SKKN Vat ly

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>I . Lí do chọn đề tài :</b>

Trong quá trình dạy học phần từ trờng ( SGK Vật lý 11 ), để
giúp học sinh hiểu và vận dụng quy tắc cái đinh ốc và quy tắc bàn tay
trái vào các bài toán cụ thể cịn gặp nhiều khó khăn . Làm thế nào để
học sinh nắm bắt đợc nội dung và vận dụng có hiệu quả ? Để gúp
học sinh tháo gỡ đợc những vớng mắc này , tôi mạnh dạn đa ra một
vài phơng pháp giúp học sinh dễ nắm bắt nội dung và vận dụng các
quy tắc đợc tốt hơn . Đây là lí do tơi chọn đề tài:

“Gióp häc sinh vËn dơng tốt các quy tắc vật lý Phần từ trờng

<b>II . Ph</b>

<b> ơng pháp nghiên cứu :</b>

Trong q trình giảng dạy , tơi thấy việc vận dụng các quy tắc
vật lí ( SGK Vật lý 11 – phần từ trờng), đối với học sinh còn rất
nhiều vớng mắc khi giải quyết một số bài tốn vận dụng . Vì vậy, tôi
quyết định chọn đề tài này và sử dụng một số phơng pháp để nghiên
cứu nh sau : Nghiên cứu tài liệu , liên hệ thực tiễn từ bài dạy , đánh
giá kết quả bài dạy qua việc thu thơng tin ngợc từ học sinh … Từ đó
vận dung một số kiến thức ở SGK và một số tài liệu tham khảo khác
để đa vào trình bày thêm cho học sinh, giúp học sinh nắm bắt bài đợc
tốt hơn trong quá trình vận dụng .

<b>III . Néi dung </b>

<b>:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

a) Quy tắc bàn tay trái : Đặt bàn tay trai duỗi thẳng để các đờng cảm
ứng từ xuyên vào lòng bàn tay và chiều từ cổ tay đến ngón tay trùng
với chiều của dịng điện . Khi đó ngón tay trái chỗi ra 90º sẽ chỉ

chiều lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn.

b) Quy tắc cái đinh ốc 1 : Đặt cái đinh ốc dọc theo dây dẫn và quay
cái đinh ốc sao cho nó tiến theo chiều dịng điện, khi đó chiều quay
của cái đinh ốc là chiều của các đờng cảm ứng từ .

c) Quy tắc cái đinh ốc 2 : Đặt cái đinh ốc dọc theo trục vng góc
với mặt phẳng khung dây và quay cái đinh ốc theo chiều dòng điện
trong khung, khi đó chiều tiến của cái đinh ốc là chiều của các đờng
cảm ứng từ xuyên qua mặt phẳng giới hạn bởi khung dây .

<i><b>2 . Nh÷ng khó khăn khi học sinh vận dụng</b></i> :

Các quy tắc trên đợc phát biểu logic , chặt chẽ nhng để học
sinh vận dụng vào các bài tốn cụ thể cịn có nhiều điều khó khăn ,
cha thực tế .Sau đây là một số khó khăn khi cho học sinh vận dụng :
a) Quy tắc bàn tay trái: Trong quá trình dạy , giáo viên vận dụng
quy tắc bàn tay trái để giảng cho học sinh và học sinh có thể vận
dụng ngay bàn tay trái của mình . Nhng trong một số trờng hợp học
sinh lại lúng túng khi vận dụng , giả sử nh trờng hợp sau :

Ví dụ : Xác định chiều của lực từ tác dụng lên dây dẫn đặt trong từ
tr-ờng các trtr-ờng hợp sau :

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

quan sát . Nhng việc vận dung của học sinh thì lại khó khăn , bởi lẽ
học sinh đi học lại phải mang theo cái đinh ốc? Mà khơng có cái
đinh ốc thì sao lại vận dụng quy tắc cái đinh ốc ? Một số học sinh
lúng túng khi vận dụng các quy tắc này . Ngồi ra học sinh cịn cha
hiểu rõ chiều tiến của cái đinh ốc… Nh vậy , làm thế nào để học sinh
có thể vận dụng các quy tắc này một cách nhuần nhuyễn và nắm đợc

nội dung vững vàng hơn ? Đa số chúng ta cho rằng cần phải học
thuộc lòng các quy tắc đó rồi mới có thể vận dụng đợc. Nhng cũng
cha hẳn nh vậy là học sinh có thể vận dụng tốt. Có rất nhiều học sinh
học thuộc lịng khơng thiếu một chữ nhng kết quả thì ngợc lại, các em
khơng thể vận dụng đợc lí thuyết đã học . Đối với quy tắc cái đinh ốc
có thể đa ra nhiều quy tắc khác để áp dụng khắc phục . Lúc đầu quy
tắc cái đinh ốc có tên gọi là quy tắc cái vặn nút chai . Ampe lại đa ra
quy tắc ngời Ampe để xác định chiều của các đờng cảm ứng từ . Ngời
ta còn đa ra quy tắc nắm tay phải cũng để xác định chiều của các
đ-ờng cảm ứng từ . Các quy tắc này đều vận dụng để xác định chiều của
các đờng cảm ứng từ sinh ra bởi dây dẫn mang dòng điện , nhằm mục
đích vận dụng vào thực tiễn dễ dàng nhất

SGK Vật Lí 10 đa ra quy tắc cái ®inh èc , nhng häc sinh cã thĨ
vËn dơng c¸c quy tắc ngời Ampe hoặc nắm tay phải . Sao cho việc
vận dụng vào thực tiễn hiệu quả nhất .

<i><b>3. Hớng khắc phục những khó khăn trên :</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

bàn tay . Giáo viên cần lấy một số ví dụ cụ thể để học sinh xác định
và chú ý với học sinh là phơng của lực từ đã đợc xác định ở mục trớc.
Khi giải các bài tập nên gắn việc xác định chiều của lực từ với
một bài tốn định lợng để học sinh có đợc thói quen khi xác định một
đại lợng Véctơ phải đầy đủ các thành phần của nó là : điểm đặt ,
ph-ơng , chiều và độ lớn . Đối với bài toán về lực Lorenxơ cần chú ý đến
hạt mang điện tích âm hay mang điện tích dơng . Quy tắc bàn tay trái
đối với lực Lorenxơ cũng tơng tự nh lực từ tác dụng lên dây dẫn mang
dòng điện . Vì trong dây dẫn, bản chất của dịng điện là dịng chuyển
dời có hớng của các electron tự do .

b) Quy tắc cái đinh ốc : Với hai quy tắc này khó khăn ở đây là học
sinh thờng khơng có cái đinh ốc khi xác định bài tốn và đa số học
sinh không biết chiều tiến của cái đinh ốc là nh thế nào . Vì vậy
chúng ta nên đa ra quy tắc nắm tay phải vào để học sinh dễ dàng vận
dụng hơn ( SGK Vật Lí 9 _ chơng trình cải cách ) . Từ thực tiễn bài
dạy, khi đa quy tắc này vào thì học sinh vận dụng rất dễ dàng . Quy
tắc nắm tay phải phát biểu nh sau : Nắm tay phải sao cho ngón tay
cái chỗi ra 90º chỉ chiều của dịng điện trong dây , khi đó chiều nắm
của các ngón tay cịn lại chỉ chiều của các đờng cảm ứng từ .

Đối với quy tắc cái đinh ốc 2 để thay thế quy tắc nắm bàn tay
phải ta vận dụng nh sau : Nắm bàn tay phải sao cho chiều của các
ngón tay chỉ chiều dịng điện, cịn ngón tay cái chỗi ra 90º chỉ chiều
của các đờng cảm ứng từ xuyên qua mặt phẳng giới hạn bởi vịng dây
trịn đó .

<b>Iv . KÕt ln :</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

đ-ợc sự tham khảo và góp ý thẳng thắn của các đồng nghiệp để bài dạy
đợc tốt hơn .

Tôi xin chân thành cảm ơn !

Ngời thực hiÖn :

</div>

<!--links-->