Tóm tắt luận văn thạc sĩ điều dưỡng kết quả chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi mắc bệnh viêm phổi và một số yếu tố liên quan tại khoa điều trị tự nguyện b bệnh viện nhi trung ương năm 2020

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

LÊ THỊ HỒNG

KẾT QUẢ CHĂM SÓC TRẺ DƯỚI 5 TUỔI
MẮC BỆNH VIÊM PHỔI VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ
LIÊN QUAN TẠI KHOA ĐIỀU TRỊ TỰ NGUYỆN B
BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG

HÀ NỘI – 2020


BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

LÊ THỊ HỒNG
Mã SV: C01277

KẾT QUẢ CHĂM SÓC TRẺ DƯỚI 5 TUỔI
MẮC BỆNH VIÊM PHỔI VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ
LIÊN QUAN TẠI KHOA ĐIỀU TRỊ TỰ NGUYỆN
B BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG NĂM 2020
Chuyên ngành : Điều dưỡng
Mã số

: 8.72.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. NGUYỄN HẢI ANH

HÀ NỘI – 2020


LỜI CẢM ƠN
Nhân dịp luận văn này được hoàn thành, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu
sắc và gửi lời cảm ơn chân thành với quý Thầy, Cô, gia đình, bạn bè đồng
nghiệp và tập thể cơ quan – những người đã ln sát cánh cùng tơi trong q
trình nghiên cứu và hồn thành luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn:
Ban Giám hiệu, Phòng đào tạo Sau đại học, Bộ môn Điều dưỡng trường
Đại học Thăng Long.
Ban Giám đốc - Bệnh viện Nhi Trung Ương
Lãnh đạo và tập thể cán bộ nhân viên khoa Điều trị tự nguyện B đã tạo
điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này.
Với lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin được gửi lời cảm ơn tới
các Thầy, Cơ:
PGS.TS. Nguyễn Hải Anh, ngun Phó Giám đốc Trung tâm hô Hấp –
Bệnh viện Bạch Mai, người đã truyền thụ kiến thức, tạo mọi điều kiện thuận lợi,
tận tình giúp đỡ và trực tiếp hướng dẫn để tơi hồn thành luận văn này.
PGS.TS. Nguyễn Thị Bình và các Thầy, Cơ trong q trình học tập đã tận
tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức bổ ích và sâu sắc. Các Thầy, Cô trong Hội
đồng chấm đề cương nghiên cứu, Hội đồng đánh giá luận án cấp trường hôm
nay, các Thầy, Cơ phản biện độc lập đã tận tình đóng góp những ý kiến q báu
để tơi sửa chữa, bổ sung, giúp cho luận văn được hồn thiện hơn.
Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới những bệnh nhân và gia đình bệnh
nhân đã tin tưởng chúng tơi trong qua trình nằm viện.
Cuối cùng, tơi xin cảm ơn gia đình, đây là nguồn động viên lớn nhất về cả

tinh thần và vật chất giúp tôi vượt qua mọi khó khăn trong học tập, nghiên cứu
và hồn thành luận văn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 22 tháng 12 năm 2020
Tác giả luận văn

Lê Thị Hồng


LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Lê Thị Hồng học viên lớp Cao học khóa 2, chuyên ngành Điều
dưỡng Trường Đại học Thăng Long xin cam đoan:
1. Đây là luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn
khoa học của PGS.TS. Nguyễn Hải Anh
2. Cơng trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã được
công bố tại Việt Nam.
3. Các số liệu và thơng tin trong nghiên cứu là hồn tồn chính xác, trung
thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp thuận của cơ sở nơi nghiên
cứu.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về những cam kết này.
Hà Nội, ngày 22 tháng 12 năm 2020
Người viết cam đoan

Lê Thị Hồng


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Phần viết tắt

Phần viết đầy đủ

BC
BN
VP
CRP
CTM
Hb
HC
SD
NKHH
NKHHCT
RSV
H.influenzae
M.pneumonia
P.aeruginosa
S.pneumoniae
PCR
SDD
SHH
SPO2
RLLN
UNICEF

Bạch cầu
Bệnh nhi
Viêm phổi
C- reactive protein (Protein phản ứng C)
Công thức máu
Hemoglobin
Hồng cầu

Standard Deviation
Nhiễm khuẩn hô hấp
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính
Respiratory Synticyal Virus
Haemophilus influenzae
Mycoplasma pneumonia
Pseudomonas aeruginosa
Streptococcus pneumoniae
Polymerase chain reaction
Suy dinh dưỡng
Suy hơ hấp
Độ bão hịa Oxy qua da
Rút lõm lồng ngực
United Nations Childrens Fund (Qũy Nhi đồng Liên Hợp
Quốc)
Viêm tai giữa
Viêm họng
Viêm mũi họng
World Health Organization (Tổ chứcY tế thế giới)

VTG
VH
VMH
WHO

Trung bình


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Đặc điểm thời gian mắc bệnh trước khi vào viện của trẻ (n=170). .. 40

Bảng 3.2. Đánh giá một số yếu tố nguy cơ gây bệnh (n= 170) .......................... 41
Bảng 3. 3. Đánh giá dấu hiệu sinh tồn của trẻ khi vào viện (n=170) ............... 42
Bảng 3.4. Triệu chứng toàn thân của trẻ (n=170) .............................................. 43
Bảng 3.5. Triệu chứng hô hấp của trẻ (n=170) .................................................. 44
Bảng 3.6. Một số dấu hiệu trẻ có suy hơ hấp (n=170) ...................................... 44
Bảng 3.7. Phân loại mức độ nặng của bệnh viêm phổi (n=170) ........................ 45
Bảng 3.8. Hình ảnh Xquang phổi (n=170). ....................................................... 45
Bảng 3.9. Kết quả xét nghiệm máu khi vào viện (n=170)................................... 45
Bảng 3.10. Xét nghiệm định danh vi sinh vật (n=170) ....................................... 46
Bảng 3.11. Kết quả xét nghiệm vi sinh vật (n=91) ............................................. 46
Bảng 3.12. Kết quả xét nghiệm virus .................................................................. 46
Bảng 3.13. Q trình chăm sóc trẻ tại viện của người điều dưỡng (n=170) ..... 47
Bảng 3.14. Thời gian điều trị trung bình của bệnh nhi và mức độ VP (n=170) 48
Bảng 3.15. Kết quả điều trị (n=170) ................................................................... 48
Bảng 3.16. Đánh giá quá trình chăm sóc điều dưỡng (n=170) .......................... 48
Bảng 3.18. Mối liên quan giữa độ nặng của viêm phổi khi vào viện tình trạng
SDD và thời gian nằm viện ................................................................................. 49
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa độ nặng viêm phổi khi vào viện vỗ rung với thời
gian điều trị (n=170) ........................................................................................... 50
Bảng 3.20. Liên quan giữa độ nặng viêm phổi khi vào viện và hút mũi họng và
thời gian điều trị (n=170) ................................................................................... 50
Bảng 3.21. Đánh giá thời gian nằm viện với một số triệu chứng bệnh kèm theo
(n=170)................................................................................................................ 51
Bảng 3.22. Đánh giá một số mối liên quan giữa đặc điểm của trẻ và kết quả
chăm sóc trẻ (n = 170) ........................................................................................ 52
Bảng 3.23. Đánh giá một số đặc điểm lâm sàng liên quan tới kết quả chăm sóc
điều dưỡng của trẻ (n = 170) .............................................................................. 53
Bảng 3.24. Đánh giá một số CSĐD liên quan tới kết quả chăm sóc (n = 170).. 54

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Đặc điểm về nhóm tuổi của trẻ trong nghiên cứu (n=170) ............ 39
Biểu đồ 3.2. Đặc điểm về giới tính của trẻ trong nghiên cứu (n=170) ............. 39
Biểu đồ 3.3. Điều trị trước khi tới viện (n=170). ................................................ 40
Biểu đồ 3.4. Bệnh lý kèm theo khi vào viện (n=170) .......................................... 41
Biểu đồ 3.5. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ (n=170) ......................... 42
Biểu đồ 3.6. Đánh giá tình trạng sốt của trẻ (n=170) ........................................ 43


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................................... 1
Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................. 2
1.1. Đặc điểm giải phẫu, sinh lý bộ máy hô hấp ...................................................... 2
1.1.1. Đặc điểm giải phẫu hệ hô hấp ở trẻ em: [54] ................................................. 2
1.1.2. Cơ chế bảo vệ của đường hô hấp ..................................................................... 5
1.1.3. Khả năng đề kháng của trẻ em :...................................................................... 6
1.1.4. Sự khác biệt cấu trúc, chức năng hệ hô hấp giữa trẻ em và người lớn:.... 6
1.2. Viêm phổi ở trẻ em ................................................................................................ 7
1.2.1. Định nghĩa: .......................................................................................................... 7
1.2.2. Phân loại viêm phổi............................................................................................ 8
1.2.3. Dịch tễ học ........................................................................................................... 8
1.2.4. Nguyên nhân gây viêm phổi ............................................................................. 9
1.2.5. Chẩn đoán ......................................................................................................... 10
1.2.6. Ngun tắc điều trị:.......................................................................................... 15
1.3. Cơng tác chăm sóc của điều dưỡng:................................................................. 16

1.3.1. Khái niệm về chăm sóc điều dưỡng .............................................................. 16
1.3.2. Một số học thuyết điều dưỡng liên quan chăm sóc người bệnh ............... 16
1.3.3. Quy trình chăm sóc của điều dưỡng đối với bệnh nhi viêm phổi [25, 28,
8] .................................................................................................................................... 18
1.3.4. Những nghiên cứu trên Thế giới và Việt Nam về cơng tác chăm sóc trẻ
dưới 5 tuổi mắc viêm phổi. ........................................................................................ 25
CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 27
2.1. Đối tượng và tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân nghiên cứu............................ 27
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu: ..................................................................................... 27


2.1.2. Địa điểm nghiên cứu:.......................................................................................27
2.1.3. Thời gian nghiên cứu:...................................................................................... 27
2.1.4. Cỡ mẫu nghiên cứu: ........................................................................................ 27
2.1.5. Tiêu chuẩn lựa chọn người bệnh ................................................................... 27
2.1.6. Tiêu chuẩn loại trừ người bệnh ..................................................................... 27
2.1.7. Tiêu chuẩn đánh giá các chỉ số nghiên cứu: ................................................ 28
2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 32
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 32
2.2.2. Phương pháp thu thập các số liệu nghiên cứu ............................................ 32
2.2.3. Quy trình nghiên cứu: ..................................................................................... 33
2.2.4. Phương tiện nghiên cứu và địa điểm xét nghiệm: ...................................... 33
2.2.5. Xử lý số liệu ....................................................................................................... 34
2.2.6. Đạo đức nghiên cứu ........................................................................................ 35
2.2.7. Bảng tổng hợp các biến số và các chỉ số ....................................................... 35
1.3. Đặc điểm CLS ...................................................................................................... 36
2.1. Kết quả CSĐD trẻ viêm phổi (lúc vào viện và khi ra viện) .......................... 36
2.2. Đánh giá kết quả chăm sóc và điều trị của trẻ ............................................... 37
2.3. Đánh giá một số yếu tố liên quan tới kết quả chăm sóc điều dưỡng........... 37
2.3.1. Đánh giá một số yếu tố liên quan tới thời gian nằm viện của trẻ ............. 37

2.3.2. Đánh giá một số yếu tố liên quan tới kết quả chăm sóc điều dưỡng........ 37
CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................... 39
3.1. Mô tả một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của trẻ mắc viêm phổi..... 39
3.1.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu......................................................... 39
3.1.2. Triệu chứng lâm sàng của trẻ khi vào viện .................................................. 42
3.1.3. Chỉ số cận lâm sàng của trẻ trong nghiên cứu ............................................ 45
3.2. Đánh giá q trình chăm sóc trẻ viêm phổi và một số yếu tố liên quan .... 47
3.2.1. Đánh giá q trình chăm sóc trẻ viêm phổi ................................................. 47
3.2.2. Đánh giá kết quả chăm sóc và điều trị .......................................................... 48
3.2.3. Đánh giá một số mối liên quan tới kết quả chăm sóc và điều trị của trẻ 49
Chương 4 BÀN LUẬN ...................................................................................... 55


4.1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của trẻ.............................................55
4.1.1. Đặc điểm về trẻ trong nghiên cứu ................................................................. 55
4.1.2. Đánh giá một số yếu tố nguy cơ gây bệnh viêm phổi ở trẻ nhỏ:............... 56
4.1.3. Đánh giá đặc điểm lâm sàng của trẻ ............................................................. 57
4.1.4. Đánh giá xét nghiệm cận lâm sàng của trẻ khi vào viện ............................ 62
4.2. Đánh giá kết quả chăm sóc trẻ mắc VP và một số yếu tố liên quan ........... 64
4.2.1. Đánh giá q trình chăm sóc điều dưỡng cho trẻ mắc viêm phổi ........... 65
4.2.2. Đánh giá kết quả chăm sóc và điều trị cho trẻ mắc viêm phổi ................. 71
4.2.3. Đánh giá một số yếu tố liên quan tới kết quả chăm sóc và điều trị.......... 71
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 76
KHUYẾN NGHỊ ................................................................................................ 78
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 79


ĐẶT VẤN ĐỀ
Viêm phổi là một bệnh lý hô hấp thường gặp, đây là một trong những
nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi trên tồn thế giới . Theo

ước tính của WHO, mỗi năm có hơn 150 triệu trẻ em dưới 5 tuổi mắc viêm phổi,
trong đó 20 triệu trẻ phải nhập viện, tỷ lệ ở các nước đang phát triển cao hơn gấp
5 lần so với các nước phát triển. [19] Trong số 6,3 triệu trường hợp tử vong ở trẻ
dưới 5 tuổi trên toàn thế giới vào năm 2013, viêm phổi là một trong những
nguyên nhân đứng hàng đầu (chiếm 14,9%), chỉ sau nhóm các biến chứng của
đẻ non (15,4%). Gần đây nhất, theo số liệu thống kê của UNICEF, trong năm
2016 viêm phổi là nguyên nhân của 880.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi, chiếm
16% trong các nguyên nhân gây tử vong ở lứa tuổi này. [19]
Tại Việt Nam tỷ lệ tử vong do viêm phổi đứng hàng đầu trong các bệnh hô
hấp (75%), chiếm 21% so với tổng số tử vong chung ở trẻ em. Theo thống kê của
Bộ Y tế hàng năm có khoảng 4000 trẻ em dưới 5 tuổi tử vong vì viêm phổi. [49].
Với các triệu chứng sốt, viêm long đường hô hấp, nhịp thở nhanh, rút lõm
lồng ngực giúp cho chẩn đoán viêm phổi. Ngồi việc điều trị căn ngun gây
bệnh thì chăm sóc điều dưỡng cũng góp phần khơng nhỏ cho việc điều trị viêm
phổi ở trẻ nhỏ đạt hiệu quả tốt nhất. Học thuyết Peplaus đã chỉ ra điều dưỡng giữ
vai trò quan trọng liên quan đến việc chăm sóc điều trị bệnh và với người bệnh
[24]. Để đánh giá quá trình theo dõi và chăm sóc trẻ nhỏ dưới 5 tuổi mắc bệnh
viêm phổi chúng tôi nghiên cứu đề tài “Kết quả chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi mắc
bệnh viêm phổi và một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Nhi Trung Ương
năm 2020” với 2 mục tiêu sau đây:
1. Mô tả một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của trẻ em mắc viêm phổi.
2. Phân tích kết quả chăm sóc trẻ mắc bệnh viêm phổi và một số yếu tố liên
quan.

1