chun” - có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành với mục tiêu độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội; có ý chí vươn lên lập thân, lập nghiệp, có khát vọng làm giàu
chính đáng, chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu, thi đua tình nguyện tham gia phát triển
kinh tế - xã hội, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.
Đổi mới và nâng cao chất lượng công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho
thanh niên theo hướng đẩy mạnh vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ góp phần quan
trọng nâng cao chất lượng giáo dục thanh niên và công tác thanh niên, khơi dậy được
lịng u nước, ý thức tự tơn, tự hào dân tộc trong mỗi thanh niên - những chủ nhân
tương lai của đất nước, tạo ra được thế hệ thanh niên “vừa hồng, vừa chuyên” thực
hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
trong giai đoạn hiện nay.