Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong bài thường thức Mỹ Thuật

PHỊNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO THỊ XÃ NG BÍ
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ NGUYỄN VĂN CỪ

----------***********----------

ĐỀ TÀI: SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC
TRONG BÀI THƢỜNG THỨC MỸ THUẬT

Chạm khắc gỗ đình làng VIệt Nam
- Mỹ thuật lớp 9-

Người viết: Lưu Thị Nga
Tổ: Tự nhiên
1


Năm học: 2008 – 2009
A/ ĐẶT VẤN ĐỀ
I/ TÊN ĐỀ TÀI
Sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong bài thường thức mỹ thuật
" Chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam”.Mỹ thuật lớp 9.
II/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Chúng ta, hẳn ai cũng đã từng nghe câu ca dao rất ngọt ngào,
“Qua đình ngả nón trơng đình,
Đình bao nhiêu ngói, thƣơng mình bấy nhiêu”.
Từ ngàn xƣa “cây đa, bến nƣớc, sân đình” đã đi vào trong văn, thơ, nhạc,hoạ.
Hình ảnh ngơi đình cổ kính, uy nghiêm đã thấm sâu vào trong máu thịt của mỗi
ngƣời Việt Nam.
Đình làng đƣợc xây dựng gắn liền với khu đất của làng xã. Đình làng có thể là
một cơng trình đơn độc hợp khối và cũng có thể là một tổ hợp kiến trúc phân
tán hoặc nửa phân tán. Đình làng có khi đƣợc xây dựng cùng các kiến trúc tôn

giáo, văn chỉ của Khổng giáo và đền miếu của đạo giáo.Phía trƣớc đình thƣờng
có sân rộng, hồ nƣớc, giếng khơi, cây xanh, tam quan, cột trụ...Đình làng to hay
nhỏ, trang trí nhiều hay ít, khiêm tốn hay hoa mỹ là do sự đóng góp của dân
làng nhiều hay ít, làng giàu hay làng ngèo.Nhƣng dù quy mơ có khác nhau, thì
ý nghĩa của đình làng cũng khơng hề thay đổi. Những ngơi đình xứ Bắc, có vẻ
đẹp tự thân, khơng dành cho tất cả mọi ngƣời, mà nhƣ chỉ dành cho những ai
tha thiết với văn hoá - nghệ thuật truyền thống, trƣớc hết là những ngƣời ham
tìm hiểu về nền kiến trúc và nghệ thuật trang trí của cha ơng.Kiến trúc thuần gỗ
của ngơi đình, giản dị mà vững chãi dựa vào những vì kèo kết cấu và kích
thƣớc nhƣ nhau, song song đứng trên những cột cái, cột quân và có khi thêm
cột hiên nếu lịng đình rộng. Danh hoạ đƣơng đại Nguyễn Tƣ Nghiêm đã từng
nói: “Ngƣời thầy lớn nhất của ơng trong nghiệp vẽ, chính là nét đẹp đình làng”.
Nói đến vẻ đẹp của đình làng, ngồi cảnh quan thiên nhiên hữu tình, kết cấu gỗ
chính xác, phải kể đến nghệ thuật chạm khắc gỗ đình làng.Khắc gỗ đình làng có
chạm trổ điêu luyện, giàu biến hố với Lân,Ly,Quy, Phƣợng,cuốn cùng hoa lá
mây sóng, bầu rƣợu, quấn thƣ, dải lụa mềm cùng hình ảnh con rồng uốn lƣợn
với vơ vàn biến tấu, tất cả đều đƣợc những bàn tay lành nghề của các nghệ nhân
chạm trổ tinh vi, công phu, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo,giàu
tính dân tộc và mang đà bản sắc văn hoá việt.
2


Ngơi đình là niềm tự hào của mỗi ngƣời dân Việt Nam, là di sản văn hoá quý
giá của nhân loại. Vậy làm thế nào để các em có ý thức gìn giữ, bảo tồn và trân
trọng đình làng? Theo tôi, việc giáo dục cho học sinh hiểu, cảm nhận về vẻ đẹp
của đình làng qua bài học là rất cần thiết. Nhƣng, thời lƣợng giờ học có hạn, mà
vẻ đẹp của chạm khắc gỗ đình làng và những tinh hoa của nó thì khơng hề
nhỏ,làm sao có thể truyền tải đủ lƣợng kiến thức cần có thấm thấu đền mỗi học
sinh...? Qua nhiều năm học, với nhiều trải nghiệm, tơi đã tìm đƣợc phƣơng
pháp đáp ứng đƣợc những vấn đề băn khoăn ở trên. Đó là: Sử dụng phƣơng

pháp dạy học tích cực (kết hợp hài hồ, hợp lý các phƣơng pháp nhƣ: Trực
quan, phát vấn, phân tích, thảo luận nhóm nhỏ,tích hợp, trị chơi) để giảng dạy.
Qua vài năm tôi thấy kết quả thu đƣợc rất khả quan, các em say mê học tập và
tiếp thu tốt kiến thức của bài học, có thái độ yêu quý, trân trọng, gìn giữ các
cơng trình văn hố, lịch sử của q hƣơng.
Chính vì những lý do trên, hơm nay tơi xin trân trọng giới thiệu cùng các đồng
chí, đồng nghiệp, sáng kiến kinh nghiệm của mình về việc:
Sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong bài:
Thường thức mỹ thuật lớp 9.
Chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam.
Kính mong đƣợc sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các ngành, các cấp, các
đồng chí đồng nghiệp để bài giảng của tơi đƣợc ngày càng hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn !

3


III/ MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
- HS tìm hiểu sơ lƣợc về nghệ thuật chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam.
- HS cảm nhận đƣợc vẻ dẹp của chạm khắc gỗ đình làng.
- HS có thái độ u q, trân trọng và giữ gìn các cơng trình văn hố lịch
sử của quê hƣơng, đất nƣớc.
IV/ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI:
- Học sinh khối 9.
V/ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI:
1/ Phương pháp
- Hoạt động nhóm
- Phát vấn
- Trực quan
- Phân tích

- Vấn đáp
- Trị chơi
- Tích hợp
2/ Nghiên cứu tài liệu:
- Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 9
- Tài liệu " Bồi dƣỡng thƣờng xuyên chu kỳ III "
- Sách " Điêu khắc và môi trƣờng” TG Thiện Tâm - NXB Xây dựng, năm
2003.
- Sách " Bách khoa tri thức phổ thông" NXB TĐBK.
- Sách “Nét đẹp đình làng” TG Hoạ sỹ Lê Thanh Đức – NXB Mỹ thuật năm
2001.
- Sách: Lịch sử mỹ thuật Việt Nam. TG Phạm Thị Chỉnh.
- Các bài báo, tài liệu liên quan.
3/ Thực nghiệm:
Tiến hành thực nghiệm trên một số lớp của khối 9.

4


B/ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
I/ THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:
Thời lƣợng cho một bài thƣờng thức mỹ thuật là rất ít, mà nội dung cần
chuyển tải đến cho HS là lƣợng kiến thức lớn.
Trƣờng mới thành lập nên cơ sở vật chất cịn thiếu thốn, phịng học chƣa đủ,
nên sí số lớp đơng, GV khó bao qt đến từng HS.
Trƣờng vùng núi có cả HS dân tộc Dao, Hoa...điều kiện gia đình các em đa
số là khó khăn, nhiều em ở diện nghèo, cận nghèo, nên các em gặp nhiều khó
khăn trong học tập.
Trang thiết bị, sách tham khảo, đồ dùng học tập... còn thiếu nhiều cũng dẫn
đến hạn chế cho chất lƣợng dạy học.

II/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Áp dụng phương pháp dạy học tích cực trong bài:
Thường thức mỹ thuật
Chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam. ( Mỹ thuật lớp 9 )
1/ MỤC TIÊU BÀI HỌC:

- HS tìm hiểu sơ lƣợc về nghệ thuật chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam.
- HS cảm nhận đƣợc vẻ dẹp của chạm khắc gỗ đình làng.
- HS có thái độ u q, trân trọng và giữ gìn các cơng trình văn hố lịch sử
của quê hƣơng, đất nƣớc.
2. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC

a. Giáo viên
- Sƣu tầm một số tranh, ảnh, băng hình về chạm khắc gỗ đình làng.
- Các bài viết về chạm khắc gỗ.
- Một số tranh vẽ ký hoạ đình làng của HS, ảnh chụp đình làng.
b. Học sinh
- SGK
- Tranh, ảnh về đình làng.
c. Phương pháp
- Trực quan
- Nhóm nhỏ.
- Phát vấn
- Trực quan
- Phân tích
- Trị chơi
5


- Tích hợp

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. Ổn định tổ chức lớp
-Kiểm tra sí số:
+ 9a1:
+ 9a2:
+ 9a3:
+ 9a4:
+ 9a5:
2. Kiểm tra bài cũ
- GV chấm một số bài của HS.
- GV rút kinh nghiệm chung cho cả lớp,tuyên dƣơng những bài đẹp.
- GV cho HS học theo 6 nhóm nhỏ. Đặt tên cho các nhóm, bầu nhóm trƣởng,
thƣ ký ghi chép.
3. Nội dung bài mới
* Giới thiệu bài:
Ngƣời Việt chúng ta gắn bó với làng quê từ trong máu thịt.Cho dù ngày nay
ở thời kinh tế thị trƣờng với lối sống vội vã, xơ bồ, thì trong sâu thẳm mỗi
con ngƣời hình ảnh đồng lúa, bến sơng, nƣơng dâu, bãi mía vẫn làm ngƣời ta
bâng khuâng lƣu luyến.Những bà con ở hải ngoại, xa quê hƣơng lâu ngày
cũng vẫn ấp ủ hình bóng tuổi thơ với cây đa, mái đình, luỹ tre xanh thẳm. Kết
tinh nhiều đời của văn hố làng, chính là ngơi đình cổ kính Việt Nam.
Để cảm nhận kỹ hơn về vẻ đẹp của đình làng với những chạm khắc tinh tế,
sống động,giàu chất dân gian,mang đậm hồn dân tộc, chúng ta hãy cùng đến
với bài học ngày hơm nay:Chạm khắc gỗ đình làng Việt Nam.
* Nội dung bài mới:

6

Phƣơng pháp

Nội dung

I. vài nét khái quát
Hoạt động 1
Hướng dẫn HS tìm hiểu vài nét khái quát
về đình làng Việt Nam
- (Xuất hiện từ TK 12 dƣới triều nhà Lý, ngơi
đình từ châu thổ sơng Hồng bám theo nẻo
đƣờng mở đất của tổ tiên ta về phƣơng Nam,
dọc theo bờ biến miền Trung, tới tận cùng đất
nƣớc).
(GV cho HS xem ảnh đình và chùa)
- Sự khác nhau giữa đình làng & chùa?
-Đình là nơi thờ Thành hồng
làng & là nơi vui hơi, hội họp
của nhân dân.

Chùa Keo - TB

- Đình có ý nghĩa nhƣ thế nào với kiến trúc
Việt Nam?
(GV phân tích:
- Ngơi đình xứ Bắc có những nét đẹp tự thân,
ngồi những lúc lễ hội,hội họp..thì đình làng
trở lại với khơng gian của chính mình, tĩnh
mịch, tranh tối tranh sáng, khi thời gian đã phủ
màu cổ kính lên mái ngói vảy rồng mốc rêu &
các thớ gỗ đã lên nƣớc nhẵn bóng trên các thân

cột...Phía bên ngồi, từ xa đã thấy nổi bật mái
7


đình đồ sộ, với đầu đao cong vút lên từ bốn
góc mái...
- Đình làng là thành tựu đặc
sắc trong nghệ thuật kiến trúc
& trang trí truyền thống của
nƣớc ta
- Kiến trúc đình làng mộc mạc
dun dáng.Ngơi đình là niềm
tự hào & ln gần gũi, gắn bó
với tình u q hƣơng của
-Vốn là kiến trúc gỗ,có thêm gạch đá khơng mỗi ngƣời dân.
đáng kể, bộ khung mái to, nặng của ngôi đình
giằng ghép ngang dọc thấp cao, thành một
tổng thể vững chãi, khơng cần chân móng mà
vẫn chống đƣợc gió bão tứ phía.

- Ngơi đình thƣờng đứng biệt lập nơi đất rộng,
với mặt sân thênh thang dƣới bóng cổ thụ xum
xuê, trƣớc một hồ nƣớc, một dịng sơng,là thế
đình tiêu biểu nhƣ đình Đồng Kỵ,Lệ Mật...

8


- Nhiều ngơi đình ngỏ thống, bao giờ cũng có
lan can thấp ở mép ngồi sàn, khách tiện, tì tay

thoải mái hƣởng gió mát thổi vào.
- Em hãy kể tên một số ngơi đình mà em biết?
( Đình Chu Quyến(Hà Tây), đình Thổ
Tang(Vĩnh
Phúc),đình
Phù
Lão(Bắc
Giang),đình Thổ Hà, đình Đằng Tây(Hà
Tây),đình Hƣơng Canh(Phú Yên),đình Phù
Lƣu (Bắc Ninh),đình Đồng Kỵ (Bắc
Ninh),đình Liên Hiệp(Hà Tây)...
(GV cho xem ảnh, tranh ký hoạ, tranh vẽ, đình
làng để học sinh chiêm ngƣỡng vẻ đẹp cổ kính,
trầm mặc của đình làng VN, kết hợp với phân
tích nhanh).

Đình
Đình Bảng
(Bắc Ninh)

(Đình Đình Bảng (nửa đầu TK 18) có kiểu
dáng tiêu biểu cho ngơi đình truyền thống, và
chạm khắc rất tài hoa bên trong)

9


( Đây là một trong những ngơi đình cổ nhất và
độc đáo ở miền Bắc nƣớc ta – nửa sau tk 16)

Hoạt động 2
Hướng dẫn HS tìm hiểu một vài nét về nghệ
thuật chạm khắc gỗ đình làng
- Chạm khắc thƣờng đƣợc gắn liền với loại
hình nghệ thuật nào?
- Chạm khắc thƣờng đƣợc trang trí ở phần nào
trong kiến trúc?
(GV cho xem ảnh)
- Em hãy quan sát tranh MH SGK & cho biết:
Đề tài của chạm khắc?
(Nội dung chạm khắc miêu tả cuộc sống hàng
ngày của nhân dân nên rất phong phú, dí
dỏm.Các bức chạm khắc thể hiện đề tài sinh
hoạt xã hội & các hình tƣợng trang trí trong
sgk chỉ là một số ít trong kho tàng đồ sộ của
chạm khắc đình làng, song cũng thấy đƣợc sự
phong phú về đề tài & cách thể hiện đầy sáng
tạo của nghệ nhân xƣa).
II. Nghệ thuật chạm khắc gỗ đình
làng

- Chạm khắc trang trí gắn bó
chặt chẽ với kiến trúc đình
làng
- Các đầu đao, đầu cột của
10


đình thƣờng đƣợc chạm hình
đầu rồng và các hoa văn. Dọc

theo các trục, các bức vách gỗ
của đình phần lớn đƣợc trang
trí bằng các bức chạm khắc
với nội dung sinh hoạt xã hội
phong phú & giàu tính hiện
thực.

TP “ Cảnh sinh hoạt của ngƣời đình Thổ
Tang”
- Cách chạm khắc?
(Cách tạo hình khoẻ khoắn mạch lạc & tự do,
thốt khỏi những chuẩn mực chặt chẽ, khuân
mẫu của nghệ thuật cung đình chính thống).
(Nghệ thuật chạm lộng là hình thức tạo ra sự
phong phú của không gian bằng nhiều tầng
nhiều lớp.Trên một khúc gỗ làm thế nào để tạo
ra nhiều không gian? Phƣơng tiện chủ yếu của
chạm lộng là tràng tách & bộ đục mỏng, bộ
đục bẹt.Bề mặt khúc gỗ đƣợc đục sâu, nông
tạo nhiều tầng là do ý đồ của tác giả. Với một
chủ ý rõ ràng nghệ sỹ có thể đục một chiều
thẳng, mặt chính diện xuyên suốt 20 phân hoặc
nhiều hơn, còn phần bên kia là nền.Các lớp
liên hệ với nhau chặt chẽ thể hiện theo yêu cầu
nghệ thuật.

- Chạm khắc gỗ đình làng
thuộc dịng nghệ thuật dân
gian, chủ yếu phản ánh sinh
hoạt của nhân dân đƣợc mô tả

rất sinh động.

Nghệ sỹ tiến hành đục 3 chiều:
Đục từ ngoài vào,từ dƣới lên,từ trên xuống.
Kết quả đƣợc nhiều tầng nhiều lớp, chính vì
thế có đƣợc hình lẩn vào & từ trong chạy ra
đƣợc che lấp bởi lớp bên ngoài. Lớp nền nhô
lên một tý để thấy ánh sáng vào mờ tối, gây
cảm giác về sự sâu thẳm của không gian tự
thân).
- Em hãy ngắm hình MH trang 74,75 sgk &
11


cho biết cảm nghĩ của mình về vẻ đẹp của
chạm khắc đình làng?
(GV phân tích vẻ đẹp của chạm khắc đình làng
kèm theo minh hoạ:

+ Chạm khắc gỗ đình làng đƣợc chạm nổi,
chạm bong, chạm lộng còn nguyên chất gỗ để
mộc. ở đình làng, hầu nhƣ tất cả các mặt gỗ,
trừ cột & câu đầu, đề đƣợc đục chạm đủ
dạng:Sƣờn, xà, cốn, lá gío,các thanh kẻ, bẩy...
+ Chạm khắc mang đậm chất dân gian(hồn
nhiên, giản dị,bộc phát, không câu lệ quy tắc
gị bó) ngồi những cảnh sinh hoạt quen thuộc
nhƣ: Mời rƣợu,đá cầu,chẻ củi,gánh con trong
thúng, làm xiếc,chèo thuyền...nhiều ngôi đình
cịn chạm những cảnh ẩn dụ bất ngờ nhƣ: Bà

mẹ cho hổ con bú sữa.Rồng mẹ cầm quả trứng - Cách chạm khắc dứt khoát,
nở ra rồng con. Anh trai làng đƣa hài cốt cha chắc tay nhƣng phóng khống,
ơng vào miệng rồng...
tạo nên chỗ nông, sâu, khiến
cho bức chạm khắc gỗ có độ
tối sáng lung linh huyền ảo khi
nằm trong khơng gian kiến
trúc.

+ Nghệ thuật chạm khắc trang trí dầy đặc, tinh
12


vi,tế nhị, duyên dáng, tạo không gian nhiều
tầng nhiều lớp, tinh xảo, trau chuốt, tế nhị,
duyên dáng, thoáng mở & lan toả từ gian thờ
giữa tồ đại đình sang các gian, các trái hai
bên, chuyển tiếp qua nhà tiền tế ra sân đình
hồ quyện cùng xóm làng, cảnh sắc thiên
nhiên, mặt khác nghệ thuật lại đƣợc bổ sung
theo chiều ngƣợc lại bằng mơi trƣờng hội làng
từ sân đình chuyển vào qua nhà tiền tế rồi tràn
vào các nhà đại đình làm cho không gian nghệ
thuật càng thêm sinh động, nghệ thuật luôn
đƣợc bổ sung trong sự chuyển động của không
gian lễ hội”.

- Chạm khắc ĐL có vẻ đẹp tự
nhiên, mộc mạc, dản dị.Mang
đậm tính dân gian và bản sắc

dân tộc.

- GV cho HS xem băng kết hợp với phân tích
và so sánh để HS thấy đƣợc vẻ đẹp riêng của
một số ngơi đình và sự phong phú của chạm
khắc gỗ đình làng.
+ Nghệ thuật chạm khắc đình Diềm tinh vi,
trau chuốt, dày đặc, nhiều tầng nhiều lớp, có
sáu ngọn đèn trời chiếm lĩnh không gian, nghệ
thuật tạo dựng và phát triển trong không gian
rất phong phú, biểu hiện tài năng sáng tạo lớn
của nghệ sỹ. Đình Diềm làm trên đất quê của
vua Bà, theo truyền thuyết đó là ngƣời sáng
lập ra các làn điệu quan họ. Từ không gian
thực của hội làng sôi động tƣng bừng tiếng
chiêng trống, lời ca điệu múa hoặc trang
13


nghiêm trong lời hát chúc thờ đều tạo thành
các yếu tố chuyển tiếp lên các thành phần nghệ
thuật trên cửa võng: Hoa lá, mây rồng, tiên
cƣỡi rỗng, tiên múa, ngƣời dắt ngựa, sự hội tụ,
quây quần gặp lại nhau trong ngày hội.
+ Đình Thổ Hà là đình chợ, khơng gian từ cửa
võng lan toả mạnh sang các gian khác, nghệ
thuật trang trí rất thống phù hợp với u cầu
của ngơi đình chợ.
+ Đình Hƣơng Canh nghệ thuật lại rất hồnh
tráng. Kỹ thuật chạm lộng đƣợc hình dung đầy

đủ về chủ đề nghệ thuật và đƣợc tách ra làm
đôi tạo khả năng thể hiện, lắp ghép đƣợc dễ
dàng. Cùng một lúc tác giả sử dụng nhiều mối
quan hệ của kỹ thuật để tạo nên mối tổng hoà
cho nghệ thuật, vừa chạm lộng, vừa chạm
nơng, vừa tạo khối trịn cho cái nọ đẩy cái kia,
tạo mối tƣơng phản để soi sáng cho nhau cùng
đi vào một nhịp điệu ngày hội. Theo dọc xà
dọc, bức chân dung rồng đơn lan toả sang
không gian bên để rồi lại bắt nhập với những
chân dung rồng khác. Ngay trên xà dọc tiếp
nối với xà trên, ở gian tiếp bên ta lại bắt gặp
chân dung đôi rồng…
Điêu khắc đình Hƣơng Canh là một nghệ thuật
điêu luyện mang tính chất bác học rõ rệt. Tất
cả mọi bức chạm khắc đều có ý đồ rõ ràng,
đƣợc sắp xếp phân chia theo một chủ định,
nhƣng đều nằm trong một tổng hoà chung.

14


Qu

ê
hƣơ
ng
em
có ngơi đình nào đẹp? Hãy kể vài đặc điểm
của ngơi đình đó?

Đình Trà Cổ – Quảng Ninh
(GV kể chuyện: Đình làng QN cũng giống nhƣ
các đình làng ở các vùng quê khác. Kiến trúc
đình làng mang tinh thần Việt sâu sắc, các đồ
trang trí, ngồi những mơ típ chung, cịn có
những nét đặc trƣng riêng của các địa phƣơng,
hầu hết các ngơi đình đều đƣợc xây vào cuối
thời Lê-Nguyễn. Dƣới đây là một số ngơi đình
tiêu biểu (GV Cho xem băng).Quảng Ninh có
rất nhiều đình đẹp nhƣ: Đình Liêu Khê, đình
Phong Cốc (Yên Hƣng) đình thờ tứ vị thánh
nƣơng & thần nơng,đây là một trong những
ngơi đình cổ nhất trong tỉnh, đình dài 31,5m;
15


rộng 11,5m;cao 7m, gồm 7 gian 2 trái dựng
theo hình chữ cơng; hầu hết các thành phần
kiến trúc đều có chạm khắc, kỹ thuật đã đạt
đến mức điêu luyện. Các hình khối của chạm
khắc chắc khoẻ, mạnh mẽ, uyển chuyển, thanh
thốt lại có chút gì đấy ngộ nghĩnh, giàu cảm
xúc; chịu ảnh hƣởng của ƣớc lệ đƣơng thời…
Đình Bình Lục (Đồng Triều) thờ thành hoàng
làng là 8 vị hoàng đế nhà Trần & An Sinh
vƣơng Trần Liễu. Đình Quan Lạn (Vân Đồn);
đình mang phong cách kiến trúc TK XIX;các
hoa văn trang trí vẫn là các đề tài truyền thống
nhƣ: Tứ linh, tứ q ngồi ra cịn có hoa,

bƣớm, dơi. Thần chủ ngơi đền là thƣợng tƣớng
Trần Khánh Dƣ. Đình Trà Cổ (Móng Cái), đề
tài chủ yếu của đình là hình tƣợng rồng, đƣợc
thể hiện dƣới nhiều hình mẫu, đồ án khác
nhau, ngồi ra cịn có hình tiên nữ, hoa sen,
mẫu đơn, trúc…Đình Trà Cổ là niềm tự hào
của ngƣời ngƣ dân Việt, đứng ở nơi đầu sóng
ngọn gió mà vẫn giữ đƣợc phong cách thuần
Việt sắc).
Hoạt động 3
Hướng dẫn HS tìm vài đặc điểm
của chạm khắc gỗ đình làng
- HS cất sách, vở & thảo luận nhóm trả lời câu
hỏi sau:
+ Đề tài của chạm khắc?
+ Kể tên 3 tác phẩm chạm khắc mà em còn
nhớ?
+Nét khắc?
+ Điền vào từ còn thiếu trong câu sau sao cho
đúng: “ Nghệ thuật chạm khắc mộc mạc, khoẻ
khoắn & phóng khống, bộc lộ tâm hồn của
những ngƣời .............................................(4
từ).
16


III. một vài đặc điểm của chạm
khắc gỗ đình làng

GVKL: “ Điêu khắc đình làng xứ Bắc quả là

một di sản nghệ thuật quý báu, cùng với thành
tƣụ đáng tự hào về kiến trúc của tổ tiên ta.
Phần chạm trổ điêu luyện, giàu biến hoá, đƣợc
biểu hiện qua chạm khắc gỗ đình làng, nghệ
thuật ấy thực sự là khn mặt của làng xã với
cái nhìn hóm hỉnh, nụ cƣời thật vui tƣơi…
cuộc sống đấy, mà cũng là sự giải trí cho
những ngày lao động vất vả của nhân dân
ta.Chúng ta có quyền tự hào về mỹ thuật cổ
nƣớc nhà và hãy cùng nhau gìn giữ, trân trọng
những di sản văn hố, để nó mãi trƣờng tồn
cùng năm tháng”.

- Chạm khắc gỗ chủ yếu phản
ánh cảnh sinh hoạt trong cuộc
sống đời thƣờng của nhân dân.
- Nghệ thuật mộc mạc, khoẻ
khoắn & phóng khống bộc lộ
tâm hồn của những ngƣời sáng
tạo ra nó.

d. Củng cố dặn dị:
-

Hãy kể tên một số ngơi đình cổ đẹp của nƣớc ta?
GV nhận xét cách học, ý thức học của các nhóm.
GV tổng kết điểm cho các nhóm, biểu dƣơng nhóm học có chất lƣợng.
BTVN: Câu hỏi 1,2,3 sgk.
17

e. Hướng dẫn học:
- Chuẩn bị bài: Vẽ tƣợng chân dung thạch cao.
- Chuẩn bị chì, vở vẽ, tẩy, que đo.
- Sƣu tầm một số bài vẽ tƣợng đẹp để học tập.
- Ôn lại phần: Tỷ lệ ngƣời.

4. RÚT KINH NGHIỆM:

- Học sinh học sơi nổi,hiểu bài, u thích mơn học.
- HS phát huy đƣợc khả năng phân tích, tƣ duy sáng tạo.
- HS cảm nhận đƣợc vẻ đẹp của chạm khắc gỗ qua đề tài, cách chạm khắc, bố
cục, nhịp diệu, không gian.
- HS trân trọng và yêu quý kiến trúc cổ Việt nam.
- HS có ý thức hơn trong việc gìn giữ những di sản văn hố của Việt Nam nói
riêng của thế giới nói chung.

18


C/ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM CỦA ĐỀ TÀI:
- Năm học 2006 -*- 2007 chƣa áp dụng phƣơng pháp dạy học tích cực. Kết
quả là: 70% học sinh hiểu bài.
- Năm học 2007 -*- 2008 áp dụng phƣơng pháp dạy học tích cực. Kết quả
là: 90% học sinh hiểu bài.
- Năm học 2008 -*- 2009 áp dụng phƣơng pháp dạy học tích cực.
Kết quả là:
* 100% học sinh hiểu bài.
* Trong đó có 50% học sinh thuộc bài ngay tại lớp.
* 100% học sinh khi hỏi, đều yêu thích, tự hào, cảm phục những thành tựu

của nền mỹ thuật cổ đại của thế giới,cảm nhận đƣợc giá trị nghệ thuật và tính
sáng tạo, giáo dục, nhân văn trong các tác phẩm.
*
Bài tập về nhà ( Cảm nhận của em về chạm khắc gỗ đình làng Việt
Nam?).Có 55% học sinh đạt điểm giỏi,30% đạt loại khá, 15% đạt yêu cầu.

19


D/ KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I/ KẾT LUẬN
Chƣơng trình mỹ thuật ở THCS đã công bố theo quyết định của Bộ trƣởng
Bộ giáo dục đào tạo (ngày 24/1/2002) và dã đƣa vào sử dụng trong phạm vi
toàn quốc từ năm học 2002-2003. Lần đầu tiên mơn mỹ thuật ở THCS có
chƣơng trình mang tính pháp quy và đƣợc xây dựng đồng bộ cùng các mơn
khác để đảm bảo tính liên thơng, với quy trình thực nghiệm cơng phu từ năm
1998-2000 ở nhiều trƣờng trên các địa bàn.
Chƣơng trình mỹ thuật THCS có cấu trúc đồng tâm. Ngƣời dạy vừa đảm bảo
tính hệ thống của chƣơng trình vừa củng cố và nâng cao nhận thức thẩm mỹ
và khả năng thực hành cho học sinh.Trong phân môn thƣờng thức mỹ thuật
học sinh cầm đạt đƣợc các kỹ năng nhƣ: Quan sát nhận ra nội dung của tác
phẩm. Phân tích đƣợc vẻ đẹp của các tác phẩm qua nét chính của hình thức
thể hiện: Bố cục, màu sắc, hình dáng, tình cảm của nhân vật, diễn đạt đƣợc
cảm nhận của mình về tác phẩm điêu khắc, hội hoạ.Vấn đề đặt ra ở đây là:
Ngƣời giáo viên phải làm sao truyền tải đƣợc mục tiêu của bài dạy, mục tiêu
của chuyên ngành đến với học sinh một cách hiệu quả nhất.
Những năm gần đây cùng với sự đổi mới của đất nƣớc, ngành giáo dục cũng
có những cải tiến, tiến bộ trong quan điểm dạy học. Trƣớc đây " lấy ngƣời dạy
20

làm trung tâm"thì giờ đây " lấy ngƣời học làm trung tâm".Có thể nói đây thực
sự là cuộc cách mạng trong lĩnh vực giáo dục, trong đó phƣơng pháp dạy học
đóng vai trị đặc biệt quan trọng.Dạy học tích cực nhằm phát huy tính tích cực
của ngƣời học, bao gồm cả phƣơng pháp dạy và phƣơng pháp học. Trong dạy
học tích cực, học sinh tự khám phá nắm bắt những điều mình chƣa biết, tự tìm
cách giải quyết vấn đề một cách chủ động, sáng tạo, khơng bị gị bó áp đặt
nhƣ phƣơng pháp dạy học thụ động.
Trong qua trình dạy học tơi ln áp dụng phƣơng pháp tích cực một cách
phù hợp vào bài giảng,thông qua các hoạt động học tập, học sinh đƣợc phát
huy cao độ khả năng tƣ duy, diễn đạt, tƣởng tƣợng, sáng tạo...giáo viên không
chỉ truỳên thụ kiến thức mà còn tổ chức hƣớng dẫn học sinh hoạt động, tạo
mối quan hệ tƣơng tác giữa giáo viên- học sinh, học sinh-giáo viên, giáo viênhọc sinh-môi trƣờng học tập.
Qua q trình dạy học tơi thấy: Dạy học tích cực khơng chỉ là biện pháp
nâng cao hiệu quả dạy học,mà còn là mục tiêu của dạy học.Với cách học này
học sinh có thể áp dụng với tự học ở nhà hay tại lớp đều đem lại hiệu quả cao.
Đối với mơn mỹ thuật nói chung, bài thƣờng thức mỹ thuật nói riêng,phƣơng
pháp tích cực đã giúp học sinh hiểu bài hơn, say mê hơn, học sinh thích tìm
tịi khám phá kiến thức mới khơng chỉ ở sách giáo khoa mà cịn ở trên các
phƣơng tiện thơng tin tuyên truyền, tài liệu tranh ảnh, qua đó các em tự bổ
xung những kiến thức quý giá, giúp các em nhớ tốt hơn, hiểu sâu hơn.

Có thể nói, phƣơng pháp tích cực đã đem lại những kết quả tốt cho việc học
tập của học sinh, qua các cấp độ.Tôi tin chắc rằng, sự đổi mới giáo dục cùng
sự góp sức của phƣơng pháp tích cực sẽ đem lại kết quả tốt đẹp cho sự nghiệp
giáo dục của nƣớc nhà. Qua đây, tơi mong mỗi ngƣời giáo viên, hãy vì tƣơng
lai của đất nƣớc, chăm chỉ, siêng năng trau rồi kiến thức, tìm các phƣơng pháp
hiệu qua nhất để truỳên tải kiến thức một cách tốt nhất đến với từng học sinh.
Chúng ta hãy ln nghi lịng tạc dạ và thực hiện câu nói của Bác:
“ Vì lợi ích mƣời năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng ngƣời”.

21


II/ KIẾN NGHỊ
- Để nâng cao hơn nữa hiệu quả của giờ dạy, tơi có một số kiến nghị sau:
* Hiện nay tranh ảnh cho mơn mỹ thuật cịn rất thiếu (Chỉ có 2 bộ tranh chƣa
đầy đủ của lớp 6 và lớp 8).Đặc biệt là sách tham khảo dành cho giáo viên thì
thật là hiếm hoi ( Lớp 9 cịn khơng có sách giáo viên)
* Phịng học đơng, khơng có phịng chuẩn cho học vẽ theo mẫu, nên kết quả
bài thực hành của các em còn chƣa đạt chất lƣợng cao.
Vì những lý do trên đây, tơi tha thiết mong các cấp, các ngành quan tâm hơn
nữa tới môn mỹ thuật, để cho học sinh và giáo viên có điều kiện thuận lợi hơn
trong việc dạy và việc học.
--------------------------------------

22


XÁC NHẬN CỦA BGH NHÀ TRƯỜNG

Quảng Ninh, ngày 15 tháng 04 năm 2009

Người viết đề tài

Lưu Thị Nga

TÀI LIỆU THAM KHẢO
-----------***------------

1. Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 9
2. Tài liệu " Bồi dƣỡng thƣờng xuyên chu kỳ III "
3. Sách " Điêu khắc và môi trƣờng” TG Thiện Tâm - NXB Xây dựng,
năm 2003.
4. Sách " Bách khoa tri thức phổ thơng" NXB TĐBK.
5. Sách “Nét đẹp đình làng” TG Hoạ sỹ Lê Thanh Đức – NXB Mỹ thuật
năm 2001.
6. Sách: Lịch sử mỹ thuật Việt Nam. TG Phạm Thị Chỉnh.
7. Các bài báo, tài liệu liên quan.
23


MỤC LỤC
A/ ĐẶT VẤN ĐỀ

I/ Tên đề tài
II/ Lý do chọn đề tài
III/ Mục tiêu của đề tài
IV/ đối tượng nghiên cứu của đề tài
V/ Phương pháp nghiên cứu đề tài
1/ Phƣơng pháp quan sát
2/ Nghiên cứu tài liệu
3/ Thực nghiệm
B/ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN

I/ Thực trạng vấn đề
II/ Giải quyết vấn đề
1/ Mục tiêu bài học
2/ Đồ dùng dạy học
3/ Tiến trình dạy học

24


a. Ôn định tổ chức lớp
b.Kiểm tra bài cũ
c.Nội dung bài mới
d.Củng cố dặn dò
e. Hƣớng dẫn học
4/ Rút kinh nghiệm
C/ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM CỦA ĐỀ TÀI
D/ KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ

*** Tài liệu tham khảo
*** Mục lục.

25