Phân tích thống kê thực trang và nhân tố ảnh hưởng đến di cư nông thôn đô thị việt nam (tt)

MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng, biểu
Danh mục các hình
Tóm tắt kết quả nghiên cứu luận văn
MỞ ĐẦU .................................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ DI CƢ NÔNG THÔN - ĐÔ THỊ VÀ CÁC NHÂN
TỐ ẢNH HƢỞNG .................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Một số vấn đề chung về di cư, di cư nông thôn-đô thịError! Bookmark not defined.
1.1.1. Khái niệm chung về di cư, di cư nông thôn - đô thịError!

Bookmark

not

defined.
1.1.2. Các tiêu chuẩn để xác định di cư, di cư nông thôn - đô thịError! Bookmark not
defined.
1.1.3. Phân loại di cư .......................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Tác động của di cư, di cư nông thôn - đô thị đến phát triển kinh tế - xã hội và dân số
................................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Tác động của di cư, di cư nông thôn – đô thị đến phát triển kinh tế - xã hội
.................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Tác động của di cư, di cư nông thôn – đô thị đến dân sốError! Bookmark not
defined.
1.3. Các chỉ tiêu đo lường di cư, di cư nông thôn - đô thịError!

Bookmark

not

defined.
1.3.1. Các chỉ tiêu tuyệt đối................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Các chỉ tiêu tương đối .............................. Error! Bookmark not defined.
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến di cư nông thôn - đô thị và một số lý thuyết về ảnh
hưởng của các nhân tố đến di cư nông thôn - đô thịError! Bookmark not defined.
1.4.1. Nhóm nhân tố về kinh tế - xã hội của cộng đồngError! Bookmark not defined.
1.4.2. Nhóm nhân tố thuộc về cá nhân của người di cưError! Bookmark not defined.


CHƢƠNG 2: PHÂN TÍCH THỐNG KÊ THỰC TRẠNG DI CƢ NÔNG THÔN ĐÔ
THỊ VIỆT NAM THỜI KỲ 1999 ĐẾN 2014.......... Error! Bookmark not defined.
2.1. Một số đặc trưng nhân khẩu học cơ bản của dân số di cư nông thôn – đô thịError!
Bookmark not defined.
2.1.1. Đặc trưng về tuổi ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Đặc trưng về giới tính .............................. Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Đặc trưng về trình độ học vấn .................. Error! Bookmark not defined.
2.1.4. Đặc trưng về việc làm .............................. Error! Bookmark not defined.
2.2. Phân tích xu hướng biến động di cư nông thôn-đô thị ở Việt NamError! Bookmark
not defined.
2.2.1. Phân tích thực trạng chung về di cư nơng thơn - đơ thịError!

Bookmark

not

defined.
2.2.2. Phân tích thực trạng di cư nông thôn - đô thị giữa các vùng lãnh thổError!
Bookmark not defined.

CHƢƠNG 3: PHÂN TÍCH THỐNG KÊ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN DI
CƢ NÔNG THÔN - ĐÔ THỊ VIỆT NAM ............. Error! Bookmark not defined.
3.1. Nguồn số liệu ................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Mơ hình hồi quy .............................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Xác định biến phụ thuộc .......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Xác định các biến độc lập ........................ Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Mơ hình hồi quy lý thuyết ........................ Error! Bookmark not defined.
3.3 Vận dụng mơ hình hồi quy tuyến tính bội phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến di cư
nông thôn - đô thị.................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Xác định mơ hình hồi quy phân tích các yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến di
cư nông thôn-đô thị năm 1999 ........................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Xác định mơ hình hồi quy phân tích các yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến di
cư nông thôn - đô thị năm 2009 ......................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................ Error! Bookmark not defined.


PHỤ LỤC .............................................................................................................. 72


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CMKT

Chuyên môn kỹ thuật

ĐTDSNOGK

Điều tra Dân số và Nhà ở giữa kỳ

LĐVL

Lao động việc làm

NT-NT

Nông thôn-Nông thôn

NT-TT

Nông thôn - Thành thị

TĐTDSNO

Tổng điều tra Dân số và Nhà ở

TT-NT

Thành thị - Nông thôn

TT-TT

Thành thị - Thành thị


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Tuổi trung bình và tuổi trung vị của người di cư, di cư nông thôn - đơ thị chia
theo loại hình di cư, 1999 - 2014 ............................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.2: Tuổi trung bình và tuổi trung vị của người di cư nông thôn-đô thị chia theo loại
hình di cư và giới tính, 1999 - 2014 ....................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.3: Cơ cấu giới tính của người di cư, người di cư nơng thơn-đơ thị và khơng di cư

theo loại hình di cư, 1999-2014 .............................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.4: Tỷ lệ dân số di cư nông thôn đến đô thị từ 11-18 tuổi chia theo tình trạng đi
học, loại hình di cư và giới tính, năm 2009 và 2014Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.5: Tỷ lệ người di cư nông thôn-đô thị chia theo trình độ học vấn đạt được và giới
tính, 1999-2014 ....................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.6: Tỷ lệ lao động di cư nông thôn-đô thị từ 15 tuổi trở lên có việc làm chia theo
nghề nghiệ và loại hình kinh tế, năm 2009 ............. Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.7: Số người di cư và tỷ lệ người di cư trong 5 năm trong tổng số người di cư chia
theo luồng di cư và loại hình di cư, 1999-2014 ...... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.8: Tỷ suất di cư trong 5 năm trước thời điểm điều tra chia theo vùng kinh tế-xã
hội, năm 1999, 2009 và 2014 ................................. Error! Bookmark not defined.
năm 1999, 2009 và 2014......................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.8: Số lượng và cơ cấu các luồng di cư nông thôn – thành thị trong 5 năm phân
theo vùng, 2009-2014 ............................................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.1: 10 tỉnh/thành phố có Thu nhập bình quân đầu người cao và 10 tỉnh có Thu
nhập bình qn đầu người thấp, năm 1999 ............ Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Nơi thường trú tại thời điểm 5 năm trước thời điểm điều tra và loại hình di cư
................................................................................ Error! Bookmark not defined.
Hình 2.1: Tỷ lệ dân số di cư nông thôn - đô thị từ 6-10 tuổi chia theo tình trạng đi học và
giới tính, năm 2009 và 2014 ................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 2.2: Tỷ suất di cư thuần chia theo vùng kinh tế - xã hội, năm 1999, 2009 và 2014
................................................................................ Error! Bookmark not defined.

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Con người sinh ra có nhu cầu tồn tại và phát triển, để phục vụ cho nhu cầu thiết yếu
của bản thân từ xưa con người đã phải di chuyển từ địa điểm này đến địa điểm khác tìm

những nơi thích hợp để sinh tồn. Khi xã hội phát triển con người di cư theo nhu cầu tăng
lên không ngừng. Di cư là một hiện tượng mang tính quy luật khách quan.
Trong lịch sử phát triển của Việt Nam, việc di cư luôn gắn liền với sự phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước. Bước vào thời kỳ “Đổi mơi” di cư trong nước và tác động
của nó tới quá trình đơ thị hóa trở thành một bộ phận quan trọng của q trình tăng
trưởng kinh tế nhanh chóng ở Việt Nam. Di cư trong nước đã tăng lên nhanh với tốc độ
chưa từng có qua hai thập kỷ qua. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2009 thì số
lượng người di cư giữa các tỉnh tăng từ 1,3 triệu người năm 1989 lên 2 triệu người năm
1999 và lên 3,4 triệu người năm 2009, trong đó nhóm di cư từ nơng thơn ra thành thị là
nhóm di cư có tốc độ tăng nhanh bởi sức hấp dẫn về điều kiện sống, việc làm, thu nhập,
... đây là những yếu tố thúc đẩy sự tăng trưởng mạnh về quy mô dân số ở khu vực thành
thị. Điều này đã có tác động to lớn tới q trình phát triển của đất nước, có đóng góp tích
cực cho bản thân người di cư và sự phát triển của nơi đến của người di cư. Bên cạnh đó,
luồng di cư từ nơng thơn ra thành thị cũng góp phần làm gia tăng khoảng cách kinh tế xã hội giữa thành thị và nông thôn. Các khu vực nông thôn và vùng xuất cư chịu nhiều
thiệt thòi hơn trong khi khu vực thành thị đặc biệt là các thành phố lớn, vùng nhập cư lại


được hưởng lợi từ những người di cư trẻ tuổi, thường có vốn xã hội tốt hơn. Nguyên nhân
của di cư nơng thơn ra thành thị có nhiều ngun nhân khác nhau và di cư nông thôn –
thành thị được coi là một trong những yếu tố quan trọng làm tăng tỷ lệ đơ thị hóa ở Việt
Nam.
Đây chính là một phần của quá trình tăng trưởng kinh tế nhanh nhưng đồng thời
cũng tạo ra những thách thức lớn cần giải quyết trong q trình phát triển kinh tế. Chính
vì vậy cần có sự quan tâm lớn hơn của Nhà nước và chính quyền đối với vấn đề di cư
nơng thơn ra thành thị hay nói khác đi là vấn đề di cư nông thôn - đô thị. Xuất phát từ
những điều nêu trên tác giả chọn đề tài “Phân tích thống kê thực trạng và nhân tố ảnh
hƣởng đến di cƣ nông thôn đô thị Việt Nam”. Đề tài đi sâu vào phân tích thống kê thực
trạng về di cư nông thôn - đô thị Việt Nam qua số liệu hai kỳ Tổng điều tra dân số và Nhà
ở (TĐTDSNO) năm 1999, năm 2009 và Điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ (ĐTDSNOGK)
năm 2014. Phân tích các nhân tố có ảnh hưởng đến di cư nơng thơn - đơ thị theo phương

pháp định tính và định lượng.
Luận văn tập trung vào nghiên cứu và phân tích thực trạng và các yếu tố có ảnh
hưởng đến di cư nông thôn - đô thị của Việt Nam như yếu tố dân số, kinh tế, văn hóa – xã
hội … theo số liệu Tổng điều tra Dân số và Nhà ở 1999, 2009 và Điều tra dân số và Nhà
ở giữa kỳ năm 2014.
Phân tích thực trạng và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trên đến di cư nông thônđô thị của 63 tỉnh/thành phố nhằm đưa ra giải pháp và kiến nghị chính sách về quản lý và
định hướng vấn đề di cư từ nông thôn ra thành thị cho các tỉnh/thành phố lớn, trọng điểm.
Luận văn kết cấu thành 3 chương:
 Chương 1: Tổng quan về di cư nông thôn - đô thị và các nhân tố ảnh hưởng
 Chương 2: Phân tích thống kê thực trạng của di cư nông thôn-đô thị Việt Nam thời

kỳ 1999 đến 2014
 Chương 3: Phân tích thống kê các nhân tố ảnh hưởng đến di cư nông thôn-đô thị
Việt Nam


Chƣơng 1: Chương 1 tác giả trình bày khái niệm, định nghĩa về di cư nói chung và
từ đó đưa ra được khái niệm di cư nông thôn - đô thị.
Di cư nông thôn - đô thị là sự di chuyển của con người từ một đơn vị hành chính là
xã đến một đơn vị hành chính khác là phường/thị trấn, đó là sự chuyển đến một
phường/thị trấn khác trong cùng hoặc ngoài huyện khác, thành phố hoặc một tỉnh khác
trong một khoảng thời gian nhất định.
Luận văn trình bày những tác động của di cư nông thôn - đô thị đến phát triển kinh
tế xã hội và các vấn đề về dân số. Người di cư di chuyển từ nông thôn ra thành thị được
tiếp cận với sự phát triển của khoa học công nghệ, tiếp cận với các điều kiện sồng tốt
hơn, nhằm tạo ra nguồn thu nhập cho bản thân tốt hơn và cải thiện mức sống của gia đình
mình. Đồng thời quá trình di cư này cũng tác động vào sự phát triển kinh tế xã hội, hình
thành nhiều loại hình dịch vụ đa dạng hơn, tạo nên tính năng động của nền kinh tế thị
trường. Bên cạnh đó, di cư nơng thơn - đơ thị cũng tạo ra sức ép cho các khu đô thị về các
vấn đề cơ sở hạ tầng, vấn đề nhà ở, an ninh, cũng như nhiều vấn đề về xã hôi khác.

Tỷ lệ dân số thành thị tăng lên, quy mô dân số tăng lên ở khu vực thành thị, các vấn
đề về sinh, chết, hôn nhân cũng chịu tác động của luồng di cư nông thôn - đô thị này.
Mục đích của luận văn cũng nhằm tìm ra các nhân tố kinh tế, xã hội mang tính cộng
đồng hay cá nhân người di cư có ảnh hưởng đến di cư nông thôn - đô thị, mà ở đây xét
đến mối quan hệ giữa tỷ suất nhập cư nông thôn - đơ thị và các nhân tố ảnh hưởng đến
nó. Có thể là các nhân tố định tính hoặc định lượng tác động đến luồng di cư này. Có
nhiều nhân tố được đưa ra, tuy nhiên luận văn cũng tìm ra được những nhân tố có ảnh
hưởng nhiều nhất đến luồng di cư nông thôn - đô thị như: thu nhập, việc làm, trình độ
chun mơn kỹ thuật (CMKT), vốn đầu tư, mật độ dân số,... là các nhân tố quan trọng tác
động đến luồng di cư nông thôn - đơ thị.
Một sơ lý thuyết giải thích cho các nhân tố ảnh hưởng đến di cư nông thôn - đô thị
cũng được đề xuất trong luận văn như: Lý thuyết lực hút, lực đẩy, Lý thuyết lợi ích và chi
phí của Ravestein.
Chƣơng 2: Chương 2 trình bày một số phân tích về thực trạng của di cư nơng thơn -


đô thị Việt Nam qua các kỳ TĐTDSNO ở các năm 1999, 2009 và ĐTDSNOGK năm
2014.
Nhìn chung người di cư nơng thơn ra thành thị có tuổi trung bình và tuổi trung vị trẻ
hơn người di cư nói chung. Kết quả ĐTDSNOGK năm 2014 cho thấy một nửa số người
di cư từ nơng thơn ra thành thị có độ tuổi từ 25 trở xuống, cao hơn 2 độ tuổi so với kết
quả của TĐTDSNO năm 2009 (tuổi trung vị là 23 tuổi).
Đáng chú ý là trong nhóm dân số di cư nơng thơn ra thành thị, phụ nữ ít tuổi hơn
nam giới.
98,5% người di cư từ nông thôn ra thành thị đã từng đi học (Kết quả ĐTDSNOGK
năm 2014). Nam giới có trình độ học vấn cao hơn nữ giới, ở trình độ càng cao thì nhận
định này cho thấy càng đúng.
Hơn 50% người di cư nông thôn ra thành thị làm trong khu vực công nghiệp và xây
dựng (chiếm 53,0%). Nam giới tham gia vào các nghề đòi hỏi trình độ chun mơn kỹ
thuật cao hơn nữ giới (Kết quả TĐTDSNO năm 2009).

Di cư từ nông thôn ra thành thị ở nước ta ngày càng có xu hướng gia tăng và có tính
phổ biến rộng khắp trên các vùng nông thôn trong cả nước trong giai đoạn 1999-2009.
Đông Nam Bộ tiếp tục là nơi thu hút dân cư, trong đó Thành phố Hồ Chí Minh là
đầu tầu kinh tế vẫn là nơi đến hấp dẫn của lao động cả nước. Lý do chủ yếu làm cho
người di cư lựa chọn vùng chuyển đến là việc làm và thu nhập.
Đồng bằng sơng Hồng và Đơng Nam Bộ có luồng di cư từ thành thị đến thành
thị chiếm tỷ trọng cao nhất là 32,7 phần trăm và 37,7 phần trăm (Kết quả
ĐTDSNOGK 2014).
Chƣơng 3: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến di cư nông thôn - đô thị Việt Nam.
Để đo lường di cư nông thôn-đô thị, tác giả chọn chỉ tiêu đánh giá mức độ nhập cư là: tỷ
suất nhập cư nông thôn - đô thị của dân số trong thời kỳ nghiên cứu. Luận văn sử dụng
phương pháp hồi quy tương quan tuyến tính bội, với dữ liệu không gian. Các bước để
kiểm định các khuyết tật của mơ hình đã được tiến hành để đưa ra được kết quả tốt nhất
cho mơ hình, đó là mối tương quan tuyến tính của các biến độc lập tới biến phụ thuộc của


luận văn lựa chọn. Qua đó, tác giả đã đưa ra được một số khuyến nghị và chính sách về
những ảnh hưởng của di cư nông thôn - đô thị.