TIỂU LUẬN (KINH tế THƯƠNG mại) lợi thế cạnh tranh sự phồn vinh của một quốc gia được tạo ra chứ không phải gắn liền bẩm sinh (porter, 1990)

B<) GIÁO Dl)C
TRƯONG D�I HQC MO
TP.HCM
KHOA SAU D�I HQC
NGÀNH QUAN TRJ KINH DOANH

BÀI T�P NHĨM

MƠN QUAN TRJ KINH DOANH QUOC TE
Chu a� 1: L'i th� c nh tranh-s' phfin vinh cua qufic gia aư'c t o ra chfr
không phai gi\n li�n bfim sinh (Porter, 1990)
Su d\_ng mơ hình viên kim cương v� lqi th� c�nh tranh cua Michael Porter
d� chi ra các chính sách nào mà chính phu có th� su d\_ng d� thúc dfty lqi th�
c�nh tranh cua qu6c gia.
fng v6'i m6i y�u t6 trong mơ hình viên kim cương này anh/chi hãy giai thích vì
sao nhCng chính sách này có th� d�n d�n mvà năng su�t cho mfrng dl)ng vào ngành chè O Vi�t Nam)

GVHD: TS. NGUYEN HÙNG PHONG
NGUYEN KIM PHƯOC.
HVTH: NHÓM 1 – KHÓA MBA10
1. PHAN NGUYEN TUAN HI�P
2. BÙI THJ THANH CHI
3. NGUYEN TRUNG KIÊN
4. LÊ THJ HOÀNG OANH
5. PH�M THJ MY DUNG
6. NGUYEN THJ MY NƯƠNG.

TP.HCM, 08/2012

LOI CAM ƠN

D�u tiên, tôi xin gYi ll'i cam ơn chân thành d�n v6'i th�y Nguy�n Hùng
Phong và cô Nguy�n Kim Phư6'c dã t�n tình hư6'ng d�n chúng tơi, h;c viên l6'p
MBA khóa 10 trong su6t thl'i gian h;c t�p, nghiên clru bài h;c và thIJc hi�n nghiên
clru d� tài môn h;c Quan Tri Kinh Doanh Qu6c T�.
D6ng thl'i, tôi cũng xin chân thành cam ơn các b�n h;c viên l6'p MBA khóa 10
dã nhi�t tình dóng góp cho nhóm chúng tôi trong su6t thl'i gian thIJc hi�n d� d�
tài dưqc hoàn thành t6t hơn.
Cu6i cùng, do gi6'i h�n cua môn h;c và thl'i gian nghiên clru nên chưa th� phân
tích c\_ th� và di sâu vào các v�n d� nên r�t mong quý Th�y Cô và b�n d;c
thông cam v� nhCng thi�u xót n�u có.
Kính chúc q Th�y Cơ, quý b�n bè ll'i chúc slrc khoe và thành công.
Xin trân tr;ng kính chào.

Nhóm HQc viên th'c hi�n
Nhóm 1.

- Trang 1 -


NH�N XÉT VÀ DÁNH GIÁ CUA GIANG
VIÊN HƯONG DAN

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
Thành Ph6 HCM, ngày ... ... , tháng ... ... , năm 2012.


Ml)C Ll)C
Trang
Ph�n 1. SU d'{ng mơ hình viên kim cương vJ l(fi thi cc;nh tranh cita Michael Porter
ad chi ra các chính sách nào mà chính phit có thd sU d'{ng ad thúc ady l(fi thi cc;nh
tranh cita qu6c gia.........................................................................................................5
1. L(fi thi cc;nh tranh là gì ?.....................................................................................5
2. L(fi thi cc;nh tranh mang ain sl;t phdn vinh cita qu6c gia....................................5
3. L(fi thi cc;nh tranh aư(fc tc;o ra chu không phai gdn liJn bdm sinh ................... 6
4. Tóm lư(fc vJ Mơ hình viên kim cương vJ l(fi thi cc;nh tranh cita Michael Porter
và nh4n ajnh các yiu t6 này a Vi?t Nam........................................................................6
* C'{ thd các chính sách mà chính phit có thd sU d'{ng..............................................17
1. Trong quan h? h(fp tác qu6c ti giua các qu6c gia láng giJng..............................17
2. Nhung yêu c u vJ chuydn a6i chính sách............................................................18
3. Chương trình hành a9ng ad nâng cao năng ll;tc cc;nh tranh.............................18
4. Phát tridn ngudn nhân ll;tc.................................................................................19
5. Tái cdu trúc Doanh nghi?p nhà nư6'c.................................................................19
6. Phát tridn các t6 h(fp tc;i Vi?t Nam.....................................................................20
7. T6 h(fp và các chính sách kinh ti.........................................................................21
8. Các khuyin nghj ad thl;tc hi?n............................................................................21

Ph n 2. Ung v6'i m6i yiu t6 trong mơ hình viên kim cương này anh/chj hãy giai thích
vì sao nhung chính sách này có thd ddn ain m9t sl;t gia tăng l(fi thi cc;nh tranh và
năng sudt cho m9t ngành aư(fc ll;ta ch9n tc;i qu6c gia cita anh/chj...........................22
fng d\_ng vào ngành chè Y Vi�t Nam
2.1. T6ng quan v� tình hình san xu�t chè Y Vi�t Nam và trên th� gi6'i.................22
2.1.1. Ljch sU phát tridn cita ngành hàng chè....................................................22
2.1.2. D(tc aidm sinh thái, sinh san cita cây chè, phân b6 cita ngành hàng chè
trong nư6'c................................................................................................................... 22
2.1.3. Phân b6 aja lý, thu4n l(fi và khó khăn ......................................................... 24
2.1.4. Các san phdm chính và tình hình san xudt cita ngành chè trên thi gi6'i. . .28
2.1.5. Tình hình di?n tích, năng sudt và san lư(fng cita ngành hàng trong nư6'c
theo chu6i thai gian hàng năm....................................................................................31
2.1.6. Tình hình san xudt chè trên thi gi6'i..........................................................33
2.1.7. Các doanh nghi�p tham gia xu�t khftu chè và mkhftu chè cua Vi�t Nam theo các phân khúc thi trưl'ng.............................................36


2.2. Phân tích lqi th� c�nh tranh qu6c gia trong ngành chè Vi�t Nam lrng v6'i
mơ hình kim cương cua Michael Porter.......................................................................37
2.2.1. DiJu ki?n vJ yiu t6 san xudt trong ngành chè a Vi?t Nam ....................... 38
2.2.2. Các aiJu ki?n vJ c u trong san xudt chè a Vi?t Nam.................................41
2.2.3. Các ngành công nghi?p ph'{ tr(f và liên quan trong ngành chè tc;i Vi?t
Nam
42
2.2.4. Chiin lư(fc công ty, cdu trúc và cc;nh tranh n9i aja..................................43
2.2.5 Vai trị cita chính phit trong ngành chè Vi?t Nam.......................................44
2.3. Nghiên clru bài h;c kinh nghi�m cua các qu6c gia xu�t khftu chè thành
công trên th� gi6'i và bài h;c rút ra cho Vi�t Nam....................................................46
2.3.1. Nghiên clru v� thành tIJu và bài h;c kinh nghi�m cua các qu6c gia
xu�t khftu chè trên th� gi6'i.....................................................................................46

2.3.2. TU nhCng nghiên clru trên ta có th� rút ra bài h;c cho Vi�t Nam.........53
2.4. M\_c tiêu cua chi�n lưqc thâm nh�p thi trưl'ng th� gi6'i cho san phftm chè
cua Vi�t Nam d�n năm 2020...................................................................................55
2.5. M

Chu a� 1: L'i th� c nh tranh-s' phfin vinh cua qufic gia aư'c t o ra chfr
không phai gi\n li�n bfim sinh (Porter, 1990)
Su d\_ng mơ hình viên kim cương v� lqi th� c�nh tranh cua Michael Porter d�
chi ra các chính sách nào mà chính phu có th� su d\_ng d� thúc dfty lqi th�
c�nh tranh cua qu6c gia. fng v6'i m6i y�u t6 trong mơ hình viên kim cương này
anh/chi hãy giai thích vì sao nhCng chính sách này có th� d�n d�n mtăng lqi th� c�nh tranh và năng su�t cho mcua anh/chi.
Phfin 1. Su d"lng mô hình viên kim cương vJ lf/i thi c nh tranh cua Michael
Porter ai chi ra các chính sách nào mà chính phu có thi su d"lng ai thúc aJy lf/i
thi c nh tranh cua qu6c gia.
1.

Lf/i thi c nh tranh là gì ?

Lqi th� c�nh tranh dưqc hi�u là nhCng ngu6n lIJc, lqi th� cua ngành, qu6c gia
mà nhl' có chúng các doanh nghi�p kinh doanh trên thương trưl'ng qu6c t� t�o ra
mti�p. Lqi th� c�nh tranh giúp cho nhi�u doanh nghi�p có dưqc “Quy�n lIJc
thi trưl'ng” d� thành công trong kinh doanh và trong c�nh tranh.
2.

Lf/i thi c nh tranh mang ain slf phbn vinh cua qu6c gia :

Lý lu�n cua Porter v� lqi th� c�nh tranh qu6c gia giai thích các hi�n tưqng
thương m�i qu6c t� trên góc d< các doanh nghi�p tham gia kinh doanh qu6c t�
và vai trò cua nhà nư6'c trong vi�c h6 trq cho các ngành có di�u ki�n thu�n lqi
d� giành lqi th� c�nh tranh qu6c gia chlr không phai cho mc\_ th�.
SIJ thành công cua các qu6c gia Y ngành kinh doanh nào dó ph\_ thuv�n d� cơ ban: lqi th� c�nh tranh qu6c gia, năng su�t lao dsIJ liên k�t hqp tác có hi�u qua trong c\_m ngành.
Các qu6c gia thành công Y mtrong nư6'c cua h; năng dcua h; thu dưqc lqi th� so v6'i các d6i thu qu6c t� nhl' vi�c có các d6i thu m�nh
trong nư6'c, nhl' có các nhà cung c�p có kha năng trong nư6'c, nhl' sIJ phong phú
nhu c�u khách hàng trong nư6'c và sIJ liên k�t chi[t che cua các ngành ph\_ trq.
Theo Porter thì khơng mcác ngành hoi[c Y h�u h�t các ngành. Các qu6c gia chi có th� thành cơng trên
thương trưl'ng kinh doanh qu6c t� khi h; có lqi th� c�nh tranh b�n vCng trong
m

Lqi th� c�nh tranh phai là kha năng cung c�p giá tri gia tăng cho các d6i tưqng
có liên quan như: khách hàng, nhà d�u tư hoi[c các d6i tác kinh doanh và t�o giá
tri gia tăng cao cho doanh nghi�p.


Ch�ng h�n, các nư6'c n6i ti�ng v� du lich như Ý và Thái Lan dã t�n d\_ng lqi
th� so sánh v� thiên nhiên và các cơng trình văn hóa di tích lich su d� phát tri�n
ngành cơng nghi�p khơng khói này r�t thành công và hi�u qua. Tuy nhiên, h;
thành công không phai chi dIJa vào nhCng di san văn hóa và thiên nhiên ban cho, mà
vì h; dã t�o ra ca mgia tăng kèm theo, tU dich v\_ khách s�n, nhà hàng, l� h

chơi giai trí, các trung tâm mua s�m và các chương trình ti�p thi tồn c�u. Di�u
dó dã t�o cho h; có lqi th� c�nh tranh qu6c gia mà các nư6'c khác khó có th� vưqt
tr3.

Lf/i thi c nh tranh aưf/c t o ra chfr không phiii giin liJn bJm sinh .

Porter phê phán các h;c thuy�t c6 di�n trư6'c dây cho r�ng ưu th� c�nh tranh
cua các doanh nghi�p trên thương trưl'ng c�nh tranh qu6c t� là chi dIJa vào lqi
th� tuy�t d6i cua Adam Smith hay chi có lqi th� so sánh cua David Ricardo.
Theo ơng, kha năng c�nh tranh cua mnăng sáng t�o và sIJ năng dKhi th� gi6'i c�nh tranh mang tính ch�t tồn c�u hóa thì n�n tang c�nh
tranh se chuy�n dich tU các lqi th� tuy�t d6i hay lqi th� so sánh mà tIJ nhiên
ban cho sang nhCng lqi th� c�nh tranh qu6c gia dưqc t�o ra và duy trì vi th�
c�nh tranh lâu dài cua các doanh nghi�p trên thương trưl'ng qu6c t�.
4.
Tóm lưf/c vJ Mơ hình viên kim cương vJ lf/i thi c nh tranh cua Michael
Porter và nh�n ajnh các yiu t6 này if Vift Nam:

Hình 1.1. Mơ hình kim cương cua Michael Porter.
- Trang 6 -


Michael Porter dã dưa ra mơ hình phân tích t�i sao mth� c�nh tranh hơn các qu6c gia khác. Mơ hình này dưa ra các y�u t6 quy�t dinh
d�n lqi th� c�nh tranh cua mkim cương cua Michael Porter – Porter’s Diamond”. Lý thuy�t này cho r�ng
di�m tIJa qu6c gia cua mnên lqi th� c�nh tranh toàn c�u. Di�m tIJa này cung c�p các y�u t6 cơ ban,

h6 trq các t6 chlrc trong vi�c xây dIJng lqi th� c�nh tranh toàn c�u. Porter dưa
ra b6n y�u t6 trong mơ hình viên kim cương cua mình như sau (xem hình 1.1)
Theo Porter (1990), b6n thudinh hình mơi trưl'ng c�nh tranh cho doanh nghi�p trong nư6'c, thúc dfty hay kìm
hãm vi�c t�o l�p lqi th� c�nh tranh qu6c gia, c\_ th�:
(1). Các ai�u ki�n cua y�u tfi afiu vào:
Hi�n tr�ng cua mlao dngành riêng.
Các y�u t6 này có th� chia thành các nhóm như: (1) ngu6n nhân lIJc (trình d< h;c
v�n, chi phí lao dnguyên li�u tIJ nhiên, không gian v.v…), (4) ngu6n ki�n thlrc, (5) ngu6n v6n và cơ
sY h� t�ng, v�t ch�t, (6) H� t�ng hành chính (dăng ký, c�p phép), (7) Thơng
tin và tính minh b�ch,
(8) H� t�ng khoa h;c và cơng ngh�. Các y�u t6 này cũng bao g6m các y�u t6
như ch�t lưqng nghiên clru trưl'ng d�i h;c, sIJ bãi bo các quy dinh cua thi trưl'ng
lao dv.v…
Các y�u t6 qu6c gia này thưl'ng cung c�p nhCng lqi th� c�nh tranh d�u tiên và
tU dó lqi th� c�nh tranh dưqc xây dIJng trên cơ sY này. M6i qu6c gia có mnhóm các di�u ki�n y�u t6 c\_ th� vì th� nên m6i qu6c gia se phát tri�n nhCng
ngành cơng nghi�p mà nhóm di�u ki�n các y�u t6 d�u vào cua nó là t6i ưu.
Di�u này cũng giai thích dưqc sIJ t6n t�i cua các qu6c gia g;i là “qu6c gia có
ngu6n lao dnguyên d�t dai d6i dào).


Michael Porter chi ra r�ng các y�u t6 này không phai có tU thiên nhiên hay dưqc
thUa hưYng mà nó có th� thay d6i hay phát tri�n. Ví d\_ như các sáng ki�n v�
chính tri, ti�n b< cơng ngh� hoi[c thay d6i v� văn hóa xã h

nên nhCng y�u t6 d�u vào cua qu6c gia.


* Nh�n ajnh các ai�u ki�n cua y�u tfi afiu vào O Vi�t Nam.
Trong bang Báo cáo năng su�t Vi�t Nam 2010 thì: NhCng năm qua Vi�t Nam v�n
t�p trung tăng cưl'ng su d\_ng lao dchưa có nhi�u dóng góp cua các y�u t6 như trình d< cơng ngh�, ch�t lưqng lao
dNgu6n: Theo Trung tâm năng su�t Vi�t Nam (2010).
Theo nh�n ajnh cua các chuyên gia cho thfiy:
- M{jt trong nhii'ng lf/i thi c nh tranh cua VN thưOng aưf/c nói ain là nhân cơng
giá re. Tuy nhiên, lu�t sư Trương Tr;ng Nghĩa cho r�ng, nên "giai mã" d� xem
dây là lqi hay là nhưqc di�m cua VN. Lý do là giá nhân công re d6ng nghĩa v6'i lao
ddtuy�n d\_ng nhân sIJ cho ngành cơng ngh� thơng tin, ngân hàng, vi�n thơng... Do
dó VN khó có th� thu hút d�u tư vào nhCng khu vIJc dich v\_ cao c�p mà VN, di[c
bi�t là TP.HCM dang r�t c�n d� chuy�n dich cơ c�u kinh t�. Vì v�y, vi�c dào
t�o nhân lIJc ch�t lưqng cao, t�o ngành công nghi�p h6 trq, nâng cao hàm lưqng
n"lqi th� nhân cơng" mà VN dang có hi�n nay.
- Chi phí thOp là lf/i thi cua Doanh nghifp Vift Nam: Tuy nhiên, theo GS-TS Võ
Tòng Xuân, các nhà thương thuy�t cua ngành ngo�i giao và thương m�i dang quá
mai mê v6'i vi�c thi�t k� lich trình giam thu� quan hàng nh�p mà chưa có k�
ho�ch "lqi d\_ng cơ hnông nghi�p, giá ca cua chúng ta hi�n nay cao hơn so v6'i Thái Lan, Trung Qu6c
do t6n nhi�u chi phí, tra nhi�u l� phí, nhi�u cơng gián ti�p l�i khơng có nhãn
hi�u uy tín qu6c t� nên bán khơng dưqc giá. GS-TS Võ Tịng Xn cho r�ng,
nhi�m v\_ cua Nhà nư6'c phai d�u tư m�nh cho nghiên clru khoa h;c (gi6ng cây
tr6ng và v�t nuôi, k� ca nhCng gi6ng có gien chuy�n d6i thích nghi di�u ki�n

canh tác kh�c nghi�t cua vùng sâu, vùng xa, công ngh� sau thu ho�ch). Bên
c�nh dó, phai quy�t tâm cai ti�n các chính sách, bãi bo nhCng lo�i l� phí vơ lý
d� giam b6't giá thành san phftm, bãi bo nhCng ưu dãi v6'i mcơ c�u l�i các DN qu6c doanh..
Ngu6n: Nguyên H�ng – [Vi�t Báo (theo Thanh Niên)]
/>

(2). Các ai�u ki�n cua cfiu:
Th� hi�n mlrc d< phlrc t�p cua khách hàng và nhu c�u (dòi hoi ch�t lưqng cao,
an tồn, và phù hqp v6'i mơi trưl'ng).
Các di�u ki�n cua c�u anh hưYng d�n vi�c hình thành nên các di�u ki�n y�u
t6 d�u vào cua qu6c gia. Chúng tác dphát tri�n san phftm. Theo Porter các nhu c�u dưqc th� hi�n bYi ba di[c tính
chính sau: sIJ h6n hqp (sIJ h6n hqp giCa nhu c�u và sY thích ngưl'i tiêu dùng),
ph�m vi và t6c d< phát tri�n, ph�m vi và t6c d< phát tri�n và các cơ ch� mà
nó truy�n nhCng sY thích tU thi trưl'ng trong nư6'c sang thi trưl'ng nư6'c ngoài.
* Nh�n ajnh các ai�u ki�n cua cfiu O Vi�t Nam:
- V6'i thi trưl'ng rnư6'c ngày càng l6'n và da d�ng;
- Ngưl'i tiêu dùng trong nư6'c ngày càng trY nên khó tính: dịi hoi ch�t lưqng ngày
càng cao hơn, an toàn và thân thi�n hơn v6'i mơi trưl'ng;

y Nên ây vita là cơ h{ji và thách thfrc cua các nhà siin xuOt.
(3). Các ngành công nghi�p h6 tr' và liên quan:
Th� hi�n sIJ hi�n di�n cua Nhà cung c�p và các ngành h6 trq.
Mc�nh tranh cho các ngành h6 trq hoi[c có liên quan. NhCng ngành cơng nghi�p
cung c�p có tính c�nh tranh se tăng cưl'ng slrc m�nh cho vi�c d6i m6'i và qu6c
t� hóa các ngành Y nhCng giai do�n sau trong chu6i h� th6ng giá tri. Bên c�nh
nhCng nhà cung c�p, nhCng ngành cơng nghi�p có liên quan cũng r�t quan

tr;ng. Dây là nhCng ngành cơng nghi�p có th� su d\_ng và ph6i hqp các ho�t
dphftm b6 sung (ví d\_ như ph�n clrng, ph�n m�m v.v…)


* Nh�n ajnh v� các ngành công nghi�p h6 tr' và liên quan O Vi�t Nam.
Công nghi�p h6 trq là mNam. Nó dưqc xem như cơng vi�c giúp cho vi�c l�p ráp các san phftm cu6i
cùng thông qua cung c�p các b< ph�n chi ti�t, linh ki�n san phftm hàng hố trung
gian khác.
Trong san xu�t cơng nghi�p, thưl'ng ngưl'i ta chia thành 3 giai do�n: Khai
khoáng
- Ch� t o gia công chi ti�t (công nghi�p h6 trq) - Li\p ráp. Theo tính tốn cua
các chun gia, d6i v6'i mnghi�p rơi vào công nghi�p h6 trq t6'i 90-95% tuỳ theo tính ch�t ky thu�t
ngành, cịn 2 giai do�n d�u và cu6i chi chi�m 5-10%. D� san xu�t ra môtô, hãng Toyota c�n có 1.600 nhà cung c�p các lo�i chi ti�t, linh ki�n, hãng
Meccedes cũng có khoang
1.400 doanh nghi�p cung c�p. Như v�y, chi c�n vài nhà máy l�p ráp cu6i
cùng nhưng h; c�n hàng ngàn doanh nghi�p san xu�t trư6'c dó. Mho�t dvUa và nho dam nh�n. Có th� nói n�n tang cua san xu�t cơng nghi�p chính là
cơng nghi�p h6 trq, ví như cơng nghi�p h6 trq là “thân núi”, cịn các ngành san
xu�t cơng nghi�p chính là “dinh núi”.
6 Vi�t Nam cơng nghi�p h6 trq cịn h�t slrc dơn gian, quy mô nho le, chu y�u
san xu�t các linh ki�n chi ti�t gian dơn, giá tri gia tăng th�p và có sIJ chênh l�ch
v� năng lIJc ph\_ trq giCa các doanh nghi�p vUa và nho nv6'i các yêu c�u cua các hãng san xu�t toàn c�u. Hi�n t�i các doanh nghi�p san
xu�t có v6n d�u tư trIJc ti�p nư6'c ngoài (FDI) d�u tư vào Vi�t Nam chu y�u
trong lĩnh vIJc khai khoáng, l�p ráp và may mi[c. Các lo�i hình san xu�t này tiêu

th\_ năng lưqng l6'n, thâm d\_ng lao dth�p và là nguyên nhân chính gây ra nh�p siêu. Vi�t Nam mu6n phát tri�n công
nghi�p theo chi�u sâu, ti�t ki�m năng lưqng, d�t dai và tài nguyên, giam thi�u
ô nhi�m môi trưl'ng, nâng cao giá tri gia tăng, c�n phai phát tri�n công nghi�p h6
trq.
Ngubn: Nguyln CưOng-PGD Sif Ki ho ch và DOu tư
- Trang 10 -


/>
- Trang 10 -


(4). Chi�n lư'c, cơ cfiu, afii thu c nh tranh cua doanh nghi�p:
Th� hi�n Y b6i canh chi�n lưqc và c�nh tranh:
- NhCng quy dinh và cơ ch� ưu dãi khuy�n khích d�u tư và nâng cao năng su�t
(ưu
dãi v6n d�u tư, bao v� quy�n sY hCu trí tu�,....);
- C�nh tranh nvà nư6'c ngoài,...)
Dây là di�u ki�n cua mthành l�p, dưqc t6 chlrc và dưqc quan lý và nó quy�t dinh các di[c di�m cua
c�nh tranh trong nư6'c.
6 dây các lĩnh vIJc văn hóa dóng mnhau, các y�u t6 như cơ c�u quan lý, d�o dlrc làm vi�c, các tác dgiCa các công ty dưqc hình thành khác bi�t nhau. Di�u này se cung c�p nhCng
lqi th� và b�t lqi th� cho nhCng ngành công nghi�p riêng.
Các m\_c tiêu t�p th� tiêu bi�u nh�t liên quan d�n các mơ hình cam k�t cua
cơng nhân là mhCu và sIJ ki�m sốt. Ví d\_ như các cơng ty tư nhân hồn tồn ho�t d

bi�t so v6'i các công ty nhà nư6'c.
Porter cho r�ng các d6i thu c�nh tranh trong nư6'c và vi�c tìm ki�m lqi th�
c�nh tranh trong md�t dưqc lqi th� c�nh tranh trên quy mơ tồn c�u.
Porter cho r�ng các ngành kinh t� cua qu6c gia se thành công n�u “h� th6ng
kim cương” này v�n hành thu�n lqi. Tác dnày thúc dfty sIJ phát tri�n cua ngành và lqi th� cua mki�n thu�n lqi và phát tri�n các nhóm y�u t6 khác
* Nh�n ajnh bfii canh O Vi�t Nam.

- Trang 11 -


Báo cáo Năng lIJc c�nh tranh toàn c�u 2010-2011 cua WEF (di�n dàn kinh t�
th� gi6'i) cho th�y, Vi�t Nam d�t di�m s6 năng lIJc c�nh tranh (GCI) 4,3 di�m,
tăng so v6'i mlrc 4,0 di�m trong báo cáo 2009-2010 và mlrc 4,1 di�m trong báo
cáo 2008-2009.
Cùng v6'i sIJ cai thi�n di�m s6 này, thlr h�ng cua Vi�t Nam trong x�p h�ng
năng lIJc c�nh tranh toàn c�u dã tăng lên vi trí thlr 59 trong t6ng s6 139 n�n kinh
t� dưqc x�p h�ng trong báo cáo năm nay, tU vi trí 75/133 trong báo cáo năm
2009, và vi trí 70/134 cua báo cáo năm 2008.

- Trang 12 -


6 h�ng m\_c Yêu c�u cơ ban, Vi�t Nam d�t di�m s6 4,4 và x�p h�ng thlr
74; Y h�ng m\_c Các nhân t6 cai thi�n hi�u qua, di�m s6 dành cho Vi�t Nam
là 4,2, tương dương vi trí thlr 57; còn Y h�ng m\_c Các nhân t6 v� sáng t�o và
phát tri�n, Vi�t Nam d�t 3,7 di�m, x�p thlr 53.
Khi dánh giá các y�u t6 trong tUng tr\_ c

khá cao Y các y�u t6 như: ti�n lương và năng su�t (h�ng 4/139), mlrc d< tin
tưYng cua dân chúng vào các chính tri gia (32), mlrc d< dáng tin c�y cua lIJc lưqng
canh sát (41), h� th6ng di�n tho�i c6 dinh (35), sIJ phu sóng Internet t�i trưl'ng
h;c (49), ty l� ti�t ki�m qu6c gia (17), trình d< cua ngưl'i tiêu dùng (45), mlrc d<
tham gia cua ph\_ nC vào lIJc lưqng lao dthi trưl'ng chlrng khốn (35), FDI và chuy�n giao cơng ngh� (31), quy mô thi
trưl'ng nTuy nhiên, bên c�nh dó cũng có r�t nhi�u nhCng y�u t6 mà Vi�t Nam g�n
Y cu6i bang như: mlrc d< bao v� các nhà d�u tư (133), gánh ni[ng thu t\_c hành
chính (120), năng lIJc ki�m tốn và tiêu chuftn báo cáo (119), ch�t lưqng cơ sY
h� t�ng nói chung (123), cân b�ng ngân sách chính phu (126), thl'i gian
thành l�p doanh nghi�p (118), quy�n sY hCu cua nư6'c ngồi (114), mlrc d<
sgn có cua cơng ngh� tân ti�n nh�t (102)…
WEF cũng li�t kê nhCng y�u t6 gây can trY nhi�u nh�t d6i v6'i ho�t dkinh doanh t�i các qu6c gia dưqc x�p h�ng trong báo cáo. D6i v6'i Vi�t Nam, 5
rào can hàng d�u bao g6m kha năng ti�p c�n v6n, l�m phát, mlrc d< 6n dinh
th�p cua chính sách, lIJc lưqng lao dt�ng h�n ch�.
Tuy cai thi�n hơn so v6'i báo cáo năm trư6'c, nhưng năng lIJc c�nh tranh cua
Vi�t Nam theo WEF v�n th�p hơn so v6'i h�u h�t các qu6c gia khác trong
khu vIJc Dông Nam Á như Singapore (5,5 di�m/h�ng 3), Malaysia (4,9
di�m/h�ng 26),
Brunei (4,8 di�m/h�ng 28), Thái Lan (4,5 di�m/h�ng 38), Indonesia (4,4 di�m/h�ng
44).


Ngu6n: Theo Trung tâm năng su�t Vi�t Nam
(2010).

(5). Các chính sách mà chính phu có thi su d"lng:
TU nhCng phân tích và nh�n dinh trên cho th�y các chính sách mà chính phu có
th� su d\_ng:
Chính phu có th� tác dquy�t dinh theo hư6'ng tích cIJc hoi[c tiêu cIJc.
- Ch�ng h�n, tác dsách thi trưl'ng v6n, chính sách giáo d\_c, y t� , cơ sY h� t�ng.
- D6i v6'i chính sách giáo d\_c: Vi�t Nam có ngu6n lao dtrình d< tay ngh� cịn th�p và năng su�t lao dc�n phai có nhCng chính sách thu hút sIJ d�u tư và phát tri�n ky năng lao dd� t�o ra ngu6n nhân lIJc ch�t lưqng cao d� thu hút các dIJ án ch�t lưqng cao
cua các nhà d�u tư nư6'c ngồi. Bên c�nh dó c�n có nhCng bi�n pháp d� cai
thi�n ch�t lưqng giáo d\_c như:
+ Giáo d\_c ph6 thông c�n dưa ra các quy chuftn, cai ti�n chương trình h;c
cũng như dưa khu vIJc tư nhân cùng tham gia quan lý.
+ Dào t�o hư6'ng nghi�p c�n có chương trình phát tri�n ngu6n lIJc lao
d+ Giáo d\_c nâng cao: các quy chuftn cho giáo d\_c nâng cao c�n phai dưqc
thi�t l�p và thIJc thi v6'i sIJ tư v�n cua các chuyên gia nư6'c ngoài.
- D6i v6'i cơ sY h� t�ng: c�n thi�t k� xây dIJng cơ sY v�t ch�t h� t�ng d�
dáp lrng nhu c�u d6ng nh�t cho Vi�t Nam như: nư6'c ta có dưl'ng bl' bi�n dài c�n
xây dIJng h� th6ng cang bi�n và h� th6ng dưl'ng b< liên k�t các dia phương v6'i
nhau cũng như k�t n6i v6'i các cang bi�n d� bi�n các cang bi�n nư6'c ta thành
nơi trung chuy�n hàng hóa dưl'ng bi�n và dich v\_ h�u c�n cua khu vIJc.
- Chính phu có th� di[t ra các tiêu chuftn hoi[c u c�u v� hàng hóa trong
nư6'c, khi dó chính phu có th� ki�m sốt hoi[c anh hưYng t6'i nhu c�u cua khách
hàng . Ví d\_ : Chi c\_c Tiêu chuftn Do lưl'ng Ch�t lưqng (TCDLCL) là cơ quan
trIJc thuthành l�p, có chlrc năng giúp Giám d6c SY KHCN thIJc hi�n quan lý Nhà nư6'c
v� tiêu chuftn, do lưl'ng, ch�t lưqng san phftm, hàng hoá Y tinh theo quy dinh cua

pháp lu�t.
- Chính phu có th� dinh hình b6i canh cua các ngành cơng nghi�p có liên quan
và các ngành công nghi�p b6 trq theo các cách khác nhau.


Ông Kohata – chuyên viên kinh t� Nh�t - cho r�ng c�n phai hình thành các
c\_m khu cơng nghi�p h6 trq và nh�t là có chính sách khuy�n khích. Các chính
sách mà


ông Kohata cho r�ng, c�n thi�t cho ngành công nghi�p h6 trq bao g6m tài chính,
thu�, h6 trq ky thu�t và quan lý. Dây cũng là chính sách mà Nh�t dã áp d\_ng tU
1945-1999.
Theo dó c�n thi�t l�p dinh ch� tài chính và h� th6ng h6 trq tín d\_ng d� cung
c�p tín d\_ng hoi[c bao lãnh tín d\_ng cho DN, d6i tưqng thưl'ng hay bi ngân hàng
tU ch6i cho vay vì khơng có tài san th� ch�p. Thu� cũng c�n dưqc ho�ch dinh
sao cho công nghi�p h6 trq thu hút dưqc nhi�u DN tham gia. Ưu dãi thu� thu
nh�p cá nhân, thu nh�p DN, hoi[c nh�p khftu cũng là di�u ki�n t6t cho cơng
nghi�p h6 trq. Ngồi cơng c\_ tài chính, chun gia JICA cịn cho r�ng, các h6 trq
ky thu�t như cung c�p thông tin, chuyên môn...và quan lý r�t c�n thi�t cho
DN khi tham gia vào ngành công nghi�p h6 trq.
T�i Vi�t Nam, quy�t dinh 1483/QD-TTg năm 2011 qui dinh v� Danh m\_c
san phftm công nghi�p h6 trq ưu tiên phát tri�n do Thu tư6'ng Chính phu ban
hành ngày 26/08/2011 g6m các san phftm công nghi�p h6 trq thud�t may, ngành da – giày, ngành di�n tu - tin h;c, ngành san xu�t l�p ráp ô tô ,
ngành cơ khí ch� t�o , công nghi�p công ngh� cao .
Quy�t dinh s6 12/2011/QD-TTg ngày 24 tháng 02 năm 2011 quy dinh các chính
sách khuy�n khích phát tri�n công nghi�p h6 trq d6i v6'i các ngành: cơ khí ch�
t�o, di�n tu - tin h;c, san xu�t l�p ráp ô tô, d�t - may, da - gi�y và công
nghi�p h6 trq cho phát tri�n công nghi�p công ngh� cao ; c\_ th� các chính sách

phát tri�n cơng nghi�p h6 trq như : khuy�n khích d�u tư phát tri�n, khuy�n
khích phát tri�n thi trưl'ng, khuy�n khích v� h� t�ng cơ sY , khuy�n khích v�
khoa h;c và cơng ngh�, dào t�o ngu6n nhân lIJc , cung c�p thông tin, tài chính .
Năm 2010 là m6c thl'i di�m mà TP.HCM phai thIJc hi�n vai trị d�u tàu cua
mình. Ơng Lương Văn Lý, SY K� ho�ch D�u tư TP.HCM nói r�ng, dây là
thách thlrc d6i v6'i thành ph6 và d� thIJc hi�n dưqc nhi�m v\_ này khơng có con
dưl'ng nào t6t hơn là b�t d�u tU ngành công nghi�p h6 trq.
Theo ông Lý, thành ph6 di[t ra nhi�u m\_c tiêu phát tri�n trong dó có m\_c tiêu
chuy�n dich san xu�t tU hqp d6ng ph\_ sang nh�p khftu d� san xu�t bán thành
phftm. Tr;ng tâm cua m\_c tiêu này là nh�m vào san phftm có giá tri cao. Bên
c�nh dó, thành ph6 cai thi�n năng lIJc san xu�t linh ki�n và ph\_ tùng, d6ng
thl'i khuy�n khích d�u tư trong và ngồi nư6'c vào ngành cơng nghi�p h6 trq
- Bên c�nh dó, theo GS Michael Porter thì Vi�t Nam dưa ra md�m, c\_ th� như sau:


+ C\_m ngành di�n tu và cơ khí Y Hà Nnhà cung c�p n

+ C\_m ngành du lich Y Mi�n Trung: Chi�n lưqc phát tri�n và dich v\_ có
liên quan.
+ C\_m ngành d�t- may Y khu vIJc TPHCM và lân c�n: ky năng lao d+ C\_m ngành logistics Y khu vIJ TPHCM: cơ sY h� t�ng.
+ C\_m ngành ch� bi�n nông san Y D6ng b�ng sông Cuu Long: Nâng cao
giá tri gia tăng.
- Chính phu cũng có th� tác dcông ty thông qua các quy dinh v� thi trưl'ng v6n, chính sách thu�, lu�t l�
ch6ng dM6i nhân t6 quy�t dinh nói trên ph\_ thu

nhân t6 thưl'ng dIJa vào tình tr�ng cua các nhân t6 khác. SIJ y�u kém trong b�t
kỳ mphát tri�n và ti�n b<.
Do dó, chính phu thơng qua các chính sách có vai trị quan tr;ng d�n vi�c nâng
cao lqi th� c�nh tranh và thành công cua các doanh nghi�p sY t�i .
Ví d\_: Chi trong 10 năm, d�n khoang năm 1960, thu nh�p bình quân d�u
ngưl'i cua H6ng Kơng d�t dưqc ¼ thu nh�p bình qn cua ngưl'i dân Y “m�u
qu6c” Anh qu6c. Và chi sau dó 25 năm, thu nh�p cua ngưl'i dân H6ng Kông dã
vưqt qua thu nh�p cua ngưl'i dân m�u qu6c! Ngày nay, tính c�nh tranh tồn c�u
cua H6ng Kơng ngang ngua v6'i Anh qu6c, thưl'ng Y "top ten" tồn c�u. V�y thì
H6ng Kơng dã làm gì?H6ng Kơng dã may m�n có dưqc sIJ lãnh d�o sáng su6t,
kiên quy�t làm chuy�n dúng d� có dưqc k�t qua t6i ưu.
Ngày nay, ngưl'i H6ng Kơng nh6' d�n ơng John Cowperthwaite như mnhân. Ơng này dưqc gi6'i kinh t� gia xem như là mbi�t thông thưl'ng (common sense) thành công mthưl'ng. Ông d�n làm vi�c Y H6ng Kông tU năm 1946. D�n năm 1961 Chính
phu Anh b6 nhi�m ơng làm B< trưYng Tài chính (Financial Secretary) cua thudia. Và vì ơng ta có nhi�u kinh nghi�m Y H6ng Kơng nên các quan Tồn quy�n
d�u d� ơng tồn quy�n di[t chính sách cai tri thulý r�t dơn gian: m�u qu6c phai có lqi tU thucó lqi khi ngưl'i dân thu

Không ai bi�t dưqc lqi th� c�nh tranh cua m6i ngưl'i, m6i doanh nghi�p là gì
nhưng hãy d� h; tIJ quy�t dinh và làm


ăn theo ý h;, theo kha năng cua h;. Mlrc thu� phai Y mlrc th�p nh�t d� không
ai phai băn khoăn v� chuy�n tr6n thu� d� chiu rui ro v6'i pháp lu�t. N�u m6i
ngưl'i có mơi trưl'ng kinh doanh thơng thoáng d� phát tri�n t6i da lqi th� riêng

cua h; thì m6i doanh nhân se d�t dưqc tính c�nh tranh cao nh�t h; có th� d�t
dưqc. Như v�y tính c�nh tranh cua toàn xã hTU dó, ơng xác dinh vai trị cua chính quy�n là tri�t d� tránh can thi�p vào
dl'i s6ng kinh doanh cua doanh nghi�p. Phai có minstitutions) trong s�ch, hqp lý và chi chu dv6'i hi�u su�t t6t như là h� t�ng cơ sY v�t ch�t, giáo d\_c, y t�, an sinh xã
htranh và cũng khơng có chính sách h6 trq ngành ngh�, cơng nghi�p nào ca. (Tit ý
kiin này ta thOy aưf/c m{it tích clfc cũng như h n chi và m{it trái cua chính sách
này là: có thi t o ra slf cơng b&ng trong kinh doanh giii'a các ngành nghJ,
djch v"l và siin phJm,...cua các doanh nghifp, giúp các doanh nghifp luôn v�n
a{jng theo cơ chi thj trưOng, ln tìm tịi phát huy aưf/c lf/i thi c nh tranh cua
h!J trong quá trình ho t a{jng kinh doanh cua mình,.... khơng bj iinh hưifng
do slf can thifp cua chính quyJn thúc aJy slf phát triin tồn difn;....nhưng vOn
aJ a{it ra if ây là niu quá coi nh(j chu trương, các chính sách cua nhà nưOc,
cua chính quyJn thì các doanh nghifp se rOt khó khăn trong vifc tiêu th"l hàng
hóa, siin phJm cua mình t i thj trưOng trong nưOc cũng như xuOt khJu hàng hóa
ra các nưOc trên thi giOi,....)
Doanh nhân chi c�n dăng ký kinh doanh von vyn trong mgi�y phép ngay. Khơng có di�u ki�n v6n, s6 ngưl'i d�u tư. Chi có mthu� thu nh�p duy nh�t t6i da là 15%. (Nhi�u l�n ông này dã tU ch6i theo
l�nh cua London là phai tăng mlrc thu�, bYi theo ơng tăng thu� se giam thu vì
ngưl'i dân se tìm cách tr6n thu�. Ngưl'i càng giàu càng có phương ti�n tinh vi tr6n
thu� nhi�u hơn. Như v�y là phan m\_c tiêu và không công b�ng). Chi dơn gian
như v�y nhưng k�t qua dã cho th�y không nhCng H6ng Kông dã phát tri�n
thành công trong m