Ngữ văn lớp 10 tuần 24: Chuyện chức phán sự đến Tản Viên - Bài giảng

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN LỚP 10

CHUYỆN CHỨC PHÁN
SỰ ĐỀN TẢN VIÊN
NHÓM 2 _ LỚP 10A6


I.

TiỂU DẪN:
1. Tác giả:

Bạn biết gì về Nguyễn Dữ?
 Nguyễn Dữ (hay là Nguyễn Tự) người xã
Đỗ Tùng, huyện Trường Tân, nay là
huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương.
 Ông xuất thân trong gia đình khoa bảng
(cha đỗ tiến sĩ thời Lê Thánh Tông) từng
đi thi và đã ra làm quan, nhưng khơng
bao lâu thì từ quan lui về ẩn dật.
 Ông là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm.


2. Truyền kì là gì?
 Là

một thể lọai văn xi thời trung đại phản
ánh hiện thực qua những yếu tố kì lạ, hoang
đường. Trong truyện truyền kì, thế giới con
người và thế giới cõi âm với những thánh
thần, ma quỷ có sự tương giao. Đó chính là

yếu tố tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt của thể
lọai. Tuy nhiên, đằng sau những tình tiết phi
hiện thực, ngừơi đọc có thể tìm thấy những
vấn đề cốt lõi của hiện thực cũng như những
quan niệm và thái độ của tác giả.


3. Truyền kì mạn lục của Nguyễn
Dữ:


Tác phẩm viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện,
ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI. Tác phẩm thực
sự là một sáng tác văn học với sự gia công hư
cấu, sáng tạo, trau chuốt, gọt giũa của Nguyễn
Dữ chứ không phải chỉ là một cơng trình ghi
chép đơn thuần. Các truyện hầu hết ở thời Lí,
Trần, Hồ, Lê sơ, và đều có yếu tố hoang
đường, nhưng đằng sau những yếu tố hoang
đường đó chính là hiện thực xã hội phong kiến
đương thời với đầy rẫy những tệ trạng mà tác
giả muốn vạch trần, phê phán.


 Qua

tác phẩm, người đọc thấy được số
phận bi thảm của những con người nhỏ bé
trong xã hội, những bi kịch tình u mà
thiệt thịi thường rơi vào phụ nữ, thể hiện

tinh thần dân tộc, bộc lộ niềm tự hào về
nhân tài văn hóa nước Việt, đề cao đạo
đức nhân hậu, thủy chung đồng thời
khẳng định quan niệm sống “Lánh đục về
trong” của lớp trí thức ẩn dật đương thời.


 Có

giá trị hiện thực và nhân đạo cao, là một
tuyệt tác của thể lọai truyền kì được Vũ
Khâm Lân (TK XVII) khen tặng là “thiên cổ
tùy bút”.
 Tác phẩm được dịch nhiều thứ tiếng nước
ngòai và được đánh giá cao trong số các tác
phẩm truyền kì ở các nước đồng văn.


4.Tác phẩm:
 “Chuyện

chức phán sự đền Tản Viên” là một
trong những truyện ngắn hay trong tập
Truyền kì mạn lục.
 Ca ngợi phẩm chất dũng cảm, kiên cường của
nhân vật chính Ngơ Tử Văn – đại biểu cho
chính nghĩa chống các thế lực gian tà. Qua tác
phẩm nhà văn đã củng cố lịng tin u của con
người vào chính nghĩa và lịng tự hào về người
trí thức Việt Nam.

II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN:
Tác phẩm chia làm mấy đoạn?
bố cục: chia làm 4 đoạn:
 Đọan 1 (Ngô Tử Văn tên là Soạn…….vung
tay khơng cần gì cả.): Tử Văn đốt đền.
 Đọan 2 (Đốt đền xong…….khó lịng thốt
nạn.): Tử Văn với viên Bách hộ họ Thôi và
Thổ Công.
 Đọan 3 (Tử Văn vâng lời……...sai lính đưa
Tử Văn về.): Tử Văn thắng kiện.
 Đọan 4 (Chàng về đến nhà……”nhà quan
phán sự”!): Tử Văn trở thành phán sự đề Tản
Viên.


Giới thiệu vai:
Thành –Tử Văn
An –Thổ Công

Vân –Bách hộ họ Thôi
Trâm –Quỷ sứ
Nhung –Diêm Vương


Tóm tắt truyện:
 Ngơ

Tử Văn người đất Lạng Giang, vốn khẳng

khối, nóng nảy, thấy sự giang tà thì khơng
chịu được. Cuối đời Hồ, có tên giặc tử trận vào
đền Tản Viên rồi tác yêu tác quái trong dân
gian. Tử Văn tức giận bèn châm lửa đốt đền.
Về nhà, chàng lên cơn sốt rồi mơ thấy tên giặc
kia đến dọa nhưng mặc kệ, cứ ngồi thản nhiên.
Chiều tối lại có ơng già đến, tự xưng là Thổ
Cơng. Ơng già kể cho Tử Văn rõ mọi sự tình
rồi bày cho chàng cách ứng xử khi bị bắt xuống
âm phủ.


Tử Văn bị quỷ sứ bắt đi. Trước mặt Diêm
Vương tâu rõ đầu đuôi sự việc, lời lẽ rất cứng
cõi, không chịu nhúng nhường chút nào. Diêm
Vương sinh nghi bèn cho người đến đền Tản
Viên để lấy chứng thực. Quân lính về tâu, nhất
nhất đúng lời Tử Văn. Diêm Vương tức giận
liền sai tên lính đầy tên giặc giả danh kia xuống
ngục Cửu U. Từ Văn sống lại, cùng dân làng
mua gỗ dựng lại tịa đền. Viên Thổ Cơng cảm
kích bèn mời Tử Văn về làm Phán sự cho Đức
Thánh Tản ở


đền Tản Viên. Tử Văn nghe nói, vui vẻ
nhận lời, bèn thu xếp việc nhà rồi không
bệnh mà mất ngay sau đó.
Đền thờ Thánh
Tản

Viên


III. PHÂN TÍCH:
1. Sự kiên định chính nghĩa của
Ngơ Tử Văn
Tính cách nhân vật chính Ngơ Tử Văn như thế nào?
- Người khảng khái, nóng nảy, cương trực, mạnh mẽ, không khoan
nhượng với gian tà.
thể hiện qua:
+ Sự tức giận trước việc “hưng yêu tác quái” của tên hung thần và
hành động đốt đền trừ hại cho dân.
+ Thái độ điềm nhiên không khiếp sợ trước những lời đe dọa của
tên hung thần.
+ Sự gan dạ trước bọn quỉ dạ xoa.
+ Thái độ cứng cõi, bất khuất trước Diêm Vương đầy quyền lực.


-

Bằng chính nghĩa và sự dũng cảm, cương trực
đấu tranh cho chính nghĩa, cuối cùng Ngơ Tử
Văn đã chiến thắng.
+ Giải trừ được tai họa, đem lại an lành cho dân.
+ Diệt trừ tận gốc thế lực xâm lược tàn ác, làm
sáng tỏ nỗi oan khuất và phục hồi danh vị cho
Thổ thần nước Việt.
+ Được tiến cử vào chức phán sự đền Tản Viên,
đảm đương nhiệm vụ giữ gìn cơng lí.

 Nhưng

hành động đó cần thấy tử văn là
kẻ sĩ, không thể không biết quan niệm
của người xưa là tôn trọng thần thánh,
xem việc đốt phá đền chùa, miếu mạo là
động chạm đến thánh thần.
 Tử văn đốt đến xuất phát từ sự bất bình
trước sự việc đền thờ tiếng là linh thiêng
mà không giúp dân diệt được gian tà.


 Người

xưa cũng quan niệm chỉ thờ nhưng
thần có cơng lao giúp dân,giúp nước. Hơn
nữa, trước khi đốt đền, Tử Văn tắm gội
sạch sẽ và khấn trời. Điều đó cho thấy Tử
Văn ý thức rất rõ về hành động của
mình, mong muốn lịng thành của mình
được chứng giám và dám chấp nhận mọi
nguy hiểm.


 Tính

cương trực, can đảm của Tử Văn
được thể hiện nổi bật ở những việc đối
với viên Bách hộ họ Thôi, với Diêm

Vương,…
 Trước “một người khôi ngô, cao lớn, đầu
đội mũ trụ,… tự xưng là cư sĩ” đến đòi
dựng trả ngôi đền, Tử Văn “mặc kệ, vẫn
cứ ngồi ngất ngưỡng tự nhiên”.


 Đến

âm phủ, trong khơng khí rùng rợn, hãi hùng,
Tử Văn vẫn một mực muốn chứng tỏ một sự thật,
đòi cơng bằng, cơng lí cho bản thân mình.

***Tóm lại: Ngơ Tử Văn đã làm gì?***
 Đốt đền, vạch tội hồn tên tướng giặc ở âm phủ.


Câu hỏi?

a.
b.
c.
d.

e.

Theo các bạn việc làm của nhân vật Ngô Tử Văn có ý nghĩa
gì? (câu 1/Sgk60)Giải thích ngun nhân sự lựa chọn của
bạn.
Thể hiện quan điểm và thái độ của người trí thức muốn đả

phá sự mê tín thần linh của quần chúng bình dân.
Thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm muốn vì
dân trừ hại.
Thể hiện tính hiếu thắng của người trẻ tuổi.
Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc diệt trừ hồn
tên giặc xâm lược hung bạo, bảo vệ Thổ thần nước Việt,
người từng có cơng giúp Lí Nam Đế chống ngoại xâm.
Ý kiến khác.


*Trả lời*
 Đáp

án e. Ý kiến khác
 Vì việc làm của Ngơ Tử Văn mang nhiều ý
nghĩa. Nó vừa thể hiện sự khẳng khái,
chính trực và dũng cảm muốn vì dân trừ
hại, vừa thể hiện tinh thần dân tộc mạnh
mẽ qua việc diệt trừ tên giặc xâm lược hung
bạo, bảo vệ Thổ thần nước Việt, người từng
có cơng giúp Lí Nam Đế chống ngoại xâm.


2. Ngụ ý phê phán:
Tính cách nhân vật Bách hộ họ Thơi ra sao?
 Tính cách xảo trá, gian ác kẻ dã mạo Thổ thần
thể hiện rõ ở những diễn biến tâm lí và
hành động
- Thoạt đầu, trước Tử Văn hắn tự xưng là cư sĩ,
dùng nguyên lí của đạo nho để buộc tội Tử

Văn.
- Khi thấy tình thế bất lợi, hắn lập lờ cho qua,
…


**Phiên tòa xử kiện Tử Văn ở âm phủ đã diễn ra như
thế nào?**
- Phiên tòa xử kiện ở âm phủ diễn ra qua 2 chặng :
+ Chặng thứ nhất: Tử Văn bị hồn tên tướng giặc kiện
chàng ở Minh Ti; Tử Văn bị Diêm Vương quát mắng;
chàng không hề run sợ mà dùng lời cứng cỏi để tâu
trình.
+ Chặng thứ hai: Tử Văn đề nghị Diêm Vương đến
đền Tản Viên để hỏi Thổ công. Sau khi biết rõ thực
hư, Diêm Vương khẳng định công lao trừ hại của Tử
Văn và sai lính đưa chàng về nhà.


Trước sau, nhân vật này nhất quán:
- Khi sống là kẻ giặc đi cướp nước.
- Khi chết là kẻ cướp đền.
Tên Bách hộ họ Thôi là một tên giặc trong đám
quân Mộc Thạch đi xâm lược nước ta. Hắn bị giết,
bị trừng phạt.
Lúc sống là tên giặc cướp, lúc chết “làm u qi
trong dân gian” thì có gì đáng thờ. Sống cũng như
chết đều giữ một bản chất tham lam, hung ác, đáng
bị vạch mặt và trừng trị.

3. Nhân vật Diêm Vương:
* Các bạn nghĩ như thế nào vể nhân vật Diêm
Vương?*
 Xét xử rất công minh và nghiêm túc.
 Khi sai nhân đến đền Tản Viên về tâu, ngài trách
mắng các phán quan để lọt “sự dối trá càn bậy”.
 Ra lệnh trừng phạt tên tướng Tàu: “lấy lồng sắt
chụp vào đầu, khẩu gỗ nhét vào miệng, bỏ vào ngục
Cửu U”.
 Khen Tử Văn “có cơng trừ hại”, sai lính đưa chàng
về nhà.


DIÊM VƯƠNG