Bài soạn Những ông vua trẻ con trong lịch sử Việt Nam

Những ông vua trẻ con trong lịch sử Việt Nam
Trong lịch sử nước nhà có khá nhiều trường hợp các ông vua lên ngôi khi còn là trẻ
con. Làm vua như vậy sướng hay khổ?
Ông vua trẻ con đầu tiên trong lịch sử phong kiến nước ta là Đinh Toàn (974 – 1001) lên
ngôi khi 6 tuổi. Đinh Toàn "làm vua" từ tháng 10 năm trước đến tháng 7 năm sau, chưa
đầy 1 năm với đế hiệu là Đinh Phế Đế. Sau khi Lê Hoàn lên ngôi, Đinh Toàn được trở lại
với tước hiệu Vệ Vương. Năm Tân Sửu 1001, trong dịp cùng vua Lê Đại Hành (tức Lê
Hoàn) đi dẹp loạn Cử Long thuộc vùng Cẩm Thuỷ, Thanh Hoá, Đinh Toàn bị trúng tên,
mất năm 27 tuổi. Trong Đại Việt sử ký toàn thư lại ghi Đinh Toàn mất khi 18 tuổi, tức năm
991.
Triều Lý
- Lý Nhân Tông (1066 – 1127), là vị vua thứ tư của triều Lý, con trai duy nhất của vua Lý
Thánh Tông và Ỷ Lan phu nhân tức Linh Nhân hoàng hậu. Tên thật của ông là Lý Càn
Đức.
Năm 1072, Thánh Tông mất, Càn Đức mới 6 tuổi lên nối ngôi, tức là vua Lý Nhân Tông.
Ông là vị vua chú trọng về văn hóa, giáo dục, mở các cuộc thi kén chọn nhân tài, và đặc
biệt ưu đãi, trọng vọng các bậc thiền sư thạc đức. Năm Ất Mão (1075) vua cho tổ chức một
khoa thi Tam trường, là khoa thi chọn người giỏi đầu tiên ở nước ta.
Tiếp liền năm sau (1076), vua cho lập Quốc tử giám và bổ nhiệm những người khoa bảng
văn học vào dạy.
- Kế vị Lý Nhân Tông là Lý Thần Tông(1116 – 1138), tên thật là Lý Dương Hoán, là vị
vua thứ năm của nhà Lý, trị vì từ năm 1127 đến năm 1138, tức là lên ngôi năm 11 tuổi. Lý
Thần Tông là con trai của Sùng Hiền hầu - em trai của vua Lý Nhân Tông, tức là cháu gọi
Nhân Tông bằng bác.
Có ý kiến cho rằng Lý Thần Tông là hậu thân của thiền sư Từ Đạo Hạnh. Sách Đại Việt Sử
ký Toàn thư, quyển III ghi lại việc Từ Đạo Hạnh thoát xác tại chùa núi Thạch Thất năm
1116, ngay trước khi Lý Dương Hoán ra đời. Người ra cho rằng vì Lý Nhân Tông không
có con nên Từ Đạo Hạnh đầu thai làm con trai Sùng Hiền hầu để duy trì sự nghiệp của nhà
Lý.
Thời Thần Tông nhân dân no đủ, nhưng ông cũng chỉ trị vì được 10 năm, mất khi còn trẻ,
mới 23 tuổi.

- Đời thứ sáu là vua Lý Anh Tông (1138-1175) lên ngôi khi mới 3 tuổi. Vua còn nhỏ, Lê
Thái hậu nắm quyền nhiếp chính tư thông với Đỗ Anh Vũ làm triều chính đảo điên. Nhờ
có các trọng thần như Tô Hiến Thành ra công gánh vác, nếu không triều đình đã đổ nát.
Anh Tông làm vua được 37 năm, mất năm 40 tuổi.
- Vua Lý Cao Tông (1173 - 1210), tên huý là Lý Long Trát, còn có tên khác là Lý Long
Cán, lên ngôi năm 3 tuổi. Khi còn nhỏ, Cao Tông tỏ ra ngoan hiền, chăm học hỏi, nhưng
khi lớn lên không còn sự quản thúc của Tô Hiến Thành nữa, ông trở nên ăn chơi vô độ, tin
cậy bọn hoạn quan, nhân dân đói khổ, nổi dậy khắp nơi.
- Đời vua cuối cùng của triều Lý là một nữ hoàng duy nhất trong lịch sử nước ta: Lý Chiêu
Hoàng (1218-1278) lên ngôi khi mới 7 tuổi.
Như vậy, triều Lý có 9 đời vua thì đã có tới 5 vị (chiếm hai phần ba) lên ngôi ngay từ khi
còn ở tuổi thiếu niên, nhi đồng.
Triều Trần
- Mở đầu triều Trần là một ông vua trẻ con nổi tiếng: Trần Thái Tông (Trần Cảnh) (1218-
1277). Lên 7 tuổi được đưa vào cung làm hầu cận nữ hoàng đế Lý Chiêu Hoàng, lên 8 tuổi
được lấy nữ hoàng làm vợ và được nhường ngôi báu.
- Vua Trần Minh Tông (1300-1357) lên ngôi lúc 14 tuổi. Đấy cũng là do vua cha Trần Anh
Tông sớm nhường ngôi. Trần Minh Tông tính tình nhân hậu, biết trọng người tài. Theo
truyền thống, năm 29 tuổi ông đã nhường ngôi cho con.
- Trần Hiến Tông (1319 – 1341) được vua cha nhường ngôi ngay khi mới lên 10 tuổi. Việc
triều chính vẫn do thượng hoàng điều khiển. Hiến Tông mất sớm, khi mới 23 tuổi.
- Người kế vị Hiến Tông là Trần Hạo, con của thượng hoàng Minh Tông, mới lên 5 tuổi,
đế hiệu là Trần Dụ Tông (1336 – 1369). Dụ Tông thông minh, có học vấn, buổi đầu lại
được những trung thần có tài giúp giập, nên chính sự tốt đẹp. Nhưng quãng đời về sau lại
bị bọn gian thần lũng đoạn. Bởi vậy, sau khi Dụ Tông mất (ở ngôi 28 năm, thọ 34 tuổi),
triều đình hỗn loạn, nhà Trần suýt rơi về tay Dương Nhật Lễ.
- Trần Thuận Tông (Trần Ngung) (1378 – 1398) là vua thứ 11 triều Trần lên ngôi khi 11
tuổi. Vua chỉ làm vì mọi quyền lực đều nằm trong tay Hồ Quý Ly. Làm vua được 10 năm,
1 năm đi tu và bị Hồ Quý Ly giết năm 22 tuổi.
- Trần Án tức Trần Thiếu Đế, 3 tuổi lên nối nghiệp Thuận Tông năm 1398, nhưng chỉ ba

năm sau - 1400 thì bị Hồ Quý Ly bức phải nhường ngôi. Nhà Trần mất về tay nhà Hồ.
Triều Trần có lệ, vua cha khi còn sống đã truyền ngôi cho con và mình lên làm thượng
hoàng, vì vậy các vua Trần đều lên ngôi khi tuổi còn trẻ. Tuy nhiên, có tới 6 vị vua tuổi
thiếu niên hầu hết được đặt lên ngai vàng trong tình thế bất thường.
(Còn tiếp)
Nguyễn Như Mai