Giáo án bài 12: Phương pháp thuyết minh - Ngữ văn 8

Tiết 47 TLV: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

II. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
Nâng cao hiểu biết và vận dụng các phương pháp thuyết minh trong việc tạo lập
văn bản.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1.Kiến thức:
- Kiến thức về văn thuyết minh ( Trong cụm các bài học về văn bản thuyết
minh đã học và sẽ học).
- Đặc điểm, tác dụng của các phương pháp thuyết minh.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết và vận dụng các phương pháp thuyết minh thông dụng.
- Rèn luyện khả năng quan sát để nắm bắt được bản chất của sự vật.
3. Thái độ:
- Tự xây dựng cách thuyết minh các bài đơn giản.
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
-Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập, thiết kế bài giảng.
-Tài liệu và các ví dụ.


* Phương pháp: Thuyết trình, thảo luận nhóm, đàm thoại,…
2. Học sinh:
-Đọc văn bản, trả lời câu hỏi.
-Tìm hiểu thêm các ví dụ.
IV. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Kiểm tra sự chuẩn bị bài mới của học sinh.
3.Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG
I.T×m hiĨu các
phương pháp thuyết
minh:

(H) Các văn bản Cây dừa Bình Định, Huế, Tại
sao lá cây lại có màu xanh lục… sử dụng các
loại tri thức nào?
- Cây dừa Bình Định: tri thức về sự vật, kiến
thức xã hội.

1.Quan sát, học tập, tích luỹ tri
thức để làm bài văn thuyết
minh:
- Cây dừa Bình Định: tri thức về
sự vật, kiến thức xã hội.
- Huế: tri thức văn hoá, thiên
nhiên.


- Huế: tri thức văn hoá, thiên nhiên.
- Tại sao lá cây lại có màu xanh lục: tri thức
khoa học.
- Khởi nghĩa Nông Văn Vân: tri thức lịch sử.

- Tại sao lá cây lại có màu xanh
lục: tri thức khoa học.
- Khởi nghĩa Nông Văn Vân: tri
thức lịch sử.

- Con giun đất: tri thức khoa học sinh học.

- Con giun đất: tri thức khoa học
sinh học.

(H) Điểm chung của tri thức trong các văn bản
trên là gì?

- Chính xác, khoa học và đúng với
thực tế.

- Chính xác, khoa học và đúng với thực tế.
(H) Theo em, làm thế nào để có những tri thức
đó?

- Phải quan sát, tích luỹ kinh

- Phải quan sát, tích luỹ kinh nghiệm  Vai trị

tích luỹ tri thức là rất quan trọng.

của quan sát, tích luỹ tri thức là rất quan trọng.

- Đó là một qúa trình lâu dài, liên
tục đọc và ghi chép lại những điều

(H) Cách học tập, tích luỹ tri thức như thế nào?

nghiệm  Vai trò của quan sát,

cần thiết Khi cần thì sử dụng.

- Đó là một qúa trình lâu dài, liên tục đọc và ghi
chép lại những điều cần thiết Khi cần thì sử
dụng
(H) Lưu ý khi thuyết minh chỉ cần nêu những
thơng tin chính, điển hình làm rõ đối tượng. Vì
thế bài thuyết minh có thể làm bằng tưởng
tượng, suy luận được khơng?
- Khơng được vì tri thức ấy không khách quan,
thiếu cơ sở khoa học nên không chính xác

- Khơng được vì tri thức ấy khơng
khách quan, thiếu cơ sở khoa học
nên khơng chính xác.


2. Phương pháp thuyết minh:
GV: Gọi HS đọc ví dụ.
(H) Các câu trên có vị trí thế nào trong văn bản
thuyết minh?
- Chúng nằm ở đầu bài, đầu đoạn và có vai trị
giới thiệu về đối tượng. Những câu này nêu đặc
điểm, cơng dụng của đối tượng. Mỗi đối tượng
có nhiều cách định nghĩa khác nhau tuỳ theo
mục đích thuyết minh.
(H) Yêu cầu đối với những ví dụ, số liệu và
những điều được liệt kê đó là gì?

- Chúng nằm ở đầu bài, đầu đoạn
và có vai trị giới thiệu về đối
tượng. Những câu này nêu đặc
điểm, công dụng của đối tượng.
Mỗi đối tượng có nhiều cách định
nghĩa khác nhau tuỳ theo mục
đích thuyết minh.
- Phải có cơ sở thực tế, phải đáng
tin cậyTạo tính thuyết phục, dễ
hiểu ở người đọc.

- Phải có cơ sở thực tế, phải đáng tin cậyTạo
tính thuyết phục, dễ hiểu ở người đọc.
(H) Hãy đọc ví dụ ở sgk và cho biết tác dụng
của phương pháp so sánh?
Đọc và trả lời: Để làm nổi bật vấn đề biển Thái
Bình Dương rất lớn.
(H) Trong văn bản Ôn dịch, thuốc lá người viết
đã so sánh với vấn đề gì? Tác dụng?
- So sánh với bệnh AIDS, với giặc ngoại xâm
gặm nhắm như tằm ăn dâu Nhấn mạnh tác hại

- Thiên nhiên, cơng trình kiến trúc,
món ăn, chế độ phong kiến…
Không nên gộp chung mà phân
loại ra để dễ trình bày, bài viết lại
rõ ràng, đầy đủ.


của thuốc lá.

(H) Văn bản Huế đã trình bày những đặc điểm
nào của Huế? Có thể gọp chung các đặc điểm đó
lại được khơng?
- Thiên nhiên, cơng trình kiến trúc, món ăn, chế
độ phong kiến…Khơng nên gộp chung mà phân
loại ra để dễ trình bày, bài viết lại rõ ràng, đầy
đủ.
(H) Các bài thuyết minh vừa học có dùng
phương pháp liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu
khơng? Nêu dẫn chứng!
- Các bài thuyết minh vừa học có dùng phương
pháp liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu khơng.
Trong văn bản Ôn dịch, thuốc lá người viết đã
so sánh bệnh AIDS với thuốc lá và số liệu ở
Bỉ ...
(H) Nêu một số phương pháp thuyết minh chủ
yếu?
a- Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
b- Phương pháp liệt kê, nêu ví dụ và dùng số
liệu.
c- Phương pháp so sánh.
d- Phương pháp phân loại, phân tích.

a- Phương pháp nêu định nghĩa,
giải thích.


HS đọc nội dung phần ghi nhớ trong
SGK.

b- Phng phỏp liệt kê, nêu ví dụ
và dùng số liệu.
c- Phương pháp so sánh.
d- Phương pháp phân loại, phân
tích.
*Ghi nhớ: (SGK T 128)

II. Lun tËp.
Bµi 1.
Bài 1.
a. Kiến thức khoa học: Tác hại của khói thuốc lá
đối với sức khoẻ và cơ chế di truyền giống nòi
của con người.

a. KiÕn thøc khoa học: Tác
hại của khói thuốc lá đối với
sức khoẻ và cơ chế di
truyền giống nòi của con
ngời.

b. Kin thc v xã hội: tâm lí lệch lạc của một
số người coi hút thuốc lá là lịch sự.

b. KiÕn thøc vÒ x· hội: tâm

Bi 2.

coi hút thuốc lá là lịch sự.

a. Phng pháp so sánh: so sánh với AIDS, với

giặc ngoại sâm.

Bµi 2.

b. Phương pháp phân tích: tác hại của ni-cơ-tin,
của khí cỏc bon.

sánh với AIDS, với giặc ngoại

lí lệch lạc của một số ngời

a. Phơng pháp so sánh: so
sâm.

c. Phng phỏp nêu số liệu: số tiền mua một bao b. Ph¬ng pháp phân tích:


555, s tin pht B.

tác hại của ni-cô-tin, của
khí các bon.
c. Phơng pháp nêu số liệu:
số tiền mua một bao 555,
sè tiỊn ph¹t ë BØ.

BTVN3,4

IV. Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối.
1. Củng cố.
- Xem lại các nội dung đã học.

- Làm bài tập.
2. Dặn dò.
Chuẩn bị mới
* ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………