tuan 22

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (152.72 KB, 26 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn:……….. 
Ngày dạy:……….

Tuaàn 22. Tieát 79 .

I. Mục tiêu cần đạt .
1. Kiến thức:

- Hiểu rõ tác dụng, đặc điểm của câu nghi vấn .

- Ngồi chức năng hỏi, câu nghi vấn còn dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ
định, đe doạ, bộc lộ tình cảm, cảm xúc.

2. Kóõ naêng:

- Rèn kĩ năng sử dụng câu nghi vấn trong khi viết văn bản .
3. Thái độ :

- Biết sử dụng phù hợp với tình huống giao tiếp .
- Biết so sánh câu nghi vấn với các kiểu câu khác .
II. Chuẩn bị.

1. Giáo viên : Sgk, sgv, thiết kế dạy học Ngữ văn 8, bảng phụ .
2. Học sinh : Đọc, chuẩn bị bài theo định hướng câu hỏi sgk .
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học .

Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt

Hoạt động 1 : Khởi động

.(4’)

* Muïc tieâu :

- Tạo hứng thú, tâm thế
tìm hiểu bài mới.

- Kiểm tra kiến thức đã
học.

1. Ổn định tổ chức .
2. Kiểm tra bài cũ.

2.1 Thế nào là câu ghi
vấn ? Nêu các dấu hiệu để
nhận biết câu nghi vấn ?

2.2 Đặt câu nghi vấn với

Thực hiện theo yêu cầu. Ghi nhớ ( Sgk / tr 11 ) .

Câu nghi vấn

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

từ nghi vấn “sao”
3. Giới thiệu bài .

Ở tiết trước chúng ta đã
đi vào tìm hiểu về đặc

điểm, chức năng của câu
nghi vấn. Và trong giao
tiếp các em có thể gặp rất
nhiều câu văn có hình thức
giống như một câu nghi
vấn, nhưng thực tế nó lại
khơng phải là một câu nghi
vấn đích thực … vì sao ?
Chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu
trong tiết học hơm nay.

Hoạt động 2 : Hướng
dẫn học sinh tìm hiểu chức
năng khác của câu nghi
vấn . (15’ )

* Mục tiêu ;

Hiểu rõ tác dụng, đặc điểm
của câu nghi vấn . Ngoài chức
năng hỏi, câu nghi vấn còn
dùng để cầu khiến, khẳng
định, phủ định, đe doạ, bộc lộ
tình cảm, cảm xúc.

1. Lệnh học sinh đọc các
ví dụ SGK.

2. Trong những ví dụ
trên, câu nào là câu nghi

vấn ?

Nghe.

Đọc ví dụ .
Xác định .

III. Những chức năng
khác.

1. Tìm hiểu ví dụ .

a. Những người muôn
năm cũ

Hồn ở đâu bây giờ ?
-> Bộc lộ tình cảm, cảm
xúc ( hồi niệm, nuối tiếc )

b. Mày định nói cho cha
mày nghe đấy à?

-> Đe dọa

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

3. Những câu nghi vấn
trên dùng với mục đích gì ?

4. Cho thêm ví dụ, treo
bảng phụ .

a. Anh có thể xem giúp
em mấy giờ rồi được khơng
?

b. Khơng chờ em thì chờ
ai nữa ?

c. Sao lại có một buổi
chiều đẹp như thế được
nhỉ ?

d.Ai lại bỏ về giữa chừng
bao giờ ?

e. Mày muốn ăn đòn hả ?
g. Sao anh khơng về chơi
thơn Vĩ ?

Nhìn nắng hàng cau nắng
mới lên

5. Yêu cầu học sinh cho
ví dụ .

Xác định mục đích dùng
của câu nghi vấn .

Lên bảng xác định .
a. Cầu khiến .

b. Khẳng định .
c. Cảm thán .

d. Phủ định .
e. Đe dọa .

g. Bộc lộ tình cảm, cảm
xúc.

Cho ví dụ .

+ Anh có thể ngồi luiø vào
một tí được khơng ? ( Cầu
khiến )

+ Nó không lấy thì ai lấy ?
( Khẳng định )

+ Ai lại làm thế ? (Phủ

tắc gì nữa à ?
-> Đe doạ.

d. Một người … hay sao?
-> Hàm ý khẳng định
e. Con gái tôi về đấy ư ?
Chả lẽ lại đúng là nó, cái
con Mèo hay lục lọi ấy !
-> Cảm thán, bộc lộ cảm
xúc ( sự ngạc nhiên ) .

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

6. Có phải bao giờ câu
nghi vấn cũng được kết
thúc bằng dấu chấm hỏi
không ? Tại sao ?

7. Từ việc phân tích
những ví dụ trên em hãy
cho biết những chức năng
khác của câu nghi vấn ?

8. Câu nghi vấn được kết
thúc bằng những loại dấu
câu nào?

Hoạt động 3 : Hướng
dẫn học sinh thực hành
đạt các u cầu bài tập .
(24’)

* Mục tiêu :

Xác đinh được câu nghi
vấn, tác dung của nó. Đặt câu
có nội dung nghi vấn.

9. Lệnh học sinh đọc,
xác định yêu cầu bài tập 1.

10. Hãy xác định những

câu nghi vấn trong các
đoạn văn trên ?

- Cho biết chúng dùng
với mục đích gì ?

- Đặc điểm hình thức nào
giúp ta nhận ra chúng là
câu ghi vấn ?

Nhận xét , sửa chữa .

định )

Nhận xét .

Khơng phải tất cả các câu
nghi vấn đều kết thúc bằng
dấu chấm hỏi .

Trình bày .

Đọc, xác định u cầu bài
tập .

- Dựa vào các từ nghi vấn
và dấu chấm hỏi ở cuối
câu.

2. Ghi nhớ .

- Trong nhiều trường
hợp, câu nghi vấn không
dùng để hỏi mà dùng để
cầu khiến, khẳng định, phủ
định, đe doạ, bộc lộ tình
cảm, cảm xúc và không
yêu cầu người đối thoại trả
lời .

- Nếu khơng dùng để hỏi
thì trong một số trường hợp,
câu nghi vấn có thể kết
thúc bằng dấu chấm than
hoặc dấu chấm lửng

III. Luyện tập.

1. Xác định câu nghi
vấn và tác dụng .

a. Con người .. ăn ư ?
-> Bộc lộ cảm xúc, thái
độ sự ngạc nhiên.

b. Nào đâu … còn đâu ?
( Trừ câu “ Than ôi !” )

-> Phủ định, bộc lộ tình
cảm, cảm xúc, thái độ bất
bình .

c. Sao ta … nhẹ nhàng
rơi ?

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

11. Lệnh học sinh đọc,
xác định yêu cầu bài tập 2.

- Tìm những câu nghi vấn
có trong ví dụ trên ?

- Đặc điểm hình thức nào
cho biết đó là câu nghi
vấn ?

- Những câu nghi vấn đó
được dùng để làm gì ?

- Trong những câu nghi
vấn trên, câu nào có thể
thay thế được bằng một câu
không phải là câu nghi vấn
mà có ý nghĩa tương
đương ?

Đọc, xác định, thực hiện
theo yêu cầu .

- Cụ không phải lo xa quá
như thế .

- Khơng nên nhịn đói mà để
tiền lại cho con .

- Aên hết thì lúc chết khơng
có tiền để mà lo liệu .

- Giao đàn bị cho thằng bé
khơng ra người không ra
ngợm ấy chăn dắt thì chẳng
yên tâm chút nào .

- Cũng như con người, thảo
mộc tự nhiên ln có tình
mẫu tử .

d. Ôi … bóng bay ?

-> Phủ định, bộc lộ tình
cảm, cảm xúc.

2. Xác định câu nghi
vấn, đặc điểm hình thức,
thay thế câu có ý nghĩa
tương đương .

* Câu nghi vấn :
- Sao cụ lo xa quá ?
- Tội gì bây giờ nhịn đói
mà tiền để lại ?

- Ăn mãi hết đi thì đến
lúc chết lấy gì mà lo liệu?”

* Hình thức : kết thúc
bằng dấu chấm hỏi, các từ
nghi vấn ( sao, vì)

* Tác dụng ý nhóa phủ
định

* Câu nghi vấn :
Cả đàn bị … làm sao?
* Hình thức : kết thúc
bằng dấu chấm hỏi, cụm từ
nghi vấn ( làm sao).

* Tác dụng : bộc lộ sự
băn khoăn, ngần ngại.

* Câu nghi vấn :

Ai dám bảo thảo mộc tự
nhiên khơng có tình mẫu tử
?

* Hình thức : Có dấu
chấm hỏi và đại từ phiếm
chỉ .

* Tác dụng : Có ý nghóa
khẳng định .

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

12. Lệnh học sinh đọc và
thực hiện theo yêu cầu bài
tập 3 .

Sửa chữa, nhận xét .

13.Lệnh học sinh đọc,
thực hiện theo yêu cầu bài
tập 4 .

Hoạt động 4 : Hướng
dẫn công việc ở nhà . (2’)

* Mục tiêu:

Giúp học sinh có tâm thế,
cách chuẩn bị bài ở nhà.

Chuẩn bị phần học : “

Đặt câu , sửa chữa .

Nhận xét, bổ sung .

- Thằng bé kia, mày có
việc gì ?

- Sao lại đến đây mà
khóc ?

* Hình thức : Dấu chấm
hỏi và các từ nghi vấn ( gì ,
sao )

* Tác dụng : để hỏi .
* Những câu dùng để hỏi
không thể thay thế bằng
những câu tương đương .

3. Đặt hai câu nghi vấn
không dùng để hỏi .

a. Bạn có thể kể cho
mình nghe nội dung của bộ
phim “Cánh đồng hoang” ,
“ vợ chồng A Phủ” được
không .

- Lão Hạc ơi ! Sao đời
lão khốn cùng đến thế ?

- Sao cuộc đời chị Dậu
khốn khổ đến thế ?

4.

Trong nhiều trường hợp
giao tiếp những câu như
vậy thường dùng để chào
hỏi, người nghe không nhất
thiết phải trả lời mà có thể
đáp lại bằng một câu chào
khác ( có thể cũng là câu
nghi vấn )

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Thuyết minh về một
phương pháp ( cách làm )”

+ Đọc các ngữ liệu, rút ra
kết cấu của bài thuyết
minh về cách làm .

+ Tìm, sưu tầm giới thiệu
các món ăn quen thuộc .

Nghe .

* Nhận xét – Rút kinh nghiệm .

...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...



</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Ngày soạn:……….. 
Ngày dạy:……….

Tuần 22. Tiết 80 .

I. Mục tiêu cần đạt .
1. Kiến thức:

- Biết cách thuyết minh phương pháp một thí nghiệm, một trị chơi, một món
ăn, ... từ mục đích, yêu cầu đến việc chuẩn bị, quy trình tiến hành, u cầu sản
phẩm .

2. Kóõ năng:

- Rèn kĩ năng trình bày lại một cách thức, một phương pháp, làm việc với mục
đích nhất định

3. Thái độ :

- Ý thức, hứng thú trong sưu tầm, tìm hiểu cuộc sống .
II. Chuẩn bị.

1. Giáo viên : Sgk, sgv, tạp chí khoa học và đời sống, hạnh phúc gia đình, phụ 
nữ Việt Nam .

2. Học sinh : Đọc, chuẩn bị bài theo câu hỏi định hướng sgk, sưu tầm một số 
cách nấu ăn.

III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.

Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : Khởi

động.(2’)
* Mục tiêu :

- Tạo hứng thú, tâm thế
tìm hiểu bài mới.

1. Ổn định tổ chức . 
2. Kiểm tra bài cũ. 
3. Giới thiệu bài .

Muốn làm thành công Nghe .

Thuyết minh về một phương pháp

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

một việc gì thì phải có
phương pháp phù hợp mới
đi đến kết quả tốt. Vậy
thuyết minh một phương
pháp tức là thuyết minh về
một cách làm nào đó. Bài
học hơm nay giới thiệu cho
chúng thuyết minh về một

phương pháp.

Hoạt động 2 : Hướng
dẫn học sinh nắm được
cách thực hiện giới thiệu
một phương pháp .(16’)

* Mục tiêu :

Nắm được bố cục, cách làm.
1. Lệnh học sinh đọc văn
bản : cách làm đồ chơi trẻ
em.

2. Văn bản thuyết minh
hướng dẫn cách làm đồ
chơi gì ?

3. Văn bản trên gồm mấy
phần ? Đó là những phần
nào ? Trong những phần
trên phần nào quan trọng
nhất ?

4. Phần nguyên vật liệu
nêu ra để làm gì ? Có cần
thiết khơng ?

Lưu ý: khi tiến hành làm
cần kiểm tra các nguyên

liệu cần sử dụng: từ vật
liệu chính: quả thơng, hạt
nhãn vãi -> vật liệu phụ:

Đọc văn bản .
Xác định .
Xác định .

Trình bày .

Phần I : nguyên vật liệu ->
không thể thiếu vì nếu
khơng thuyết minh giới
thiệu đầy đủ các nguyên
vật liệu thì khơng có điều
kiện vật chất để tiến hành
chế tác sản phẩm.

I. Giới thiệu một
phương pháp ( Cách làm )

1. Tìm hiểu ví dụ .

a. “ Em bé đá bóng
bằng quả khơ”.

- Văn bản thuyết minh
một phương pháp đồ chơi:
em bé đá bóng .

- Gồm 3 phần :
+ Nguyên vật liệu.

+ Cách làm ( quan trọng
nhất).

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

tâm tre, keo dán, mãnh gỗ
5. Phần cách làm được
trình bày như thế nào ?
Theo trình tự nào ?

6. Phần cách làm trên
được giới thiệu mấy bước ?

7. Phần yêu cầu thành
phẩm có cần thiết không ?
Vì sao?

Khi thuyết minh một
phương pháp, một cách làm
chúng ta phải biết quan sát,
không phải là khách thể
bên ngồi mà là hoạt động
của mình.

8. Lệnh học sinh đọc ví
dụ b .

9. Văn bản thuyết minh
về vấn đề gì ?

10.Văn bản này có mấy
phần ? Đó là những phần
nào?

Trình bày .

Phần II : Nội dung phần
này giới thiệu đầy đủ cách
chế tác hoặc cách chơi,
cách tiến hành để người
đọc có thể làm theo. Cách
trình bày phần này cần rất
cụ thể, tỉ mĩ, dể hiểu để
người đọc cứ theo đó mà
làm .

Nhận xét

Thực hiện theo 5 bước :
cách tạo: thân, đầu, làm
mũ, cách làm: bàn tay,
chân, cách làm quả lồng,
gắn hình ngươi lên sân cỏ
(mãnh gỗ)

Trình bày .

Phần III : yêu cầu thành
phẩm, yêu cầu tỉ lệ các bộ

phận hình dáng, chất lượng
sản phẩm, phần này cũng
rất cần thiết giúp người
làm so sánh và điều chỉnh
sửa chửa thành phẩm của
mình.

Đọc văn bản .
Xác định .
Xác định .

b. Cách nấu canh rau
ngót với thịt lợn nạc.

- Giới thiệu thuyết minh
“Cách nấu canh rau ngót
với thịt lợn nạc.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

11. Phần ngun liệu
được giới thiệu có gì khác
so với văn băn (a) ? Vì sao?
12. Phần cách làm như
thế nào ?

13. Phần u cầu thành
phẩm có gì khác so với văn
bản trên ? Tại sao ?

Đây là văn bản thuyết
minh cách làm một món ăn

nên khác so với văn bản
làm đồ chơi, khác về cả
nguyên liệu cách làm, yêu
cầu thành phẩm.

14. Em có nhận xét như
thế nào về lời văn của văn
bản a, b.

15. Khi giới thiệu một
phương pháp cần nắm vững
điều gì?

Hoạt động 3 : Hướng

Nhận xét .

Phần I : Ngun liệu -> nói
rõ định lượng bao nhiêu,
tuỳ theo số bát, đĩa, số
mâm, người ăn.

Trình baøy .

Phần II : Cách làm -> chú
ý trình tự trước sau, thời
gian của mỗi bước ( không
được phép thay đổi tùy tiện
nếu không muốn thành
phẩm kém chất lượng ) .

Trình bày .

Phần III : Yêu cầu thành
phẩm

-> Chú ý 3 mặt : trạng thái,
màu sắc, mùi vị .

Nhận xét .
Trình bày .

- Lời văn ngắn gọn chính
xác.

2. Ghi nhớ.

- Khi giới thiệu một
phương pháp ( cách làm )
nào, người viết phải tìm
hiểu, nắm chắc phương
pháp ( cách làm ) đó .

- Khi thuyết minh, cần
trình bày rõ điều kiện, cách
thức, trình tự ……….. làm ra
sản phẩm và yêu cầu chất
lượng đối với sản phẩm đó .
- Lời văn cần ngắn gọn
rõ ràng.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

dẫn học sinh thực hành
đạt u cầu bài tập .(25’)

* Mục tiêu :

Xác định bố cục, phương
pháp thuyết minh; giới thiệu
một món ăn, một trị chơi.

16. Lệnh học sinh đọc
văn bản “ Phương pháp
đọc nhanh”.

- Hướng dẫn học sinh lập
dàn ý .

+ Hãy chỉ ra cách đặt vấn
đề, các cách đọc nội dung
và hiệu quả của phương
pháp đọc nhanh được nêu
trong bài ?

+ Phương pháp thuyết
minh trong bài là gì ?

Các con số cụ thể có ý
nghĩa rất lớn, nhằm chứng
minh cho sự cần thiết, yêu
cầu, cách thức, khả năng,

tác dụng của phương pháp
đọc nhanh là hồn tồn có
cơ sở và hồn tồn có thể
học tập , rèn luyện được
đối với mỗi người .

Đọc to, đọc thành tiếng
không thể đọc nhanh, đọc
diễn cảm không thể đọc
nhanh. Đọc nhanh chủ yếu
nhằm tiết kiệm thời gian,
trong một khoảng thời gian
ngắn nhất có thể nắm bắt
được chính xác những
thơng tin cơ bản nhất.

Đọc văn bản, nắm ý lập
dàn ý .

Nghe .

* Laäp dàn ý.

- Ngày nay … được vấn
đề -> yêu cầu thực tiễn
cấp thiết buộc phải cách
đọc nhanh.

- Có nhiều cách đọc … ý
chí -> Giới thiệu những

cách đọc hiện nay. Hai
cách đọc thầm theo dòng
và theo ý . Những yêu cầu
và hiệu quả của phương
pháp đọc nhanh .

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Nhưng muốn đọc nhanh chỉ
có thể đọc thầm, đọc bằng
mắt và đọc theo ý , theo
đoạn , theo trang. Muốn thế
phải rèn luyện khả năng
dịch chuyển bao quát của
mắt khi đọc, phải tập trung
tư tưởng cao độ. Nhưng yêu
cầu của đọc nhanh là vẫn
phải hiểu rõ vấn đề chủ
chốt. Điều này khác với
cách đọc nhanh, đọc lướt
qua, đại khái nên chỉ nắm
vấn đề hời hợt hoặc sai lạc.

17. Hãy giới thiệu một
trị chơi hoặc một món ăn

mà em biết . a.Thuyết minh một trị chơiGiới thiệu .
thơng dụng của trẻ em .
* Mở bài : Giới thiệu khái
qt trị chơi.

* Thân bài :

- Số người chơi, dụng cụ
chơi .

- Cách chơi ( luật chơi) thế
nào là thắng thế nào là
thua, thế nào là phạm
lụât) .

- u cầu đối với trò chơi .
* Kết bài : Ý nghĩa của trò
chơi.

b.Bánh đậu phộng
* Vật liệu :

- 3 trồng đỏ hột gà.
- 4 muỗng súp đường cát.
- Vanill, bột nổi, đậu phộng
* Cách làm:

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Rau má với mùa hè .
Rau má, người Tày gọi là
Phắc chèn. Cịn có tên là
Tích tuyết thảo, Liên tiền
thảo, Ngoạn nguyệt thái.
Rau má thuộc loại cỏ, thân
mọc bò, phân nhiều nhánh
trên mặt đất. Rau má mọc
rất khỏe khắp nơi trên đất

nước ta. Một số xã ngoại
thành Thành phố Hồ Chí
Minh trồng để cung cấp
cho quán giải khát làm
nước sinh tố .

Tồn cây rau má tươi có
vị đắng nhẹ, hăng hăng, khi
cây khơ chỉ cịn mùi cỏ, thu
hái quanh năm. Rau má
dùng dưới dạng tươi hoặc
phơi khô, sao vàng. Rau má
tính mát, có tác dụng giải
nhiệt, lợi tiểu, tiêu viêm,
sát trùng, cầm máu .

Rau má là một vị thuốc
mát dùng để chữa sốt, chữa
bệnh về gang, thổ huyết,
chảy máu cam, tả, lị, khí hư
bạch đới ... Ngày dùng
30 – 40 gam tươi vò nát, vắt
lấy nước uống hoặc sắc
uống. Thuốc rau má không
độc, phụ nữ có thai dùng
được.

Chữa đau bụng đi lị :

đường vào đánh tan; cho

đậu phộng, vanille bột nổi
trộn đều. Độ đặc liệu lấy
tay vo viên được. Thoa chút
bột lên tay vo từng viên
bằng trái chanh đem nướng
* Yêu cầu thành phẩm:
Bánh nổi xốp thơm thì ngon

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

dùng cả lá và dây, rửa
sạch, giã nhỏ, lọc lấy nước
hịa thêm đường uống. Có
thể luộc ăn như ăn rau,
hoặc ăn sống như ăn rau
sống trong bữa ăn. Ngày
dung 30 – 40 gam chữa lậu
nhiệt, tiểu tiện đục, sỏi
thận, sỏi bàng quan khi bị
mẫn ngứa, rôm sẩy, ăn rau
má trộn dầu dấm hoặc
dùng rau má xay nhỏ làm
nước uống hàng ngày. Rau
má còn dùng để đắp ngoài
chữa tổn thương do ngã
bong gân, ung nhọt, gẫy
xương.

( Theo DS Trần Vân ,
Báo Phụ nữ Việt Nam
3/6/2004 )

Hoạt động 4 : Hướng
dẫn công việc ở nhà . (2’)

* Mục tiêu:

Giúp học sinh có tâm thế,
cách chuẩn bị bài ở nhà.

- Thực hiện bài tập 1 .
- Sưu tầm những bài
thuyết minh về món ăn, bài
thuốc chữa bệnh, ...

- Chuẩn bị phần học : “
Tức cảnh Pác Bó”

+ Tìm đọc tuyển tập thơ
Hồ Chí Minh .

+ Phân tích tính cổ điển
và hiện đại trong thơ Bác .

+ Phong cách thơ Bác .

Nghe .

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

...
...

Ngày soạn:………..

Ngày dạy:……….

Tuần 22. Tiết 81 .

I. Mục tiêu cần đạt .

1. Kiến thức:

- Cảm nhận cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác Hồ trong những ngày ở Pác
Bó.

- Niềm vui của con người cách mạng, niềm vui được hòa hợp với thiên nhiên
trong cuộc sống gian khổ.

- Vẽ đẹp thơ tứ tuyệt, lời thơ bình dị xúc cảm hồn nhiên mà sâu sắc, sự kết
hợp hài hịa miêu tả với biểu cảm.

2. Kóõ năng:

- Rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm, phân tích thơ tứ tuyệt Đường luật .
- Kĩ năng tìm hiểu và phân tích nghệ thuật thể thơ Đường luật .

3. Thái độ :

- Kính yêu Bác Hồ.

- u quí thiên nhiên, rèn luyện quí trọng cách sống giản dị.

- Yêu quí những thành quả cách mạng của những người đi trước.
II. Chuẩn bị .

1. Giáo viên : Sgk , sgv , những bài thơ của Bác : Chùm thơ Việt Bắc , những 
bài thơ cùng chủ đề của các tác giả khác , tranh ảnh .

2. Học sinh : Đọc và tham khảo các câu hỏi sgk, vẽ tranh về Bác .
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.

Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần dạt
Hoạt động 1: Khởi động.

(5’)

* Mục tiêu :

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

- Tạo hứng thú, tâm thế
tìm hiểu bài mới.

- Kiểm tra kiến thức đã
học.

1. Ổn định tổ chức .
2. Kiểm tra bài cũ .

2.1 “ Khi con tu hú” được
viết bằng thể thơ gì ?

a. Thơ tám chữ .
b. Thơ thất ngôn .

c. Thơ lục bát .
d. Thơ tự do .

2.2 Nêu chủ đề bài thơ “
Khi con tu hú”.

3. Giới thiệu bài .

Ở lớp 7 các em đã học
hai bài thơ rất hay của Bác
Hồ. Hãy nêu tên, hoàn
cảnh sáng tác và thể loại
của hai bài thơ đó ? (Rằm
tháng giêng , Cảnh khuya )

Vâng, đó là những bài
thơ nổi tiếng của Chủ tịch
Hồ Chí Minh viết vào thời
kỳ đầu của cuộc kháng
chiến chống Pháp. Hôm
nay chúng ta rất sung
sướng được gặp lại Bác ở
suối Lênin, hang Pác Bó
qua bài thơ tứ tuyệt đường
luật “Tức cảnh Pác Bó”

Hoạt động 2 : Hướng
dẫn học sinh khái quát vài
nét về tác giả, tác phẩm .
(5’)

* Mục tiêu :

Khái qt nắm những nét
chính về tác giả, hồn cảnh ra
đời tác phẩm, xác định thể
thơ.

Thực hiện theo yêu cầu .

Nghe .

2.1 c.

2.2 Bài thơ thể hiện nỗi
nhớ da diết đồng quê, lòng
uất hận bị giam cầm và
khao khát tự do cháy bỏng
của người chiến sĩ cách
mạng trong cảnh tù đày .

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

1. Em hãy nêu những
hiểu biết về Hồ Chí Minh
em được học ở lớp 7 ( năm
sinh, năm mất, quê quán,
cuộc đời)

2. Bài thơ ra đời tại
đâu ? Trong hồn cảnh
nào?

3. Bài thơ thuộc thể thơ
gì?

4. Em hiểu nghĩa các từ :
bẹ, sử Đảng, chơng chênh
như thế nào ?

Cho học sinh xem bức
tranh vẽ cảnh Bác ngồi bên
bàn đá dịch sử Đảng .

Mùa xuân 2/1941, sau
hơn 30 năm trời bôn ba
hoạt động cách mạng cứ
nước khắp bốn biển năm
châu, lãnh tụ Nguyễn Aùi
Quốc đã bí mật về nước để
trực tiếp lãnh đạo cách
mạng Việt Nam. Người
sống và làm việc tại hang
Pác Bó ( Cốc Bó ), tiếng
Tày nghĩa là đầu nguồn )
trong hồn cảnh vơ cùng

Nhắc lại tiểu sử Hồ Chí
Minh .

Xác định .

Xác định .
Giải thích .
- Bẹ: ngô

- Sử Đảng: đây là Lịch sử
Đảng Cộng Sản Liên
Xô,được Bác dịch vắn tắt
để làm tài liệu học tập cho
cán bộ khi đó.

- Chơng chênh: khơng chắc
chắn, khơng bằng phẳng dễ
nghiêng, đổ

Quan sát .
Nghe.

1. Tác giả.

Hồ Chí Minh là vị lãnh
tụ vĩ đại của dân tộc, một
nhà chính trị tài ba, một
nhà văn thơ lớn, một danh
nhân văn hóa thế giới.

2. Tác phẩm.

Bài thơ được viết vào
tháng 2 / 1941 tại hang Pác
Bó, lúc Bác mới từ nước

ngoài trở về Việt Nam hoạt
động.

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

thiếu thốn, gian khổ. Mặc
dù vậy, Bác vẫn rất vui.
Người làm việc say sưa,
miệt mài. Thi thoảng, lúc
nghỉ ngơi, Người lại làm
thơ. Bên cạnh những bài
thơ, bài ca tuyên truyền,
kêu gọi đồng bào là một số
bài thơ tức cảnh tâm tình
rất đặc sắc .

Hoạt động 3 : Hướng
dẫn học sinh đọc, tìm hiểu
cảm thụ giá trị nội dung,
nghệ thuật của văn bản .
(19’)

* Mục tiêu :

- Cảm nhận cảnh sinh hoạt
và làm việc của Bác Hồ trong
những ngày ở Pác Bó. Thấy
được niềm vui của con người
cách mạng, niềm vui được hòa
hợp với thiên nhiên trong cuộc
sống gian khổ. Vẻ đẹp thơ tứ
tuyệt, lời thơ bình dị xúc cảm

hồn nhiên mà sâu sắc, sự kết
hợp hài hòa miêu tả với biểu
cảm.

5. Hướng dẫn cách đọc.
- Giọng vui đùa, hóm
hỉnh.

- Nhịp thơ : 4/3; 2/2/3 .
6. Nêu cảm nhận chung
của em về bài thơ ?

7. Theo em, bài thơ có
kết cấu như thế nào ?

Nghe, đọc.

Trình bày.

Bài thơ toát lên niềm vui
sảng khoái, giọng điệu
thoải mái, pha chút tươi
vui.

Trình bày .
- Hai phần :

+ Phần 1 : 3 câu đầu ->
Cảnh sinh hoạt và làm việc
của Bác ở hang Pác Bó.

II. Đọc - hiểu văn bản .

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Có nhiều cách chia kết
cấu bài thơ; bài thơ thất
ngơn bát cú Đường luật có
kết cấu 4 câu:khai, thừa,
chuyển, hợp. Có thể chia
phần I:2 câu đầu , phần
II:2 câu cuối. Nhưng ở đây
chia theo ý bài thơ

8. Câu thơ nào miêu tả
cụ thể nơi Bác sống và
hoạt động hàng ngày của
Bác ?

9. Em có nhận xét gì về
nơi ở của Bác ?

10. Cấu trúc câu thơ có
gì đặc biệt ?

11. Tác dụng của phép
đối ra sao ?

12. Nêu cách ngắt nhịp
của câu thơ. Cách ngắt nhịp
đó tạo âm điệu gì ?

13. Câu 2 cho em biết
điều gì ?

14. Bác kể về nơi ăn ở
của mình với một thái độ ra
sao ?

Giữa chốn núi rừng có
suối, có hang, vượn hót

+ Phần 2: câu 4 -> Suy
nghó của Bác.

Xác định .
Nhận xét .
Xác định .
Phép đối .

Trình bày .

Phép đối làm cho câu thơ
nhịp nhàng cho thấy nếp
sinh hoạt hàng ngày của
Bác.

Nhaän xét .

Trình bày .
Trình bày.

Vừa hiện thực, vừa thấp
thoáng nụ cười .

2. Tìm hiểu văn bản .
a. Cảnh sống và làm việc
của Baùc .

* “Sáng ra bờ suối tối
vào hang”

- Nơi ở : suối, hang
- Sáng ra, tối vào

- Câu thơ 7 chữ đối vế,
đối từ

- Tạo sự nhịp nhàng, cân
đối

-> Nề nếp làm việc hàng
ngày của Bác .

* “Cháo bẹ rau măng
vẫn sẵn sàng”

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

chim kêu, non xanh, nước
biếc. Cầu gì có ấy, thật là
thích thú.

15.Thực tế thì cảnh sống

ở hang Pác Bó như thế
nào?

Bình : Những câu thơ thể
hiện khẩu khí bước trên cả
cái nghèo. Biến thiếu thốn
thành niềm vui.

Bữa ăn của Bác đơn sơ,
giản dị nhưng chứa chang
tình cảm, bởi đó là những
thứ do thiên nhiên ban
tặng, con người cung cấp,
hưỡng thụ cháo bẹ rau
măng nhưng Bác cảm thấy
vui, niềm vui của người
cách mạng ln biết gắn
bó, hoà hợp với thiên nhiên
đất nước, nhân dân lao
động nghèo khổ của mình.
Hai câu thơ làm ta gợi nhớ
mạch cảm xúc trong bài thơ
“Cảnh rừng Việt Bắc” của
Bác, cũng diễn tả niềm vui
thích, sảng khối đặc biệt
của Người:

Cảnh rừng Việt Bắc thật
là hay

Vượn hót chim kêu suốt
cả ngày

Khách đến thì mời ngô
nếp nướng

Săn về lại chén thịt rừng
quay

Non xanh nước biếc tha

Trình bày .

Hồn cảnh sinh hoạt của
Bác hết sức gian khổ: ngủ
trong hang, chỉ ăn cháo,
rau.

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

hồ dạo

Rượu ngọt chè tươi mặc
sức say

16.Trong bài thơ tứ tuyệt,
câu 3 thường có vị trí quan
trọng, làm nổi bật hình ảnh
trung tâm nhân vật trữ tình
của bài thơ .

Em có cảm nhận như thế

nào về câu thơ này ?

Hình ảnh người chiến sĩ,
vị lãnh tụ cách mạng được
đặc tả bằng những nét đậm
khỏe, đầy ấn tượng. “
Chông chênh” là từ láy
miêu tả duy nhất trong bài
thơ rất tạo hình và gợi cảm.
Nó khơng chỉ miêu tả cái
bàn đá tự tạo mà còn phần
nào gợi ra cái ý nghĩa
tượng trưng cho thế lực
cách mạng nước ta còn
đang trong thời kì trứng
nước , thời kì khó khăn. Ba
từ “ dịch sử Đảng” toàn
thanh trắc, toát lên cái
khỏe khoắn, mạnh mẽ, gân
guốc .

17. Hình ảnh Bác ngồi
bên bàn đá chông chênh
dịch sử Đảng có ý nghĩa
như thế nào ?

Chuyển ý: Câu thơ thứ
nhất nói về việc ăn, câu

Nhận xét .

- Chơng chênh: từ láy gợi
hình

- Dịch sử Đảng: ba thanh
trắc liên tiếp tạo sự khoẻ
mạnh, mạnh mẽ, gân guốc.
- Nơi làm việc khó khăn,
gian khổ làm nổi bật hình
ảnh người chiến sĩ cách
mạng mang tầm vóc lớn
lao, uy nghi như một tượng
đài .

Nghe .

Trình bày .

* “Bàn đá chông chênh
dịch sử Đảng”

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

thơ thứ 2 nói về việc ở, câu
thơ thứ ba nói về việc làm.
Cả ba câu thơ đều thực tả
cảnh sinh hoạt của Bác.
Vậy ở câu thơ thứ tư cho ta
hiểu thêm được điều gì ở
Bác?

18. Lệnh học sinh đọc

câu thơ thứ tư .

19.Tại sao hoàn cảnh
làm việc thiếu thốn như thế
mà Bác cho là sang ? Em
hiểu thế nào về ý nghĩa
của từ “sang”?

Đêm mơ nước ngày thấy
hình của nước”, niềm vui
vô hạn của người chiến sĩ
yêu nước vĩ đại, sau 30 năm
xa nước nay được trở về
sống giữa lòng đất nước
trực tiếp lãnh đạo cách
mạng để cứu nước cứu
dân :

Ba mươi năm ấy chân
không mỏi

Mà đến bây giờ mới tới
nơi

Lúc đến bây giờ mới tới
nơi lúc này Người rất vui vì
tin chắc rằng thời cơ giải
phóng dân tộc đang tới
gần, điều mà Bác chiến đấu
suốt đời để đạt tới đang trở

Đọc câu thơ thứ tư .
Trình bày .

- Cái “sang” của cuộc đời
cách mạng -> Thể hiện
niềm vui vô hạn của người
chiến sĩ yêu nước vĩ đại, vui
vì Người tin chắc rằng cách
mạng sẽ thắng lợi.

- Từ “sang” -> Nhãn tự của
bài thơ: là sang trọng, giàu
có về mặt tinh thần, vui với
thiên nhiên.

Nghe.

* “ Cuộc đời cách mạng
thật là sang”

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

thành hiện thực. So với
niềm vui lớn lao đó thì
những gian khổ trong sinh
hoạt có nghĩa lí gì, thậm
chí tất cả những hang tối,
cháo bẹ, rau măng, bàn đá
chông chênh kia không

phải là gian khổ mà đều trở
thành sang trọng vì đó là
cuộc đời cách mạng .

Hoạt động 4: Hướng
dẫn học sinh tổng kết khái
quát những vấn đề vừa
cảm nhận .(4’)

* Mục tiêu :

Khái qt những nét nghệ
thuật đặc sắc, nội dung tác
phẩm.

20. Qua phân tích bài thơ
em hãy nêu những nét đặc
sắc về nghệ thuật của bài
thơ ?

21. Bài thơ giúp em hiểu
thêm điều gì cao q ở
Bác?

22. Lệnh học sinh đọc
ghi nhớ.

Hoạt động 5 : Hướng
dẫn học sinh thực hành .
(10’)

* Mục tiêu :

So sánh rút ra điểm giống
và khác nhau về thú lâm
tuyền ở bác và Nguyễn Trãi.

23.Haõy cho biết thú lâm

Trình bày .

Đọc ghi nhớ .

Thảo luận theo bàn . Trình
bày, nhận xét, bổ sung, sửa
chữa .

III.Tổng kết .

1. Nghệ thuật.

- Lời thơ giản dị, dễ hiểu
- Giọng thơ tự nhiên, nhẹ
nhàng.

2. Nội dung.

- Tình cảm vui tươi, phấn

chấn.

- Phong thái ung dung.
- Tinh thần lạc quan .
- Bác sống và làm việc
hoà hợp với thiên nhiên là
niềm vui.

IV. Luyện tập.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

tuyền ở Nguyễn Trãi và ở
Bác Hồ có gì giống và
khác nhau ?

Nhận xét , sửa chữa .

24. Tính chất cổ điển và
hiện đại của bài thơ được
thể hiện như thế nào ?

Hoạt động 6 : Hướng
dẫn cơng việc ở nhà .(2’)

* Mục tiêu:

Giúp học sinh có tâm thế,
cách chuẩn bị bài ở nhà.

Chuẩn bị phần học : “
Câu cầu khiến” theo định

hướng câu hỏi sgk .

Tìm ví dụ minh họa cho

Trình bày .

- Cổ điển : Thú lâm tuyền,
thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
Đường luật .

- Hiện dại : Cuộc đời cách
mạng, lối sống cách mạng,
tinh thần lạc quan cách
mạng; ngôn từ giản dị tự
nhiên, giọng thơ chân
thành, dung dị, vui đùa,
hóm hỉnh .

Nghe .

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

nội dung bài học .

* Nhận xét – Rút kinh nghieäm .

...
...
...
...

</div>