Luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Thực trạng tai nạn giao thông đường bộ của người được điều trị tại Bệnh viện 19-8 Bộ Công an năm 2019 và một số yếu tố liên quan

B ăGIÁOăD CăVĨă ĨOăT O
TR

NGă

D

IăH CăTH NGăLONG

NGăTHANHăLAN

TH CăTR NGăTAIăN NăGIAOăTHỌNGă
C AăNG

Iă

NGăB

Că I UăTR ăT IăB NHăVI Nă19-8ăB ăCỌNGăAN

N Mă2019ăVĨăM TăS ăY UăT ăLIểNăQUAN

LU NăV NăTH CăS ăYăT ăCỌNGăC NG

HĨăN Iă- 2019


B ăGIÁOăD CăVĨă ĨOăT O
TR

NGă

D

IăH CăTH NGăLONG

NGăTHANHăLAN

TH CăTR NGăTAIăN NăGIAOăTHỌNGă
C AăNG

Iă

NGăB

Că I UăTR ăT IăB NHăVI Nă19-8ăB ăCỌNGăAN

N Mă2019ăVĨăM TăS ăY UăT ăLIểNăQUAN

Chuyên ngành :ăYăT ăCỌNGăC NG
Mưăs

: 8 72 07 01

LU NăV NăTH CăS ăYăT ăCỌNGăC NG
H

ng d n khoa h c: TS.ăV ăH IăNAM

HĨăN Iă- 2019

Thang Long University Library


L IăC Mă N
Trong quá trình h c t p, em đư nh n đ

c s quan tơm, khích l , giúp đ t

các th y cơ giáo, gia đình vƠ b n bè.
Em xin g i l i c m n chơn thƠnh t i Ban giám hi u, phòng đƠo t o Sau đ i
h c vƠ các th y cô giáo B môn Y t công c ng - Tr

ng

i h c Th ng Long đư

luôn t n tơm truy n th vƠ giúp em trang b ki n th c trong su t th i gian h c t p
t i tr

ng.
Em xin g i l i c m n sơu s c t i TS. V H i Nam, ng

i th y h

ng d n

đư t n tình ch d y vƠ h tr em trong su t quá trình h c t p, nghiên c u vƠ hoƠn
thi n lu n v n.
V phía c quan, xin trơn tr ng c m n s giúp đ , t o đi u ki n thu n l i
c a Th tr

ng đ n v , các anh ch em đ ng nghi p trong su t quá trình h c t p.

Cu i cùng, xin g i c m n sơu s c đ n nh ng ng
b n bè, lƠ nh ng ng

i luôn

i thơn trong gia đình vƠ

bên đ ng viên chia s vƠ ng h đ tơi có th hoƠn

thƠnh lu n v n m t cách t t nh t.
Tác gi

D

ngăThanhăLan


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan lu n v n nƠy lƠ cơng trình nghiên c u c a riêng tôi. Các
s li u, k t qu nêu trong lu n v n lƠ trung th c vƠ ch a t ng đ

c ai cơng b

trong b t kì cơng trình nƠo khác.
Tác gi

D

ngăThanhăLan

Thang Long University Library


i

DANHăM CăCÁCăT ăVI TăT T
ATGT

An tồn giao thơng

CTDTNGT

Ch n th

ng do tai n n giao thông

CTSN

Ch n th

ng s nưo

TNC

it

ng nghiên c u

TNGT

Tai n n giao thông

TNTT

Tai n n th

PTGT

Ph

WHO

T ch c Y t Th gi i (World Health

ng tích

ng ti n giao thông

Organization)


ii

M CăL C
TV N
CH

.......................................................................................................... 1

NG 1. T NG QUAN .................................................................................. 3
M t s khái ni m, đ c đi m c a tai n n giao thông ............................................. 3

1.1.
1.1.1.

Khái ni m .......................................................................................................................... 3

1.1.1.

Tai n n giao thông đ

c đi m c a tai n n giao thông đ

1.1.2.

Tai n n giao thông đ

1.2.

ng b ................................................................................... 4
ng b ...................................................... 6

ng b ........................................................................................... 6

1.2.1.

Hi n tr ng.......................................................................................................................... 6

1.2.2.

H u qu .............................................................................................................................. 6

1.2.3.

Các nguyên nhơn tai n n giao thông đ

ng b .............................................. 7

1.3.
c đi m vƠ các y u t liên quan đ n th ng tích do tai n n giao thơng
đ ng b .................................................................................................................................................... 9
c đi m th

1.3.1.

ng tích do tai n n giao thông .................................................... 9

Các y u t có liên quan đ n t l t vong do tai n n giao thơng

1.3.2.
đ ng b

............................................................................................................................................. 10

Tình tr ng g p tai n n giao thông hi n nay t i Vi t nam vƠ Th gi i ...... 17

1.4.

1.4.1.

Tình hình th

ng tích do tai n n giao thơng trên th gi i. .................... 17

1.4.2.

Tình hình tai n n giao thông

Vi t Nam. ..................................................... 19

1.5.

Gi i thi u đ a bƠn nghiên c u ...................................................................................... 21

1.6.

Khung lỦ thuy t ................................................................................................................... 23

CH

NG 2.
it

2.1.

IT

NG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ................... 24

ng, đ a đi m vƠ th i gian nghiên c u ....................................................... 24

2.1.1.

it

ng ....................................................................................................................... 24

2.1.2.

a đi m vƠ th i gian nghiên c u ...................................................................... 24

Thang Long University Library


iii

Ph

2.2.

ng pháp nghiên c u ................................................................................................ 24

2.2.1.

Thi t k nghiên c u................................................................................................... 24

2.2.2.

C m u vƠ cách ch n m u ..................................................................................... 25
Ph

2.3.

ng pháp thu th p s li u ....................................................................................... 25

2.3.1.

C s xơy d ng b công c ................................................................................... 25

2.3.2.

B công c : ................................................................................................................... 25

2.3.3.

K thu t thu th p thơng tin .................................................................................... 25

2.3.4.

Quy trình thu th p thơng tin .................................................................................. 25

2.4.

Các bi n s , ch s nghiên c u..................................................................................... 26

2.5.

Phơn tích vƠ x lỦ s li u................................................................................................ 30

2.6.

Sai s vƠ bi n pháp kh ng ch sai s ........................................................................ 30

2.6.1.

Sai s có th g p ph i ............................................................................................... 30

2.6.2.

Bi n pháp kh c ph c ................................................................................................ 30

2.7.

o đ c nghiên c u .......................................................................................................... 31

2.8.

H n ch c a nghiên c u .................................................................................................. 31

CH

NG 3. K T QU NGHIÊN C U ............................................................ 32
Thông tin chung c a đ i t

3.1.

ng nghiên c u ........................................................... 32

3.2. Th c tr ng ng i b tai n n giao thông đ ng b đ c đi u tr t i b nh
vi n 19-8 n m 2019 ........................................................................................................................... 33
3.2.1.

HoƠn c nh vƠ hƠnh vi khi x y ra tai n n giao thông ................................. 33

3.2.2.

Th i đi m x y ra tai n n giao thơng ................................................................. 36

3.2.3.

Tình tr ng ng

i b tai n n giao thông ............................................................ 36

3.3. M t s y u t liên quan đ n th c tr ng ch n th ng tai n n giao thông
đ ng b ................................................................................................................................................. 39
CH

NG 4. BÀN LU N ................................................................................... 43


iv

4.1. V th c tr ng tai n n giao thông đ ng b c a ng i đ c đi u tr t i
b nh vi n 19-8 b công an n m 2019....................................................................................... 43
4.2.

V m t s y u t liên quan đ n ch n th

K T LU N

ng tai n n giao thông đ

ng b .. 51

........................................................................................................ 54

KHUY N NGH ..................................................................................................... 56
TÀI LI U THAM KH O ...................................................................................... 57
PH L C

........................................................................................................ 62

Thang Long University Library


v

DANH M C B NG
B ng 1.1
B ng 2.1

tu i tham gia giao thông t i ThƠnh ph

Ơ N ng ............................. 13

nh ngh a bi n s nghiên c u vƠ ch s nghiên c u .............................. 26

B ng 3.1 Phơn b đ i t

ng nghiên c u theo nhóm tu i, ngh nghi p.................. 32

B ng 3.2 Lo i ph

ng ti n giao thông va ch m gơy tai n n .................................. 33

B ng 3.3 Lo i đ

ng tham gia giao thông khi b tai n n ....................................... 34

B ng 3.4 Lo i ph

ng ti n s d ng lúc x y ra tai n n ........................................... 34

B ng 3.5 HƠnh vi vƠ tình tr ng th l c khi tham gia giao thông c a đ i t ng
nghiên c u ............................................................................................................... 35
B ng 3.6 T l u ng r

u bia tr

c khi x y ra tai n n theo nhóm tu i ................. 35

B ng 3.7 T l u ng r

u bia tr

c khi x y ra tai n n theo gi i tính .................... 36

B ng 3.8 Th i đi m b tai n n giao thông .............................................................. 36
B ng 3.9 T l ng

i b tai n n giao thông đ

c s c u ban đ u .......................... 36

B ng 3.10 Phơn b lo i th

ng t n c a n n nhơn .................................................. 37

B ng 3.11 Phơn b lo i th

ng t n x

B ng 3.12 Phơn b m c đ ch n th

ng chi vƠ c t s ng c a n n nhơn .............. 37
ng s nưo c a n n nhơn .............................. 38

B ng 3.13 S ngƠy đi u tr c a n n nhân ............................................................... 38
B ng 3.14 K t qu đi u tr c a n n nhơn ................................................................ 38
B ng 3.15 Liên quan gi a s d ng r

u bia vƠ ch n th

B ng 3.16 Liên quan đ i m b o hi m vƠ ch n th
B ng 3.17 M i liên quan gi a t c đ vƠ ch n th

ng s nưo .............................. 39
ng s nưo ................................ 40

B ng 3.18 M i liên quan gi a v trí ng i vƠ ch n th
B ng 3.19 Liên quan gi a v trí ng i vƠ ch n th
B ng 3.20 Liên quan gi a s d ng r

ng s nưo ..................... 39

ng s nưo .......................... 40

ng gưy x

ng .......................... 40

u bia vƠ đa ch n th

ng ............................ 41

B ng 3.21 Liên quan gi a đ i m b o hi m vƠ đa ch n th

ng ............................ 41

B ng 3.22 M i liên quan gi a vi ph m t c đ vƠ đa ch n th

ng ......................... 42


vi

B ng 3.23 M i liên quan gi a v trí ng i vƠ đa ch n th

ng ................................. 42

Thang Long University Library


vii

DANH M CăBI Uă
Bi u đ 1.1 Th ng kê ph

ng ti n giao thông gơy tai n n 6 tháng đ u 2015.... 12

Bi u đ 1.2 Th ng kê ph ng ti n giao thông gơy tai n n 6 tháng đ u 2015………15
Bi u đ 1.3 Phơn b tuy n đ
Bi u đ 3.1 Phơn b đ i t

ng x y ra tai n n 6 tháng đ u/2015…………….16

ng nghiên c u theo gi i……………………………33


1

T V Nă
Tai n n giao thông gơy ra gánh n ng th

ng tích

t t c các qu c gia trên th

gi i. Theo x p h ng c a T ch c Y t th gi i v s n m m t s c kh e c a con ng

i

do 10 nguyên nhơn c b n gơy nên thì tai n n giao thơng đ ng hƠng th 3. Tai n n
giao thông đ

ng b lƠ nguyên nhơn l n nh t. N m 1998, t i các n

t l t vong do ch n th

ng do tai n n giao thông

HIV/AIDS v i 524.063 ng

i vƠ đ ng hàng th ba

[2] .

c đang phát tri n

l a tu i 15-44 ch đ ng sau
l a tu i 5-14 v i 156.643 ng

Vi t Nam trong 9 tháng đ u n m 2018 (tính t

ngƠy 16.12.2017 đ n

15.9.2018), toàn qu c x y ra h n 13.000 v , làm ch t trên 6.000 ng
10.000 ng

i

i, b th

ng trên

i [8].

Vì v y, tai n n giao thơng là m i hi m h a c a toàn nhân lo i, x y ra ngày càng
nhi u, là gánh n ng cho gia đình vƠ xư h i. D đoán toƠn c u v gánh n ng b nh t t và
t vong s t ng lên kho ng 2,1 tri u ng
ch y u là xe g n máy đang t ng lên

i vƠo n m 2030. Ph
nh ng n

ng th i, t vong do tai n n giao thông đ

ng ti n gây ra tai n n

c có thu nh p th p và trung bình.

ng b đ ng hàng th 10 trong các nguyên

nhân t vong hƠng đ u [24] .
T i Vi t Nam, tai n n giao thông là v n đ đang đ

b th

c NhƠ n

c quan tâm vì t l

ng và t vong ngƠy cƠng t ng. Vi t Nam là m t trong 14 n

giao thông cao nh t th gi i. Theo báo cáo tình hình tai n n th

c có t l tai n n

ng tích đ nh k trong

ngành y t t n m 2005-2010 cho th y, m i n m trung bình c n

c có 22.827 tr

ng

h p b tai n n giao thông [5].
B nh vi n 19-8 tr c thu c B Công an n m

phía tây b c c a th đơ HƠ N i n i

giao c t c a nhi u tuy n giao thơng huy t m ch có nhi m v khám ch a b nh cho đ i
t

ng b nh nhân là Công an, b o hi m y t vƠ nhơn dơn quanh vùng. Trong n m v a

qua s ng

i nh p vi n vì tai n n giao thông x y ra khá nhi u, đ ng th i c ng ch a có

nghiên c u nƠo đánh giá th c tr ng ng

i b tai n n giao thông đi u tr t i đơy. Chính

vì v y, chúng tơi ti n hành nghiên c u đ tƠi “Th c tr ng ng

i b tai n n giao thông

Thang Long University Library


2

đ

ng b đi u tr t i b nh vi n 19-8 n m 2019 vƠ m t s y u t liên quan” v i 2 m c

tiêu sau:
1. Mô t th c tr ng tai n n giao thông đ

ng b đ

c đi u tr t i b nh vi n 19-8

B Công an n m 2019.
2. Phân tích m t s y u t liên quan đ n ch n th

b c ađ it

ng nghiên c u.

ng do tai n n giao thông đ

ng


3

CH

NGă1. T NG QUAN

1.1. M t s khái ni m,ăđ căđi m c a tai n n giao thông
1.1.1. Khái ni m
Tai n n giao thông là s vi c b t ng x y ra ngoài ý mu n ch quan c a ng
đi u khi n ph

ng ti n giao thông khi đang di chuy n trên đ

i

ng giao thông, do vi

ph m các quy t c an tồn giao thơng hay do g p nh ng tình hu ng, s c đ t xu t
không k p phòng tránh, gây nên thi t h i nh t đ nh v ng
Ng

i tham gia giao thông ph i nghiêm ch nh ch p hành quy t c giao thơng, gi

gìn an tồn cho mình vƠ cho ng
ph

i khác. Ch ph

ng ti n ph i ch u trách nhi m tr

toàn c a ph
* Ph
Ph

i và tài s n [24].
ng ti n vƠ ng

i đi u khi n

c pháp lu t v vi c b o đ m các đi u ki n an

ng ti n tham gia giao thông [19].
ng ti n giao thông đ

ng ti n giao thông đ

ng b
ng b g m ph

ng ti n giao thông thô s đ

ng ti n giao thông (PTGT) c gi i

đ

ng b , ph

ng b . Ph

ng ti n giao thông c gi i

đ

ng b g m xe ô tơ; máy kéo; r mc ho c s mi r mc đ

c kéo b i xe ơ tơ,

máy kéo; xe mô tô hai bánh; xe mô tô ba bánh; xe g n máy (k c xe máy đi n) và các
lo i xe t

ng t . Ph

ng ti n giao thơng thơ s đ

máy), xe xích lơ, xe l n dùng cho ng

ng b g m xe đ p (k c xe đ p

i khuy t t t, xe súc v t kéo và các lo i xe t

ng

t [20].
* Các lo i đ
ng, c u đ

ng b
ng, h m đ

ng b , b n phƠ đ

ng b .

* Tai n n
Tai n n là m t s ki n b t ng , khơng có ngun nhơn rõ rƠng vƠ khó l
tr

c, do m t l c ngồi ý mu n c a con ng

gơy th

i t bên ngoài b t ng gây ra, tác đ ng

ng tích v th xác.

Có hai lo i tai n n
- Tai n n khơng ch đ nh th

ng

ng khơng có ngun nhơn rõ rƠng.

Thang Long University Library


4

- Tai n n có ch đ nh nh chi n tranh, b o l c, b o hƠnh... th
nhơn vƠ có th phịng tránh đ
* Th
Th

ng có ngun

c.

ng tích
ng tích lƠ nh ng th

v i các ngu n n ng l

ng t n th c th trên c th ng

i do ti p xúc c p tính

ng v i nh ng m c đ , t c đ khác nhau quá ng

ng ch u đ ng

c a c th ho c do c th thi u h t.
* Ch n th

Ch n th

ng
ng đ

c đ nh ngh a lƠ nh ng t n th

ngư cơy, tai n n lao đ ng… d n đ n b v t th
n , xơy xát, gưy x

ng do ngư, tai n n ô tô, xe máy,

ng ph n m m ch y máu, bong gơn, phù

ng.

1.1.1. Tai n n giao thông đ

ng b

Vi t Nam có nhi u quan đi m khác nhau v “TNGT đ
b i các c quan, t ch c vƠ cá nhơn. D
nhi m v đ

i góc đ qu n lỦ nhƠ n

c giao hi n nay có hai khái ni m v TNGT đ

ng b ” đ

c đ a ra

c vƠ theo ch c n ng,

ng b đ

c qui đ nh t i

Ngh đ nh s 97/2016/N -CP, ngƠy 1/7/2016 c a Chính ph quy đ nh n i dung ch
tiêu th ng kê thu c h th ng ch tiêu th ng kê qu c gia (sau đơy vi t t t lƠ Ngh đ nh
s 97) vƠ Thông t s 58/2009/TTBCA(C11), ngƠy 28/10/2009 c a B tr
Công an qui đ nh vƠ h
TNGT đ

ng B

ng d n, t ng h p, xơy d ng c s d li u, cung c p thông tin

ng b (sau đơy vi t t t lƠ Thông t s 58). Trong ph m vi c a m t ngƠnh,

hi n có khái ni m TNGT đ

ng b do B Y t đ a ra. D

i góc đ h c thu t, qua tìm

hi u có hƠng ch c khái ni m do các c quan, t ch c, cá nhơn nêu ra.
Trong bƠi vi t nƠy, tác gi ch đ c p, phơn tích các khái ni m v TNGT đ

c qui

đ nh t i Ngh đ nh s 97, Thông t s 58 vƠ khái ni m c a B Y t . C th :
Theo i u 5 Thông t s 58 qui đ nh vƠ h
li u, cung c p thông tin TNGT đ
do ng

ng d n, t ng h p, xơy d ng c s d

ng b , qui đ nh: “TNGT đ

i tham gia giao thông đang ho t đ ng trên m ng l

ph m các qui đ nh v tr t t , an toƠn giao thông đ

ng b lƠ s vi c x y ra
i giao thông đ

ng b vi

ng b hay g p ph i s c b t ng


5

gơy ra nh ng thi t h i nh t đ nh đ n tính m ng, s c kh e c a con ng

i ho c tƠi s n

c a c quan, t ch c, cá nhơn”.
T i ti u m c 1901 m c 19 - Tr t t , an toƠn xư h i vƠ t pháp, ph n ph l c c a

Ngh đ nh s 97, qui đ nh: “TNGT lƠ s ki n b t ng , n m ngoƠi Ủ mu n ch quan c a
con ng

i, x y ra khi các đ i t

giao thông công c ng, đ
(g i lƠ m ng l

ng tham gia giao thông đang ho t đ ng trên đ

ng chuyên dùng ho c

i giao thông:

ng b , đ

ng

các đ a bƠn giao thông công c ng

ng s t, đ

ng th y, đ

ng hƠng không),

nh ng do ch quan, vi ph m các quy t c an toƠn giao thông ho c do g p ph i các tình
hu ng, s c đ t xu t khơng k p phòng tránh, đư gơy ra nh ng thi t h i nh t đ nh cho
tính m ng, s c kh e con ng

i ho c tƠi s n”.

Theo B Y t thì:“TNGT lƠ s va ch m b t ng n m ngoƠi Ủ mu n ch quan c a
con ng

i, x y ra khi các đ i t

thông công c ng, đ

ng tham gia giao thông ho t đ ng trên đ

ng chuyên d ng ho c

ng giao

đ a bƠn công c ng nh ng do ch quan vi

ph m lu t l giao thông ho c do g p ph i các tình hu ng, s c đ t xu t không k p
phanh, tránh, gơy thi t h i v tính m ng ho c s c kh e” [3].
Nh v y, các quan đi m trên đ u th ng nh t cho r ng TNGT có m t s đ c đi m
chung nh :
+ TNGT lƠ s vi c ho c s c giao thông n m ngoƠi mong mu n c a ng

i tham

gia giao thông.
+ S vi c ho c s c giao thông x y ra trên m ng l
+ Nguyên nhơn c a TNGT lƠ do ng
v tr t t , an toƠn giao thông đ

i giao thông đ

ng b .

i tham gia giao thông vi ph m các qui đ nh

ng b hay g p ph i s c b t ng .

+ TNGT gơy ra nh ng thi t h i nh t đ nh đ n tính m ng, s c kh e c a con ng

i

ho c tƠi s n c a c quan, t ch c, cá nhơn.
i m khác bi t gi a các quan đi m trên đó lƠ: có quan đi m nói rõ h n TNGT
ph i x y ra “trên đ

ng công c ng, đ

ng chuyên dùng ho c

các đ a bƠn giao thông

công c ng”Tai n n giao thông (TNGT) lƠ s vi c b t ng x y ra, do vi ph m các quy

Thang Long University Library


6

t c an toƠn giao thông ho c g p ph i nh ng tình hu ng, s c đ t xu t khơng k p

phịng tránh, gơy nên thi t h i nh t đ nh v ng
đ

ng b đ i v i các ph

1.1.2.

ng ti n đ

i vƠ tƠi s n vƠ tai n n x y ra trên

ng b [22]

c đi m c a tai n n giao thông đ

ng b

+ TNGT là v va ch m x y ra trên m ng l

i giao thông đ

+ TNGT là v va ch m có liên quan đ n ít nh t m t ph
ph

ng ti n giao thơng đó đang di chuy n trên đ
+ TNGT đ

đ

ng b công c ng.

ng ti n giao thông, và

ng.

ng b còn bao g m “va ch m gi a các ph

ng ti n đ

ng b và

ng s t”.
+ TNGT gây ra thi t h i v ng

i và tài s n cho ng

i ph

ng ti n tham gia giao

thông, công trình giao thơng….
1.2. Taiăn năgiaoăthơngăđ

ngăb

1.2.1. Hi n tr ng
Tai n n giao thông là lo i tai n n ph bi n và làm nhi u ng
th

ng nh t

i thi t m ng, b

các qu c gia đang phát tri n, khi h t ng c s c ng nh Ủ th c tuân th

pháp lu t v giao thông c a ng

i dân còn kém. Th ng kê cho th y trong n m 2006

Vi t Nam có 14.765 ng

i ch t vì tai n n giao thơng đ

i ng

ng b . Trong n m

2016, theo báo cáo c a y ban An tồn giao thơng Qu c gia n m 2017, toàn qu c x y
ra 20.080 v tai n n giao thông, làm ch t 8.279 ng

i, b th

ng 17.040 ng

i [44] .

1.2.2. H u qu
Tai n n giao thông đang gơy ra thi t h i to l n v nhơn m ng vƠ tƠi s n, s m t mát,
đ n đau không th bù đ p đ
h

ng đ n t

c, c

p đi h nh phúc c a nhi u gia đình, dịng h ; nh

ng lai vƠ đe d a s phát tri n b n v ng c a gi ng nòi. Khi x y ra tai n n,

h u qu nh lƠ thi t h i v v t ch t nh ng nhi u tr

ng h p h u qu r t th

s n thi t h i ch lƠ m t ph n cơu chuy n. Có nh ng tr
ph i đ ng tr

c trách nhi m b i th

ng tơm vƠ tƠi

ng h p, lái xe sau khi gơy tai n n

ng l n đ n m c ph i bán nhƠ, bán đ t đ đ n bù


7

thi t h i. M t s khác l i b “s c” tơm lỦ n ng b i h khơng ch gơy tai n n cho ng
khác mƠ cịn cho c ng

i thơn đang ng i trên ph

Thêm vƠo đó, vào mùa m a, h th ng đ
ra tình tr ng ng p úng. Th i ti t và tri u c
nên tr m tr ng h n. Nh ng đo n đ

i

ng ti n do chính mình đi u khi n.

ng b t i các thành ph l n liên t c x y
ng b t th

ng mênh mông n

tài x , b i n u ch ng may xe b r i vƠo vùng n

ng c ng làm cho tình hình tr
c ln là n i ám nh c a các

c ng p thì h u qu s khá n ng n

Tai n n giao thông gây nên không ch nh ng tác đ ng tâm lý, tình c m mà cịn
nh h

ng đ n cu c s ng c a thân nhân, cha m , con cái. C tr

lơu dƠi đ i v i m i ng
b tai n n, ng

c m t c ng nh v

i, đ l i nh ng di ch ng v tâm lý h t s c n ng n cho ng

i thân c a n n nhân. N u trong m t đ a ph

tai n n giao thông quá nhi u s gây nên hi n t

ng, m t qu c gia x y ra

ng b t an cho xã h i.

Ngoài nh ng thi t h i kh ng l v kinh t , bao g m: chi phí mai táng ng
chi phí y t cho ng

i b th

i

ng, thi t h i v ph

i ch t,

ng ti n giao thơng, v h t ng, chi

phí kh c ph c, đi u tra v tai n n giao thơng, cịn ph i k đ n hao phí v th i gian
ch m sóc, làm m t s c lao đ ng c a xã h i, nh t lƠ đa s n n nhân
1.2.3. Các nguyên nhân tai n n giao thông đ
* C s h t ng (đ

ng, c u), ph

l a tu i lao đ ng.

ng b

ng ti n giao thông không đ m b o đi u ki n

an toàn (quá h n, quá c , xe t t o...).
Nghiên c u c a Ph m V n Beo cho th y: H t ng nông thôn vùng đ ng b ng
sông C u Long dù đ
n i b ng đ

c c i thi n nhi u v nch a phát tri n v i nhi u xư ch a đ

ng b v i các vùng th tr n đông dơn c t i đ a ph

t nh B c Liêu, ch 29/47 xư có đ
này;

3.377,25km đ

ng đá, đ

ng. Ch ng h n t i

ng tráng nh a đi v các th tr n đông dơn c t i t nh

An Giang, t ng chi u dƠi đ

nh a, còn l i lƠ đ

ck t

ng b lƠ 3.560 km, trong đó có 356 km đ

ng c p ph i vƠ đ

ng

ng đ t; Trà Vinh có t ng s

ng b , (trong đó nh a, c p ph i đá: 1520,4km chi m 45% trên t ng

s , còn l i 1.856,8km đ

ng đ t, cát chi m 55% trên t ng s ), Trà Vinh có các qu c l

53, qu c l 54, qu c l 60. Qu c l 53 n i li n các th tr n trong t nh v i th xã Trà

Thang Long University Library


8

Vinh và th xã V nh Long.

ơy lƠ tuy n đ

ng b duy nh t t Trà Vinh v i các t nh

thu c đ ng b ng sông C u Long và vùng kinh t tr ng đi m phía Nam;… Do v y, c n
có gi i pháp phát tri n h t ng giao thông vùng đ ng b ng sông C u Long đ đáp ng
đ

c nhu c u đi l i c a ng

i dân, phát tri n kinh t , phòng ch ng hành vi vi ph m

quy đ nh v an toàn giao thông và tránh tai n n giao thông. K t c u h t ng giao thông
đ

ng b đ ng b ng sơng C u Long cịn y u kém, ch a đáp ng đ

c nhu c u phát

tri n [1].
* Ý th c ch p hành pháp lu t c a ng

i tham gia giao thơng cịn kém.

đ ng b ng sông C u Long, theo th ng kê đ

c ti n hành

09 t nh trong 05

n m (2003-2007), m i n m m i t nh đư x ph t hành chính trong l nh v c giao thông
đ

ng b thu đ

c kho ng 8,4 t đ ng [32].

* i u ki n khách quan: Th i ti t x u, s t l đ t, l l t…
Nh ng y u t thu c c s h t ng ph c v ho t đ ng giao thơng nh : đ
c u... đ u có nh ng nh h

ng nh t đ nh t i vi c có x y ra tai n n giao thơng đ

b hay không. Nh ng đi u ki n c a đ
l

ng nh các y u t hình h c c a đ

ng xe c , đ b ng ph ng vƠ đ nhám c a m t đ

trên đ

ng,
ng

ng, l u

ng, t m nhìn vƠ đ chi u sáng

ng, s b trí c a các bi n báo hi u.

Hi n nay, c s h t ng ph c v giao thơng cịn nhi u đi u b t h p lỦ, ch a đ m
b o các tiêu chu n k thu t, không đ ng b là m t trong nh ng nguyên nhân làm x y
ra nhi u v TNGT.

Các lo i ph
l i ch a đáp ng đ

ng ti n giao thông đ

c t i đa cho l u thông đ

S thi u ý th c c a ng
ng
lƠn đ

ng b ngày m t nhi u nh ng c s h t ng
ng xá.

i tham gia giao thông nh ch y quá t c đ , v

i ho c hƠng hóa sai quy đ nh, khi chuy n h
ng, đi u khi n ph

t u, ch

ng khơng quan sát, đi khơng đúng

ng ti n trong tình tr ng say bia r

kích thích… c ng là nguyên nhân quan tr ng gây tai n n.

u và s d ng các ch t

9

Riêng 6 tháng đ u n m 2015 trong s 13.000 l
thì có t i 7.000 tr

t c p c u t i b nh vi n Vi t

c

ng h p tai n n giao thơng. Trong đó có 5% c p c u tai n n giao

thơng có s d ng r

u, bia; 10 đ n 15% đi u tr ch n th

b o hi m ho c đ i m b o hi m kém ch t l

ng s nưo do khơng đ i m

ng [10].

Ngồi ra cịn các nguyên nhân khác d n đ n tai n n giao thông :
- Th i ti t x u, s t l đ t, l l t…
- Do th i ti t di n bi n x u: M a bưo, đ ng đ t, sóng th n, l đ t…
- Qu n lỦ NhƠ n

c v giao thông: Ch a nghiêm kh c x ph t nh ng tr

ng h p

vi ph m lu t giao thông, các bi n báo đôi khi b che khu t…
căđi măvƠăcácăy uăt ăliênăquanăđ năth

1.3.

ngătíchădoătaiăn năgiaoăthơngăđ

ngă

b
1.3.1.

c đi m th

ng tích do tai n n giao thông

N ng nh t và nghiêm tr ng nh t là d n đ n t vong cho ng

i tham gia giao

thơng. Ngồi ra tàn ph v nh vi n là m t h u qu nghiêm tr ng c a các ch n th
không gây t vong. S ng
b ng s ng

i b tàn ph v nh vi n do tai n n giao thông đ

i b t vong; trong đó các t n th

ng

ng

c cho là

não và vùng th n kinh t y s ng

gây h u qu nghiêm tr ng và lâu dài cho b n thân ng

i b ch n th

ng, gia đình vƠ

xã h i.
Nghiên c u c a Bùi Th Th m
tai n n giao thông đ
th ng

ng b

Ơ N ng cho th y 3 v trí d b t n th ng nh t do

t t c các nhóm tu i lƠ đ u-m t, chi trên, chi d

i. Ch n

các ph n nƠy chi m h n m t n a (59,8%). H n 1/4 (26,2%) các n n nhơn b

th ng m t vƠ đ u. Ch n th
Theo báo cáo chi n l

ng s nưo vƠ t y s ng chi m 6,2% t ng s các v [27].
c b o đ m tr t t ATGT đ

và t m nhìn đ n n m 2030, th ng kê các tr

ng b qu c gia đ n n m 2020

ng h p TNGT c p c u đ n b nh vi n

n m 2010 cho th y t l không đ i m b o hi m trong nhóm b ch n th
chi m 12%, t l đ i m b o hi m không cài quai trên s TNGT là 2,3% [3].

Thang Long University Library

ng s não


10

Theo th ng kê c a y Ban An toàn giao thông Qu c Gia, n m 2013 c n
ra 29.385 v tai n n giao thông, làm ch t 9.369 ng
s li u báo cáo c a B Công an, trong n m 2013
h p ch n th
th

i, b th

ng 29.500 ng

cx y

i. Theo

Vi t Nam có t ng s 29.385 tr

ng s não do tai n n giao thông đ

ng

ng b . G n 50% tr em b ch n

ng s nưo do không đ i m b o hi m [9].
Nghiên c u c a Nguy n Th Nh Tú ch ra Ph

ng ti n gây tai n n là xe máy

chi m t l nhi u nh t v i 89%.
T ng h p báo cáo t 48 b nh vi n th c hi n Quy t đ nh 1356/Q -BYT ngày
18/4/2008 c a B tr

ng B Y t v vi c báo cáo tình hình tai n n giao thơng nh p

vi n n m 2010 cho th y t l tai n n giao thông đ n c p c u t i b nh vi n chi m
31,12% trong t ng s tai n n giao thông. Trong s các tr
t i c p c u có 29,8% n n nhân b ch n th
75,2% tr

ng h p ch n th

ng s nưo (t ng 4,5% so v i n m 2012) vƠ

ng s não là nam gi i [2].

K t qu nghiên c u c a Vi n Chi n l
th c hi n đư ch ra r ng
ch n th

ng h p tai n n giao thơng

c Chính sách y t vƠ B nh vi n Vi t

các b nh nhơn ch n th

ng s nưo do tai n n xe máy cho th y

ng cƠng n ng thì th i gian đi u tr t i c s y t vƠ

b nh nhơn ch n th

nhƠ cƠng lơu h n. 60%

ng s nưo n ng không th đi lƠm hay th c hi n đ

c các công vi c

hƠng ngƠy. Bình quơn th i gian s ng m t đi do tƠn t t m t n m sau ch n th
tháng; 3 tháng vƠ 1,8 tháng l n l

t cho m t tr

c

ng lƠ 5,5

ng h p CTSN n ng, trung bình vƠ nh

[5].
1.3.2. Các y u t có liên quan đ n t l t vong do tai n n giao thơng đ
Theo

ng b

y ban An tồn giao thông qu c gia vƠ c quan h p tác phát tri n qu c t

Nh t B n n m 2009 có 85% khơng dùng cịi đúng quy đ nh và s ng

i tham gia giao

thông không dùng đèn báo khi chuy n h

ng lƠ kho ng 50%, 72% không đ i m b o

hi m khi ng i trên xe máy trên tuy n đ

ng b t bu c , trong khi đó 70% khơng dùng

phanh tay, 90% không s d ng đúng đèn chi u sáng xa, g n. Tình tr ng v

t đèn đ ,

11

u ng r

u bia say, ch quá t i, quá t c đ trong th i gian qua v n ln

m c báo

đ ng và r t khó ki m soát [31].
Ý th c ch p hành pháp lu t c a ng
tun truy n

i tham gia giao thơng cịn r t kém, cơng tác

nhi u n i cịn mang tính phong trƠo thì vi c ki m tra, ki m soát và x

lý vi ph m c a m t b ph n cán b ch a quy t li t, khơng đ m b o tính r n đe, nhi u
n i còn x y ra tiêu c c nên đư gơy ra tình tr ng nh n lu t. Tình tr ng thi u h th ng
b n bưi, đi m đ xe công c ng, vi c tri n khai đ u t các d án v n t i đô th kh i
l

ng l n còn quá ch m. Vi c phát tri n v n t i công công b ng xe buỦt ch a t

x ng v i nhu c u đi l i c a ng

i dân; tình tr ng s d ng đ

ng

ng ph , v a hè lƠm đi m

đ ho c lƠm n i kinh doanh đi m đ v n r t ph bi n và gây c n tr giao thông; vi c
t ch c giao thông ch a khoa h c, ch a phù h p v i th c tr ng. V n hóa giao thông
c a chúng ta khác r t nhi u n
g n 5 tri u tr

c ng

i. Trung bình 1 n m, l c l

ng CSGT x ph t

ng h p vi ph m ATGT, v i s ti n ph t kho ng h n 2.000 t đ ng.

Con s x ph t này v n r t ít, th m chí lƠ “mu i b bi n” so v i th c t vi ph m di n
ra trên đ

ng.

* Gi i tính c a ng

i tham gia giao thông đ

ng b

Báo cáo c a B Y t cho th y có s khác bi t v t l t vong gi a nam vƠ n
trong các v TNGT. Nh ng s li u trong báo cáo đi u tra Qu c gia V thƠnh niên vƠ
Thanh niên Vi t Nam (SAVY) c ng kh ng đ nh nam gi i có nguy c m c TNGT cao
h n 50% so v i n gi i [13].
Tác gi Bùi Th Th m t i Ơ N ng có k t qu nghiên c u lƠ nam gi i có t n su t

b tai n n giao thông g p h n 2 l n so v i n gi i [27].
*

tu i c a ng

i tham gia giao thông đ

ng b

Các báo cáo cho th y ph n l n t vong do tai n n giao thông đ

ng b t p trung

trong nhóm tu i t 20-59 (chi m trên 75% t ng s t vong do tai n n giao thông
đ

ng b ).

i v i tr em vƠ v thƠnh niên d

i 19 tu i, trong 2 n m 2008-2009, trung

bình 1 n m lƠ 20/100.000 tr t vong do tai n n giao thông đ

ng b . Trong đó, ch

Thang Long University Library


12

y u t p trung
n n giao thơng
Ch n th

nhóm tu i t 15-19, chi m 74,7% t ng s tr
nhóm d

i tr d

ng h p t vong do tai

i 19 tu i [5].

ng do tai n n giao thông lƠ nguyên nhơn s 1 gơy t vong cho tr v

thƠnh niên trên toƠn c u vƠ lƠ nguyên nhơn th hai gơy b nh t t vƠ khuy t t t. Tr v
thƠnh niên nam gi i b đ nh h
T ng c

ng n ng n v i t l t vong cao g p h n so v i tr gái.

ng ti p c n v i giao thông công c ng đáng tin c y vƠ an toƠn có th lƠm gi m

tai n n giao thơng trong thanh thi u niên. Xơy d ng quy đ nh an toƠn giao thơng đ
b (ví d nh r

u vƠ gi i h n t c đ , quy đ nh đ tu i tham gia đi u khi n ph

giao thông,thƠnh l p các khu v c an toƠn cho ng

ng

ng ti n

i đi b xung quanh các tr

ng

h c…) [45].

Bi uăđ ă1.1 Th ngăkêăph

ngăti năgiaoăthôngăgơyătaiăn nă6ăthángăđ uă2015

Ngu n: T ng k t tình hình tai n n giao thông 6 tháng đ u n m 2015 c a H c
viên c nh sát nhân dân [10]
tu i t 27 đ n 55 vƠ t 18 - 27 b TNGT chi m t l cao nh t. Các đ tu i
khác chi m t l nh h n. C th : D
đ n 27 tu i: 5.521 tr

i 18 tu i: 1.108 tr

ng h p, chi m 6,5%; T 18

ng h p, chi m 32,2%; T 27 đ n 55 tu i: 8.513 tr

chi m 49,7%; Trên 55 tu i: 2.004 tr

ng h p, chi m 11,7%.

ng h p,


13

B ng 1.1.
ătu i
D

2010

i 18 tu i 0

tu i tham gia giao thông t i Thành ph

à N ng

2011

2012

2013

2014

T ng

5

5

0

5

15

18-25 tu i

23

62

26

37

30

178

25-35 tu i

61

64

62

29

40

256

35-45 tu i

28

35

33

21

21

138

Trên 45 tu i 10

20

24

27

29

110

Ngu n: Phân tích m t s nguyên nhân nh h

ng đ n tai n n giao thông đ

ng b

trên đ a bàn TP à N ng giai đo n 2009-2013 [27].
Nghiên c u c a Bùi Th Th m t i Thành ph
c tai n n giao thông cao nh t

nhóm tu i d

Ơ N ng n m 2014 cho th y nguy

i 20 tu i: so v i nhóm tu i t 60 tu i

tr lên, nguy c tai n n giao thông cao g p 5,47 l n; so v i nhóm tu i d

i 20 tu i cao

g p 5,73 l n. So sánh v i nhóm tu i 40-49 tu i, nguy c tai n n giao thông
d

i 20 tu i cao g p 4,61 l n.

nhóm

tu i t 25 đ n 35 chi m t l cao nh t so v i các

nhóm tu i cịn l i [27].
* Tình tr ng hơn nhơn c a đ i t

ng tham gia giao thông đ

ng b

M t s nghiên c u có k t qu cho th y có s liên quan có Ủ ngh a th ng kê gi a
tình tr ng hơn nhân và tai n n giao thơng đ
Nhóm ng

ng b

ng

i đi u khi n xe c gi i.

i đi u khi n xe ch a có v (ch ng) có nguy c b tai n n giao thông đ

ng

b cao g p 1,58 l n so v i nhóm có v (ch ng) [41].
* Tình tr ng c th , thính giác và th giác c a ng
n n giao thông đ
Khi ng

i đi u khi n ph

ng ti n b tai

ng b

i đi u khi n xe c gi i tham gia giao thông, v n đ quan sát đ

ng giao

thông c ng là y u t r t quan tr ng, nhi u v tai n n giao thông x y ra do thi u quan
sát. K t qu nghiên c u ch ra r ng có m i liên quan có ý ngh a th ng kê gi a th giác
c a ng

i đi u khi n xe c gi i và tai n n giao thơng đ

khơng bình th

ng có nguy c b tai n n giao thơng đ

ng b : nhóm có th giác

ng b cao g p 2,74 l n so v i

Thang Long University Library


14

nhóm có th giác bình th

ng. Trong đó nhóm có th giác khơng bình th

c n th ) có nguy c b tai n n giao thơng đ
giác bình th

ng (nhóm

ng b cao g p 2,24 l n so v i nhóm có th

ng; nhóm m c b nh vi n th , lo n th có nguy c b tai n n giao thông

cao g p 3,63 l n so v i nhóm th giác bình th

ng [41].

Liên quan đ n tình tr ng b nh, nh ng ng
huy t áp không cao h n

nh ng ng

i m c các b nh lƠ tim m ch vƠ cao

i lái xe b tai n n so v i nh ng ng

không b tai n n; tuy nhiên b nh ti u đ

i lái xe

ng, suy gi m th l c vƠ tiêu th Gemfibrozil

và Glibenclamide d n đ n tai n n giao thông nhi u h n so v i nh ng đ i t

ng khác

[33].
K t qu t các cu c đi u tra khác nhau đ
nhau, cho th y h n 50% ng

i lái xe đ

c th c hi n t i các th i đi m khác

ng dƠi đư có lúc ng g t t i trên xe. Quan sát

d th y nh t liên quan đ n nguyên nhơn c a t t c các v tai n n liên quan đ n m t
m i lƠ x y ra nhi u vƠo ban đêm th

ng vƠ cao h n 10 l n so v i ban ngƠy. Có nguy

c tai n n vƠo ban đêm t ng lên, nguy c gia t ng tai n n cƠng l n liên quan đ n th i
gian lƠm vi c trong ngƠy [34].
* Ph

ng ti n giao thông đ

Trên th gi i, ng
thông đ

ng b , t l

ng b

i đi b lƠ n n nhơn ph bi n nh t trong các v tai n n giao
các n

c có thu nh p th p vƠ trung bình lƠ 30-40% b tai n n.

Tuy nhiên, t i Vi t Nam, nhóm tham gia giao thơng có t l t vong cao nh t lƠ ng
đi xe máy (57%), ti p theo lƠ nh ng ng
(11,8%), b i vì ng

i đi xe đ p (22%) r i m i đ n ng

i VI t Nam s d ng ph

tham gia giao thông. Mô tô xe máy lƠ đ i t

i

i đi b

ng ti n xe máy mô tô lƠ ch y u đ
ng chính gơy ra các v tai n n giao

thông, chi m t l trên 75% t ng s v vƠ có xu h

ng t ng lên hƠng n m.

ng th 2

lƠ ô tô, chi m t 16 - 20% t ng s v tai n n giao thông, mƠ ph n l n x y ra lƠ do xe
khách, xe t i [10] .