Đánh giá hiện trạng và phân tích diễn biến chất lượng nước mặt tỉnh Nghệ An

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (586.54 KB, 23 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Đánh giá hiện trạng và phân tích diễn biến

chất lượng nước mặt tỉnh Nghệ An

Dương Thanh Nga

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên

Luận văn Thạc sĩ ngành: Khoa học Môi trường; Mã số: 60 58 02

Người hướng dẫn: PGS.TS. Lưu Đức Hải

Năm bảo vệ: 2012

Abstract: Nghiên cứu hiện trạng chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Diễn biến chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Đánh giá hiện trạng môi
trường nước là bộ phận của đánh giá hiện trạng môi trường, cung cấp bức tranh tổng
thể về hiện trạng môi trường nước và tác động của con người đến hiện trạng đó; cũng
như các mối quan hệ của chúng đến sức khỏe và phúc lợi kinh tế của con người; đồng
thời phân tích diễn biến chất lượng nước. Đưa ra các giải pháp bảo vệ môi trường
nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An

Keywords: Khoa học môi trường; Chất lượng nước; Nước mặt; Nghệ An
Content

MỞ ĐẦU

70% cơ thể con người là nước (não chứa 85% nước, xương 22%, cơ bắp 75%, máu
92%, dịch bao tử 95%, răng 10%...). Nước là nguồn tài nguyên rất quan trọng đối với sự sống
và phát triển của con người. Tuy nhiên, tàinguyên nước mặt trên Thế giới vô cùng hạn chế.
Nước được dùng trong các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, dân dụng, giải trí và mơi
trường. Hầu hết các hoạt động trên đều cần nước ngọt. 97% nước trên Trái Đất là nước biển,
chỉ 3% còn lại là nước ngọt nhưng gần hơn 2/3 lượng nước này tồn tại ở dạng băng hà tại hai

cực và băng tuyết trên các đỉnh núi cao[16]. Phần còn lại khơng đóng băng được tìm thấy chủ

yếu ở dạng nước ngầm (0,6%), và chỉ một tỷ lệ nhỏ tồn tại trên mặt đất và trong khơng khí
(0,03%).

Là quốc gia nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, tổng lượng mưa lớn, Việt Nam có

nguồn tài nguyên nước mặt phong phú. Tổng lượng dòng chảy trong năm đạt 835,5Km3

lượng nước bình quân 9210 m3/nguời/năm, cao hơn so với trung bình thế giới. Tuy nhiên, tài

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Nghệ An, vị thế của tài nguyên nước
mặt ngày càng được nâng cao và coi trọng. Theo chỉ tiêu đánh giá của Hội tài nguyên nước
Quốc tế (IWRA), Nghệ An được xếp vào khu vực đủ nước sử dụng. Chất lượng nước mặt
ngày càng trở thành vấn đề quan tâm của các cấp các ngành cũng như cộng đồng dân cư
hưởng lợi từ nguồn tài nguyên này. Hiện tại trên địa bàn tỉnh Nghệ An, công tác điều tra cơ
bản về tài nguyên nước cũng như khả năng tiếp nhận của các nguồn nước bắt đầu được tiến
hành tại một số huyện. Báo cáo tổng quan về hiện trạng chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh
NghệAn phục vụ công tác quản lý nhà nước, cũng như cung cấp thông tin đến cộng đồng hiện
chưa được thực hiện. Từ nhu cầu thực tế đó, tác giả luận văn đã chọn đề tài “Đánh giá hiện
trạng và phân tích diễn biến chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An” giai đoạn 2010
-2012 , đề xuất một số giải pháp bảo vệ chất lượng nước mặt trên địa bàn.

Chƣơng 1- TỔNG QUAN

1.1. Tổng quan về đánh giá và phân tích diễn biến chất lƣợng nƣớc

Đánh giá hiện trạng môi trường nước là bộ phận của đánh giá hiện trạng môi trường,

cung cấp bức tranh tổng thể về hiện trạng môi trường nước và tác động của con người đến
hiện trạng đó; cũng như các mối quan hệ của chúng đến sức khỏe và phúc lợi kinh tế của con
người; đồng thời phân tích diễn biến chất lượng nước.

1.2. Tổng quan về môi trƣờng nƣớc mặt

1.2.1. Định nghĩa nước mặt

Nước mặt là một dạng tài nguyên nước.“ Nước mặt là nước tồn tại trên mặt đất liền và

hải đảo”[2]

Nước mặt là nước trong sông, hồ hoặc nước ngọt trong vùng đất ngập nước. Nước mặt
được bổ sung một cách tự nhiên bởi nước mưa và chúng mất đi khi chảy vào đại dương, bốc
hơi và thấm xuống đất.

1.2.2. Các dạng tồn tại của nước mặt 
1.2.3. Trữ lượng nước mặt

1.2.4. Chất lượng nước mặt

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

1.3. Các Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An 
1.4. Tổng quan về nƣớc mặt tỉnh Nghệ An

1.4.1. Đặc điểm mạng lưới sông suối

Tỉnh Nghệ An nằm ở Đông Bắc dãy Trường Sơn, trong Tỉnh có 06 lưu vực sơng (có
cửa riêng biệt), tuy nhiên đa số là các con sông ngắn ven biển có chiều dài dưới 60km và duy

nhất có sơng Cả có lưu vực là 15.346km2

chiếm tới 93,1% diện tích thủy vực tồn tỉnh với

chiều dài qua Nghệ An là 361km[6]

Địa hình núi thấp và gò đồi chiếm tỷ lệ lớn nên mạng lưới sông suối trong khu vực

khá đa dạng với mật độ trung bình 0,62km/km2

, nhưng phân bố không đều trên tồn vùng.
Vùng núi có độ dốc địa hình lớn, chia cắt mạnh, mạng lưới sông suối phát triển mạnh hơn,

mật độ trên 1km/km2

; khu vực trung du địa hình gị đồi nên mạng lưới sơng suối kém phát

triển, trung bình 0,5km/km2[6]. Tính chất cửa sơng hạn chế phát triển mạng lưới sơng vùng hạ

du, vì vậy mật độ sơng suối ở đây đạt dưới 0,8km/km2.

Lưu vực sông Cả chạy dài theo hướng Tây Bắc - Đông Nam. Phần hạ du sông Cả với
sự nhập lưu của sông Hiếu và sông Ngàn Sâu cùng với sự đổi hướng dịng chảy; độ dốc lưu
vực cũng như đáy sơng giảm, cũng như dãy cồn cát ven biển cao hơn vùng đồng bằng đã làm
giảm rất nhiều năng lực tiêu nước ra biển, gây hiện tượng ngập lụt.

Ngoài lưu vực sơng Cả, các lưu vực sơng nhỏ cịn lại chủ yếu diện tích lưu vực dưới

500km2. Những con sơng này đổ trực tiếp ra biển, vì vậy trong những tháng mùa kiệt, nguồn

nước các sông này thường bị xâm nhập mặn[6]

Trong tỉnh Nghệ An, dịng chảy khơng lớn và có sự phân mùa dòng chảy sâu sắc.
Hàng năm, lượng nước lớn nhất và nhỏ nhất có thể chênh nhau hàng ngàn lầnvà lànguyên
nhân tiềm ẩn gây ra tai biến mơi trường. Nhìn chung, nguồn nước khá dồi dào, đủ để đáp ứng
cho sản xuất và phục vụ cho đời sống sinh hoạt của nhân dân.

1.4.2.Trữ lượng nước mặt

Do vị trí địa lý của tỉnh Nghệ An trải dài từ biển vào sâu trong đất liền với nhiều dạng
địa hình (từ vùng đồng bằng thấp ven biển tới vùng gò đồi và vùng núi cao) nên lượng mưa
dao động từ dưới 1000 mm (nơi địa hình bị che khuất như:Mường Xén, Tương Dương) đến

trên 2000 mm (Quỳ Châu, Nghĩa Khánh)[6]. Tính trung bình hàng năm toàn tỉnh Nghệ An

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

lưu vực đạt 796 mm; với sự chênh lệch lượng bốc thoát hơi thực tế và bốc thoát hơi tiềm năng
lớn (trên 400 mm) nên Nghệ An là vùng đất khô hạn tiềm năng.

Hàng năm, lượng nước trên bề mặt tỉnh Nghệ An đổ vào các sông suối trung bình đạt

là 13,5 tỷ m3

nước ứng với lớp dòng chảy 820 mm và hệ số dòng chảy đạt 0,47. Lượng dịng
chảy phân bố khơng đều trên lưu vực, vùng có lượng dịng chảy lớn nhất thuộc về lưu vực
sơng Hiếu với lớp dịng chảy đạt tới 960 mm, phần thượng du khuất gió lượng dòng chảy chỉ

đạt 560 mm[6]. So với lãnh thổ nước ta, đây là khu vực có lượng dịng chảy thấp. Do tác động

của hồn lưu gió mùa và các nhiễu động thời tiết; nên lượng dòng chảy biến động qua các
năm khá lớn, trung bình đạt hệ số biến động dịng chảy Cv = (0,25 - 0,30), thể hiện tính chất
thất thường của lượng dòng chảy trên lưu vực. Trong năm lượng dịng chảy trên sơng còn
biến động mạnh mẽ hơn, chia thành hai mùa rõ rệt: Mùa lũ xuất hiện từ tháng (VII-XI) chiếm
tới 73,5% lượng dòng chảy năm;Mùa kiệt lượng dòng chảy trên sơng giảm hẳn với moduyn

dịng chảy trung bình chỉ đạt 10,3 l/s/km2

Tóm lại, nguồn tài nguyên nước mặt Nghệ An được xếp vào mức trung bình trong cả

nước, hàng năm trung bình nhận 28,8 tỷ m3

nước mưa và đã sinh ra 13,5 tỷ m3 dịng chảy vào

mạng lưới sơng suối, tương ứng với moduyn dịng chảy 26 l/s.km2. Với dân số tính đến năm

2011 là 2.942.900 người; thì lượng nước mặt tính theo bình qn đầu người hiện nay là 4587

m3/người.năm[6]. Theo chỉ tiêu đánh giá của Hội tài nguyên nước Quốc tế (IWRA), Nghệ An

được xếp vào khu vực đủ nước sử dụng. Tuy nhiên, do tài nguyên nước phân bố không đều
theo không gian, nên đã xuất hiện các khu vực thiếu nước (huyện Mường Xén, Con Cuông)
đến những khu vực thừa nước (Quỳ Châu, Nghĩa Khánh).

Kết quả phân tích cân bằng nước giữa nhu cầu nước sử dụng và nguồn nước hiện có

(đã có tính đến các cơng trình điều tiết hiện đang sử dụng) cho thấy nước trên sông suối tỉnh
Nghệ An hiện tại đáp ứng được nhu cầu sử dụng nước kể cả trong mùa kiệt.

Chƣơng 2 - ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là hiện trạng chất lượng môi trường nước mặt tỉnh Nghệ An
năm 2012 và diễn biến chất lượng nước từ năm 2010 đến năm 2012.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

- Tuyến dọc theo Quốc lộ 7 gồm các điểm lấy mẫu tại các huyện: Kỳ Sơn, Tương
Dương, Con Cuông, Anh Sơn, Tân Kỳ, Đô Lương, Thanh Chương và Nam Đàn, Hưng
Nguyên.

- Tuyến dọc theo Quốc lộ 48 gồm các điểm lấy mẫu tại các huyện: Quế Phong, Quỳ
Châu, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn.

- Tuyến ven biển gồm các điểm lấy mẫu tại các huyện: Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi
Lộc và Thị xã Cửa Lò.

- Tuyến khu vực thành phố Vinh.

Bảng 1:Danh mục các điểm lấy mẫu và ký hiệu mẫu[9]

TT Tên điểm lấy mẫu Tọa độ lấy mẫu

Ký hiệu 
mẫu

1 Mẫu nước mặt lấy tại thác Sao Va, huyện Quế Phong. X: 2.174.700(m);

Y: 520.993(m) M1

2 Mẫu nước mặt tại cầu Châu Tiến.

H
uy
ện
Q
uỳ
C
hâ
u
X: 2.109.210(m);

Y: 526.002(m). M2

3 Mẫu nước mặt lấy tại cầu treo Châu Hội. X: 2.163.215(m);

Y: 542.250(m). M3

4 Mẫu nước mặt lấy tại cầu Dinh, huyện Quỳ Hợp. X: 2.140.683(m); Y: 556.156(m). M4

5 Mẫu nước mặt lấy tại cầu Hiếu.

H
uy
ện
N
gh
ĩa

àn X: 2.137.431(m);

Y: 570.795(m). M5

6 Mẫu nước mặt lấy tại điểm hợp lưu giữa sông Dinh

và sông Hiếu.

X: 2.140.635(m);

Y: 567.733(m) M6

7 Mẫu nước mặt sông Con tại cầu Rỏi, thị trấn Tân Kỳ, huyện

Tân Kỳ.

X: 2.108.610(m);

Y: 553.865(m) M7

8 Nước sông Rào Gang tại cầu Thanh Ngọc.

H
uy
ện
T
ha
nh

C
hư
ơn
g

X: 2.077.502(m);

Y: 564.154(m). M8

9 Mẫu nước mặt sông Lam lấy tại cầu Rộ.

X: 2.071.749(m);

Y: 565.549(m). M15

10 Mẫu nước mặt lấy tại thị trấn Mường Xén, huyện Kỳ Sơn (điểm đầu nguồn của sông Lam). X: Y: 436.283(m). 2.145.984(m); M9

11 Mẫu nước tại cầu Cửa Rào, huyện Tương Dương. X: Y: 466.447(m). 2.133.309(m); M10

12 Mẫu nước mặt tại vực Bồng Khê, huyện Con Cuông. X: 2.106.234(m);

Y: 522.862(m). M11

13 Mẫu nước mặt hợp lưu sông Lam và sơng Con tại

bãi đị Cây Chanh.

H
uy
ện

A
nh
S

ơn X: Y: 601.058(m). 2.105.614(m); M12

14 Mẫu nước mặt sông Lam lấy tại thị trấn Anh Sơn. X: 2.094.651(m);

Y: 534.216(m). M13

15 Mẫu nước mặt sông Lam lấy tại Bara Đô Lương. X:2.092.317(m); Y:

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

16 Mẫu nước mặt sông Lam lấy tại Bara Nam Đàn X: Y: 599.952(m). 2.068.248(m); M16

17 Mẫu nước mặt lấy tại Bara Bến Thuỷ, Tp. Vinh. X: Y: 599.932(m). 2.062.370(m), M17

18 Mẫu nước mặt lấy tại Cảng Hải Quân. X: Y: 604.927(m). 2.071.283(m), M18

19 Mẫu nước mặt Sông Mai Giang tại cầu Hoàng Mai.

H
uy
ện
Q
uỳ
nh
L
ưu

X: 2.128.262(m),

Y: 599.701(m). M19

20 Mẫu nước mặt Sông Thái tại cầu Giát. X: Y: 591.892(m). 2.117.426(m), M20

21 Mẫu nước mặt cầu Lồi.

H
uy
ện
D
iễ
n
C
hâ
u

X: 2.108.131(m),

Y: 587.380(m). M21

22 Mẫu nước mặt Sông Bùng lấy tại cầu Bùng. X: 2.102.663(m),

Y: 588.027(m). M22

23 Mẫu nước mặt kênh nhà Lê.

H
uy
ện

N
gh
i L
ộc

X: 2.086.046(m),

Y: 594.575(m). M23

24 Mẫu nước mặt Sông Cấm lấy tại cầu Cấm. X: 2.085.136(m),

Y: 594.826(m). M24

25 Mẫu nước mặt Sông Nậm Tôn (CCN Thung Khuộc) X: 2.137.323m); Y: 547.914(m). M25

26 Nước mặt lấy tại kênh tiếp nhận nước thải CCN Diễn Hồng. X: Y: 587.645(m) 2.105.491(m); M26

27 Mẫu nước mặt thuỷ vực tiếp nhận nước thải của KCN Nam Cấm. X: Y: 597.426(m). 2.082.389(m); M27

28 Mẫu nước mặt thuỷ vực tiếp nhận nước thải của KCN Cửa

Lò.

X: 2.079.573(m);

Y: 600.945(m). M28

29 Mẫu nước mặt lấy tại ngoại vi KCN Nghi Phú.

hà
nh
p
hố
V
in
h

X: 2.070.937(m);

Y: 597.740(m). M29

30 Mẫu nước mặt lấy tại mương tiếp nhận nước thải

CCN Hưng Lộc.

X: 2.067.886(m),

Y: 601.321(m). M30

31 Mẫu nước mặt lấy tại mương bê tơng thốt nước tại

CCN Đơng Vĩnh.

X: 2.066.489(m);

Y: 595.645m). M31

32 Nước mặt hồ Goong 1 X: 2.065.731(m);

Y: 599.568(m) M32

33 Nước mặt hồ Goong 2 (gần lò gạch và than). X: 2.066.438(m),

Y: 602.099(m) M33

34 Nước mặt hồ Cửa Nam X: 2.064.782(m);

Y: 596.291(m) M34

35 Nước mặt hồ Bảy Mẫu (tiếp nhận nước thải của KCN Bắc

Vinh)

X: 2.069.729(m);

Y: 594.722(m) M35

36 Mẫu nước mặt lấy tại bara Rào Đừng. X:2.069.598(m) Y:

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

37 Nước sông Đào tại trạm bơm nước thô Cầu Mượu - Quốc lộ
46.

X:2.066.229(m) Y:

590.019(m). M37

38 Nước sông Đào tại Cầu Cửa Tiền. X:2.064.569(m) Y:

596.816(m) M38

39 Mẫu nước mặt lấy tại cầu Kênh Bắc – P.Hưng Dũng. X:2.067.157(m), Y:

600.072(m). M39

40 Mẫu nước mặt kênh N3 (cửa xả nước thải ra sông Lam) –

P.Bến Thuỷ.

X:2.063.354(m), Y:

600.639(m). M40

41 Mẫu nước mặt lấy tại hồ chứa nước thải phía Đơng Nam

thành phố Vinh (cuối mương Hồng Bàng).

X:2.064.172(m), Y:

598.714(m). M41

42 Mẫu nước mặt lấy tại mương Nguyễn Viết Xuân (trước cổng ĐH Kỹ thuật 3) - phường Hưng Dũng. X:2.065.524(m); Y:

600.844(m) M42

43 Mẫu nước mặt lấy tại cầu Nại. X:2.065.481(m) Y: 598.636(m). M43

Diễn biến chất lượng nước mặt tỉnh Nghệ An giai đoạn 2010-2012 được phản ánh trên
cơ sở kết quả phân tích mơi trường nước mặt của 9 đợt quan trắc trong 3 năm liên tục: năm
2010 có 02 đợt (đợt 3- tháng 9, đợt 4 – tháng 11), năm 2011 có 04 đợt (đợt 1- tháng 3, đợt 2-

tháng 6, đợt 3- tháng 9, đợt 4- tháng 11), năm 2012 có 03 đợt (đợt 1- tháng 3, đợt 2- tháng 6,
đợt 3- tháng 9).

2.2. Nội dung nghiên cứu

- Hiện trạng chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An
- Diễn biến chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An

-Các giải pháp bảo vệ môi trường nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu

- Phương pháp Thu thập và tổng hợp tài liệu
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực địa
- Phương pháp lấy mẫu và bảo quản

- Phương pháp phân tích các thơng số ơ nhiễm
- Phương pháp đánh giá chất lượng nước
- Phương pháp xử lý số liệu

- Phương pháp phân tích diễn biến

Chƣơng 3- KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 
3.1. Hiện trạng chất lƣợng nƣớc mặt tỉnh Nghệ An

3.1.1. Hiện trạng chất lượng nước mặt

3.1.1.1. Đánh giá bằng chỉ số WQI

Chỉ số chất lượng nước (WQI) được tính tốn dùng cho đánh giá chất lượng môi
trường nước tại 43 điểm quan trắc nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Kết quả tính tốn có

thể cung cấp cho chúng ta bức tranh tổng thể về chất lượng môi trường nước mặt trên địa bàn
tỉnh Nghệ An.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

21 21

19
21

18
19
19
20
20
21
21
22

M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7

Nước ô nhiễm nặng cần xử lý trong tương lai

Hiện trạng chất lƣợng nƣớc mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An

44
14

Nước ô nhiễm nặng cần xử lý trong
tương lai

Sử dụng cho giao thơng thuỷ và các
mục đích tương đương khác
Sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các
mục đích tương đương khác
Sử dụng cho mục đích cấp nước sinh
hoạt những cần biện pháp xử lý
sử dụng tốt cho mục đích cấp nước
sinh hoạt

Hiện trạng chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An tính đến tháng 9 năm 2012
nhìn chung khá xấu, với 44% mẫu nước ơ nhiễm nặng và 30% mẫu chất lượng nước thấp (2%
mẫu sử dụng cho mục đích giao thơng thủy, 28% mẫu có thể sử dụng cho mục đích tưới tiêu).
Chỉ có 26% mẫu có thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt. Nguyên nhân ô nhiễm được xác định

chủ yếu bởi hàm lượng lượng TSS quá cao, ngoài ra do DO, BOD, COD, NH4 không đáp ứng

yêu cầu của Quy chuẩn ở mức A2.

Chỉ số WQI của các điểm phân tích nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An có sự phân
hố theo các lưu vực tự nhiên, theo khu vực thành thị và nông thôn, khu vực đồng bằng ven

biển và miền núi phía Tây.

3.1.1.1.1. Chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An phân theo lưu vực

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

21
60
20
88
85
91
72
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100

M25 M26 M27 M28 M29 M30 M31

Sử dụng cho mục đích cấp nước
sinh hoạt nhưng cần biện pháp xử
lý

Sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh

hoạt

Ơ nhiễm nặng cần xử lý trong tương lai
Sử dụng cho mục đích tưới tiêu và
các mục đích tương đương khác

Hiện trạng chất lƣợng nƣớc mặt thành phố Vinh

33 Nước ô nhiễm nặng cần xử lý trong tương
lai

Sử dụng cho giao thơng thuỷ và các mục
đích tương đương khác

Sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các
mục đích tương đương khác
sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh
hoạt

18
72

20 20 21 20
63
20
91
65
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100

M8 M9 M10 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18

Nước ô nhiễm nặng cần xử lý trong tương lai

sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt
Sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các mục
đích tương đương khác

Hình 3: Chỉ số WQI sơng Lam và phụ lưu

Hình 4:Hiện trạng chất lượng nước mặt ven biển

Hình 5:Chỉ số WQI các KCN, CCN

Hình 6: Hiện trạng chất lượng nước mặt thành phố Vinh

Hiện trang chất lƣợng nƣớc mặt ven biển

50 50

Sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt
những cần biện pháp xử lý

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

72
21
20
91
83
93
88
85
91
72
9
99
72
69
21
21
19
75
71
67

47
73

0 20 40 60 80 100 120
M9
M13
M16
M17
M19
M20
M28
M29
M30
M31
M32
M33
M34
M35
M36
M37
M38
M39
M40
M41
M42
M43

Sử dụng cho giao thông thuỷ và các
mục đích tương đương khác

Sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh
hoạt

Ơ nhiễm nặng cần xử lý trong tương
lai

Sử dụng cho mục đích tưới tiêu và các
mục đích tương đương khác
Sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt
nhưng cần biện pháp xử lý phù hợp

Chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã có hiện tượng ơ nhiễm, đặc biệt là
nhiễm bẩn TSS và có sự phân hố theo lưu vực. Có thể sắp xếp chất lượng nước theo lưu vực
như sau: Lưu vực các sông ven biển> Lưu vực thành phố Vinh> Các lưu vực tiếp nhận thải tại
các KCN,CN> Lưu vực sông Lam>Lưu vực sông Hiếu.

3.1.1.1.2. Chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An phân theo khu vực thành thị và 
nông thôn.

Trong tổng số 43 mẫu nước mặt tiến hành quan trắc trên địa bàn tỉnh Nghệ An có
22/43 mẫu (40%) nằm ở khu vực thành thị, 21/43 mẫu(60%) nằm ở khu vực nông thôn. Các
mẫu nước mặt khu vực thành thị chủ yếu nằm trên địa bàn thành phố Vinh, Hoàng Mai, TT.
Cầu Giát. Mẫu nước mặt khu vực nông thôn nằm chủ yếu trên địa bàn các huyện Quế Phong,
Quỳ Hợp, Kỳ Sơn, Con Cuông, Tương Dương…và các huyện đồng bằng ven biển.

Hình 7: Chỉ số WQI khu vực thành thị

Hình 8: Chỉ số WQI khu vực nông thôn

21
19
21
19
21
20
18
70
20
20
20
63
65
92
85
85
21
60
20
97

0 20 40 60 80 100
M1
M2
M3
M4
M5
M6
M7
M8

M10
M11
M12
M14
M15
M18
M21
M22
M23
M24
M25
M26
M27

Sử dụng tốt cho mục đích cấp nước
sinh hoạt

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Chất lượng nước khu vực thành thị của tỉnh Nghệ An tốt hơn khu vực nông thôn. Khu
vực nông thôn trải dài trên địa bàn rộng lớn bao gồm các tuyến sông lớn như sông Lam, sông
Hiếu là khu vực hiện đang bị ô nhiễm nặng bởi TSS nên có chất lượng nước xấu. Chất lượng
nước của khu vực nơng thơn cịn chịu sức ép của hoạt động của ngành CN khai thác và chế
biến khoáng sản, các nhà máy đường, hoạt động của các KCN, CCN nhỏ và vừa nằm rải rác.
Chất lượng nước mặt của khu vực thành thị chủ yếu chịu sức ép của dân cư và các hoạt động
thương mai, dịch vụ, q trình đơ thị hố nhanh chóng với việc gia tăng nhanh chóng dân số
thành thị.

3.1.1.1.3. Chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An phân theo khu vực đồng bằng và 
miền núi

NghệAncódiệntíchtựnhiênlà16.490,25km2.Hơn80%diệntíchlàvùngđồi

núinằmởphíatâygồm10huyện,và1thịxã;Phíađơnglàphầndiệntíchđồngbằngvà
dunhảivenbiểngồm7huyện,1thịxãvàthànhphốVinh.

Hình 9: Chỉ số WQI khu vực miền núi

Hình 10: Chỉ số WQI khu vực đồng bằng

Chất lượng nước mặt khu vực đồng bằng tốt hơn miền núi do khu vực miền núi đang
bị ô nhiễm nặng bởi nồng độ TSS trong nước quá cao.

Nhận xét chung

20
91
65
83
93
92
85
85
60
20
88
85
91
72
9
72
69

21
21
19
75
71
67
47 73
97
99

0 20 40 60 80 100
M16
M17
M18
M19
M20
M21
M22
M23
M24
M26
M27
M28
M29
M30
M31
M32
M33
M34
M35

M36
M37
M38
M39
M40
M41
M42
M43

Sử dụng cho giao thơng thuỷ và các
mục đích tương đương khác

Sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh
hoạt

Ô nhiễm nặng cần xử lý trong tương
lai

Sử dụng cho mục đích tưới tiêu và
các mục đích tương đương khác
Sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt
nhưng cần biện pháp xử lý phù hợp
21
21
19
21
19
21
20
18

72
70
20
20
21
20
63
21

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
M1
M2
M3
M4
M5
M6
M7
M8
M9
M10
M11
M12
M13
M14
M15
M25

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Hiện trạng chất lượng nước trên địa bàn tỉnh Nghệ An thơng qua chỉ số WQI đã có
hiện tượng ơ nhiễm. Tồn tỉnh có 74% mẫu nước ơ nhiễm nặng và chỉ sử dụng được cho
những mục yêu cầu chất lượng nước thấp; chỉ có 26% mẫu nước mặt có thể sử dụng cho mục

đích sinh hoạt nhưng 50% trong số đó cần áp dụng biện pháp xử lý phù hợp. Nguyên nhân ô
nhiễm chủ yếu được xác định là do nồng độ TSS trên các hệ thống sơng chính và trong các

hồ, các lưu vực tiếp nhận thải vượt quá QCVN 08:2008/BTNMT cột B2 nhiều lần, ngoài ra ở

một số khu vực, nồng độ BOD5, COD, NH4+ cao cũng là nguyên nhân làm chất lượng nước

xấu.

Chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh có sự phân hố rõ rệt theo lưu vực, giữa thành
thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi. Chất lượng nước xấu nhất lại nằm trên hai lưu
vực sơng lớn nhất tỉnh, có nhiệm vụ cung cấp nước phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt cho đại bộ
phận nhu cầu của dân cư và nước sản xuất cho các hoạt động kinh tế trên địa bàn.Đây đã và
đang là vấn đề cấp bách đặt ra cho công tác quản lý và khai thác nguồn tài nguyên nước của
tỉnh Nghệ An.

3.1.1.2. Đánh giá bằng chỉ tiêu riêng lẻ

3.1.1.2.1. pH

Thông số pH của nước mặt tỉnh Nghệ An dao động từ 5,52 – 8,43, trung bình khoảng
7,2 có tính kiềm yếu vẫn đảm bảo yêu cầu chất lượng nước mặt phục vụ cho mục đích sinh
hoạt.

3.1.1.2.2. DO

60% nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An có chỉ số DO đáp ứng yêu cầu Quy chuẩn

cột A2 (chất lượng nước phục vụ mục đích sinh hoạt). 81% đáp ứng yêu cầu cột B1 - bảo tồn

đời sống thuỷ sinh

3.1.1.2.3. TSS

Trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 35% mẫu nước đáp ứng quy chuẩn mức A1, 37% mẫu

đáp ứng mức A2, 47% mẫu đáp ứng mức B1, 56% đáp ứng mức B2 và 44% mẫu không đáp

ứng mức B2, đang bị ô nhiễm trầm trọng bởi các chất rắn lơ lửng, đặc biệt là lưu vực sông

Hiếu và sông Lam. Đáng chú ý mẫu M4, M6 và M25 có hàm lượng TSS quá cao từ 461mg/l

đến 801mg/l do hoạt động khai thác chế biến khống sản.

3.1.1.2.4. COD

Có 21% mẫu đáp ứng Quy chuẩn mức A1, 74% đáp ứng mức B1 và 88% mẫu đáp ứng

mức B2 và 12% mẫu khơng đáp ứng mức B2. Trong đó, mẫu M32_nước mặt hồ Goong 1 vượt

13 lần, mẫu M26_nước mặt kênh tiếp nhận thải CCN Diễn Hồng vượt 8,5 lần. Nguồn nước bị

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

3.1.1.2.5. BOD5

49% mẫu nước mặt có thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt, 51% mẫu cịn lại khơng
thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt, chủ yếu nằm trên địa bàn thành phố Vinh. Các điểm ô

nhiễm nặng như M42 (46,8mg/l), M32 (40,8mg/l), M29 (24,6mg/l) đều nằm trên địa bàn thành

phố Vinh do sức ép của dân cư và hoạt động thương mại, dịch vụ.

3.1.1.2.6. Các hợp chất nitơ

Giá trị NH4+ của 40% mẫu nước đáp ứng Quy chuẩn ở mức A1, 60% đáp ứng mức A2,

77% mẫu nước đáp ứng mức B1, 21% mẫu nước ô nhiễm nặng không đáp ứng Quy chuẩn

mức B2. 100% nước mặt sông Lam và 93% nước mặt thành phố Vinh bị ô nhiễm NH4+ với

nồng độ dao động từ 0,08mg/l đến 18,42mg/l. Các kênh mương tiếp nhận nước thải trên địa

bàn thành phố Vinh đang bị ô nhiễm nặng bởi NH4+.

23% mẫu có thơng số NO2- đáp ứng Quy chuẩn mức A1, 53% mẫu đạt mức A2, 84%

mẫu đạt mức B1 và 14% mẫu ô nhiễm nặng. Khu vực có nồng độ NO2- cao tập trung tại thành

phố Vinh và lưu vực sông Lam với các điểm ô nhiễm nặng như M30_nước mặt mương tiếp

nhận thải CCN Đông Vĩnh (0,23mg/l), M39_nước mặt tại cầu Kênh Bắc P.Hưng

Dũng(0,09mg/l), M40_nước mặt kênh N3 Tp.Vinh (0,072mg/l)…

Thông số NO3 tại 95% mẫu nước mặt đều đáp ứng quy chuẩn phục vụ cho mục đích

sinh hoạt.

3.1.1.2.7. CN-, F- và kim loại nặng

Nước mặt địa bàn Nghệ An chưa có dấu hiệu ơ nhiễm bởi Flo cũng như kim loại nặng.

Hàm lượng Flo và kim loại nặng trong nước hầu hết đáp ứng Quy chuẩn ở mức A2, A1. Riêng

Cr6+ ở tại điểm hợp lưu sông Lam và sông Con tại bãi đò Cây Chanh vượt Quy chuẩn mức B1

và đáp ứng quy chuẩn mức B2.

Đã có hiện tượng ơ nhiễm cục bộ CN-, có 5% mẫu bị ơ nhiễm nặng và 81% mẫu đáp

ứng Quy chuẩn cột A1, A2. Hai điểm ô nhiễm nặng CN- đều nằm trên địa bàn thành phố Vinh

(Nước mặt lưu vực tiếp nhận thải của CCN Đông Vĩnh và nước mặt hồ Bảy Mẫu_tiếp nhận
thải KCN Bắc Vinh.

3.1.1.2.8. Dầu mỡ

100% các mẫu nước mặt trên địa bàn tỉnh chỉ đáp ứng Quy chuẩn mức B2. Lượng dầu

trong nước dao động từ 0,06 mg/l đến 0,23mg/l. Với nồng độ dầu như trên nước mặt tỉnh
Nghệ An chỉ phù hợp sử dụng vào mực đích giao thơng thuỷ, hồn tồn khơng có khả năng
bảo tồn đời sống thuỷ sinh cũng như dùng để sinh hoạt.

3.1.1.2.9. Coliforms

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Tóm lại: Qua các thơng số phân tích có thể nhận thấy nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ

An đang bị ô nhiễm bởi TSS, DO thấp và các hợp chất có nguồn gốc hữu cơ như NH4+, NO2-,

COD, BOD5 và CN-. Trong đó mức độ ơ nhiễm của các thông số từ nặng đến nhẹ được sắp

xếp như sau TSS> NH4> NO2-> COD> BOD5> CN-> DO. Trên địa bàn tồn tỉnh hiện chưa có

dấu hiệu ơ nhiễm NO3-, kim loại nặng, F-, dầu mỡ, coliforms. Hiện tượng ơ nhiễm CN- chỉ

mang tính chất cục bộ.

3.1.2. Nguyên nhân ô nhiễm nước mặt

Khai thác khống sản chưa có cơng nghệ phù hợp, chưa có hệ thống xử lý; hoạt động
sản xuất của các ngành công nghiệp sơ chế tài nguyên, tái chế phế liệu và chế biến nơng, lâm
sản…đã góp phần khơng nhỏ gây ô nhiễm tài nguyên nước.

Nước thải công nghiệp chưa qua xử lý gây ô nhiễm nước. Công nghệ khai thác lạc
hậu, hệ thống xử lý nước thải chưa đồng bộ, vận hành khơng đúng quy trình, xả nước chưa xử
lý đạt chuẩn ra môi trường …

Nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý, rác thải của dân cư được thải trực tiếp ra môi
trường gâyhiện tượng ô nhiễm hữu cơ môi trường nước mặt khu vực thành phố Vinh, hạ lưu
sông Lam.

Hầu hết các cơ sở chế biến thuỷ sản đều chưa có hệ thống xử lý nước thải, các hộ đều
xả chất thải trực tiếp ra cống rãnh xung quanh, chảy trực tiếp ra hệ thống mương thuỷ lợi
chung và thốt ra sơng kết quả là nguồn nước bị ô nhiễm hữu cơ, nồng độ DO thấp.

Hiện tượng chặt phá rừng đầu nguồn, hoạt động kinh tế xã hội, làm đường giao thông
khu vực miền núi…làm mất lớp phủ thực vật, tăng khả năng xói mịn rửa trôi đất, làm cho
chất rắn lơ lửng xâm nhập vào nước mặt ngày càng nhiều.

Ý thức của cộng đồng dân cư chưa cao. Hiện tượng xả rác bừa bãi gây ơ nhiễm nước
mặt cịn phổ biến.

Nguyên nhân tự nhiên cũng góp phần rất lớn trong việc làm ô nhiễm nước mặt. Vào
thời điểm tiến hành lấy mẫu, toàn tỉnh Nghệ An vừa hứng chịu một đợt mưa rất lớn, cộng
thêm địa hình cắt xẻ mạnh, tầng phong hóa dày, bao gồm các loại đất tơi xốp, dễ bị xói mịn
rửa trơi nên đã làm cho hàm lượng TSS trên hệ thống sông Lam và sông Hiếu tăng mạnh.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

3.2. Diễn biến chất lƣợng nƣớc mặt

Trong phạm vi của đề tài, diễn biến chất lượng nước mặt tỉnh Nghệ An được đánhgiá
trong giai đoạn 2010 – 2012, qua số liệu của 9 đợt quan trắc.

3.2.1. Diễn biến chất lượng nước mặt theo chỉ số WQI

Từ năm 2010 đến nay thông qua 9 đợt Quan trắc, chất lượng nước mặt trên địa bàn
tỉnh Nghệ An diễn biến như sau:

Bảng 1: Cơ cấu chất lượng nước mặt theo mức đánh giá (đơn vị:%)

Hình 11: Chất lượng nước mặt giai đoạn 2010-2012 theo mức đánh giá

Chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2010 – 2012 có nhiều diễn
biến phức tạp nhưng nhìn chung theo xu hướng tăng dần tỉ lệ nước mặt bị ơ nhiễm nghiêm
trọng, cần có biện pháp xử lý trong tương lai và giảm dần tỉ lệ nước mặt có thể phục vụ cho

Mức đánh giá chất lượng nước

Năm

2010 Năm 2011 Năm 2012

Đợt 3 Đợt 4 Đợt 1 Đợt 2 Đợt 3 Đợt 4 Đợt 1 Đợt 2 Đợt 3
Nước ô nhiễm nặng, cần các

biện pháp xử lý trong tương lai 23 2 14 40 12 2 5 35 44

Sử dụng cho giao thơng thuỷ và

các mục đích tương đương khác 5 9 2 9 2 5 7 2 2

Sử dụng cho mục đích tưới tiêu
và các mục đích tương đương

khác

30 26 33 14 47 40 42 30 28

Sử dụng tốt cho mục đích cấp
nước sinh hoạt nhưng cần biện

pháp xử lý phù hợp

40 35 30 26 33 40 28 21 12

Sử dụng tốt cho mục đích cấp

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

mục đích sinh hoạt cũng như mục đích tưới tiêu và giao thơng thủy tức mức độ nhiễm bẩn
nước mặt ngày càng cao.

Tỉ lệ nước mặt bị ô nhiễm nặng tăng từ 23% vào tháng 9/2010 lên 44% vào tháng
9/2012. Số lượng các điểm ô nhiễm nghiêm trọng tăng từ 10 điểm lên 19 điểm năm 2012. Tỉ

lệ nước có thể phục vụ cho giao thơng thủy giảm từ 5% xuống cịn 2%.Tỉ lệ nước có thể phục
vụ cho mục đích sinh hoạt nhưng cần phải có biện pháp xử lý phù hợp giảm từ 40% xuống
12%. Tỉ lệ nước phục vụ tốt cho mục đích sinh hoạt tăng từ 2% lên 14%. Như vậy tỉ lệ nước
có thể phục vụ cho mục đích sinh hoạt nhưng cần áp dụng biện pháp xử lý phù hợp giảm từ
42% xuống còn 26%.

Phân theo lưu vực, trong giai đoạn 2010 -2012 nhìn chung chất lượng nước mặt ven
biển là tốt nhất, hầu hết các mẫu đều có thể phục vụ cho mục đích sinh hoạt. Tiếp đến là chất
lượng nước sông Hiếu, chất lượng nước các KCN, CCN, chất lượng nước sông Lam. Chất
lượng nước xấu nhất nằm trên địa bàn thành phố Vinh.

3.2.2. Diễn biến chất lượng nước mặt theochỉ tiêu riêng lẻ

3.2.2.1. pH

Nồng độ pH trong nước mặt tỉnh Nghệ An giai đoạn 2010 -2012 dao động trong
khoảng 6,5 – 7,7. Nhìn chung nước có phản ứng trung tính đến kiềm nhẹ.

3.2.2.2. DO

Nhìn chung, nồng độ DO trung bình trong nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An dao
động từ 5,02-6,22mg/l. Về cơ bản nồng độ DO đáp ứng yêu cầu chất lượng nước phục vụ cho

mục đích sinh hoạt. Các điểm M40, M41, M42, nồng độ DO đang ngày càng suy giảm.

Hình 12: Diễn biến nồng độ DO tại một số điểm quan trắc thuộc thành phốVinh

3.2.2.3. TSS

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

chuẩn mức A2. Nồng độ TSS cao ở khu vực trung lưu và thượng nguồn các con sông lớn sau

đó thấp dần về phía hạ nguồn và các huyện đồng bằng phía Đơng.

3.2.2.4. COD

Nồng độ COD giai đoạn 2010-2012 biến động phức tạp nhưng vẫn nằm trong giới hạn
cho phép của Quy chuẩn 08:2008/BTNMT. Các mẫu nước mặt tại các kênh, hồ tiếp nhận thải

của các KCN (M26, M34, M29) nồng độ COD tăng dần kết quả phân tích đợt 2 và đợt 3 năm

2012 các điểm này có hiện tượng ơ nhiễm nặng.

Hình 13: Nồng độ COD tại hồ tiếp nhận thải của các KCN, CCN

3.2.2.5. BOD5

Nồng độ BOD từ năm 2010-2012 có nhiều biến động phức tạp, khơng có xu hướng rõ
ràng. Các kênh mương tiếp nhận thải trên địa bàn thành phố Vinh hiện đang bị ô nhiễm

nghiêm trọng, nồng độ BOD5 vượt Quy chuẩn nhiều lần.

Hình 14: Nồng độ BOD5 tại các kênh mương tiếp nhận thải của thành phố Vinh

3.2.1.6. Các hợp chất nitơ

Khoảng 50% nước mặt trên địa bàn Nghệ An có hiện tượng ô nhiễm nặng bởi NH4+.

Các điểm ô nhiễm nặng đều tập trung tại thành phố Vinh với các điểm như M30, M31, M35,

M39, M40, M41, M42, M43.

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Nồng độ NO2-, NO3- biến đổi phức tạp nhưng nhìn chung đều nằm trong giới hạn cho
phép của QCVN 08:2008/BTNMT.

3.2.2.7. CN-, F- và kim loại nặng

Giai đoạn 2010-2012, toàn tỉnh có 20/43 điểm phát hiện ơ nhiễm CN-, tuy nhiên đến

đợt 3/2012, chỉ cịn 3 điểm có dấu hiệu ô nhiễm, nồng độ CN-đa phần biến động giảm trên

tồn mạng lưới.

Nước mặt hầu như chưa có hiên tượng ô nhiễm F-.Hàm lượng F- trong nước hầu như

chưa có biến động đáng kể.

Cd, As, Pb, Cu, Zn, Hg có nồng độ thấp trong nước mặt và đại đa số không diễn biến
xấu trong giai đoạn 2010-2012. Riêng Mn, Sn có hàm lượng nhỏ trong nước nhưng hiện chưa
có quy định trong QCVN 08:2008/BTNMT.

Nồng độ Cr6+

diễn ra theo 2 xu thế, các điểm chưa có hiện tượng ơ nhiễm thì có dấu
hiệu tăng tuy nhiên vẫn nằm trong giới hạn cho phép của QCVN.

Hàm lượng Ni trong nước mặt giai đoạn 2010-2011 tăng mạnh, toàn tỉnh có 12/43
điểm ơ nhiễm nặng. Năm 2012 hàm lượng Ni giảm, đến đợt 3/2012 hàm lượng Ni trong nước
đạt QCVN 08:2008/BTNMT.

Hàm lượng Fe trong nước có nhiều biến độngnhưng đến đợt 3/2012 đều đạt QCVN
08:2008/BTNMT.

3.2.2.8. Dầu mỡ

Chỉ tiêu dầu mỡ chỉ mới chỉ được phân tích từ đợt 3 năm 2011 đến nay. Tuy nhiên
hàm lượng dầu phân tích được trong giai đoạn 2011-2012 có xu hướng tăng mạnh. Đến đợt

3/2012, tồn tỉnh có trong nước 20/43 điển có hàm lượng dầu vượt QCVN cột B1.

3.2.2.9. Coliforms

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

3.2.3.Xu thế diễn biến chất lượng nước mặt

3.2.3.1. Đơ thị hố làm biến đổi chất lượng môi trường nước mặt

3.2.3.2. Phát triển công nghiệp đặc biệt là các ngành công nghiệp khai thác khoáng sản và tái
chế phế liệu… làm biến đổi chất lượng nuớc mặt

3.2.3.3. Hoạt động khai thác rừng bừa bãi, làm đường giao thông, phát triển kinh tế - xã hội
cộng hiện tượng biến đổi khí hậu làm tăng hiện tượng xói mịn đất, gây ơ nhiễm nước mặt.
3.3. Các giải pháp bảo vệ môi trƣờng nƣớc mặt Nghệ An

3.3.1. Giải pháp hành chính – tổ chức

- Kiện toàn hệ thống tổ chức quản lý môi trường nước ở Nghệ An

- Nâng cao năng lực, trình độ cho cán bộ chuyên trách ở địa phương và cấp Tỉnh trong
việc quản lý nguồn nước.

- Hoàn thiện điều tra cơ bản về tài nguyên nước, tiến tới xây dựng Quy hoạch khai thác và
sử dụng nước mặt trên địa bàn tỉnh.

- Quản lý tài nguyên nước theo lưu vực song kết hợp với quản lý theo địa bàn hành chính.
- Thiết lập hành lang bảo vệ nguồn nước mặt.

- Các cơng trình, dự án xây dựng có nguy cơ gây ơ nhiễm, suy thối, cạn kiệt nguồn nước
phải có phương án phịng, chống ơ nhiễm, suy thối, cạn kiệt nguồn nước được cấp có thẩm
quyền phê duyệt, phải xây dựng và vận hành đầy đủ hệ thống xử lý nước thải đạt yêu cầu có
sự kiểm tra và xác nhận của Chi cục Bảo vệ Môi trường.

- Áp dụng đồng bộ các biện pháp quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc thực hiện quy định về
sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả.

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của nhà nước
trong lĩnh vực bảo vệ mơi trường và tài ngun trong đó có nguồn nước mặt.

- Tiến hành khắc phục tình trạng ơ nhiễm và suy thối chất lượng nước mặt tại các trong
điểm như thành phố Vinh, KCN và CCN, sông Lam, sông Hiếu…

- Đẩy mạnh công tác truyền thơng và xã hội hố cơng tác bảo vệ nguồn nước. Nâng cao
nhận thức cộng đồng trong việc khai thác hợp lý và bảo vệ

3.3.2. Giải pháp kinh tế

- Tiến hành thu phí nước thải đối với các tổ chức, cá nhân có hoạt động xả thải vào
nguồn nước theo Nghị định 67/2003/NĐ-CP. Đảm bảo thu đúng, thu đủ theo quy định.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

- Hỗ trợ kinh phí, có chính sách ưu đãiđối với các tổ chức cá nhân xây dựng hệ thống
tuần hoàn và tiết kiệm nước. Đầu tư kinh phí cho các cơng trình nước sạch, vệ sinh nông thôn.
- Tiếp tục tăng cường đầu tư ngân sách cho công tác bảo vệ tài nguyên nước mặt; phân
bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn kinh phí sự nghiệp, xây dựng cơ bản và các nguồn kinh

phí khác để thực hiện các nhiệm vụ, dự án, cơng trình đầu tư về bảo vệ mơi trường nước mặt.

- Thực hiện chính sách, chế độ ưu đãi, khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi để kêu gọi
xã hội hóa đầu tư vào các cơng trìnhxử lý nước thảitập trung và cấp nước sạch trên địa bàn.

- Đa dạng hoá nguồn vốn đầu tư, tăng tỉ lệ đầu tư cho bảo vệ nước mặt từ nguồn vốn
ODA.

3.3.3. Giải pháp kỹ thuật

- Ứng dụng các công nghệ mới trong lĩnh vực xử lý nước cấp sinh hoạt cũng như xử lý
nước thải của các loại hình sản xuất trước khi thải ra nguồn tiếp nhận.

- Xây dựng hệ thống tuần hoàn và tái sử dụng, sử dụng tiết kiệm nước mặt trong các cơ
sở sản xuất cũng như hộ gia đình.Ứng dụng tuần hồn sử dụng nước thải sản xuất trong công
nghiệp khai thác và chế biến đá ở Quỳ Hợp.

- Ứng dụng Công nghệ thơng tin và mơ hình hố trong cơng tác quản lý và dự báo chất
lượng môi trường nước mặt.Sử dụng các số liệu quan trắc môi trường nước để xây dựng cơ sở
dữ liệu về chất lượng nước mặt bằng hệ thống Web GIS.Tiến hành xây dựng bản đồ phân
vùng chất lượng nước mặt.

- Giải pháp Quan trắc Môi trường

Hệ thống quan trắc chất lượng môi trường nước mặt được thiết lập nhằm mục tiêu
đánh giá tác động của các hoạt động do con người gây ra đối với chất lượng nước và đánh giá
khả năng sử dụng nước theo các mục đích khác nhau; xác định chất lượng nước mặt về bản
chất tự nhiên của lưu vực; theo dõi các nguồn ô nhiễm và đường đi của các chất độc hại, đặc
biệt khi có sự cố mơi trường; xác định xu hướng thay đổi chất lượng nước mặt ở các điểm.

Để đảm bảo cung cấp đầy đủ thông tin và nguồn số liệu chính xác trong thời gian tới
hệ thống quan trắc nước mặt trên địa bàn tình Nghệ An cần được xây dựng theo hướng sau:

+ Hoàn thiện hệ thống quan trắc nước mặt, bổ sung thêm số điểm quan trắc, tiến hành

quan trắc thêm chỉ tiêu PO43-,thơngsố độ đục,lưu lượng và tốc độ dịng chảy, thành phần thủy

sinh (các loại thủy sinh chỉ thị chất lượng và ô nhiễm nước), thông số độ mặn, Cl

+ Trong tương lai, cần thiết lập mạng lưới quan trắc, giám sát chất lượng nước mới có
tính thực tiễn và phù hợp với các quy định hiện.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

mẫu và phân tích theo QA/QC, xây dựng cơ sở dữ liệu về quan trắc môi trường bằng GIS và
áp dụng mơ hình hố để dự báo sự biến đổi chất lượng môi trường nước phục vụ công tác
quản lý nhà nước về môi trường.

KẾT LUẬN 
1. Kết luận

Sau một thời gian nghiên cứu, thu thập số liệu, tổng hợp, đánh giá theo những mục
tiêu ban đầu đề ra với sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS Lưu Đức Hải đề tài “Đánh giá hiện
trạng và phân tích diễn biến chất lượng nước mặt tỉnh Nghệ An” đã hoàn thành với các kết
quả thu được như sau:

1.1. Đánh giá được hiện trạng chất lượng nước mặt của tỉnh Nghệ An:

Chất lượng nước trên địa bàn tỉnh Nghệ An khá thấp với 44% mẫu nước ô nhiễm nặng
và 30% mẫu chất lượng nước thấp. Chỉ có 26% mẫu có thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt.

Chất lượng mơi trường nước có sự phân hóa giữa các lưu vực, giữa thành thị và nông
thôn, giữa đồng bằng và miền núi.

Nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An đang bị ô nhiễm bởi TSS, NH4+, NO2-, COD, BOD5.

Riêng các thơng số CN-, DO, Cr6+, dầu mỡ có hiện tượng ô nhiễm cục bộ.Kim loại nặng, F-,

NO3-, Coliforms hiện chưa có dấu hiệu ơ nhiễm.

1.2. Diễn biến chất lượng nước tỉnh Nghệ An

Chất lượng nước mặt trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2010 – 2012 có nhiều diễn
biến phức tạp. Xu hướng chung tăng dần tỉ lệ nước mặt bị ô nhiễm nghiêm trọng, cần có biện
pháp xử lý trong tương lai và giảm dần tỉ lệ nước mặt có thể phục vụ cho mục đích sinh hoạt
tức mức độ nhiễm bẩn nước mặt ngày càng cao. Tỉ lệ nước mặt bị ô nhiễm nặng tăng từ 23%
lên 44%. Số lượng các điểm ô nhiễm nghiêm trọng tăng từ 10 điểm lên 19 điểm. Tỉ lệ nước có
thể phục vụ cho giao thông thủy giảm từ 5% xuống cịn 2%.Tỉ lệ nước có thể phục vụ cho
mục đích sinh hoạt giảm từ 40% xuống26%.

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Nước mặt là nguồn tài nguyên vô giá nhưng không vô tận. Để khai thác và sử dụng
hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá này đòi hỏi các các cấp, các ngành liên quan cùng với cộng
đồng dân cư cần chung tay, góp sức để giữ gìn và ngăn chặn đà suy thối và ơ nhiễm nước
mặt đang diễn ra. Để bảo vệ và khai thác hợp lý nguồn tài nguyên nước mặt, luận văn kiến
nghị thực hiện những giải pháp hành chính – tổ chức, các giải pháp kinh tế, các giải pháp kỹ
thuật, cụ thể như sau:

Các giải pháp hành chính - tổ chức trọng tâm là kiện toàn bộ máy tổ chức hành chính
trong lĩnh vực bảo vệ tài nguyên nước, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý cấp tỉnh
và địa phương, hoàn thiện các dự án điều tra cơ bản về tài nguyên nước mặt, tăng cường công

tác thanh tra, kiểm tra việc thi hành những điều luật được quy định trong luật Tài nguyên
Nước.

Áp dụng thu phí nước thải đối với các tổ chức, cá nhân có hoạt động xả thải vào nguồn
nước. Đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư vào lĩnh vực bảo vệ nguồn nước.

Các giải pháp kỹ thuật trọng tâm là ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong việc
khai thác và sử dụng nguồn nước mặt có hiệu quả, ngăn chặn nguy cơ suy thối và ơ nhiễm
nguồn nước, chú trọng hoạt động quan trắc môi trường.

References

1. Bộ Tài nguyên và Môi trường, Hệ thống Quy chuẩn chất lượng môi trường quốc gia.

2. Quốc hội, Luật tài nguyên nước ban hành ngày 21-6-2012 và Luât bảo vệ môi trường

ban hành ngày 29-11-2005.

3. Thủ tướng chính phủ (2006), Quyết định 81/2006/QĐ-TTg về việc Phê duyệt Chiến

lược quốc gia về tài nguyên nước đến năm 2020, Hà Nội.

4. Thủ tướng chính phủ (2007), Quyết định 197/2007/QĐ-TTg về việc Phê duyệt Quy

hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An đến năm 2020, Hà Nội.

5. Tổng cục Môi trường (2011), Quyết định 879/QĐ-TCMT về việc Ban hành sổ tay

hướng dẫn tính tốn chỉ số chất lượng nước, Hà Nội.

6. UBND tỉnh Nghệ An (2012), Báo cáo Điều chỉnh, bổ sung quy hoạch tổng thể phát

triển kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An đến năm 2020, Nghệ An.

7. UBND tỉnh Nghệ An (2011), Niên giám thống kê tỉnh Nghệ An năm 2011,Hà Nội.

8. UBND tỉnh Nghệ An (2009), Sở Tài nguyên và Môi trường, Báo cáo hiện trạng môi

trường tỉnh Nghệ An năm 2005-2009

9. UBND tỉnh Nghệ An, Sở Tài nguyên và Môi trường, Báo cáo quan trắc mạng đợt

I,II,III,IV giai đoạn 2010 -2012.

10.Phạm Ngọc Đăng, Lê Trình, Nguyễn Quỳnh Hương (2001), Đánh giá diễn biến và dự

báo môi trường hai vùng kinh tế trọng điểm phía bắc và phía nam đề xuất các giải

pháp bảo vệ môi trường, NXB Xây dựng.

11.Lưu Đức Hải, Nguyễn Ngọc Sinh (2008), Quản lý môi trường cho sự phát triển bền

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

12.Phạm Ngọc Hồ (2010), Giáo trình Cơ sở môi trường nước, NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội

13.Phạm Ngọc Hồ (2004), Cơ sở khoa học và phương pháp luận xây dựng bản đồ hiện

trạng môi trường, Tuyển tập các cơng trình khoa học của Hội nghị khoa học Ngành

khoa học, công nghệ và môi trường năm 2004, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học

Quốc gia Hà Nội.

14. Phạm Ngọc Hồ (2011), Giáo trình giảng dạy sau đại học, Đại học Khoa học Tự nhiên,

Đại học Quốc gia Hà Nội, Mô hình hóa đánh giá chất lượng mơi trường

15.Nguyễn Đình Hịe (2006), Mơi trường và phát triển bền vững, NXB Giáo dục

</div>

Đánh giá hiện trạng và phân tích diễn biến chất lượng nước mặt tỉnh Nghệ An