Giáo án bài 7: Sau phút chia ly (trích Chinh phụ ngâm khúc) - Ngữ văn 7 - GV.T.T.Chi

Văn bản : BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương –

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Cảm nhận được phẩm chất và tài năng của tác giả Hồ Xuân Hương qua một
bài thơ thất ngôn tứ
tuyệt Đường luật chữ Nôm.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Hồ Xuân Hương.
- Vẻ đẹp và thân phận chìm nổi của người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi
nước.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết thể loại của văn bản.
- Đọc - hiểu, phân tích văn bản thơ Nơm Đường luật.
3. Thái độ:
- Học tập nghiêm túc, tự giác.
III.CHUẨN BỊ :
1. chuẩn bị của giáo viên:

Giáo án, SGK, SGV, TLTK

2. chuẩn bị của học sinh:

Chuẩn bị bài.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ :
? Đọc thuộc bài thơ “Bài ca Côn Sơn” ? Cho biết ý nghĩa của bài thơ. ?

2. Bài mới : GV giới thiệu bài :
- Nếu như với bản dịch “ Chinh phụ ngâm khúc” Đoàn thị Điểm từng
được xem là 1 phụ nữ có sắc có tài “ Xuất khẩu thành chương , bản chất
thơng minh” thì tài năng ấy một lần nữa ta cũng sẽ bắt gặp ở HXH 1 người
là mệnh danh là bà chúa thơ Nôm , là nhà thơ của phụ nữ . Trong sự nghiệp
thơ ca của mình bài thơ “ Bánh trôi nước “ được xem là một trong những
bài thơ nổi tiếng , tiêu biểu cho tư tưởng nghệ thuật của HXH.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động
của học sinh

Ghi bài

- GV đọc mẫu gọi 2 hs đọc

I. Tìm hiểu chung

- Nêu yêu cầu đọc: nhịp 2/2/3

1. Đọc

- Đọc chú thích * .

2.Chú thích

? Nói rõ những nét nổi bật về con
người, tính cách HXH?

HS trả lời

- HXH; Chưa rõ lai lịch, là người có
tài, sắc, có cá tính mạnh mẽ, được
mệnh danh là bà chúa thơ Nôm

- Bánh trôi nước nằm trong
chùm bài thơ vịnh vật( vịnh
cái quạt, quả mít, con ốc,
đánh đu)

? Em cho biết một vài nét về bài thơ
bánh trôi nước?
- Bánh trôi nước nằm trong chùm bài
thơ vịnh vật( vịnh cái quạt, quả mít,
con ốc, đánh đu)

? Hãy nhận dạng thể thơ của bài
thơ ?
-Bánh trôi nước: Thất ngôn tứ tuyệt

- HXH; Chưa rõ lai lịch, là
người có tài, sắc, có cá tính
mạnh mẽ, được mệnh danh
là bà chúa thơ Nôm

HS trả lời

→ Bánh trôi nước: Thất ngôn
tứ tuyệt

? Văn bản này có sự đan xen của
nhiều phương thức biểu đạt như tự
sự, miêu tả, BC. Theo em xác định
phương thức nào là chính ? Giải
thích ?

HS trả lời

⇒ Biểu cảm là phương thức
chính vì các yếu tố miêu tả,
tự sự ở đay chỉ có tác dụng
phục vụ cho BC

HS cùng bàn
luận suy nghĩ

II . Phân tích chi tiết.
? Hình ảnh chiếc bánh trơi nước
được miêu tả qua từ ngữ nào ?
? Nhận xét gì về cách miêu tả, h/a
bánh trôi hiện ra NTN?

HS cùng bàn
luận suy
nghĩ.
HS trả lời

→Tả thực chiếc bánh trơi

mang màu trắng của bột nếp,
có hình trịn xinh xắn, cho
vào nước nguội bánh chìm,
lúc nước sơi chín tới sẽ nổi
lên.

-Tả thực chiếc bánh trơi mang màu
trắng của bột nếp, có hình trịn xinh
xắn, cho vào nước nguội bánh chìm,
lúc nước sơi chín tới sẽ nổi lên.

? ẩn sau chiếc bánh trôi ấy là nỗi
niềm, tâm sự của ai? Nhận xét về
mơ típ “Thân em”?
-( Mơ típ quen thuộc thường gặp
trong những bài ca dao than thân, ở
những bài này khơng có âm điệu ấy )
-Người phụ nữ.
? Người phụ nữ đã giới thiệu về

1. Hai câu đầu :

HS chia
nhóm trả lời


mình NTN? Em có nhận xét gì về
cách dùng từ?
“vừa trắng lại vừa tròn”
⇒ Nghgệ thuật dùng từ thật khéo léo

HS chia
người phụ nữ tự hào về vẻ đẹp của
mình, giới thiệu về nhan sắc của mình nhóm trả lời
một cách mạnh bạo tự tin, vẻ đẹp
trong trắng, tinh khiết.
? Với vẻ đep ấy người phụ nữ có
quyền sống NTN trong xã hội cơng
bằng?

-“vừa trắng lại vừa trịn”
⇒ Nghgệ thuật dùng từ thật
khéo léo người phụ nữ tự
hào về vẻ đẹp của mình, giới
thiệu về nhan sắc của mình
một cách mạnh bạo tự tin, vẻ
đẹp trong trắng, tinh khiết.

- Họ có quyền được nâng niu trân
trọng, được hưởng hạnh phúc được
làm đẹp cho đời.

? Nhưng trong xã hội cũ thân phận
của họ ra sao? Nhận xét về nghệ
thuật mà TG sử dụng- Gợi cho em
liên tưởng điều gì?
-“ Bảy nổi ba chìm” → tác giả đã vận
dụng sáng tạo thành ngữ dân gian gợi
cho ta liên tưởng đến sự long đong,
vất vả của con người.

GV: Họ lên thác xuống ghềnh vì
chồng, vì con vì cả mọi người. Một
cuộc đời xả thân vị tha như thế cao cả
bao nhiêu, đáng thương cảm và trân
trọng bao nhiêu.
? Nghĩa tả thực ở đây là gì?
- Cụm từ “ với nước non” cho ta hiểu
số phận, cuộc đời người phụ nữ bấp

- Họ có
quyền được
nâng niu trân
trọng, được
hưởng hạnh
phúc được
làm đẹp cho -“ Bảy nổi ba chìm” → liên
đời.
tưởng đến sự long đong, vất
vả của con người.
HS trả lời


bênh chìm nổi.
HS đọc 2 câu cuối.
? Nếu câu thơ hai ẩn dụ sự than
thở về số phận long đong của người
phụ nữ thì đến câu ba sự ẩn dụ về
thân phận ấy NTN?

- Cụm từ “ với nước non”

cho ta hiểu số phận, cuộc đời
người phụ nữ bấp bênh chìm
nổi.

→Chất lượng bánh là do người nặn bề
ngồi có thể rắn nát nhưng cái nhân
đường bên trong vẫn ngọt, vẫn thơm.
⇒ Số phận bất hạnh của người PN
trong XHPK sống phụ thuộc, họ
khơng có quyền quyết định cuộc đời
mình .

HS trả lời

2. Hai câu cuối
? Nhưng bản lĩnh của họ, phẩm
chất bên trong của họ có thay đổi
theo số phận không?
- Hai từ “ mặc dầu”- “ mà em” ở hai
câu thơ có cấu trúc liền mạch tạo
nghĩa đối lập rất ấn tượng → sự cố
gắng vươn lên để tự khẳng định mình,
chiến thắng hồn cảnh
?“ Tấm lịng son” nên hiểu như thế
nào ?
-“ Giữ tấm lòng son”→ Tấm gương
son sắt, thuỷ chung là bất biến trong
mọi hoàn cảnh

GV: Với “tấm lịng son” Hồ Xn

Hương đã có tun ngơn cho người
phụ nữ… khẳng định..

HS đọc 2
câu cuối.

-Chất lượng bánh là do
người nặn bề ngồi có thể
rắn nát nhưng cái nhân
đường bên trong vẫn ngọt,
vẫn thơm.
⇒ Số phận bất hạnh của
người PN trong XHPK sống
phụ thuộc, họ khơng có
quyền quyết định cuộc đời
mình .


? Liên hệ trong XH ngày nay?

- Hai từ “ mặc dầu”- “ mà
em” → sự cố gắng vươn lên
để tự khẳng định mình, chiến
thắng hồn cảnh

- Xã hội nam nữ bình đẳng, người PN
làm chủ cuộc sống… nhiều người giữ
chức vụ cao trong XH….
HS trả lời

-“ Giữ tấm lòng son”→ Tấm
gương son sắt, thuỷ chung là
bất biến trong mọi hoàn cảnh

HS cùng bàn
luận suy nghĩ

Tấm gương
son sắt, thuỷ
chung là bất
biến trong
mọi hồn
cảnh

? Nghệ thuật độc đáo nào góp phần
vào giá trị bài thơ ?

III. Tổng kết – ghi nhớ
ẩn dụ, sử

1. Nghệ thuật: ẩn dụ, sử


-ẩn dụ, sử dụng thành ngữ điêu luyện
phù hợp làm tăng giá trị nghệ thuật
của bài thơ
? Nội dung của bài?

dụng thành
ngữ điêu

dụng thành ngữ điêu luyện
phù hợp làm tăng giá trị
nghệ thuật của bài thơ

HS trả lời

-Vẻ đẹp phong cách cao quý của
người PN trong XH cũ với cuộc sống
chìm nổi bấp bênh
- Tiếng nói phản kháng xã hội
? Ghi các câu hát than thân, mở đầu
bằng “ Thân em” ?
- Thân em như tấm lụa đào

2. Nội dung: Vẻ đẹp phong
cách cao quý của người PN
trong XH cũ với cuộc sống
chìm nổi bấp bênh
- Tiếng nói phản kháng xã
hội

- Thân em như hạt mưa sa
- Thân em như chẽn lúa đòng đòng
?Em hãy so sánh h/a người phụ nữ
trong bài thơ và trong những bài ca
dao đã học?
HS trả lời
( Chịu nhiều cay đắng trong XHPK
trọng nam khinh nữ , có thân phận

chim nổi nhưng 1 cách cứng cỏi, dám
chấp nhận sự thua thiệt đầy lòng tin
HS đọc ghi
vào phẩm giá của mình )
nhớ trong
SGK .

3.củng cố:
? Ghi các câu hát than thân, mở đầu bằng “ Thân em” ?

* Ghi nhớ ( SGK )


?Em hãy so sánh h/a người phụ nữ trong bài thơ và trong những bài ca dao đã
học?
( Chịu nhiều cay đắng trong XHPK trọng nam khinh nữ , có thân phận chim
nổi nhưng 1 cách cứng cỏi, dám chấp nhận sự thua thiệt đầy lòng tin vào phẩm
giá của mình )
4. dặn dị :
- Cần nắm vững nd bài, học thuộc ghi nhớ.
- Soạn bài: Sau phút chia ly.
- Đọc kĩ từng bài thơ (phần tác giả , chú thích )
- Trả lời các câu hỏi SGK

________________________________________________