SKKN

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (120.1 KB, 9 trang )

<b>I - LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI</b>

Trong những năm gần đây, do ngày càng nhận thức được tầm quan trọng
của phương pháp dạy học trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, các cấp quản
lí giáo dục đã liên tục phát động phong trào đổi mới phương pháp dạy học. Các
buổi hội thảo, chuyên đề, hội giảng, thao giảng, các cuộc triển lãm đồ dùng dạy
học, … đã được tổ chức, động viên được sự hưởng ứng nhiệt tình của đơng đảo
giáo viên Tiểu học và thu hút được sự tham gia của nhiều cán bộ nghiên cứu
giáo dục, cán bộ giảng dạy ở các trường sư phạm. Qua đó, các phương pháp
giảng dạy truyền thống như giảng giải, đàm thoại, trực quan, thực hành, ôn
luyện, … được cải tiến, vận dụng theo hướng phát huy tính tích cực của người
học. Nhiều nơi đã sắp xếp lại tổ chức theo hướng phân hố trình độ học sinh,
làm cho việc giảng dạy sát đối tựợng hơn, phát huy được khả năng của HS giỏi
mà không ảnh hưởng đến sự lĩnh hội của HS trung bình, yếu kém. Cơ sở vật
chất của nhà trường được sửa sang. Đời sống GV từng bước được cải thiện, …
Những cố gắng đó đã đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục
Tiểu học tỉnh nhà nói riêng, giáo dục Tiểu học cả nước nói chung.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>II - NỘI DUNG</b>

<b>1. Thực trạng</b>

Đầu năm học, trường chúng tôi tiến hành khảo sát chất lượng đầu năm.
Kết quả khảo sát mơn Tiếng Việt như sau:

<b>GIỎI</b> <b>KHÁ</b> <b>TRUNG BÌNH</b>

Sau khi có kết quả kì thi khảo sát chất lượng đầu năm, chúng tôi đã họp tổ
chuyên môn. Chúng tôi nhận thấy phân mơn Tập làm văn góp phần đáng kể vào chất
lượng môn Tiếng Việt. Làm thế nào để giúp HS làm tốt bài tập làm văn hơn, đặc biệt
là văn miêu tả ? Liệu các HS vừa lên lớp 5 này có đủ khả năng học tốt kiểu bài

này khơng ? Vốn kiến thức của các em như thế nào ? Kỹ năng làm văn ra sao ?
Sau khi thảo luận, bàn bạc, cuối cùng chúng tôi đã thống nhất một số biện pháp.

<b>2. Biện pháp thực hiện</b>

Trong chương trình Tiếng Việt ở Tiểu học, Tập làm văn là phân môn
nhằm rèn luyện cho học sinh cả bốn kỹ năng : nghe, nói, đọc, viết Tiếng Việt.
Điều quan trọng khi dạy Tập làm văn là giúp học sinh tạo được những ngơn bản
chân thực, bộc lộ rõ cá tính, năng lực ngôn ngữ và khả năng cảm thụ sáng tạo
của mỗi em. Như thế, giờ học Tập làm văn giúp các em có cái mới để nói, có
nhu cầu nói, có khả năng nói điều muốn nói. Nghĩa là phải dạy các em biết thu
nhận những biểu tượng, cảm xúc, ý nghĩ nhờ quan sát và cảm thụ một cách
chính xác, tinh tế thế giới con người và thiên nhiên gần gũi và gợi cảm hứng cho
các em ; dạy các em biết diễn đạt những gì đã có theo một hệ thống bài tập từ
đơn giản (nói, viết theo câu hỏi gợi ý, theo dàn ý …) đến cao hơn là nói, viết
một văn bản trọn vẹn theo một đề tài kích thích được hứng thú và nhu cầu bộc lộ
bản thân của mỗi em.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

hiện rất rõ ở chỗ kiến thức và kỹ năng của phân môn Tập làm văn 5 bao hàm
kiến thức và kỹ năng của các lớp dưới, đặc biệt là lớp 4. Cụ thể, ở lớp 4, loại văn
miêu tả được dạy trong 30 tiết với 3 kiểu bài : tả đồ vật, tả cây cối, tả con vật.
Chương trình tập làm văn 5 tiếp tục dạy văn miêu tả với 2 kiểu bài : tả cảnh – 14
tiết, tả người – 12 tiết. Trong mỗi kiểu bài nói trên, ngồi việc tiếp tục rèn luyện
cho học sinh các kỹ năng cơ bản đã dạy ở lớp 4 (quan sát đối tượng miêu tả, lựa
chọn và sắp xếp ý để miêu tả, dựng đoạn và viết bài miêu tả), chương trình còn
chú trọng rèn luyện một số kỹ năng bộ phận gắn với đặc điểm của kiểu bài cụ
thể. Ví dụ : luyện tập về cách tả từng phần của cảnh theo không gian, tả sự thay
đổi của cảnh theo thời gian ; tả ngoại hình của người, tả hoạt động của người.
Câu hỏi lúc này hiện lên trong tâm trí chúng tôi là làm thế nào để giúp HS làm
tốt bài văn miêu tả ở 2 kiểu bài mới này ?

Để dạy tốt văn miêu tả ở lớp 5, giáo viên vừa phải giúp học sinh thực hiện
được những yêu cầu làm văn miêu tả nói chung vừa phải chú ý đến đặc điểm
riêng của từng đối tượng (cảnh vật, người) để hướng dẫn học sinh miêu tả cho
phù hợp. Cụ thể như sau :

<b>a. Quan sát đối tượng miêu tả</b>

 Nếu tả cảnh, cần quan sát tỉ mỉ từng phần (bộ phận) của cảnh theo trình tự hợp
lí (từ ngoài vào trong, từ bộ phận chủ yếu đến bộ phận thứ yếu, …), hoặc sự thay đổi
của cảnh theo thời gian (sáng, trưa, chiều, tối). Nếu tả người, cần quan sát kĩ về ngoại
hình (tầm vóc, cách ăn mặc, khn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm răng, …), về tính tình
và hoạt động (lời nói, cử chỉ, thói quen, cách cư xử với người khác, …).

 Quan sát bằng nhiều cách khác nhau (mắt nhìn, tai nghe, …).

 Chú ý phát hiện những đặc điểm riêng biệt đối tượng được tả với những
đối tượng khác cùng loại.

<b>Yêu cầu</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

 Sắp xếp ý một cách hợp lí theo 3 phần của bài văn miêu tả :

<b>+</b> <i>Mở bài :</i> Giới thiệu đối tượng miêu tả (cảnh vật, người) bằng cách trực
tiếp hay gián tiếp.

 Với tả cảnh : tả từng phần của cảnh hoặc sự thay đổi của cảnh theo
thời gian.

 Với tả người : Tả ngoại hình rồi đến tính tình, hoạt động của người
hoặc tả xen kẽ ngoại hình khi thể hiện tính tình, hoạt động.

<b>+</b> <i>Kết bài :</i> Nêu nhận xét hoặc cảm nghĩ (ấn tượng) về đối tượng miêu
tả theo cách mở rộng hoặc không mở rộng

<b>Lưu ý phần thân bài :</b>

 Với tả cảnh : Có thể tả nhiều bộ phận (đồ vật, cây cối, con vật, …) nhưng
khơng coi đó là chủ yếu mà cần làm nổi bật cảnh cần tả do đề bài yêu cầu (VD : cảnh
vườn cây hoặc công viên, cánh đồng, ngôi nhà, đường phố, …)

 Với tả người : Cần chọn những nét tiêu biểu về ngoại hình, tính tình
và hoạt động ; tránh liệt kê đầy đủ nhưng nặng về kể lể khô khan.

 Mỗi đoạn văn miêu tả có một nội dung nhất định (giới thiệu hay tả bao
quát về đối tượng, tả từng bộ phận hay từng mặt của đối tượng, bộc lộ tình cảm,
thái độ của người viết về đối tượng miêu tả, …).

 Khi viết, hết mỗi đoạn văn cần xuống dòng. Bài văn phải đầy đủ 3 phần :
Mở bài, Thân bài, Kết bài. Lời văn miêu tả cần chân thực, giàu hình ảnh và cảm
xúc (thường dùng nhiều từ ngữ gợi tả, gợi cảm và sử dụng các biện pháp liên
tưởng, so sánh thích hợp).

<b>Lưu ý về diễn đạt :</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

 Tả người : Thường dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình dáng, màu sắc, âm
thanh; từ ngữ chỉ hoạt động, đặc điểm, trạng thái của con người ; có thể sử dụng biện
pháp liên tưởng, so sánh để miêu tả cho sinh động và bộc lộ mối quan hệ tình cảm
với người được tả.

Để làm tốt một bài văn (nói hay viết), ngồi kỹ năng sử dụng ngơn ngữ,
học sinh cần có kỹ năng kiểm tra, đánh giá hoạt động giao tiếp (đối chiếu văn
bản nói, viết của mình với mục đích giao tiếp và u cầu cần diễn đạt ; sửa lỗi
về nội dung và hình thức diễn đạt). Tất cả các hoạt động : tập nhận xét văn bản
nói hay viết của bạn, tự sửa chữa bài viết nháp, bài viết chính thức của mình,
đọc các bài văn hay để học tập, tự chữa (hoặc viết lại) đoạn văn, bài văn đã được
giáo viên chấm, … đều giúp học sinh luyện tập, hình thành kỹ năng và thói quen
tự điều chỉnh, tự học tập để ln luôn tiến bộ. Để tiết trả bài văn đạt hiệu quả
cao, GV cần chú ý những điểm sau :

 GV giúp HS xác định lại yêu cầu của đề bài để tự đối chiếu với kết quả
bài viết xem đã thực hiện được đến đâu.

 Nêu rõ ưu điểm, khuyết điểm trong bài làm của hoc sinh (dẫn chứng cụ
thể) kết hợp nhận xét về chữ viết, cách trình bày, cơng bố kết quả điểm số và
biểu dương những học sinh làm bài tốt, làm bài có tiến bộ.

 Lưu ý : Nếu cần minh hoạ bằng các câu, đoạn, bài của HS, GV chỉ nói tên
HS đáng biểu dương, khơng nêu tên HS có bài viết chưa đạt yêu cầu.

<b>b. Hướng dẫn HS chữa bài</b>

 <b>Cách 1 :</b>

 Trả bài làm cho HS, yêu cầu HS đọc thầm lại toàn bộ bài làm, lời nhận
xét của GV và những chỗ GV có đánh dấu trong bài viết.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

 Tổ chức cho HS chữa bài làm cá nhân, sau đó đổi bài cho nhau để kiểm
tra, giúp đỡ lẫn nhau chữa lỗi.

 <b>Cách 2 :</b>

 Nhận xét cụ thể về bố cục bài làm của HS theo 3 phần : Mở bài, Thân bài,
Kết bài.

 Hướng dẫn chữa lỗi phổ biến về dùng từ, đặt câu, chính tả, …

 Trả bài làm cho HS, yêu cầu HS đọc thầm lại toàn bộ bài làm, lời nhận
xét của GV và những chỗ GV có đánh dấu trong bài viết.

 Tổ chức cho HS chữa bài làm cá nhân, sau đó đổi bài cho nhau để kiểm
tra, giúp đỡ lẫn nhau chữa lỗi.

<b>c. Hướng dẫn HS học tập cách viết văn hay</b>

 Đọc cho HS nghe đoạn văn, bài văn hay của HS trong lớp (hoặc lớp khác,
năm trước, … do GV sưu tầm được).

 Gợi ý HS nhận xét, trao đổi để học tập những thành công trong bài làm
của bạn (về bố cục, sắp xếp ý diễn đạt, dùng từ, đặt câu, sử dụng biện pháp liên
tưởng, so sánh hay nhân hoá, ….)

 Hướng dẫn HS chọn viết lại một đoạn trong bài làm cho tốt hơn

 Tuỳ thời gian cho phép, GV có thể hướng dẫn HS thực hiện yêu cầu này
tại lớp hoặc luyện tập thêm ở nhà để nâng cao kỹ năng viết văn. Đoạn văn HS
chọn viết có thể là : đoạn văn cịn mắc lỗi (lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu, …),
đoạn viết chưa hay, đoạn văn có thể viết theo cách khác (VD : mở bài trực tiếp
đổi thành gián tiếp, chuyển từ cách tả riêng lẻ : từ ngoại hình đến tính tình, hoạt
động sang cách tả kết hợp, đan xen, …). Sau khi HS viết lại, GV hướng dẫn các
em so sánh để thấy được sự tiến bộ và tự rút kinh nghiệm về cách làm bài.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>III - KẾT QUẢ</b>

Với các biện pháp nêu trên nên tổ 5 chúng tôi đã đạt được kết quả khả
quan vào cuối năm học. Điểm của phân môn Tập làm văn đã góp phần làm
cho điểm mơn Tiếng Việt của các em học sinh cả tổ 5 chúng tôi đạt rất cao.

<b>GIỎI</b> <b>KHÁ</b> <b>TRUNG BÌNH</b>

Bên cạnh chất lượng cao ấy, sự thành cơng hơn cả của tổ chúng tơi là
góp phần làm thay đổi quan niệm từ trước đến nay rằng: muốn các em đạt
kết quả phân môn Tập làm văn cao phải cho các em học thuộc những bài văn
mẫu do giáo viên viết sẵn hoặc cho các em học theo cách viết của những
cuốn sách tham khảo. Điều làm cho chúng tôi phấn khởi hơn cả là các em học
sinh của chúng tơi có thể tự mình làm một bài Tập làm văn hoàn chỉnh với khả
năng và sự sáng tạo của chính các em. Đó cũng chính là điều mà tất cả chúng
ta, những nhà sư phạm đang từng bước đổi mới phương pháp giảng dạy để đào
tạo những con người năng động, sáng tạo cho đất nước, luôn mong mỏi, chờ
đợi.

<b>IV - BÀI HỌC KINH NGHIỆM</b>

Tương tự như ở lớp 4, các bài học về phân môn Tập làm văn trong SGK
Tiếng Việt 5 được xây dựng trên một quy trình sản sinh ngơn bản, chú trọng các
kỹ năng bộ phận. Kỹ năng viết của HS được rèn luyện chủ yếu qua các bài tập
viết đoạn văn trước khi viết một bài văn hoàn chỉnh. Do vậy trong q trình rèn
kỹ năng viết, chúng tơi rút ra được một số bài học kinh nghiệm. Trong đó, GV
cần giúp HS làm tốt những yêu cầu sau :

<b>1.</b> Phân tích đề bài, xác định nội dung viết ; tìm ý, sắp xếp ý để chuẩn bị thực
hiện yêu cầu viết đoạn văn, bài văn tả cảnh, tả người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

khơng mở rộng) sao cho có sự liền mạch về ý (không rời rạc, lộn xộn), các ý
trong đoạn được diễn tả theo một trình tự nhất định nhằm minh hoạ, cụ thể
hố ý chính (có mở đầu, triển khai, kết thúc).

<b>3.</b> Viết bài văn có bố cục chặt chẽ, có lời văn phù hợp với yêu cầu nội dung và
thể loại. Các đoạn văn trong một bài phải liên kết với nhau thành một văn
bản hoàn chỉnh, bố cục chặt chẽ theo 3 phần : Mở bài, Thân bài, Kết bài. Khi
hết một đoạn văn cần chấm xuống dòng.

<b>4.</b> Tả cảnh : thường dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình dạng, đặc điểm ; có thể so sánh,
nhân hoá làm cho cảnh vật được miêu tả thêm sinh động ; cần bộc lộ cảm xúc
trước sự vật được miêu tả.

<b>5.</b> Tả người : Thường dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình dáng, màu sắc, âm thanh; từ ngữ chỉ
hoạt động, đặc điểm, trạng thái của con người ; có thể sử dụng biện pháp liên tưởng,
so sánh để miêu tả cho sinh động và bộc lộ mối quan hệ tình cảm với người được tả.

<b>6.</b> Tuỳ thời gian cho phép, GV có thể hướng dẫn HS chữa bài tại lớp hoặc luyện
tập thêm ở nhà để nâng cao kỹ năng viết văn. Đoạn văn HS chọn viết có thể là :

đoạn văn cịn mắc lỗi (lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu, …), đoạn viết chưa hay,
đoạn văn có thể viết theo cách khác (VD : mở bài trực tiếp đổi thành gián tiếp,
chuyển từ cách tả riêng lẻ : từ ngoại hình đến tính tình, hoạt động sang cách tả
kết hợp, đan xen, …). Sau khi HS viết lại, GV hướng dẫn các em so sánh để
thấy được sự tiến bộ và tự rút kinh nghiệm về cách làm bài.

<b>V - KẾT LUẬN</b>

Dạy tập làm văn cho học sinh tiểu học nói chung, học sinh khối 5 nói
riêng khơng phải là việc làm dễ, trong một sớm, một chiều là đạt được. Nó
địi hỏi mỗi người giáo viên chúng ta phải tốn rất nhiều thời gian và công
sức. Nếu được bồi dưỡng thường xuyên chúng tôi nghĩ rằng việc học văn sau
này của các em ở các lớp cao hơn sẽ có những thành tựu đáng kể.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

ủng hộ và góp ý chân thành của quý đồng nghiệp để bài viết được hoàn
chỉnh hơn.

Hiệu trưởng duyệt Tân Thạch, ngày 25 tháng 05 năm 2008
TM Tổ khối 5

Tổ trưởng

</div>