ỨNG DỤNG WEBGIS TRONG HỆ THỐNG GIÁM SÁT BỆNH TRUYỀN NHIỄM TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ HỆ THỐNG THÔNG TIN

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ

NGUYỄN THỊ THANH HÒA

ỨNG DỤNG WEBGISTRONG HỆ THỐNG
GIÁM SÁT BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Ngành: Hệ thống thông tin
Chuyên ngành: Hệ thống thông tin
Mã số: 6048 01 04

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ HỆ THỐNG THÔNG TIN

HÀ NỘI – 2016


2

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, luận văn thạc sĩ công nghệ thông tin “Ứng dụng
Webgis trong hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm” là sản phẩm nghiên cứu của
riêng cá nhân tôi dưới sự giúp đỡ rất lớn của giảng viên hướng dẫn là TS. Bùi Quang
Hưng, tôi khơng sao chép lại của người khác. Nhữngđiềuđã được trình bày trong toàn
bộ nội dung của luận văn này hoặc là của chính cá nhân tơi, hoặc là được tổng hợp từ
nhiều nguồn tài liệu. Tất cả các tài liệu tham khảo đều có nguồn gốc rõ ràng và được
trích dẫn hợp pháp.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm và chịu mọi hình thức kỷ luật theo quy định
cho lời cam đoan của mình.

Hà nội, ngày tháng năm 2016
Người cam đoan

Nguyễn Thị Thanh Hòa


3

LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành và sâu sắc đến thầy giáo, TS.
Bùi Quan Hưng - người đã dành nhiều tâm huyết, tận tình chỉ bảo và giúp đỡ tơi trong
suốt q trình kể từ khi tôi xin cô hướng dẫn đề tài, cho đến khi tơi hồn thành luận
văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo, các anh chị nghiên cứu sinh, các
học viên cao học, các em sinh viên và các bạn trong Trung tâm Cơng nghệ tích hợp
Liên ngành Giám sát hiện trường (FIMO) – Trường Đại học Công nghệ (ĐHQGHN)
đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong q trình thực hiện luận văn.
Tơi xin gửi lời cảmơn chân thành tới các thầy cô giáo khoa Công nghệ thông
tin, trườngĐại học Công nghệ, Đại học Quốc Gia Hà Nội. Các thầy cô đã cung cấp
cho tôi những kiến thức quý báu, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình học
tập và nghiên cứu tại trường.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn những người thân trong gia đình, đặc biệt
là bố mẹ tơi đã ln động viên và ủng hộ tôi. Xin cảm ơn bạn bè cùng khóa đã giúp đỡ
tơi trong q trình học tập.


4

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................................... 2
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................................ 3
MỤC LỤC ................................................................................................................................. 4

MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 7
1.

Lý do chọn đề tài..............................................................................................................7

2.

Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................................8

3.

Mục đích và phương pháp nghiên cứu .............................................................................8

4.

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài.............................................................................8

Chương 1.GIỚI THIỆU ............................................................................................................. 9
1.1 Tổng quan về ứng dụng webgis tronghệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm....................9
1.1.1

Khái niệm ..............................................................................................................9

1.1.2
nhiễm

Tầm quan trọng của ứng dụng webgis tronghệ thống giám sát bệnh truyền
9

1.2

Hiện trạng của webgis về bệnh dịch trên thế giới. .....................................................10

1.3

Hiện trạng của webgis về bệnh dịch tại Việt Nam .....................................................10

1.4

Nhu cầu xây dựng webgis về bệnh dịch .....................................................................10

1.4.1 Đối với người dân .....................................................................................................10
1.4.2
1.5

Đối với cơ quan chức năng .................................................................................11

Kết quả đạt được ........................................................................................................11

Chương 2: TỔNG QUAN VỀ WEBGIS BỆNH TRUYỀN NHIỄM ...................................... 11
2.1 Giới thiệu về hệ thống thông tin địa lý Gis .....................................................................11
2.1.1. Giới thiệu hệ thống thông tin địa lý .........................................................................11
2.4.2. Các định nghĩa về GIS .............................................................................................12
2.4.3. Các thành phần của GIS ..........................................................................................12
2.2 Giới thiệu Webgis ...........................................................................................................13
2.2.1 Khái niệm .................................................................................................................13
2.2.2 Kiến trúc ...................................................................................................................13
2.3 Tổng quan về webgis bệnh truyền nhiễm........................................................................14
2.2 Dành cho người dùng. .....................................................................................................14
2.3 Dành cho quản trị hệ thống. ............................................................................................15

Chương 3: XÂY DỰNG HỆ THỐNG BẢN ĐỒ BỆNH TRUYỀN NHIỄM ......................... 15


5

3.1 Lựa chọn cơng nghệ ........................................................................................................15
3.2 Phân tích u cầu - thiết kế hệ thống ..............................................................................15
3.2.1 Các chức năng của hệ thống .....................................................................................15
3.2.3 Thiết kế Cơ sở dữ liệu ..............................................................................................17
3.2 Một số giao diện chương trình ........................................................................................19
3.2.1 Giao diện chính .........................................................................................................19
3.2.2 Giao diện bản đồ cảnh báo bệnh dịch .......................................................................19
3.2.3 Giao diện xem chi tiết bản đồ cảnh báo bệnh dịch ...................................................19
3.2.4 Giao diện bản đồ phân bố điểm mắc, chết ................................................................20
3.2.5 Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bố điểm mắc, chết ............................................20
3.2.6 Giao diện bản đồ phân bố điểm bệnh dịch ...............................................................20
3.2.7 Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bổ điểm bệnh dịch ...........................................21
3.2.8 Giao diện cổng thông tin bệnh truyền nhiễm ...........................................................21
3.2.9 Giao diện trang quản trị hệ thống .............................................................................21
Chương 4. CÀI ĐẶT VÀ THỬ NGHIỆM .............................................................................. 22
4.1

u cầu hệ thống ........................................................................................................22

4.1.1

Phần cứng............................................................................................................22

4.1.2

Phần mềm............................................................................................................22

4.2

Mơ hình triển khai ......................................................................................................22

4.3 Thử nghiệm .....................................................................................................................22
4.3.1 Dữ liệu thử nghiệm ...................................................................................................22
4.3.2 Đánh giá hệ thống .....................................................................................................22
KẾT LUẬN .............................................................................................................................. 23
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................................... 24


6

DANH MỤC HÌNH VẼ
STT

Số hiệu

Tên hình vẽ

1

Hình 1.1

Webgis bệnh dịch Healthmap.org

2

Hình 2.1

Các thành phần của GIS

3

Hình 2.2

Kiến trúc hệ thống Webgis

4

Hình 2.3

Module hệ thống webgis bệnh truyền nhiễm

5

Hình 2.4

Module dành cho người dùng

6

Hình 2.5

Module dành cho quản trị hệ thống

7

Hình 3.1

Sơ đồ tổng quan chức năng của hệ thống

8

Hình 3.2

Sơ đồ quan hệ Cơ sở dữ liệu

9

Hình 3.3

Giao diện chính

10

Hình 3.4

Giao diện bản đồ cảnh báo bệnh dịch

11

Hình 3.5

Giao diện xem chi tiết bản đồ cảnh báo bệnh dịch

12

Hình 3.6

Giao diện phân bổ điểm mắc, chết

13

Hình 3.7

Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bố điểm mắc, chết

14

Hình 3.8

Giao diện bản đồ phân bố điểm bệnh dịch

15

Hình 3.9

Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bổ điểm bệnh dịch

16

Hình 3.10

Giao diện cổng thông tin bệnh truyền nhiễm


7

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bệnh truyền nhiễm có một lịch sử phát triển lâu đời cùng với sự phát triển của lồi
người. Đó khơng chỉ là mối đe dọa bệnh tật nguy hiểm cho từng cá nhân mà cịn cho tồn
nhân loại thế giới.Trong xã hội hiện đại ngày nay, nhiều bệnh truyền diễm gây dịch diễn biến
ngày càng phức tạp, một vụ dịch ở bất cứ nơi nào trên thế giới chỉ cần vài giờ đã có thể trở
thành mối đe dọa cho một khu vực khác và thậm chí cho tồn thế giới.
Giám sát bệnh truyền nhiễm gây dịch là một phần của hệ thống giám sát công cộng và
là một phần của hệ thống thông tin y tế. Mục tiêu của hệ thống giám sát và việc sử dụng các
thơng tin đó quyết định việc thu thập số liệu và các thông tin trong hệ thống đó. Các nước
trên thế giới đều thực hiện các hoạt động giám sát đối với các bệnh truyền nhiễm gây dịch.
Mỗi quốc gia đều có những hoạt động giám sát với nhiều hình thức khác nhau nhưng đều tập
trung vào các bệnh truyền nhiễm gây dịch đe dọa đến sức khỏe con người và cách đáp ứng
phòng chống bệnh dịch đó.
Tại Việt Nam, theo số liệu thống kê về các ca mắc bệnh truyền nhiễm của cục Y tế dự
phòng cho thấy bệnh truyền nhiễm đang là vấn đề y tế nghiêm trọng ở Việt Nam. Ở nước ta,
hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm được tổ chức một cách chặt chẽ, có hệ thống theo chiều
dọc (các cơ sở y tế dự phịng tuyến dưới có trách nhiệm báo cáo số liệu giám sát lên tuyến
trên) và theo chiều ngang (các cơ sở y tế trên cùng một tuyến có nhiệm vụ báo cáo số liệu
giám sát bệnh truyền nhiễm về cơ quan y tế dự phòng cùng tuyến). Các cơ sở khám, chữa
bệnh có trách nhiệm thơng báo các thông tin, các trường hợp mắc bệnh truyền nhiễm cho cơ
sở y tế dự phòng cùng cấp.
Năm 2012, để thuận lợi cho việc quản lý, thống kê số lượng người mắc bệnh dịch của
từng địa phương trên cả nước, cục Y tế dự phòng đã triển khai hệ thống phần mềm Giám sát
bệnh truyền nhiễm thí điểm cho 7 tỉnh Hà Nội, Yên Bái, Thái Bình, Bình Định, Bình Dương,
Đồng Tháp và Đắc Lắk. Từ này 2014, hệ thống này đã được triển khai cho tất cả các tỉnh
trong cả nước, trở thành kênh báo cáo bệnh dịch của các cơ sở Y tế dự phòng. Tuy nhiên, cục
Y tế dự phịng vẫn cịn khá khó khăn trong việc phân vùng, theo dõi diễn biến của bệnh dịch
một cách tổng quan. Về phía người dân thì chỉ có thể cập nhật thông tin bệnh dịch qua

phương tiện loa đài, truyền thơng, khó có thể biết được diễn biến tình hình bệnh dịch nơi
mình đang sinh sống hoặc nơi mình sẽ đến.
Từ cơ sở thực tiễn trên, tơi đề xuất “Ứng dụng Webgis trong hệ thống Giám sát bệnh
truyền nhiễm” trở thành kênh thông tin về bệnh truyền nhiễm, thông tin dữ liệu bệnh dịch sẽ
được lấy từhệ thống Giám sát bệnh truyền nhiễm của Cục y tế dự phịng. Người dùng có thể
xem thơng tin diễn biến bệnh dịch tại địa phương mình đang cư trú hoặc tất cả các địa
phương khác trên cả nước. Ngoài ra, hệ thống cịn cung cấp các thơng tin về cách phịng
tránh lây lan bệnh dịch, tính chất mật độ nguy hiểm của các bệnh dịch đang diễn biến phức
tạp.


8

2. Đối tƣợng nghiên cứu
- Các lý thuyết thực nghiệm về công tác giám sát bệnh dịch của các đơn vị chức năng.
- Mối quan tâm của nguời dân về dịch bệnh.
3. Mục đích và phƣơng pháp nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu là nhằm đề xuất một kênh thông tin bản đồ về bệnh dịch hỗ
trợ cho công tác giám sát bệnh truyền nhiễm của các đơn vị chức năng, tạo điều kiện thuận
lợi cho người dân theo dõi diễn biến của các bệnh dịch đang bùng phát.
Phương pháp chủ yếu là xây dựng hệ thống dựa trên dữ liệu đang có về bệnh dịch ở
từng địa phương trong cả nước của cục Y tế dự phịng, từ đó đề xuất xây dựng mơ hình, giải
pháp phù hợp với thực trạng giám sát bệnh truyền nhiễm ở Việt Nam.
4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
Kết quả nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ vai trị của công nghệ thông tin trong hệ
thống giám sát bệnh truyền nhiễm nói riêng và đời sống xã hội tại Việt Nam nói chung. Kết
quả nghiên cứu cũng sẽ đưa ra một mơ hình kênh truyền thơng sử dụng bản đồ qua internet,
góp phần làm đa dạng các hình thức đưa thông tin trên internet đến người dùng.
Nội dung luận văn: Ngoài phần các ký hiệu và chữ viết tắt, danh mục các bảng, danh
mục các hình vẽ, mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm

bốn chương:
Chƣơng 1: Giới thiệu
Chương này tác giả giới thiệu về khái niệm, tầm quan trọng, hiện trạng hệ thống giám
sát bệnh truyền nhiễm trên thế giới và Việt Nam, nhu cầu tìm kiếm thơng tin về bệnh dịch
của người dân.
Chƣơng 2: Tổng quan về ứng dụng webgis trong hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm
Trong chương này tác giả giới thiệu một số khái niệm về hệ thống địa lý Gis,Webgis
và giới thiệu về hệ thống bản đồ thông tin bệnh truyền nhiễm định xây dựng một cách tổng
quan và khái quát các chức năng chính của hệ thống.
Chƣơng 3: Xây dựng hệ thống bản đồ bệnh truyền nhiễm
Chương này tác giả trình giới thiệu về các cơng nghệ sẽ sử dụng, sau đó phân tích
các chức năng của hệ thống bản đồ thông tin truyền nhiễmvà đưa ra một số giao diện chính.
Chƣơng 4: Cài đặt và thử nghiệm
Chương này đưa ra yêu cầu phần cứng và phần mềm của hệ thống, dữ liệu thử nghiệm
và đưa ra bộ tiêu chí đánh giá.


9

Chƣơng 1.GIỚI THIỆU
1.1 Tổng quan về ứng dụng webgis tronghệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm
1.1.1 Khái niệm
Bệnh truyền nhiễm là loại bệnh nhiễm trùng có khả năng lây truyền từ người này sang
người khác một cách trực tiếp hoặc gián tiếp qua môi trường trung gian (như thức ăn, đường
hô hấp, dùng chung đồ dùng, máu, da, niêm mạc...) và có khả năng phát triển thành dịch.
Giám sát bệnh truyền nhiễm gây dịch là một phần của hệ thống giám sát công cộng và
là một phần của hệ thống thông tin y tế.Mục tiêu của hệ thống giám sát và việc sử dụng các
thơng tin đó quyết định việc thu thập số liệu và các thông tin trong hệ thống đó. Các nước
trên thế giới đều thực hiện các hoạt động giám sát đối với các bệnh truyền nhiễm gây dịch.
Mỗi quốc gia đều có những hoạt động giám sát với nhiều hình thức khác nhau nhưng đều tập

trung vào các bệnh truyền nhiễm gây dịch đe dọa đến sức khỏe con người và cách đáp ứng
phòng chống bệnh dịch đó. Ngày nay, hầu hết các hoạt động giám sát đều được các chương
trình ngành dọc khác nhau hỗ trợ và quản lý, đơi khi cịn do các cơ quan khác nhau thực hiện
như: Bộ Y tế, các Viện nghiên cứu, các tổ chức phi Chính phủ.
1.1.2 Tầm quan trọng của ứng dụng webgis tronghệ thống giám sát bệnh truyền
nhiễm
Trong vài thập kỷ qua, thế giới đã chứng kiến sự đột biến đáng báo động của những
bệnh truyền nhiễm mới. Các bệnh dịch này lây lan nhanh chóng và trở thành mối lo ngại
không chỉ của các cơ quan chức năng mà còn là mối đe dọa đến sự sống của tất cả mọi người
dân trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng.
Do vậy mỗi người dân Việt Nam cần phải chủ động tìm hiểu cách phịng tránh, đối
phó với các bệnh dịch để bảo vệ cho mình và người thân. Tuy nhiên thì các thơng tin về diễn
biến bệnh dịch, các địa phương đang phát hiện ổ dịch được các cơ quan báo chí đăng tải cịn
thiếu tập trung và khơng được cập nhật nhanh chóng.
Cục Y tế dự phịng đã cho triển khai hệ thống phần mềm Giám sát bệnh truyền
nhiễmtới tất cả địa phương trên cả nước. Hệ thống cho phép các đơn vị y tế dự phòng từ
tuyến xã tới tuyến huyện, tuyến tỉnh cập nhật dữ liệu về số lượng các ca mắc, các ca chết của
từng bệnh dịch, cập nhật thông tin về các ổ dịch, vùng dịch theo từng ngày. Dữ liệu mặc dù
được báo cáo nhanh chóng nhưng chưa được cung cấp thông tin đến người dân. Hơn nữa,
việc xem số liệu bệnh dịch theo từng địa phương trên giấy tờ cũng gây khó khăn cho Cục Y
tế dự phòng khi theo dõi khoanh vùng ổ dịch.
Như vậy ứng dụng webgis vào hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm sẽ giúp bạn:
- Có thể nhanh chóng tìm kiếm thông tin diễn biến bệnh dịch ở tất cả các địa phương
trên cả nước, qua đó mỗi cá nhân sẽ có tự trang bị thêm kiến thức để bảo vệ cho mình
và những người xung quanh trước nguy cơ lây lan của bệnh dịch.
- Các cơ quan chức năng có thể dễ dàng khoanh vùng ổ dịch, nắm bắt theo dõi tình hình
diễn biến của bệnh dịch trên cả nước một cách tổng quan nhất.


10

1.2 Hiện trạng của webgis về bệnh dịch trên thế giới.
/>
Hình 1.1: Webgis bệnh dịch Healthmap.org
HealthMap là một nhóm các nhà nghiên cứu, nhà dịch tễ học và các nhà phát triển
phần mềm tại Bệnh viện nhi Boston được thành lập vào năm 2006.
Khi sử dụng HealthMap, bạn có thể tìm kiếm dữ liệu theo các loại bệnh dịch, theo đất
nước, theo thời gian hoặc có thể chọn hiển thị bản đồ bệnh dịch theo nhiều loại khác nhau.
1.3 Hiện trạng của webgis về bệnh dịch tại Việt Nam
Hiện tại ở Việt Nam chưa có webgis nào được sử dụng rộng rãi cho phép người dân
trên cả nước có thể truy cập xem diễn biến bệnh dịch.
Để có thể theo dõi diễn biến bệnh dịch, người dân chỉ có thể nghe trên các phương
tiện truyền thông khác như loa đài, tivi, báo chí. Các thơng tin mà người dân thu thập được
cịn manh mún, thiếu đầy đủ và khơng tổng quát.
1.4 Nhu cầu xây dựng webgis về bệnh dịch
1.4.1 Đối với ngƣời dân
Ngày nay, khi sự gia tăng dân số, thay đổi khí hậu, q trình đơ thị hóa nhanh, giao
lưu quốc tế, biến động dân số, tình trạng nhập cư, di cư, ô nhiễm môi trường, sự kháng thuốc
và biến chủng của các tác nhân gây bệnh, quản lý vật ni, quy trình kiểm dịch động vật, quy
trình giết mổ và tiêu thụ thực phẩm từ động vật vẫn cịn lỏng lẻo và chưa hiệu quả, cùng với
những thói quen vệ sinh chưa tốt và nhiều nguyên nhân khách quan khác khiến cho bệnh
truyền nhiễm dễ dàng lây lan và tiếp tục là gánh nặng sức khoẻ cho cộng đồng. Nhiều bệnh
truyền nhiễm trước đây có số mắc thấp nay có nguy cơ quay trở lại bùng phát thành dịch.
Trước sự diễn biến ngày càng phức tạp của bệnh dịch, mỗi người dân cần phải tìm các biện
pháp chủ động phịng tránh bệnh dịch cho mình và mọi người xung quanh.
Webgis bệnh dịch mang lại cho bạn các lợi ích gì:
- Bạn có thể biết được các bệnh dịch đang diến biễn như thế nào tại địa phương
mình đang sinh sống.
- Chủ động tìm hiểu về bệnh dịch tại nơi bạn sẽ đi công tác, đi du lịch từ đó có
biện pháp chủ động phịng tránh bệnh dịch.

11

-

Tìm hiểu thơng tin về ngun nhân mắc bệnh, biện pháp phịng tránh đối phó
với bệnh dịch, thơng tin các cơ quan tổ chức cần đến kiểm tra, thông báo khi
phát hiện người mặc bệnh.

1.4.2 Đối với cơ quan chức năng
Hiện nay, cục Y tế dự phòng cơ quan chủ quản về lĩnh vực y tế dự phòng trên cả nước
đã cho triển khai phần mềm Giám sát bệnh truyền nhiễm. Phần mềm cho phép các địa
phương trên cả nước từ đơn vị y tế dự phịng tuyến xã có thể cập nhật số liệu các ca mắc, chết
vì bệnh truyền nhiễm tại địa phương mình quản lý. Sau nhiều năm đưa phần mềm vào hoạt
động, phần mềm đã cho thấy tác dụng một cách rõ ràng trong việc báo cáo số liệu nhanh
chóng, đồng nhất. Tuy nhiên vẫn cịn rất khó khăn để các đơn vị y tế dự phịng tuyến trên
(tỉnh, viện, cục Y tế) có cái nhìn tổng quan về tình hình diễn biến, khoanh vùng bệnh dịch.
Với Webgis bệnh dịch, các đơn vị y tế dự phịng tuyến trên có thể:
- Khoanh vùng bệnh dịch một cách dễ dàng khi xem bản đồ cảnh báo bệnh dịch.
- Chỉ định các ổ dịch nguy hiểm cần phải chú ý khi xem bản đồ phân bố điểm
mắc, chết và phân bố điểm bệnh dịch.
- Dễ dàng kết xuất bản đồ ra file ảnh để làm báo cáo hoặc in trực tiếp bản đồ từ
website.
1.5 Kết quả đạt đƣợc
Sau một thời gian thực hiện đề tài “Ứng dụng webgis trong hệ thống giám sát bệnh
truyền nhiễm” đã đạt được một số kết quả như sau:
 Đã hoàn thành xây dựng website Webgis bệnh truyền nhiễm, cung cấp cho người
dùng một địa chỉ hữu ích để tìm kiếm thơng tin diễn biến bệnh dịch một cách nhanh
chóng, chính xác. Website cho phép người dùng có thể xem bản đồ bệnh dịch theo

nhiều mục đích khác nhau, có thể phóng to, thu nhỏ, in hoặc kết xuất ra bản đồ ra file
ảnh.
 Ngồi ra website cịn tích hợp một cổng thơng tin, cho phép đơn vị chức năng có thể
cung cấp thơng tin về ngun nhân, cách phịng tránh đối phó với bệnh dịch đến tất cả
người dân trên cả nước.
Chƣơng 2: TỔNG QUAN VỀ WEBGIS BỆNH TRUYỀN NHIỄM
2.1 Giới thiệu về hệ thống thông tin địa lý Gis
2.1.1. Giới thiệu hệ thống thơng tin địa lý
Thơng tin đóng một vai trò then chốt trong lịch sử phát triển xã hội lồi người. Thơng
tin địa lý, thơng tin về vị trí và thuộc tính của các sự vật, sự kiện trong thế giới thực, ngày
càng khẳng định tầm quan trọng trong nhiều lĩnh vực. Phân tích và xử lý thơng tin ln là vấn
đề quan tâm lớn của tồn xã hội. Các kết quả phân tích và xử lý thơng tin là tiền đề duy nhất
cho công tác ra quyết định.
Hệ thống thông tin địa lý - GIS (Geographic Information System) ra đời cùng với sự
phát triển của công nghệ máy tính và bắt đầu vào những thập niên 60.GIS là một công cụ hỗ


12

trợ công tác thu thập, tổ chức lưu trữ dữ liệu địa lý, phân tích và xử lý thơng tin địa lý một
cách hiệu quả và nhanh chóng.
2.4.2. Các định nghĩa về GIS
Từ năm 1980 đến nay đã có rất nhiều các định nghĩa được đưa ra, tuy nhiên không có
định nghĩa nào khái qt đầy đủ về GIS vì phần lớn chúng đều được xây dựng trên khía cạnh
ứng dụng cụ thể trong từng lĩnh vực:
- Xuất phát từ ứng dụng:
+ GIS là một hộp công cụ mạnh được dùng để lưu trữ và truy vấn tùy ý, biến đổi và
hiển thị dữ liệu không gian từ thế giới thực cho những mục tiêu đặc biệt (Burrough, 1986).
+ GIS là một hệ thống sử dụng CSDL để trả lời các câu hỏi về bản chất địa lý của các
thực thể địa lý (Goodchild, 1985; Peuquet, 1985). - Xuất phát từ chức năng:

+ GIS là một hệ thống chứa hàng loạt các chức năng phức tạp dựa vào khả năng của
máy tính và các tốn tử xử lý thơng tin không gian (Tomlinson and Boy, 1981; Dangemond,
1983).
+ GIS là một hệ thống tự động thu thập, lưu trữ, truy vấn, phân tích và hiển thị dữ liệu
khơng gian (Clarke, 1995).
- Xuất phát từ quan điểm hệ thống thông tin:
+ GIS là một hệ thống thông tin được thiết kế để làm việc với dữ liệu có tham chiếu
tọa độ địa lý.
+ Hệ thống thông tin địa lý là một hệ thống thơng tin bao gồm một số phụ hệ
(subsystems) có khả năng biến đổi các dữ liệu địa lý thành những thơng tin có ích (Calkins và
Tomlinson, 1977; Marble, 1984).
+ GIS là một hệ thống thông tin đặc biệt với CSDL gồm những đối tượng, những hoạt
động hay những sự kiện phân bố trong không gian được biểu diễn như những điểm, đường,
vùng trong hệ thống máy tính.
- Từ những định nghĩa trên, ta có thể kết luận chung rằng:
+ Hệ thống thơng tin địa lý có những khả năng của một hệ thống máy tính (phần
cứng, phần mềm và các thiết bị ngoại vi) dùng để nhập, lưu trữ, truy vấn, xử lý, phân tích và
hiển thị hoặc xuất dữ liệu.
+ Xét trên nhiều góc độ khác nhau, GIS đã làm thay đổi sâu sắc phương thức quản trị
dữ liệu và những tiếp cận phân tích dữ liệu.
2.4.3. Các thành phần của GIS

Hình 2.1: Các thành phần của GIS


13

- Thiết bị (hardware) gồm: hệ thống máy tính ( Server, Workstation); hệ thống mạng
máy tính (LAN, WAN, internet); các thiết bị ngoại vi (GPSs, survey devices, scanners,
printers, plotters,…). policy and management expertise.

- Phần mềm (software): là tập hợp các câu lệnh, chỉ thị nhằm điều khiển phần cứng
của máy tính thực hiện một nhiệm vụ xác định, phần mềm hệ thống thơng tin địa lý có thể là
một hoặc tổ hợp các phần mềm máy tính.
- Chuyên viên (expertise): Đây là một trong những hợp phần quan trọng của cơng
nghệ GIS, địi hỏi những chun viên hướng dẫn sử dụng hệ thống để thực hiện các chức
năng phân tích và xử lý các số liệu.
- Số liệu, dữ liệu địa lý (geographic data): Số liệu được sử dụng trong GIS không chỉ
là số liệu địa lý (geo-referenced data) riêng lẻ mà còn phải được thiết kế trong một CSDL
(database). Có 2 dạng số liệu được sử dụng trong kỹ thuật GIS là:
+ Dữ liệu không gian: là những mô tả hình ảnh bản đồ được số hố theo một khn
dạng nhất định mà máy tính hiểu được
+ Dữ liệu thuộc tính (Attribute): được trình bày dưới dạng các ký tự hoặc số, hoặc ký
hiệu để mô tả các thuộc tính của các thơng tin thuộc về địa lý.
- Chính sách và quản lý (policy and management): Ðây là thành phần rất quan trọng
để đảm bảo khả năng hoạt động của hệ thống, là yếu tố quyết định sự thành công của việc
phát triển công nghệ GIS.
2.2 Giới thiệu Webgis
2.2.1 Khái niệm
Theo định nghĩa do tổ chức bản đồ thế giới (Cartophy) đưa ra thì WebGIS được xem
như là một hệ thống thông tin địa lý được phân bố qua mơi trường mạng máy tính để tích
hợp, phân phối và truyền tải thông tin địa lý trực tiếp trên Internet.
2.2.2 Kiến trúc
WebGIS hoạt động theo mơ hình client – server giống như hoạt động của một
Website thơng thường, vì thế hệ thống WebGIS cũng có kiến trúc ba tầng (3 tier) điển hình
của một ứng dụng Web thơng dụng. Kiến trúc 3 tier gồm có ba thành phần cơ bản đại diện
cho ba tầng: Client, Application Server và DataServer.

Hình 2.2: Kiến trúc hệ thống Webgis

14

2.3 Tổng quan về webgis bệnh truyền nhiễm.
Hệ thống webgis bệnh truyền nhiễm

Người dùng

Quản trị hệ thống

Hình 2.3: Module hệ thống webgis bệnh truyền nhiễm
Hệ thống webgis bệnh truyền nhiễm gồm 2 loại người dùng là: Quản trị hệ thống và nguời
dùng.
-

Người dùng khi có nhu cầu xem thơng tin bệnh dịch sẽ truy cập vào website.
Quản trị hệ thống có nhiệm vụ quản lý thơng tin bệnh dịch.

2.2 Dành cho ngƣời dùng.
Người dùng

Bản đồ bệnh dịch

Cảnh báo
bệnh dịch
Thiết đặt ngưỡng
cảnh báo

Thông tin bệnh dịch

Phân bố điểm

bệnh dịch

Phân bố điểm
mắc chết

Xem thơng tin
bệnh dịch

Tìm kiếm
thơng tin
bệnh dịch

Thiết đặt loại
điểm mắc, chết

Hình 2.4: Module dành cho người dùng
Hệ thống webgis bệnh truyền nhiễm cung cấp cho người dùng các chức năng sau:
-

-

Người dùng khi truy cập vào webgis, hệ thống sẽ tự động hiển thị bản đồ cảnh báo
bệnh dịch tại địa phương, nơi mà người dùng đang truy cập.
Người dùng có thể xem bản đồ bệnh dịch tại tất cả các địa phương trên cả nước, xem
chi tiết bản đồ theo từng vùng, từng tỉnh hoặc từng huyện hoặc có thể chọn xem theo
từng loại bệnh dịch.
Đối với người dùng thuộc các cơ quan đơn vị chức năng y tế có thể tùy chọn hiển thị
màu sắc cảnh báo bệnh dịch bằng việc cấu hình ngưỡng cảnh báo bệnh dịch.
Ngồi ra, người dùng có thể in hoặc kết xuất bản đồ ra dạng ảnh, tìm kiếm thơng tin
về cách phịng tránh, đối phó với bệnh dịch.

15

2.3 Dành cho quản trị hệ thống.
Quản trị hệ thống

Quản trị thông tin

Quản lý mục
tin

Quản lý bản tin

Đăng nhập

Quản lý ảnh,
banner

Quản lý địa
phương

Cấu hình bệnh
dịch

Hình 2.5: Module dành cho quản trị hệ thống
Hệ thống webgis bệnh truyền nhiễm cung cấp cho người quản trị hệ thống các chức năng sau:
-

Người Quản trị đăng nhập vào hệ thống. Sau khi đăng nhập thành cơng, người Quản

trịcó thể thay đổi thơng tin đăng nhập.
Hệ thống cho phép người Quản trịcó thể thay đổi thông tin địa phương, bệnh dịch sẽ
hiển thị lên webgis.
Với chức năng Quản trị thơng tin, người Quản trịcó thể dễ dàng cập nhật thông tin về
bệnh dịch, cách phịng tránh, đối phó với bệnh dịch…

Chƣơng 3: XÂY DỰNG HỆ THỐNG BẢN ĐỒ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
3.1 Lựa chọn công nghệ
- Webgis sử dụng công nghệ Arcgis server 10.2, ASP.Net(C#).
- Cơ sở dữ liệu: SQL Server 2008 R2 và Access.
- Ngôn ngữ: C# + Javascript + JQuery + Arcgis Javascript API
3.2 Phân tích yêu cầu - thiết kế hệ thống
3.2.1 Các chức năng của hệ thống
a) Sơ đồ tổng quan


16

Xem thông tin

Thiết đặt
ngưỡng cảnh
báo

Thiết đặt loại
điểm
Phân bố điểm
mắc, chết
Phân bố điểm
bệnh dịch

Cảnh báo
bệnh dịch

Tìm kiếm
thơng tin

Arcgis
server 10.2

Thơng tin bệnh
dịch

Bản đồ bệnh
dịch
Hệ thống
Webgis
Người dùng
Quản lý mục
tin

Đăng nhập
Quản trị thông
tin

Quản trị

Quản lý địa
phương

Quản lý bản tin

Quản lý bệnh
dịch

Quản lý ảnh,
banner

Hình 3.1: Sơ đồ tổng quan chức năng của hệ thống
b) Mô tả chức năng
#
1.

Tên User-Case
Cảnh báo bệnh
dịch

Actor
Người dùng

2.

Thiết đặt ngưỡng
cảnh báo
Phân bố điểm
mắc, chết

Người dùng

Phân bố điểm

bệnh dịch

Người dùng

3.

4.

Người dùng

Mô tả chi tiết
Cảnh báo mức độ nguy hiểm, lây lan của bệnh
dịch bằng cách tô màu theo số lượng ca mắc bệnh
của các địa phương trên cả nước.
- Tự động hiển thị cảnh báo bệnh dịch ở địa
phương mà người dùng truy cập vào
website.
- Xem bản đồ theo địa phương, theo bệnh
dịch.
Thiết đặt các ngưỡng cảnh báo, màu sắc hiển thị
khi chọn xem bản đồ cảnh báo bệnh dịch.
Hiển thị các điểm số ca mắc bệnh hoặc số ca chết
do bệnh dịch tại tất cả các địa phương trên cả
nước.
- Xem bản đồ theo địa phương, theo bệnh
dịch.
Hiển thị các điểm bệnh dịch tại tất cả các địa
phương trên cả nước.
- Xem bản đồ theo địa phương, theo bệnh
dịch.

17

-

5.

Thiết đặt loại
điểm

Người dùng

6.

Xem thơng tin
bệnh dịch

Người dùng

7.

Tìm kiếm thơng
tin bệnh dịch
Đăng nhập

Người dùng

9.

Quản lý địa
phương

Quản trị hệ
thống

10.

Cấu hình bệnh
dịch

Quản trị hệ
thống

11.

Quản lý mục tin

12.

Quản lý bản tin

Quản trị hệ
thống
Quản trị hệ
thống

13.

Quản lý ảnh,

banner

8.

Quản trị hệ
thống

Quản trị hệ
thống

3.2.3 Thiết kế Cơ sở dữ liệu
3.2.3.1 Sơ đồ quan hệ Cơ sở dữ liệu

Hiển thị cùng một lúc nhiều loại bệnh khác
nhau.
Thiết đặt loại điểm hiển thị to hoặc nhỏ, số ca trên
mỗi điểm là bao nhiêu khi người dùng xem bản đồ
phân bố điểm mắc, chết hoặc bản đồ phân bố điểm
bệnh dịch.
Xem thơng tin về q trình bùng phát, lây lan,
ngun nhân của bệnh dịch.
Cách phịng tránh, đối phó với bệnh dịch.
Tìm kiếm thơng tin liên quan đến bệnh dịch.
Quản trị hệ thống muốn đăng nhập vào hệ thống
để quản lý thơng tin.
- Quản trị hệ thống phải có tài khoản từ
trước.
- Sau khi đăng nhập thành cơng có thể thay
đổi thông tin đăng nhập.
Quản lý các thông tin liên quan đến địa phương.

- Phân chia vùng miền
- Thông tin tỉnh, huyện, xã.
Quản lý thông tin bệnh dịch.
- Thông tin cơ bản của bệnh dịch
- Thiết đặt ngưỡng cảnh báo cho phép của
bệnh dịch
Quản lý thông tin mục tin, cho phép người quản
trị thêm, sửa, xóa mục tin.
Quản lý thơng tin bản tin tin, cho phép người quản
trị thêm, sửa, xóa bản tin.
- Một bản tin có thể thuộc nhiều mục tin và
ngược lại một mục tin cũng có nhiều bản
tin.
Quản lý thông tinh ảnh banner, quảng cáo.


18

Hình 3.2: Sơ đồ quan hệ Cơ sở dữ liệu
3.2.3.2 Danh sách các bảng
TT
Tên bảng

Mô tả

1

W_Language

Ngôn ngữ - Lưu thông tin ngôn ngữ lựa chọn hiển thị.

2

W_Categories

3

W_News

Mục tin – Lưu trữ thông tin mục tin, được quản lý theo cấp
cha con.
Bản tin – Lưu trữ thông tin bản tin

4

W_New_Categorie

5
6

W_Link
W_Files

7

W_Users

8

W_TruyCap

9

DMBenh

10

Sys_Region

11

Sys_Province

12

Bản tin – Mục tin – Lưu trữ mối quan hệ giữa Bản tin và
Mục tin (quan hệ nhiều nhiều)
Link liên kết website – Lưu trữ link các website liên kết
File ảnh baner, quảng cáo – Lưu trữ thông tin đường dẫn
ảnh, vị trí hiển thị ảnh
Người dùng – Quản lý thơng tin người dùng đăng nhập vào
hệ thống
Truy cập – Thống kê thông tin người dùng vãng lai truy cập
vào website
Bệnh – Quản lý thơng tin bệnh dịch, cấu hình hiển thị bệnh
dịch
Vùng miền – Lưu trữ thông tin vùng, miền

Tỉnh, huyện, xã – Lưu trữ thông tin của các địa phương trên
cả nước

Sys_Region_Province
Vùng miền – Tỉnh huyện xã – Lưu trữ mối quan hệ của
Tỉnh huyện xã với Vùng miền (quan hệ nhiều nhiều)
Bảng 3.1: Mô tả các bảng cơ sở dữ liệu webgis


19

3.2 Một số giao diện chƣơng trình
3.2.1 Giao diện chính

Hình 3.2: Giao diện chính
3.2.2 Giao diện bản đồ cảnh báo bệnh dịch

Hình 3.3: Giao diện bản đồ cảnh báo bệnh dịch
3.2.3 Giao diện xem chi tiết bản đồ cảnh báo bệnh dịch


20

Hình 3.4: Giao diện xem chi tiết bản đồ cảnh báo bệnh dịch
3.2.4 Giao diện bản đồ phân bố điểm mắc, chết

Hình 3.5: Giao diện phân bổ điểm mắc, chết
3.2.5 Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bố điểm mắc, chết

Hình 3.6: Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bố điểm mắc, chết
3.2.6 Giao diện bản đồ phân bố điểm bệnh dịch

Hình 3.7: Giao diện bản đồ phân bố điểm bệnh dịch

21

3.2.7 Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bổ điểm bệnh dịch

Hình 3.8: Giao diện xem chi tiết bản đồ phân bổ điểm bệnh dịch
3.2.8 Giao diện cổng thông tin bệnh truyền nhiễm

Hình 3.9: Giao diện cổng thơng tin bệnh truyền nhiễm
3.2.9 Giao diện trang quản trị hệ thống

Hình 3.10: Giao diện trang quản trị hệ thống


22

Chƣơng 4. CÀI ĐẶT VÀ THỬ NGHIỆM
4.1 Yêu cầu hệ thống
4.1.1 Phần cứng
- Tốc độ CPU: tối thiểu 2.4 GHz
- Platform: x86 hoặc x64
- Bộ nhớ/ Ram: tối thiểu 2GB
- Ổ cứng: tối thiểu 5GB chứa dung lượng lưu trữ hệ điều hành
- Độ phân giải mà hình: tối thiểu 1024 x 768
4.1.2 Phần mềm
-

Máy cài hệ điều hành Window XP trở lên
Arcgis server, SQL server

. Net framework 4.0

4.2 Mô hình triển khai
Triển khai hệ thống trên network.
4.3 Thử nghiệm
4.3.1 Dữ liệu thử nghiệm
Dữ liệu: Số liệu ca mắc, ca chết của bệnh dịch được lấy từ phần mềm Giám sát bệnh
truyền nhiễm của Cục Y tế dự phòng năm 2014, 2015. Dữ liệu được thu thập trên tất cả các
tỉnh thành trong cả nước, số lượng ca mắc, ca chết của bệnh dịch được lưu trữ trữ theo từng
xã (phường).
4.3.2 Đánh giá hệ thống
- Giao diện tìm kiếm, xem bản đồ bệnh dịch dễ dàng, thuận tiện.
- Dữ liệu bệnh dịch để hiển thị ra bản đồ được truy xuất nhanh chóng.
- Đả bảo được các tính năng cơ bản của bản đồ như phóng to, thu nhỏ, in, kết xuất ảnh
bản đồ.
- Người dùng có thể xem thơng tin diễn biến bệnh dịch một cách đầy đủ, đơn giản và
khoa học.


23

KẾT LUẬN
Kết quả đạt đƣợc
-

Tìm hiểu hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm trên thế giới và Việt Nam.

-

Tìm hiểu Gis, Webgis, Arcgis server 10.2.

-

Xây dựng cổng thông tin bệnh truyền nhiễm, cung cấp cho người dùng một địa chỉ
hữu ích để tìm kiếm thơng tin diễn biến bệnh dịch, cách phịng tránh và đối phó với
bệnh dịch.

Hƣớng phát triển tiếp theo
-

Mở rộng thêm các chức năng tiện ích khác cho hệ thống.

-

Tối ưu hóa cơng cụ tìm kiếm dữ liệu bệnh dịch.

-

Nghiên cứu phát triển hệ thống thành ứng dụng cho các thiết bị thông minh.


24

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng việt
[1] />[2] />Tiếng Anh
[3] />[4] />[5] />[6] />[7] Boyd, d. m., & Elison, N. B. (2007), “Social network sites:
Definition, history, and scholaship”, Journal of Computer-Mediated
Communication.
[8] Cimigo (2011), “ Internet Usage and Development in Vietnam”,

2011 Vietnam NetCitizens Report.