Gián án SKKN QUAN LI TỔ 5

I - LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong những năm gần đây, do ngày càng nhận thức được tầm quan trọng
của phương pháp dạy học trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, các cấp quản
lí giáo dục đã liên tục phát động phong trào đổi mới phương pháp dạy học. Các
buổi hội thảo, chun đề, hội giảng, thao giảng, các cuộc triển lãm đồ dùng dạy
học, … đã được tổ chức, động viên được sự hưởng ứng nhiệt tình của đơng đảo
giáo viên Tiểu học và thu hút được sự tham gia của nhiều cán bộ nghiên cứu
giáo dục, cán bộ giảng dạy ở các trường sư phạm. Qua đó, các phương pháp
giảng dạy truyền thống như giảng giải, đàm thoại, trực quan, thực hành, ơn
luyện, … được cải tiến, vận dụng theo hướng phát huy tính tích cực của người
học. Nhiều nơi đã sắp xếp lại tổ chức theo hướng phân hố trình độ học sinh,
làm cho việc giảng dạy sát đối tựợng hơn, phát huy được khả năng của HS giỏi
mà khơng ảnh hưởng đến sự lĩnh hội của HS trung bình, yếu kém. Cơ sở vật
chất của nhà trường được sửa sang. Đời sống GV từng bước được cải thiện, …
Những cố gắng đó đã đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục
Tiểu học tỉnh nhà nói riêng, giáo dục Tiểu học cả nước nói chung.
Hoà vào sự nghiệp đổi mới giáo dục phổ thông nói chung, giáo dục
tiểu học nói riêng, bản thân mỗi nhà giáo chúng tôi luôn phấn đấu không
ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Chúng tôi luôn
tìm tòi, sáng tạo và chọn lựa những phương pháp dạy học vừa phù hợp với
đối tượng học sinh của mình vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Xác đònh
được mục tiêu chung như thế nên giáo viên tổ 5 Trường Tiểu học Tân Thạch
A chúng tôi mạnh dạn đưa ra “Một số biện pháp để giúp học sinh làm tốt bài
văn miêu tả” nhằm giúp cho học sinh học tốt hơn phân môn Tập làm văn 5
nói riêng, môn Tiếng Việt 5 nói chung.
II - NỘI DUNG
1. Thực trạng
Đầu năm học, trường chúng tôi tiến hành khảo sát chất lượng đầu năm.
Kết quả khảo sát môn Tiếng Việt như sau:
GIOÛI KHAÙ TRUNG BÌNH
Sau khi có kết quả kì thi khảo sát chất lượng đầu năm, chúng tôi đã họp tổ

chuyên môn. Chúng tôi nhận thấy phân môn Tập làm văn góp phần đáng kể vào chất
lượng môn Tiếng Việt. Làm thế nào để giúp HS làm tốt bài tập làm văn hơn, đặc biệt
là văn miêu tả ? Liệu các HS vừa lên lớp 5 này có đủ khả năng học tốt kiểu bài
này không ? Vốn kiến thức của các em như thế nào ? Kỹ năng làm văn ra sao ?
Sau khi thảo luận, bàn bạc, cuối cùng chúng tôi đã thống nhất một số biện pháp.
2. Biện pháp thực hiện
Trong chương trình Tiếng Việt ở Tiểu học, Tập làm văn là phân môn
nhằm rèn luyện cho học sinh cả bốn kỹ năng : nghe, nói, đọc, viết Tiếng Việt.
Điều quan trọng khi dạy Tập làm văn là giúp học sinh tạo được những ngôn bản
chân thực, bộc lộ rõ cá tính, năng lực ngôn ngữ và khả năng cảm thụ sáng tạo
của mỗi em. Như thế, giờ học Tập làm văn giúp các em có cái mới để nói, có
nhu cầu nói, có khả năng nói điều muốn nói. Nghĩa là phải dạy các em biết thu
nhận những biểu tượng, cảm xúc, ý nghĩ nhờ quan sát và cảm thụ một cách
chính xác, tinh tế thế giới con người và thiên nhiên gần gũi và gợi cảm hứng cho
các em ; dạy các em biết diễn đạt những gì đã có theo một hệ thống bài tập từ
đơn giản (nói, viết theo câu hỏi gợi ý, theo dàn ý …) đến cao hơn là nói, viết
một văn bản trọn vẹn theo một đề tài kích thích được hứng thú và nhu cầu bộc lộ
bản thân của mỗi em.
Với ý nghĩa đó, phân môn Tập làm văn 5 được xây dựng theo quan điểm
giao tiếp và quan điểm tích hợp. Quan điểm tích hợp theo chiều dọc ở đây thể
hiện rất rõ ở chỗ kiến thức và kỹ năng của phân môn Tập làm văn 5 bao hàm
kiến thức và kỹ năng của các lớp dưới, đặc biệt là lớp 4. Cụ thể, ở lớp 4, loại văn
miêu tả được dạy trong 30 tiết với 3 kiểu bài : tả đồ vật, tả cây cối, tả con vật.
Chương trình tập làm văn 5 tiếp tục dạy văn miêu tả với 2 kiểu bài : tả cảnh – 14
tiết, tả người – 12 tiết. Trong mỗi kiểu bài nói trên, ngoài việc tiếp tục rèn luyện
cho học sinh các kỹ năng cơ bản đã dạy ở lớp 4 (quan sát đối tượng miêu tả, lựa
chọn và sắp xếp ý để miêu tả, dựng đoạn và viết bài miêu tả), chương trình còn
chú trọng rèn luyện một số kỹ năng bộ phận gắn với đặc điểm của kiểu bài cụ
thể. Ví dụ : luyện tập về cách tả từng phần của cảnh theo không gian, tả sự thay
đổi của cảnh theo thời gian ; tả ngoại hình của người, tả hoạt động của người.

Câu hỏi lúc này hiện lên trong tâm trí chúng tôi là làm thế nào để giúp HS làm
tốt bài văn miêu tả ở 2 kiểu bài mới này ?
Để dạy tốt văn miêu tả ở lớp 5, giáo viên vừa phải giúp học sinh thực hiện
được những yêu cầu làm văn miêu tả nói chung vừa phải chú ý đến đặc điểm
riêng của từng đối tượng (cảnh vật, người) để hướng dẫn học sinh miêu tả cho
phù hợp. Cụ thể như sau :
a. Quan sát đối tượng miêu tả
− Nếu tả cảnh, cần quan sát tỉ mỉ từng phần (bộ phận) của cảnh theo trình tự hợp
lí (từ ngoài vào trong, từ bộ phận chủ yếu đến bộ phận thứ yếu, …), hoặc sự thay đổi
của cảnh theo thời gian (sáng, trưa, chiều, tối). Nếu tả người, cần quan sát kĩ về ngoại
hình (tầm vóc, cách ăn mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm răng, …), về tính tình
và hoạt động (lời nói, cử chỉ, thói quen, cách cư xử với người khác, …).
− Quan sát bằng nhiều cách khác nhau (mắt nhìn, tai nghe, …).
− Chú ý phát hiện những đặc điểm riêng biệt đối tượng được tả với những
đối tượng khác cùng loại.
b. Lựa chọn và sắp xếp ý để miêu tả
Yêu cầu
− Chọn được những nét nổi bật của đối tượng để miêu tả rõ ràng, đầy đủ.
− Sắp xếp ý một cách hợp lí theo 3 phần của bài văn miêu tả :
+ Mở bài : Giới thiệu đối tượng miêu tả (cảnh vật, người) bằng cách trực
tiếp hay gián tiếp.
+ Thân bài :
• Với tả cảnh : tả từng phần của cảnh hoặc sự thay đổi của cảnh theo
thời gian.
• Với tả người : Tả ngoại hình rồi đến tính tình, hoạt động của người
hoặc tả xen kẽ ngoại hình khi thể hiện tính tình, hoạt động.
+ Kết bài : Nêu nhận xét hoặc cảm nghĩ (ấn tượng) về đối tượng miêu
tả theo cách mở rộng hoặc không mở rộng
Lưu ý phần thân bài :
• Với tả cảnh : Có thể tả nhiều bộ phận (đồ vật, cây cối, con vật, …) nhưng

không coi đó là chủ yếu mà cần làm nổi bật cảnh cần tả do đề bài yêu cầu (VD : cảnh
vườn cây hoặc công viên, cánh đồng, ngôi nhà, đường phố, …)
• Với tả người : Cần chọn những nét tiêu biểu về ngoại hình, tính tình
và hoạt động ; tránh liệt kê đầy đủ nhưng nặng về kể lể khô khan.
c. Dựng đoạn và viết bài miêu tả
− Mỗi đoạn văn miêu tả có một nội dung nhất định (giới thiệu hay tả bao
quát về đối tượng, tả từng bộ phận hay từng mặt của đối tượng, bộc lộ tình cảm,
thái độ của người viết về đối tượng miêu tả, …).
− Khi viết, hết mỗi đoạn văn cần xuống dòng. Bài văn phải đầy đủ 3 phần :
Mở bài, Thân bài, Kết bài. Lời văn miêu tả cần chân thực, giàu hình ảnh và cảm
xúc (thường dùng nhiều từ ngữ gợi tả, gợi cảm và sử dụng các biện pháp liên
tưởng, so sánh thích hợp).
Lưu ý về diễn đạt :
• Tả cảnh : thường dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình dạng, đặc điểm ; có thể so
sánh, nhân hoá làm cho cảnh vật được miêu tả thêm sinh động ; cần bộc lộ cảm xúc
trước sự vật được miêu tả.
• Tả người : Thường dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình dáng, màu sắc, âm
thanh; từ ngữ chỉ hoạt động, đặc điểm, trạng thái của con người ; có thể sử dụng biện
pháp liên tưởng, so sánh để miêu tả cho sinh động và bộc lộ mối quan hệ tình cảm
với người được tả.
Để làm tốt một bài văn (nói hay viết), ngoài kỹ năng sử dụng ngôn ngữ,
học sinh cần có kỹ năng kiểm tra, đánh giá hoạt động giao tiếp (đối chiếu văn
bản nói, viết của mình với mục đích giao tiếp và yêu cầu cần diễn đạt ; sửa lỗi về
nội dung và hình thức diễn đạt). Tất cả các hoạt động : tập nhận xét văn bản nói
hay viết của bạn, tự sửa chữa bài viết nháp, bài viết chính thức của mình, đọc
các bài văn hay để học tập, tự chữa (hoặc viết lại) đoạn văn, bài văn đã được
giáo viên chấm, … đều giúp học sinh luyện tập, hình thành kỹ năng và thói quen
tự điều chỉnh, tự học tập để luôn luôn tiến bộ. Để tiết trả bài văn đạt hiệu quả
cao, GV cần chú ý những điểm sau :
a. Nhận xét bài làm của học sinh

− GV giúp HS xác định lại yêu cầu của đề bài để tự đối chiếu với kết quả
bài viết xem đã thực hiện được đến đâu.
− Nêu rõ ưu điểm, khuyết điểm trong bài làm của hoc sinh (dẫn chứng cụ
thể) kết hợp nhận xét về chữ viết, cách trình bày, công bố kết quả điểm số và
biểu dương những học sinh làm bài tốt, làm bài có tiến bộ.
− Lưu ý : Nếu cần minh hoạ bằng các câu, đoạn, bài của HS, GV chỉ nói tên
HS đáng biểu dương, không nêu tên HS có bài viết chưa đạt yêu cầu.
b. Hướng dẫn HS chữa bài
 Cách 1 :
− Trả bài làm cho HS, yêu cầu HS đọc thầm lại toàn bộ bài làm, lời nhận xét
của GV và những chỗ GV có đánh dấu trong bài viết.
− Hướng dẫn HS chữa một số lỗi chung về nội dung (sai, thiếu ý, thiếu chi
tiết, sự việc, …) và hình thức (về trình tự sắp xếp các ý, về bố cục, về cách dùng
từ, đặt câu, chuyển ý, chuyển đọan, lỗi chính tả, cách trình bày, …).