Vấn đề rèn luyện kỹ năng tính

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

RÈN LUY N K N NG TÍNH
VAI TRỊ VÀ NH NG T N T I TRONG TR
NG PH

THÔNG

1. T i sao l i có bài vi t này?
M c dù đang h t s c b n r n v i công tác nghiên c u c ng nh nh ng công vi c cá nhân,
nh ng trong su t th i gian qua, k t khi 2 bài gi i chi ti t c a tôi cho đ thi H kh i A mơn
Hóa n m 2007 và 2008 đ c đ a lên m ng, tôi đã th ng xuyên “đ c làm phi n” b i r t nhi u
b n h c sinh c ng nh giáo viên trên c n c.
Trong s r t nhi u đi n tho i, tin nh n, email g i đ n cho tơi, có m t ý ki n mà đa s các
b n đ u đ t ra là “m c th i gian làm bài mà tôi đ t ra trong đáp án d a trên c n c nào”, “khơng
th tính nh m nhanh trong m t th i gian ng n nh th ”, .... th m chí, đã có b n h c sinh không
ti c l i l ng m tôi qua đi n tho i, vì cho r ng tơi đã “phô di n” quá m c, r ng ch có “th n
thánh” m i có th làm bài nhanh nh th , r ng tôi “b c phét”, .... m t b n giáo viên khác thì cho
r ng đáp án mà tôi đ a ra đã gây ra s c ch tâm lý r t l n đ i v i các b n đã không thi t t đ t
thi v a qua và t o ra c s c ép cho các h c sinh chu n b tham gia đ t thi s p t i.
V ý ki n c a b n giáo viên n , tơi hồn tồn có th chia s , m c dù m c đích c a tơi là
đ t ra m c tiêu cho các em ph n đ u, c ng nh m t s đ ng viên đ i v i các em r ng đ thi
khơng h khó, c ng khơng h dài, đ các em có thêm t tin b c vào k thi.
Có th xem l i phân tích mà tơi đã dùng c trong 2 đáp án:
“ gi i nhanh đ c m t bài toán mà r ng h n là m t đ thi Hóa h c, địi h i s k t h p nhu n nhuy n và hi u
qu 4 y u t : ki n th c, k n ng, kinh nghi m và ph ng pháp (chú ý là tôi x p ph ng pháp hàng th y u, cu i
cùng), mà m i m t y u t đ u đòi h i m t q trình rèn luy n tích c c và đúng h ng (nên c n ph i đ c h ng
d n). Nh ng m c th i gian làm bài tôi đ t ra trong đáp án là trong đi u ki n lý t ng, v i m t h c sinh đã h i t đ c 4
y u t trên và trong đi u ki n nh v y thì m t đ thi H (dù t ng đ c đánh giá là khó) c ng có th gi i quy t đ c

trong vịng 15-20 phút. T t nhiên, tâm lý th c t
trong phịng thi s khác và khơng có nhi u h c sinh h i t đ c 4
y u t trên, song, ph i nói nh v y đ các em th y và t tin r ng “vi c gi i tr n v n đ thi H trong vịng 30 phút
khơng ph i là đi u khơng th và trong 60-90 phút thì là đi u hồn tồn có th ”

Khi m t thơng tin đ a ra, có th có nhi u cách ti p nh n khác nhau, đ i v i ng i này là
m t l i đ ng viên, đ i ng i khác, đó l i là m t áp l c. i u đó hồn tồn có th hi u, có th
thông c m đ c và tôi m t l n n a kh ng đ nh v i các em r ng: “hãy t tin vào nh ng gì mình
đã có, 90 phút đ v t qua m t đ thi tr c nghi m nh v y không ph i là đi u khơng th ”.
Cịn đ i v i nh ng ai cho r ng tôi đang “phô di n”, tôi đang “th hi n”. Xin h i, các b n
đã đ c đ c bao nhiêu bài gi ng c a tôi trên m ng, d đ c bao nhiêu bu i h c Online mà tơi
đ ng l p. Th t thà mà nói, n u đ “khoe khoang, th hi n”, tơi cịn khơng ít th có th phơ di n
ch khơng ph i v i 2 cái đáp án đã có. H n n a, tôi c ng không r nh r i đ khoe khoang nh ng
th vô ngh a đ i v i tơi, tơi cịn nhi u cơng vi c ý ngh a v i b n thân mình h n đ làm. N u
vi c c m c i gi i đ thi, vi t bài gi ng đ n t n sáng s m đ các em có thêm h c li u là khoe
khoang, th hi n thì có l tơi nên đóng c a Blog và delete các bài vi t trên các 4rum là h n.


/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

Dù sao thì c ng ph i tr l i v n đ c a ngày hơm nay, đó là s y u kém trong K n ng
c a các h c sinh c a chúng ta. M c dù s y u kém này khơng hồn tồn thu c v l i c a các em
mà là c a c h th ng giáo d c.
Bài vi t phân tích v k n ng và vai trị c a vi c rèn luy n k n ng tôi đã t ng post lên
Blog cách đây n a tháng, nh ng vì trong đó khơng trình bày ph ng pháp rèn luy n k n ng
nên tôi không ph bi n trên các 4rum. Ph n m đ u c a bài gi ng nh sau:

RÈN LUY N K N NG TÍNH NHANH
GI I NHANH BÀI THI TR C NGHI M HĨA H C
Các em khơng th địi h i vi c gi i nhanh m t bài toán Hóa h c n u nh chính các em khơng th tính nhanh đ
t nh ng phép tính đ n gi n nh t!

I.

c

tv nđ :

1. K n ng là gì?
Hi u theo ngh a đ n gi n, k n ng là bi t cách làm.
Khái ni m K n ng r t r ng và bao hàm nhi u khía c nh, trong th c t chúng ta v n th
“k n ng h c”, “k n ng s ng”, “k n ng m m”, “k n ng làm vi c theo nhóm”, …

ng nghe đ n

Có r t nhi u đ nh ngh a v k n ng, tuy nhiên chúng ta có th t ng h p đ c đ nh ngh a đ n gi n v
k n ng nh sau: K n ng (Skill) là kh n ng hồn thành m t cơng vi c m t cách thành th o, d dàng,
khéo léo – kh n ng này có th h c đ c, ho c phát tri n đ c thông qua đào t o ho c t tr i nghi m.
2. T i sao ph i h c và rèn luy n k n ng?
Ng i bình th ng ai c ng bi t nói, nh ng nh ng ng i nói gi i khơng nhi u; ai c ng bi t đ c nh ng
không ph i ai c ng đ c nhanh, n m h t nh ng đi u quan tr ng... S qua vài ví d nh v y ta có th th y làm
m t cơng vi c và làm đ c m t công vi c là hai chuy n hoàn toàn khác nhau.
Não ta làm vi c d a trên 98% là thói quen (Routine). Rèn luy n k n ng làm vi c t c là rèn luy n cho
não thói quen làm vi c t t. Khi ta h c cách làm m t công vi c – dù nh hay l n – c ng đ u là ta đang d y
cho não chúng ta bi t cách t duy, x lý v n đ . Quan tr ng h n, đó là d y cho não thói quen làm vi c gì
c ng yêu c u hi u qu . Thay vì c m đ u vào làm vi c thì ta t p làm nó m t cách nhanh nh t, thu đ c k t

qu cao nh t. M t ng i khi ln tìm cách làm vi c hi u qu nh t s luôn thu đ c k t qu t t nh t, đó chính
là thói quen/k n ng làm vi c chuyên nghi p.
3. Phân lo i k n ng
Có 3 nhóm k n ng chính:
− Bi t cách t duy
− Bi t cách di n đ t
− Bi t cách thao tác
C 3 nhóm k n ng này đ u c n ph i đ c quan tâm rèn luy n đúng m c trong q trình h c. Trong
khóa h c này, v i m c tiêu h ng t i là k thi tr c nghi m nên các k n ng v t duy và tính tốn (thu c
nhóm k n ng thao tác) s đ c tôi t p trung phát tri n cho các em (n u thi t lu n s ph i phát tri n c k



/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

n ng di n đ t). Và trong khuôn kh bài h c đ u tiên, tơi s trình bày m t s k n ng tính nhanh, c ng là
nh ng yêu c u đ u tiên dành cho các em đ có th tham gia khóa h c m t cách có hi u qu .
II. Nh ng đi m y u trong k n ng tính c a h c sinh
K n ng tính, trong đó có k n ng tính nhanh là m t n i dung quan tr ng đ c quan tâm đào t o trong
b t c ch ng trình giáo d c nào. c p ti u h c, các em đã đ c h c các quy t c tính đó, t “b ng c u
ch ng”, cho đ n “các d u hi u chia h t”, “cách nhân nh m m t s v i 9, v i 11 ho c v i 5”, ….
Tuy nhiên, qua th c t gi ng d y nhi u môn h c, trên nhi u đ i t ng h c sinh v i các m t b ng
trình đ khác nhau, tơi đ u nh n th y có m t đi m chung, đó là k n ng tính c a các em còn khá y u, mà
nguyên nhân ch y u là do s th đ ng, l i nhác trong suy ngh , d n đ n ph thu c quá nhi u vào các công
c h tr h c t p. M t h c sinh s không th h c và nh t m i t t n u m i l n g p t m i l i m t đi n ra
xem, m t h c sinh không th gi i ph ng trình l ng giác t t n u các giá tr đ c bi t c a sin30o, cos120o

v n th ng xuyên ph i tính b ng máy tính, …. t t c nh ng bi u hi n đó ph n ánh m t s y u kém v m t k
n ng (ch không ph i y u v ki n th c).
Trong mơn Hóa c ng v y, tôi đã g p r t nhi u h c sinh ph i tính s mol c a 2,24 lít khí ( đktc), hay
tính s mol c a 3,6 gam H2O b ng máy tính, …. N u đ tìm kh i l ng c a NaNO3 b ng cách b m
23 + 14 + 16 × 3 = 85 thì mãi mãi các em s khơng th nh , và không th bi t làm th nào đ tính cho nhanh
giá tr đó. (đ y là ch a k r t nhi u em còn ch a thu c n i các giá tr v v trí, kh i l ng mol nguyên t , ….
trong b ng tu n hoàn)
III. M t s kinh nghi m và ph

ng pháp rèn luy n k n ng tính

K n ng tính nhanh nh đã nói trên, thu c nhóm “k n ng thao tác” do đó nó đòi h i m t s th c
hành, rèn luy n th ng xuyên đ đ t đ n hi u qu cao nh t. Trong các k thi tr c nghi m v i các mơn có địi
h i tính tốn nh mơn Hóa thì vi c nâng cao k n ng tính đ n m c tr thành m t ph n x có th giúp gi m
b t đ n 1/3 th i gian làm bài.
Trong Hóa h c có r t nhi u k n ng tính c n ph i rèn luy n, nh ng có 2 nhóm giá tr d rèn luy n
nh t, th ng xuyên g p nh t và d đ t đ c hi u qu cao nh t là: tính kh i l ng mol (nguyên t , phân t ,
ion, nhóm ch c, ...), và tính s mol.
Có nhi u ph ng pháp rèn luy n k n ng tính nhanh, nh ng v i kinh nghi m gi ng d y c a cá nhân
mình, tơi xin chia s m t s ph ng pháp rèn luy n k n ng tính nh sau
..............<bí m t>
4,
i v i vi c tính s mol khí d a vào th tích trong các tr ng h p khơng ph i đi u ki n tiêu chu n,
ta d a vào công th c: nRT = PV , tuy nhiên, vi c áp d ng công th c này ph i vơ cùng linh ho t thì m i đ t
hi u qu cao nh t, m t trong nh ng sai l m c a các em là ch bi t thay s vào công th c m t cách máy móc.
Cơng th c trên ch ra cho ta th y s mol khí t l thu n v i áp su t và t l ngh ch v i nhi t đ (vì đ
bài th ng cho th tích và u c u tính s mol khí), vì kh i l ng ho c % kh i l ng th ng là s l , nh ng
s mol thì h u h t là s ch n, nên đa s các bài t p không cho đi u ki n tiêu chu n đ u r i vào nh ng tr ng
h p có th tính nh m đ c (xem thêm ph n bài t p v nhà)
b

Ví d : Tính s mol c a 8,96l khí (0,4 mol khí trong đktc, cái này có th nh m ra ngay nh luy n t p
c 3) trong các đi u ki n:
-

0oC; 2,5 atm: n = 0,4 × 2,5 = 1mol



/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c
-

273oC; 3atm: n = 0,4 × 3 : 2 = 0,6 mol

-

136,5oC; 1,2atm: n = 0,4 × 1,2 : 1,5 = 0,36 mol

-

27,3oC; 2,2atm: n = 0,4 × 2,2 : 1,1 = 0,8mol

-

54,6oC; 2,4 atm: n = 0,4 × 2,4 : 1,2 = 0,8mol

0985052510

...........................

(273 C = 2 × 273K ,136,5 C = 1,5 × 273K ,27,3 C = 1,1× 273K ,54,6
o

o

o

^^ n u mà thay vào công th c nRT = PV thì ch c là phát m, ví d : 8,96l khí
s mol là:

n=

o

C = 1,2 × 273K

)

54,6oC; 2,4 atm s có

2,4 × 8,96
PV
=
= 0,8mol
RT 22,4
(273 + 54,6)
273

.....................
Tơi xin nh c l i:
Không th gi i nhanh bài tốn Hóa h c n u nh t ng s li u, t ng phép tính nh trong bài tốn
khơng đ c x lý và tính tốn nhanh chóng!

i lo i là nh v y.
2. Nguyên nhân nào d n đ n nh ng y u kém v K n ng c a h c sinh
Tr c h t, ph i k đ n nh ng thi u sót, sai l m trong ph ng pháp Giáo d c c a chúng ta.
T b y lâu nay, chúng ta đã nh i nhét cho h c sinh m t kh i l ng ki n th c kh ng l mà b
quên đi m t công vi c r t quan tr ng là rèn luy n K n ng cho h c sinh, đ ng th i c ng gi t
ch t luôn kh n ng sáng t o c a h c sinh. Chính nh ng y u kém này đã đ y n n giáo d c c a
chúng ta đ n ch khơng có hi u qu , ki n th c thì khơng n m đ c, không v n d ng đ c, Sinh
viên đào t o xong khơng có k n ng làm vi c , ...
Tôi đã khá ng c nhiên khi có m t h c sinh chia s :
“em ch bi t quy t c nhân nhanh v i 11 thơi , cịn quy t c nhân 9 và nhân 5 thì ch a bao h đc h c.
Em nh ko nh m thi ch đc h c d u hi u chia h t cho 2,3,5,9 thôi . H n n a ko ph i là t t c nh ng gì đã
đc h c b n em có th nh đc t t t n t t, ch a nói gì đ n cái ch a đc h c. Là 1 th y giáo em ngh th y hi u
r ng h c sinh VN chúng ta đã và đang h c quá t i quá nhi u ”

Nh v y là chính các em cịn khơng phân bi t đ c, cái nào là ki n th c, cái nào k n ng,
cái nào c n h c, cái nào không c n h c, cái nào đã đ c h c, cái nào ch a đ c h c, cái nào
không đ c h c.
i v i các em, có v nh t t c nh ng gì có đ c tr ng ph thơng ch là
“ki n th c” và “ki n th c”, là s quá t i. Thi t ngh , câu chuy n này đáng đ nh ng ng i có
trách nhi m c a B GD l ng nghe và ti p thu.



/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

Th hai, s y u kém v m t k n ng c ng có m t ph n l i quan tr ng là chính các em.
Nh đã nói trên, s l i nhác trong thói quen suy ngh và làm vi c, cùng v i s ph thu c quá
nhi u vào vi c s d ng không đúng cách các công c h tr h c t p.
Thói quen tra b ng tu n hồn khi n các em không nh đ c các giá tr M, p, v trí, đ âm
đi n, ... dãy đi n hóa, tính tan, ... ; thói quen tra t đi n khi n các em không th thu c đ c t
m i, .... và thói quen dùng máy tính làm các em m t đi k n ng tính.
Theo giai tho i l ch s : trong m t đêm m t ng h i m i 7 tu i, Leonhard Euler đã tính nh m trong óc
l y th a b c 6 c a 100 s đ u tiên (^^ ai có óc t ng t ng th tính 476 ch ng h n) mà các k t qu c a nó
cịn đ c ơng khai thác, s d ng đ n h t đ i. C ng theo giai tho i, “vua toán h c” Carl Friedrich Gauss đã
t ng đo t m t gi i th ng v thiên v n nh tính tốn đ c r t chính xác qu đ o c a thiên th Ceres sau
g n 3 tháng tính tốn, mà trung bình m i ngày ơng ph i làm vi c v i 50.000 con s - không sai m t phép
tính nào. Ho c m t câu chuy n khác c a Paul Dirac, khi còn nh , ông đã tham gia m t k thi HSG Toán c a
n c Anh đã tìm ra k t qu “m t ng i câu đ c -2 con cá”, dù là k t qu sai, nh ng chính nó đã t o c m
h ng giúp ơng tìm ra position – ph n h t c a electron. T t nhiên, so sánh nào c ng có s kh p khi ng,
nh ng có l m t trong nh ng nguyên nhân khi n cho thiên tài toán h c v i kh n ng tính nh m siêu vi t c a
các v ý có đ c là nh ..... th i đó ch a có nh ng chi c máy tính hi n đ i nh bây gi .

Có m t nhà khoa h c đã t ng tiên đốn: “S thơng minh c a máy móc s gi t ch t s c
sáng t o c a con ng i”, th t đáng bu n, trong tr ng h p này, đi u đó có v đúng. Th t ngu
ng c n u chúng ta có máy móc mà khơng dùng ho c khơng bi t dùng, nh ng s còn nguy hi m
và ngu ng c h n n u chúng ta hoàn toàn b t l c v i công vi c khi không có nh ng máy móc đó.
S thơng minh c a máy móc ph i ph thu c s c sáng t o c a con ng i ch không ph i ng c
l i.
Các em r t sai l m khi ngh r ng máy tính lúc nào c ng đúng và tính b ng máy tính an
tồn h n so v i tính nh m. Nên nh r ng, máy tính ch đúng, khi ng i s d ng nó thao tác
đúng, mà đi u đó khơng ph i bao gi c ng làm đ c (^^ m c dù nó đúng trong đa s tr ng

h p đ y, hihi). Khi thao tác v i máy tính, càng thao tác v i nhi u con s , th c hi n càng nhi u
phép tính liên h p, r m rà thì k t qu càng có kh n ng sai l ch. Ch ng h n v i phép tính đã
nêu trên:

n=

2,4 × 8,96
PV
=
= 0,8mol
RT 22,4
(273 + 54,6)
273

n u không c n th n trong thao tác, thì nh m l n c ng là chuy n bình th ng. C ng d
nhiên, Hóa khác v i Lý ch là k t qu th ng r t trịn tr nh, do đó mà ta d phát hi n ra l i sai
do thao tác h n và c ng vì th mà h c Hóa, ta d th c hành k n ng tính h n h c Lý.
Khi trao đ i v v n đ này, nhi u giáo viên tâm s “thú th t là tơi c ng r t ít khi tính
nh m, ch là mình đi d y nhi u thì “quen m t, nh s ” thơi”. Tơi m i có 22 tu i đ i, thâm niên
d y h c c a tôi không đ đ “quen m t, nh s ” và tôi ch c là các em h c sinh c ng v y, nên
tôi ch n gi i pháp tính nh m. Khơng th so sánh v i nh ng thiên tài trên v vi c tính, nh ng


/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

tơi tin là v i nh ng gì mà các em đã đ c h c tr ng ph thơng thì ch c n ch u khó luy n

t p đúng ph ng pháp, nh ng phép tính đ n gi n ch ng có gì là khó cho các em nh m c :
-

17,92 lít là 0,8 mol khí đktc, có gì là khó nh m ??? (17,92 : 22,4 là phép tính quá đ n
gi n đ nh m: 17:2 = 8 có d , 4*8 = 32 có đi là 2; càng d h n n u ai đó đã nh
8,96 lít là 0,4 mol)

-

12,6 gam H2O là 0,7 mol, có gì là khó nh m ??? (12,6 = 9 + 3,6 v i 9 là 0,5 mol và 3,6
là 0,2 mol)

-

17,6g CO2 là 0,4 mol, có gì là khó nh m ??? ( 17:4 = 4, 4*4 = 16 có đi là 6)

-

CO2 có M = 44, ch c ai c ng bi t, v y t i sao l i không nh đ c –COOH là 45 đ tính
cho nhanh C2H5COOH là 29 + 45 = 74??? (ho c tính là 60 + 14 = 74 v i 60 là M c a
CH3COOH – quá quen thu c và 14 là M c a –CH2- tính cho các đ ng đ ng liên ti p)

-

CaCO3 có M = 100, ch c ai c ng bi t, v y t i sao không nh đ
ngay BaCO3 là 197, Na2CO3 là 23*2 + 60 = 106 ???

-

..................

-

đ i lo i là nh v y

c CO32- là 60 đ có

Các phép tính nh m trên là b c x lý ban đ u, cho ta nh ng s li u mà n u t đó ta nh p
vào máy tính s đ nh m l n và ít ph c t p h n r t nhi u n u c d n c c 1 phép tính dài d ng
d c.
Ví d , đ tính %m c a h n h p g m 0,2 mol Fe2(SO4)3 và 0,25 mol CuSO4:

%m Fe2 ( SO4 )3 =

(56 × 2 + 32 × 3 + 16 × 12) × 0,2 × 100%
(56 × 2 + 32 × 3 + 16 × 12) × 0,2 + (64 + 32 + 16 × 4) × 0,25

thì s d tính sai h n r t nhi u n u là:

%mFe2 ( SO4 )3 =

(56 × 2 + 96 × 3) × 0,2 × 100%
(56 × 2 + 96 × 3) × 0,2 + (64 + 96) × 0,25

ho c đ n gi n h n n a là:

%m Fe2 ( SO4 )3 =

80 × 100%
400 × 0,2 × 100%

ho c %m Fe2 ( SO4 )3 =
80 + 160 × 0,25
400 × 0,2 + 160 × 0,25

mà có các giá tr SO42- là 96 hay CuSO4 là 160, c ng ch ng có gì là khó đ nh m,
Fe2(SO4)3 có M = 400, c ng nh CaCO3 có M = 100 là nh ng con s ch ng khó đ nh , đ n
t ng.
3. Tơi đã tính nh m trong đáp án đ thi H nh th nào?



/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

ây là m t trong nh ng câu h i mà khá nhi u b n h i v cách tính nh m. Xin nh c l i là
tơi đã ghi r t rõ ràng:
nOH- = 0,25 mol (nh m: (1+2*2)/2 = 2,5 → 0,25), cách nh m là gì: NaOH 0,1M – xem là
1, Ba(OH)2 0,2M – xem là 2, vì (OH)2 nên ta *2, th tích là 500ml nên ta /2 → (1+2*2)/2 = 2,5
sau đó chia cho 10 vì 0,1M và 0,2M đã b xem là 1 và 2.
Xin h i: có khó nh m khơng ??? Khi làm câu này, tôi ch vi c v a đ c đ bài, v a nh p
phép tính nh m trong đ u, đ n khi đ c d t đ bài là các s li u v s mol đã có s n.
y c ng có th xem là m t “k n ng
cịn có d p đ vi t và chia s v v n đ này.

c đ bài khi thi tr c nghi m” mà tôi hy v ng s

0,05 mol CO32- và 0,15 mol HCO3- (nh m – b o toàn C + b o tồn đi n tích âm), tơi c ng

ghi r t rõ ràng, cách nh m là gì: b o toàn C → s mol CO32- và HCO3- ph i có t ng b ng 0,2
mol, CO32- mang 2 đi n tích âm trong khi HCO3- mang 1 đi n tích âm, mà t ng đi n tích âm là
0,25 mol, th thì CO32- s có s mol là 0,25 – 0,2 = 0,05 mol và còn l i 0,15 mol là c a HCO3(công vi c này thay cho gi i h ph ng trình)
Xin h i, có khó nh m không ??? Tuy di n đ t ra ngơn ng vi t thì dài nh v y, nh ng
khi làm bài, n u đã quen và có k n ng tính t t, thì tơi tin là t t c ch di n ra trong 3s.

Xin h i, trong s các con s

đây: 0,1 hay 0,6 hay 0,55 có con s nào là khó nh m ???

Ngay c phép tính: m = 0,55*108 c ng ch ng có gì là khó nh m n u bi t k t h p 2 quy t c
nhân nh m v i 5 và v i 11: 108*0,5 = 108:2 = 54, 108*0,55 = 54 + 5,4 = 59,4
Ch 5-8s là có t t c nh ng con s này.
Nói th t, tôi ghi 15-20s là r t chân th c, đã bao g m c th i gian đ c đ và phân tích.

/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

3,6 : 0,5 = 36*2 = 72

Có gì là khó nh m ???
Tơi ngh r ng, v i nh ng bài t p th này, h u h t các em s vi t ph ng trình ph n ng thì
m i có t l Na:Al = 1:1. Nh ng n u đ c toàn b đáp án, các em s th y tôi h u nh không h
vi t ph ng trình ph n ng mà tìm cách khai thác tri t đ thơng tin t nó – không th a, không
thi u. (đ y c ng là m t “k n ng”). Ta ch c n hình dung v ph n ng, đ bi t r ng Na và Al ch
đi vào h p ch t NaAlO2 thì CTPT c a NaAlO2 c ng đã t cho ta bi t cái t l 1:1 đó r i.
Khi đã có Na – 0,1mol và Al – 0,1 mol và t ng s e mà 2 kim lo i này cho là 0,8 mol. Tôi

tin r ng các em s l i vi t thêm ph ng trình ph n ng c a Na v i H2O r i gi i h , trong khi
ch ng khó kh n gì đ tính nh m. Na cho 1 e – là 1 ph n, Al cho 3 e – là 3 ph n, v i t ng là 0,8
mol → m i ph n là 0,2 mol. Xin h i có gì là khó nh m ??? (n u c n thi t, m i các b n và các
em gi l i SGK toán l p 4, ph n “Bài toán bi t t ng và t s ”)
...........................
đây, tơi ch xin trích l i m t s câu trong đáp án n m 2008 nh v y, n u có b n hay em
nào th c m c v các câu h i khác trong đáp án này, ho c đáp án n m 2007, tôi s n sàng gi i
đáp.
4. C n rút đ
a,

c bài h c gì sau bài vi t này?

i v i các b n giáo viên

Tôi hy v ng bài vi t này s là m t g i m , v a đ chúng ta ph i xem xét và đánh giá l i
vai trò c a vi c rèn luy n k n ng cho h c sinh trong tr ng ph thông (chú ý r ng khái ni m


/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

k n ng là r t r ng ch khơng ch bao g m k n ng tính) c ng đ ng th i là m t g i ý nho nh
v m t ph ng pháp rèn luy n k n ng tính. Chúng ta đào t o nên nh ng con ng i có k n ng
và bi t làm vi c, ch không ph i là nh ng quy n sách vô tri, nh ng con v t hay nh ng cái máy
ch bi t làm l p l i công vi c c a ng i khác.
trên tơi đã nói: trong 4 y u t (ki n th c, k n ng, kinh nghi m và ph ng pháp), tôi

x p ph ng pháp hàng th y u nh t. Chính tơi c ng có m t l p h c “K n ng, kinh nghi m
và ph ng pháp gi i nhanh bài thi tr c nghi m Hóa h c”, mà trong đó K n ng tính đ c đ t
ngay vào bài đ u tiên.
Là m t th y giáo, tôi s r t bu n n u có em nào đó nói r ng “ch có th y m i làm đ c
nh th ”, vì m t ng i th y chân chính, bao gi c ng mong m i “r i các em c ng s làm đ c
nh th , th m chí là t t h n th ”, c ng vì th mà tơi m i b công s c ra truy n đ t cho các em
nh ng gì mình có thơng qua các bài gi ng free trên m ng.
Bài vi t này, tuy có đ a vào nh ng ví d v Hóa h c, nh ng tơi tin là nó có ích cho c các
giáo viên c a các môn h c khác, vì nh ng k n ng tính đ a ra trong bài, là nh ng k n ng t i
thi u và c n thi t cho t t c các mơn h c (ít nh t là kh i các môn h c t nhiên).
Chúng ta không nên có m t quan ni m sai l m r ng, nh ng k n ng tính mà tơi trình bày
trong bài vi t này thu c v Toán h c, r ng tơi cịn d y c Tốn n a nên m i bi t đ c nh ng k
n ng nh th . úng, tôi đã t ng d y c Tốn, Lý, Hóa, Sinh t th i sinh viên, trong đó Tốn và
Hóa là hai mơn tơi d y t t nh t, nh ng đ ng vì th mà k t lu n r ng nh ng gì tơi đã vi t trên
là “tốn”, tơi tin r ng nh ng em đã và đang h c c p 3 c ng nh thi H đ u bi t r ng nh ng k
n ng tính trên, khơng có ai, khơng có th y cơ luy n thi nào đ a vào l p h c c , đ y không
ph i là v n đ tr ng tâm c a Toán c p 3.
Nh ng k n ng tính trên ch là m t ph n trong h th ng các k n ng ph i rèn luy n cho
h c sinh mà môn h c nào c ng c n, ngh nghi p nào c ng c n và công vi c nào c ng c n. Nó
t o thành m t ph n x t duy nh y bén giúp các em sáng t o và thành công trong t t c các l nh
v c.
b,

i v i các em h c sinh

Vi c rèn luy n k n ng tr ng ph thông hi n nay còn r t nhi u h n ch và kìm hãm s
sáng t o, trong đó có m t ph n l i c a các th y các cơ, nh ng khơng th vì th mà các em đ l i
và tr n tránh. Chính các em, ch không ph i ai khác, ph i ch đ ng tìm tịi, ch đ ng rèn luy n,
mài gi a đ làm m nh h n nh ng k n ng c n thi t vì nó mang l i hi u qu cho chính các em.
Hãy tích c c suy ngh và t tìm ra cho mình m t ph ng pháp rèn luy n phù h p nh t. S

ch m ch v n mang nhi u ý ngh a, t b máy tính và t p tính nh m trong đ u c ng là m t s
ch m ch c n thi t, vì đó là nh ng bài t p th d c r t t t cho trí tu và s sáng t o c a các em.
M t ngày nào đó, khi các em ra tr ng, các em đi làm vi c, có th nh ng ki n th c v đ o
hàm, tích phân, gi i ph ng trình, hidrocacbon, quang hình, đi n t , .... s khơng còn c n thi t


/>

Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c

0985052510

cho công vi c c th c a các em n a. Nh ng nh ng nguyên t c t duy c a nh ng mơn h c đó
và nh ng k n ng mà các em thu nh n đ c t tr ng ph thơng s cịn theo các em đ n su t
cu c đ i. M t bà bán hàng rong v n có th s ng t t trong xã h i, không ph i nh ki n th c, mà
là nh nh ng k n ng tính tốn mà có l khơng ít em h c sinh c p 3 c ng còn ph i chào thua.
Tơi khơng l y gì làm t hào khi gi i đ c đ thi H Hóa trong vịng 15 phút, v i tơi
đi u đó ch ng có gì to tát c , nh ng tơi s th c s x u h n u không làm đ c ho c làm
đ c mà ph i gi u gi m. Và tôi th c s th y bu n, khi nhi u b n th y đó là m t đi u đáng
ng c nhiên.
Tơi có m t k ni m đáng nh v i chi c máy tính và vi c tính nhanh, đó là vào k thi HSG Hóa h c vịng 1 l p 12
n m 2003, khi đó tơi c ng b c vào phòng thi v i m t chi c máy tính ... h t pin, và k t qu là tơi v n hồn thành bài thi
v i 17,75/20 đi m và giành gi i Nhì, sau đó ti p t c v t qua vòng 2 đ đ c tham d k thi HSG Qu c gia. M c dù,
sau đó, trong m i k thi quan tr ng tơi đ u ln mang theo mình 2 chi c máy tính (^^) nh ng đó c ng có th xem là
thành qu t vi c rèn luy n các k n ng và ph ng pháp gi i nhanh mà tôi đã khám phá và mài gi a t l p 11. Tôi tin
r ng, v i m t đ thi H nh n m nay, tơi có th gi i khơng c n đ n máy tính mà c ng không v t quá 30 phút là bao.
Nên nh r ng trong đáp án chi ti t dành cho các b n, tôi m i ch dùng đ n ki n th c, k n ng và ph ng pháp mà ch a
tri n khai nh ng kinh nghi m mà “Chi n thu t ch n ng u nhiên” ch là m t ph n nh trong s đó!

Chúc các b n và các em ngày càng d y t t và h c t t !!!

**********************
Các bài gi ng c a Sao b ng l nh giá – V Kh c Ng c có th đ c s d ng, sao chép,
in n, ph c v cho m c đích h c t p và gi ng d y, nh ng c n ph i đ c chú thích rõ ràng v
tác gi .
Tơn tr ng s sáng t o c a ng
n ng sáng t o c a b n thân mình ^^

i khác c ng là m t cách đ phát tri n, nâng cao kh

Liên h tác gi :
V Kh c Ng c – Phịng Hóa sinh Protein – Vi n Cơng ngh Sinh h c
Vi n Khoa h c và Công ngh Vi t Nam
i n tho i: 098.50.52.510
a ch l p h c: p107, K4, T p th Bách Khoa, Hà N i
(ph trách l p h c: 0942.792.710 – ch H nh)



/>