Bài giảng Lịch sử 11 - Bài 21: Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX

NỘI DUNG BÀI HỌC
I.Phong trào Cần vương bùng nổ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái
chủ chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng
nổ phong trào Cần vương.
2.Các giai đoạn phát triển của phong trào
Cần vương.
a.Từ năm 1885 đến năm 1888.


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

a. Nguyên nhân:
- Sau hiệp ước Hác-măng và Pa-tơ-nốt,Pháp
thiết lập chế độ bảoThộ
vàớTrung
ìnhở hBắc
ìnhKì
nư
c ta Kì.

ệp ư
ớc ta tiếp
- Phong trào đấu tranhsau
của hi
nhân
dân

tục phát triển.
Hácmăng và Patơnốt
như thế nào?


Tr ư ớ c s ự ph á t tri ể n m ạ nh c ủa
phong tr à o y ê u n ư ớ c ch ống
Ph á p, ph á i ch ủ chi ế n trong
tri ề u đ ì nh Hu ế đ ã ph ả n ứng
như thế nào?


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

a. Nguyên nhân:
- Sau hiệp ước Hác-măng và Pa-tơ-nốt,Pháp
thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kì và Trung Kì.
- Phong trào đấu tranh của nhân dân ta tiếp
tục phát triển.
- Phe chủ chiến trong triều đình, do Tơn Thất
Thuyết đứng đầu tích cực chuẩn bị cho cuộc
kháng chiến.


T«n thÊt thut (1835-1913)

“ Với Tơn Thất Thuyết khơng

- Tơn Thất Thuyết (1835 – 1913)
chấp nhận một sự thỏa hiệp nào,
quê ở Xuân Long (Huế) là người
Ông coi các quan lại thỏa hiệp
trong hoàng tộc, từng giữ nhiều
như kẻ thù của dân tộc…một đạo
chức quan lớn nhỏ. Sau khi vua
đức lớn đã bộc lộ rõ rệt trong
Tự Đức mất, ông là một trong 3
mọi hồn cảnh của đời ơng, đó là
phụ chính đại thần, giữ chức
sự gắn bó lạ lùng giữa đời ông
Thượng thư Bộ binh nắm quyền
với tổ quốc “rõ ràng Tôn Thất
chỉ huy quân đội. Năm 1883Thuyết không muốn giao thiệp
1884, triều đình kí các hiệp ước
với chúng ta (Pháp), ông bộc lộ
thừa nhận nền đô hộ của thực
sự căm ghét khôn cùng đối với
dân Pháp. Nhưng ông là người
chúng ta trong mọi hoàn cảnh.
chủ chiến trong triều, ra sức
Chúng ta có thể nói rằng, ơng căm
chuẩn bị lực lượng để đánh
ghét chúng ta đó là quyền và bộn
Pháp giành lại chủ quyền.
phận của ông”


Tơn Thất Thuyết và

phái chủ chiến đã
làm gì để nổi dậy
chống Pháp? Mục
đích của việc làm
đó?


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

a. Nguyên nhân:
- Những hành động của phái chủ chiến nhằm
chuẩn bị cho một cuộc nổi dậy chống Pháp
giành chủ quyền.
- Thực dân Pháp Th
âmựmưu
c dâtiêu
n Phdiệt
áp phe
đã chủ chiến

phản ứng như thế
nào?


Để đối phó lại với âm
mưu của Pháp,phái
chủ chiến và Tơn Thất

Thuyết đã làm gì?


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

a. Nguyên nhân:
- Những hành động của phái chủ chiến nhằm
chuẩn bị cho một cuộc nổi dậy chống Pháp
giành chủ quyền.
- Thực dân Pháp âm mưu tiêu diệt phe chủ chiến.
=> Tôn Thất Thuyết quyết định ra tay trước.


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

b. Diễn biến:


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

b. Diễn biến:

Nêu diễn biến cuộc
phản công của phái
chủ chiến ở Kinh
thành Huế (7/1885)?


Lược đồ kinh thành
Huế năm 1885
- Sử cũ ghi: “ Kinh thành Huế
đ ư ợ c x â y d ự ng nh ữ ng n ăm
1805-1820 là một thành vuông,
m ỗ i b ề d à i 2,5 km, m ộ t m ặt
giáp sơng Hương, ba mặt có
h à o s â u, t ư ờ ng th à nh x ây
bằng gạch, đá cao 10 m, trên
mặt thành có đủ trăm đại bác.
Trong th à nh c ó d ư v ạ n binh
lính.

ng
Sơ
g
ơn
Hư


Tân Sở
(13-7-1885)

Chú giải

Nơi ban Chiếu
Cần Vương

HUẾ


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

b. Diễn biến:
- Đêm 4 rạng 5/7/1885, Tơn Thất Thuyết hạ lệnh
tấn cơng Pháp vào tịa Khâm sứ và đồn Mang Cá.
- Rạng sáng 5/7/1885, Pháp phản công. Tôn Thất
Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra khỏi kinh thành lên
Tân Sở (Quãng Trị).


Trích “Chiếu Cần vương”
“Từ xưa, kế sách chống giặc khơng ngồi 3
điều:đánh, giữ, hịa. Đánh thì chưa có cơ hội, giữ
thì khó định hẹn được sức, hịa thì họ địi hỏi
không biết chán.

Tân Sở

(13-7-1885)

HUẾ

Đà Nẵng

QĐ

T

ng
rườ

Sa

…Nước ta gần đây ngẫu nhiên gặp nhiều
việc.Trẫm tuổi trẻ nối ngôi không lúc nào không
nghĩ tới tự cường, tự trị. Kẻ phái của Tây ngang
bức, mỗi ngày một quá thêm. Hôm trước, chúng
tăng thêm binh thuyền đến buộc theo những điều
mình khơng thể nào làm được…trong triều đình
đắn đo hai điều: cúi đầu tuân mệnh hay ngồi mất
cơ hội, sao bằng nhìn thấy chỗ âm mưu biến
động của địch mà đối phó trước? Vì bằng việc
xảy ra khơng thể tránh, thì cũng cịn có cái việc
như ngày nay để lo tốt cái lợi sau này, ấy là do
thời thế xui nên vậy Phàm những người đã cùng
dự chia mối lo này, tưởng cũng tự biết. Biết thì
phải dự vào cơng việc, nghiến răng dựng
tóc thề
Back
giết giặc, nào ai là khơng có cái lịng như thế?...”

Em hiểu thế nào là
“Cần vương”?Xuống
chiếu Cần vương nhằm
mục đích gì?


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

b. Diễn biến:
- Đêm 4 rạng 5/7/1885,Tôn Thất Thuyết hạ hệnh
tấn cơng Pháp vào tịa Khâm sứ và đồn Mang Cá.
- Rạng sáng 5/7/1885,Pháp phản công.Tôn Thất
Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra khỏi kinh thành lên
Tân Sở (Quãng Trị).
- 13/7/1885,Tôn Thất Thuyết lấy danh nghĩa vua
Hàm Nghi xuống chiếu Cần vương,kêu gọi
nhân dân giúp vua cứu nước.


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

b. Diễn biến:
- Đêm 4 rạng 5/7/1885,Tôn Thất Thuyết hạ hệnh
tấn cơng Pháp vào tịa Khâm sứ và đồn Mang Cá.

- Rạng sáng 5/7/1885,Pháp phản công. Tôn Thất
Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra khỏi kinh thành lên
Tân Sở (Quãng Trị).
- 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết lấy danh nghĩa vua
Hàm Nghi xuống chiếu Cần vương, kêu gọi
nhân dân giúp vua cứu nước.


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.
1.Cuộc phản công quân Pháp của phái chủ
chiến tại Kinh thành Huế và sự bùng nổ phong
trào Cần vương.

b. Diễn biến:
- Chiếu Cần vương
thổi
Chiếuđã“C
ần vbùng
ươngngọn
”đã clửa
ó táđấu
c
tranh của nhân
trào kéo
dụdân
ng gta,phong
ì đối với phong
tràdài
o đ12
ấu năm.

tranh của nhân dân ta lúc này?


I.PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG BÙNG NỔ.

2. Các giai đoạn phát triển của phong
trào Cần vương.


THỜI GIAN:2 PHÚT
* Nhóm 1:Tìm hiểu giai đoạn 1 từ năm 1885 – 1888
(Lãnh đạo, lực lượng, địa bàn, kết quả, đặc điểm)?
* Nhóm 2:Tìm hiểu giai đoạn 2 từ năm 1888 – 1896
(Lãnh đạo, lực lượng, địa bàn, kết quả, đặc điểm)?


Giai đoạn 1
(1885 – 1888)
Lãnh đạo
Lực lượng
Địa bàn
Kết quả
Đặc điểm

Giai đoạn 2
(1888 – 1896)


Giai đoạn 1(1885-1888)

Lãnh Hàm Nghi,Tôn Thất
đạo Thuyết, các văn thân,sĩ
phu u nước

Địa bà
bàn nổ
nổ
ra phong
trà
trào
Bình Định
Quả
Quảng Ngã
Ngãi

Lực
lượn
g
Địa
bàn
Kết
quả

Đơng đảo nhân dân,có
cả dân tộc thiểu số

Quả
Quảng Trị
Trị
Hà Tĩ

Tĩnh

Phạm vi rộng lớn nhất là ở
Trung Kì và Bắc Kì.
Cuối năm 1888,Hàm
Nghi bị Pháp bắt và lưu
đày sang Angiêri.

Đặc Dưới sự chỉ huy chung
điểm của triều đình,phong trào
diễn ra mạnh mẽ với qui
mơ rộng lớn.Tiêu biểu là
Bắc Kì và Trung Kì.

Ngư
Người lã
lãnh đạo

Mai Xuâ
Xuân Thư
Thưởng,Bù
ng,Bùi Điền,
Nguyễ
Nguyễn Đức Thuậ
Thuận…
Lê Trung Đình,Nguyễ
nh,Nguyễn Tự
Tự Tâ
Tân…
Trư

Trương Đình Hộ
Hội,Nguyễ
i,Nguyễn Tự
Tự
Như
Như…
Lê Ninh,Phan Đình Phù
Phùng, Cao
Thắ
Thắng…
ng…

Thanh Hó
Hóa

Phạ
Phạm Bà
Bành,Đ
nh,Đinh Cơ
Cơng Trá
Tráng Cao
Điển…

Nghệ
Nghệ An

Nguyễ
Nguyễn X
Xn Ơn, Lê
Lê Dỗ

Dỗn Nhạ…
Nhạ…

Thá
Thái Bì
Bình

Tạ Hiệ
Hiện

Hưng
n

Nguyễ
Nguyễn Thiệ
Thiện Thuậ
Thuật

Lạng Sơ
Sơn
Bắc Giang

Hồ
Hồng Đình Kinh (Cai Kinh)

Tây Bắ
Bắc

Nguyễ
ễnthÊt

Quang
Bí
ễn Vă
Nguy
Bích,Nguyễ
ch,Nguy
V)ăn
T«n
thut
(1835-1913
Giá
Giáp,Đ
p,Đề Kiề
Kiều…


Giai đoạn 2
( 1888 – 1896)
Lãnh
đạo

Các văn thân, sĩ phu yêu
nước.

Lực
lượn
g

Đông đảo các tầng lớp nhân
dân.

Địa
bàn

Thu hẹp, qui mô thành trung
tâm lớn, chủ yếu ở miền núi
và trung du.

Kết
quả

Đến năm 1896 phong trào thất
bại.

Đặc
điểm

Dưới sự chỉ huy của văn thân,
sĩ phu, phong trào tiếp tục
phát triển và quy tụ thành
những trung tâm ở miền núi và
trung du.

Hương Khê
(1885-1896)