Giáo trình Kỹ thuật chụp ảnh - Lê Thị Thanh Hương (Chủ biên)

ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ CƠNG NGHIỆP HÀ NỘI
Chủ biên: Trương Cơng Tiến

GIÁO TRÌNH
KỸ THUẬT CHỤP ẢNH
(Lưu hành nội bộ)

Hà Nội năm 2013
1


Tuyên bố bản quyền
Giáo trình này sử dụng làm tài liệu giảng dạy nội bộ trong
trường cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội
Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội không sử
dụng và không cho phép bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào sử dụng
giáo trình này với mục đích kinh doanh.
Mọi trích dẫn, sử dụng giáo trình này với mục đích khác
hay ở nơi khác đều phải được sự đồng ý bằng văn bản của
trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội

0


1.Học từng bước dựa trên căn bản.
Khi máy AF SLR xuất hiện thì việc chụp ảnh trở nên đơn giản. Sự thú vị của người
chụp ảnh tăng lên. Những nơi tham quan, thắng cảnh nổi tiếng bây giờ rất nhiều du khách
đến tham quan với máy ảnh trên tay.Nhưng không có nghĩa là bạn có thể chụp được một
tấm ảnh đẹp một cách đơn giản. Các bức ảnh thường được chụp không đúng như mắt bạn
đã thấy. Khi chụp ảnh trong lịng bạn rất là thích thú nhưng đa số người lại thất vọng khi

thấy kết quả những tấm ảnh mình đã chụp. Chính xác là “ Chụp cực lạc, xem địa ngục”.
Sự sai biệt đó phần lớn là do người chụp chưa có nhiều kinh nghiệm.
Những tính năng tiên tiến của máy ảnh cũng không phải đã là đáp ứng được cái
khoái cảm của người chụp ảnh.Sự thú vị chính là khi bạn có thể đạt được một kết quả vừa
ý như dự tính. Và những kiến thức cơ sở kỹ thuật chụp ảnh là yếu tố không thể thiếu.Nhờ
máy ảnh AF SLR, không học tập nhưng đôi khi cũng bất ngờ có được những bức ảnh khá
hay. Nhưng nếu như thế thì bản thân người chụp khơng thu thập được những kiến thức hay
kỹ thuật cần thiết cho mình. Có lẽ chúng ta khơng nên nghĩ rằng chỉ đơn thuần vui vẻ với
sự thú vị là đủ.
Để chụp ảnh, chắc chắn trước tiên phải nắm vững kỹ năng cơ bản. Cầm trong tay
một cái máy ảnh đắt tiền nào đó bạn khơng thể thao tác ngay được những tín năng của
máy và cái cảm giác vui thích khi chụp ảnh của bạn sẽ bị giảm đi. Các bạn không nên học
tập theo suy nghĩ “ Không cần học , chụp nhiều thì cũng sẽ biết”.
Nội dung sau đây gồm 30 phần tương ứng ứng với 30 ngày học tập bao gồm những
kiến thức và kỹ thuật chụp ảnh căn bản để giúp bạn có thể bắt đầu chụp ảnh. Điểm chính
cần lưu ý là ln ln nắm vững từng bước một. Phải hiểu và nắm vững vấn đề trước xong
mới bước sang kế tiếp.Thà rằng xem đi xem lại một vấn đề cho đến khi nắm vững, chứ
đừng vội vàng vì phải kết thúc xong trong 30 ngày.
Nếu bạn muốn trở thành một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp thì khơng chỉ 30 ngày
hay 300 ngày... mà có thể lâu hơn nữa. Dù thế nào đi nữa thì phải rèn luyện liên tục.Nếu
làm như thế thì thực lực của bạn sẽ tăng lên thực sự, con đường sáng tác của bạn sẽ ngày
càng rộng mở.
“ Thực hành từng bước một dựa trên cơ sở căn bản, bạn sẽ cảm nhận được sự thú vị
của việc chụp ảnh” Đây có thể xem là “qui tắc thép” của việc học chụp ảnh
2.Mua máy_ Cách lựa chọn máy cho những người bắt đầu chơi ảnh
Đặc trưng của máy ảnh SLR :

1

Ống kính có thể thay đổi được. Sự khác biệt lớn nhất của máy SLR và máy compact
là có thể thay đổi được ống kính. Có nhiều loại ống kính dùng cho máy SLR của của các
nhãn hiệu khác nhau rất phong phú. Máy compact tuy có loại đi kèm ống kính zoom
nhưng những hạn chế của nó vẫn là điều đương nhiên. Để có thể chọn lựa được ống kính
thích hợp cho bạn chụp ảnh thì máy ảnh SLR là thích hợp nhất.

Thấy ảnh chụp qua finder. Ống ngắm của máy compact khơng đóng khung hình ảnh đúng
như ta thấy khi ngắm. Với máy SLR thì hình ảnh in lên film giống như ta thấy qua ống
ngắm nên bạn không phải lo lắng nhiều.
3.Máy chụp ảnh AF SLR cần thiết cho người chơi ảnh

2


Lần đầu tiên bắt đầu nghĩ đến chuyện chụp ảnh thì bạn khơng thể khơng tính đến chuyện
chọn cho mình một cái máy ảnh thích hợp. Ngồi cái máy ảnh chụp một lần hay cái máy
ảnh compact, có một kiểu máy gọi là SLR . Loại máy này thậm chí có cả những người
chụp ảnh chuyên nghiệp sử dụng nó. Đây là cái máy ảnh phù hợp cho những người chơi
ảnh nghiệp dư.
Vậy thì so với máy chụp ảnh compact thì máy chụp SLR khác nhau như thế nào?
Trước hết là ống kính có thể thay đổi được hay nói cách khác là ống kính có thể tháo rời
được. Có loại ống kính giúp bạn chụp những vật ở xa, hay có loại ống kính để chụp cảnh
rộng … nói chung có rất nhiều loại ống kính phù hợp với những mục đích chụp khác nhau
để bạn chọn lựa. Vì thế mà máy chụp SLR được thiết kế thay đổi ống kính được.
Cịn nữa, khi nhìn vào ống ngắm thì hinh ảnh mà bạn chụp được cũng sẽ giống như bạn
nhìn thấy. Với máy compact thì khơng như thế.
4.Lần đầu tiên mua máy chụp_Máy AF SLR trung cấp.
Máy chụp AF SLR là máy dành cho người mới bắt đầu chụp ảnh khi chưa hiểu biết nhiều
và không muốn thất bại, một chiếc máy ảnh tiện lợi. Máy chụp AF SLR có rất nhiều loại,
lần đầu tiên lựa máy bạn có thể bị lạc trong rừng máy AF SLR.

Trước tiên bạn phải phân biệt được máy phổ cập, trung cấp và cao cấp. Máy phổ cập là
loại máy rẻ tiền, khi kỹ năng của bạn được nâng lên thì ngay lập tức bạn sẽ cảm thấy chiếc
máy này khơng cịn đáp ứng đủ những nhu cầu của bạn. Với chiếc máy cao cấp được thiết
kế cho các tay ảnh chuyên nghiệp, đáp ứng được tần số sử dụng cao và những đòi hỏi khắc
khe. Đương nhiên những chiếc máy ảnh này sẽ to, nặng và nữa là các tính năng của máy
rất phức tạp. Đối với những bạn mới chơi máy thì đây khơng phải là một chiếc máy ảnh tối
ưu.
Máy dạng trung cấp với những tính năng mà nó có, có thể nói là đối thủ của máy cao cấp.
Trọng lượng nhẹ, tính năng thao tác đơn giản hơn. Có thể nói đây là loại máy thích hợp
nhất cho người mới bắt đầu chơi ảnh nghiệp dư chọn lựa.
Sau khi chọn lựa được loại máy thì bạn chọn bước kế tiếp là chọn hãng sản xuất hay nhãn
hiệu máy. Mỗi một hãng máy sẽ có một loại khớp gài khác nhau cho ống kính, ống kính
dùng cho máy này thì khơng dùng cho máy kia. Vì thế chọn cho mình một nhãn hiệu là
điều rất quan trọng. Hãy nghiên cứu kỹ các catologe, tham khảo ở người bán…. Chỉ quyết
định khi đã xem xét kỹ.
5.Tiêu chuẩn chọn chiếc Zoom Lens đầu tiên
Bây giờ bạn sẽ chọn lựa một ống kính cho cái body máy ảnh vừa chọn.
Ống kính cũng có nhiếu loại. Trước hết bạn sẽ có khái niệm về độ dài tiêu cự ống kính. Độ
dài tiêu cự ln được ghi trên mỗi ống kính như 24mm, 50mm, 105mm… Với máy khổ
film 35 ( 24x36mm) thì độ dài 50mm gọi là ống kính normal. Với ống kính này thì góc thu
ảnh tương đương với mắt người. Ống kính có độ dài tiêu cự dài hơn thì gọi là telé, ống
kính dài . Loại này dùng chụp những điểm ở xa mà bạn muốn thu gần lại. Góc thu ảnh nhỏ
hơn ống kính 50mm nên cịn gọi là ống kính góc hẹp. Ống kính có độ dài tiêu cự ngắn hơn
50mm thì gọi là wide, ống kính ngắn. Dùng để thu ảnh những khuôn viên rộng hay những
khoảng cách gần mà người chụp khơng thể lui xa hơn được. Góc thu ảnh lớn hơn ống kính
50mm nên cịn gọi là ống kính góc rộng .
3


Như vậy độ dài tiêu cự là một trong những tiêu chuẩn đầu tiên để bạn chọn lựa ống kính.

Chọn như thế nào để có thể chụp theo mọi nhu cầu.
Tiếp theo bạn sẽ có khái niệm về ống kính single focal length ( cịn gọi là ống kính fix) và
ống kính zoom. Zoom lens là ống kính có độ dài tiêu cự thay đổi được. Ví dụ như
24~85mm. Cịn ống kính fix thì chỉ có một độ dài tiêu cự như 28mm,50mm hay 105mm…
Với ống kính độ dài tiêu cự cố định thì dành cho một sở trường nào đó. Cịn với người mới
chơi ảnh vì mục đích tiện lợi và kinh tế thì nên chọn cho mình một ống kính zoom. Phần
lớn các hãng máy ảnh khi cho ra một thân máy (body) thường sẽ giới thiệu kèm theo một
ống kính zoom và bạn hồn tồn có thể chọn lựa một ống kính khác ngồi ống kính này.
Trước đây thì ống kính zoom 35~70mm được chọn nhiều, gần đây thì ống 24~85mm,
28~105mm thịnh hành hơn. Đương nhiên là phải tự mình lựa chọn theo phán đốn của nhu
cầu cần thiết là tốt nhất. Nếu bạn vẫn chưa quyết định được chọn lựa ống kính nào thì bạn
nên chọn trước một cái zoom 28~105mm. Sau đây là hai điều bạn nên biết : Khoảng cách
chụp gần nhất càng ngắn càng tốt, trị số F càng nhỏ càng tốt. Bạn sẽ được giải thích các
vấn đề này ở những bài sau.
Các thứ khác bạn nên chuẩn bị cùng với máy ảnh
Ngồi thân máy và ống kính bạn cịn phải chuẩn bị thêm vài thứ. Kính lọc bảo vệ ống
kính. Có nhiều kích cỡ cho nên bạn cần phải biết kích cỡ kính lọc dùng cho ống kính của
mình để lựa chọn cho đúng. Còn một thứ nữa gắn vào ống kính là cái loa che ống kính
(lens hood) và bạn cũng phải chọn một cái loa che thích hợp. Pin dự phịng cũng nên có
sẵn.

Kính lọc bảo vệ ống kính
Mặt trước ống kính rất dễ bị trầy sướt. Để bảo vệ ống kính bạn có thể dùng kính lọc gắn
vào phía trước. Thơng thường nhất là loại kính UV bảo vệ khơng màu. Cũng có người
dùng loại Skyligth , nhưng vì loại này có phủ màu hồng nhạt nên khơng thể khuyên các
bạn sử dụng loại này cho mục đích bảo vệ ống kính.
4


Túi đựng máy

Khi chụp ảnh bạn sẽ mang theo nhiều thứ linh tinh như film, ống kính, kính lọc… vì thế
nên chuẩn bị cho mình một cái túi. Mới chơi thì bạn có thể lựa một cái túi đựng vừa một
thân máy và 1~2 ống kính. Xung quanh có thêm một hai túi nhỏ đựng linh tinh. Ngồi ra
cịn các tiêu chuẩn như đáy túi có lót đệm, quai xách chắc chắn…

Loa che ống kính
Loa che ống kính phải phù hợp với ống kính về kích thước, kiểu khớp gài và độ dài tiêu cự
ống kính. Khi gắn loa che vào ống kính chú ý gắn cho đúng theo khớp gài. Loa che ống
kính giúp ngăn chặn những tia sáng bên ngồi hắt vào ống kính gây hiện tượng halo.
Thường gặp trường hợp này khi chụp với nguồn sáng ngược.
5


Pin dự phòng.
Khi mua máy thường người ta sẽ cho sẵn pin trong máy. Thế nhưng bạn sẽ không dự tính
được việc hết pin. Tốt nhất bạn nên chuẩn bị sẵn thêm pin dự phòng sẵn sàng thay thế khi
hết pin. Bạn cần ghi nhớ kiểu pin dùng cho máy của mình vì cũng có rất nhiều loại pin.

Túi mềm đựng máy
Nếu được bạn có thể tìm thêm một cái túi mềm để đựng thân máy.
6.Cài đặt phương thức chụp tự động căn bản
Bắt đầu chụp ảnh với chức năng chụp tự động của máy.
Những điều cần chú ý đầu tiên

6


Khi mua máy, bên trong hộp ln có hường dẫn sử dụng đi kèm.Trước khi thao tác bạn
cần đọc kỹ những hướng dẫn.Tên gọi các bộ phận , các điều cấm kỵ ... được ghi chi tiết
trong sách hướng dẫn.

Lần đầu tiên bạn không nhất thiết phải đọc hết tất cả các trang trong sách hướng dẫn.Chỉ
cần đọc phần căn bản chung, phần chú ý an toàn... và phần hướng dùng phương thức đơn
giản nhất.

Lắp ống kính vào thân máy:
7


Ống kính và thân máy ln có dấu hiệu để định vị trí gài vào cho khớp. Ví dụ hình trên là
chấm đỏ. Đặt ống kính khớp vào thân máy, đối với máy Nikon thì vặn theo chiều ngược
chiều kim đồng hồ. Ngồi Nikon thì các hiệu máy khác vặn theo chiều kim đồng hồ. Khi
vặn thật cẩn thận và nhẹ tay.

Lắp pin vào máy:
Có máy dùng pin Lithium, có máy dùng pin Akaline. Xem kỹ hướng dẫn lắp pin trong
sách. Cẩn thận với loại pin akaline vì dễ bị ngược đầu.
Trước khi thao tác với máy, bạn phải đọc kỹ hướng dẫn sử dụng máy.
Khi mua máy về các bạn sẽ nơn nóng thử các thứ mới mua. Thực tế thì nhiều bạn đã phải
trả giá khá đắt cho sự nóng vội của mình. Tốt nhất là các bạn nên đọc kỹ sách hướng dẫn
trước khi thao tác. Có máy rồi thì bắt đầu cần củng cố thêm trình độ. Hệ thống cơ khí của
máy chụp hình rất tinh vi vì thế bất cứ thao tác nào ngồi qui định cũng có thể là nguyên
nhân của những hư hỏng. Những thao tác cấm thực hiện đều có ghi trong hướng dẫn sử
dụng. Bạn hãy chắc chắn rằng những thao tác trên máy của bạn không thuộc những khoản
cấm. Dù tính năng của máy đến đâu thì bạn cũng phải chú ý những điểm chung như không
làm trầy xướt màn chập, chấu tiếp điện nơi khớp nối ống kính và thân máy, không làm ướt
máy, tránh để nhiệt độ thay đổi đột ngột, khơng sử dụng pin ngồi qui định, không tự tháo
máy…
Tiếp theo là tên gọi các bộ phận. Nếu khơng nắm được tên gọi các bộ phận thì bạn sẽ
không hiểu được sách hướng dẫn sử dụng. Nếu bạn làm tốt những điều trên thì việc chuẩn

bị sẽ càng kỹ lưỡng hơn.
Trước hết bạn sẽ lắp ống kính và lắp pin vào thân máy. Cách lắp thì trong sách hướng dẫn
chắc chắn có ghi. Chiều xoay khi gài ống kính vào máy của mỗi hãng khác nhau nên bạn
cần chú ý điều này khi lắp ống kính. Cịn pin thì phải dùng đúng loại pin qui định. Cận
thận chiều điện cực của pin khi lắp.
Mở máy, thiết định chế độ chụp tự động.
Với phương thức chụp tự động program kết hợp tự động lấy nét (Autofocus) và đo sáng đa
phần (MatrixMetering) : cách chụp hình đơn giản nhất.
Ở đây tơi giới thiệu một tính năng có sẵn, có thể nói là “ Ai cũng có thể chụp được một
cách đơn giản”. Đó là chức năng chụp tự động Program. Khi đặt máy ở chế độ này, máy sẽ
tự động lấy nét nhờ vào hệ thống tự động lấy nét AF, kết quả đo sáng của hệ thống đo sáng
8


đa phần matrix metering sẽ giúp máy chọn được khẩu độ và tốc độ thích hợp. Bạn chỉ việc
ngắm chọn khung hình và bấm chụp.
Ghi nhớ thêm những điều sau đây:
Cách cầm máy
Hình dưới đây mơ tả cách cầm máy nằm (ngang). Tay phải cầm thân máy, tay trái đỡ là
cách cầm căn bản. Ngón trỏ phải đặt ở nút bấm chụp. Các ngón tay trái hợp lại cầm chắc
ống kính và nâng đỡ tồn bộ trọng lượng của máy.Hai khủy cánh tay co giữ chặt máy. Để
ngắm chụp dùng mắt trái hay phải đều được, thường thì dùng mắt phải dễ nhìn hơn. Khi
bấm chụp, nín thở bấm nhẹ nhàng.

Khi cầm đứng máy thì tay phải cầm phía trên, cánh tay cũng giữ chặt máy. Chụp đứng
máy hay ngang máy đều cố định máy bằng hai tay và trán. 3 điểm tựa này trở thành
nguyên tắc. Trường hợp chụp ghép nhiều lần trên một film thì cần lưu ý chiều đứng của
máy phải cố định. Do đó tốt nhất các bạn nên tập thói quen cầm máy đứng theo một chiều.

9

Cũng có khi cầm máy đứng mà tay phải ở phía dưới. Nhưng khi ấn một nửa nút chụp để
lấy nét cảm giác như hơi vướng víu vì cà hai tay đều phía dưới. Mới tập chụp thì nên chụp
máy đứng theo cách đặt tay phải phía trên.

7.Luyện tập lấy nét

Máy chụp hình AF SLR có nút bấm chụp là loại có hai nấc. Khi bấm một nửa là tác động
hệ thống lấy nét tự động AF. Sau khi máy đã lấy nét xong mới bấm tiếp thêm một nấc nữa
để chụp ảnh. Thông thường ta sẽ gặp ba dạng lấy nét sau :
.M: Manual Focus_ Lấy nét thủ công, tự điều chỉnh bằng tay
.S: Single Auto Focus_ Lấy nét tự động một lần. Máy chỉ thực hiện lấy nét lại khi bạn bạn
thả và bấm nhẹ nút chụp lần nữa.
.C: Continue Auto Focus_ Phương thức lấy nét một liên tục. Khi dời điểm lấy nét sang vị
trí khác máy sẽ tiếp tục lấy nét lại ở vị trí mới.
Bươc1: Ấn nhẹ một nửa nút chụp.
Hướng điểm lấy nét vào chỗ cần lấy nét. Lúc này chưa quan tâm đến bố cục. Ấn nhẹ nút
chụp, hệ thống lấy nét tự động làm việc.Thường sẽ có đèn báo hiệu lấy nét xong trong
viewfinder.
Bước 2: Chỉnh bố cục hình
Vẫn ấn nhẹ nút chụp sau khi đã lấy nét. Đặt lại bố cục hình ảnh theo ý muốn.
Bước 3: Bấm chụp
10


Sau khi canh bố cục xong, ấn nút
chụp thêm một nấc nữa để chụp.
Khi bầm chụp lưu ý nhớ bầm nhẹ
nhàng, nín thở để tránh bị rung máy

làm giảm độ rõ nét

Một số điểm lưu ý khi lấy nét:.
Nếu điểm lấy nét là mặt phẳng
khơng có đường nét góc cạnh, hay
nói cách khác là khơng có chi tiết thì
bạn sẽ lấy nét vào một vị trí bên
cạnh có khoảng cách tương tự.
.Máy thường lấy nét theo các chi tiết
có đường theo chiều thẳng đứng so
với thân máy. Khi gặp các chi tiết có
chiều nằm ngang để lấy nét chính
xác bạn nên xoay máy đứng lúc lấy
nét.
.Khi máy đang đặt ở chế độ lấy nét
liên tục ( continus hay full AF...) thì
việc bấm giữ nút chụp sẽ khơng có
tác dụng giữ nguyên khoảng cách đã
lấy nét khi bạn dịch chuyển bố cục.
Lúc này phải dùng nút chưc năng
AF lock để khoá hệ thống lấy nét tự
động.
.Máy sẽ không lấy nét được trong
điều kiện chụp với nguồn sang quá
yếu.Lúc này cần có nguồn sáng hỗ
trợ
cho
việc
lấy
nét.

.Trong khoảng cách gần hơn khoảng
cách gần nhất tiêu chuẩn của ống
kính thì máy đương nhiên cũng
khơng lấy nét được và hệ AF sẽ hoạt
động liên tục. Nhiều bạn mới học
chụp cũng hay gặp phải vấn đề này.
11


8. Film_ Cách lựa chọn phim thích hợp theo các mục đích chụp ảnh.
Các loại phim
Căn bản chia thành ba loại sau:

Phim màu âm bản: Là loại thông dụng nhất. Phim sau khi chụp, tráng xong màu sắc cũng
như sáng tối đều đảo ngược trên nền màu cam nên vì thế gọi là âm bản.Chỉ khi in ảnh ra
giấy bạn mới thấy hình ảnh đúng. Khi mua phim bạn sẽ thấy ký hiệu trên vỏ film là Color
sau tên nhãn hiệu ví dụ như FUJICOLOR, KODAKCOLOR...

Phim màu dương bản: Là loại film sau khi chụp, tráng xong là bạn có thể xem hình ngay
trên phim.Loại phim này thường dùng cho máy chiếu (projector). So với phim âm bản,
phim dương bản màu sắc trong đẹp hơn, độ tương phản mạnh hơn và sắc nát hơn nên loại
này được phần đông các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp sử dụng. Giá phim và tráng rửa cũng
cao hơn so với phim âm bản. Ký hiệu phim này trên vỏ phim là Chrome , ví dụ như
FUJICHROME , EKTACHROME...
Một đặc điểm của hai loại phim trên là đều có hai loại daylight và tungsten. Loại daylight
thông dụng hơn và rẻ hơn loại tungsten. Phim tungsten dùng chụp dưới ánh sáng vàng của
đèn dây tóc và giá thường rất đắt.
12

Cuối cùng là phim đen trắng, hiện nay phim này được dùng in ảnh monotone. loại phim
này khi chụp, tráng xong cũng cho ra ảnh âm bản trắng đen. Chỉ khi in ra giấy mới thấy
được ảnh thật. Với một số người chơi ảnh có trình độ thì thường học sẽ tự tráng rửa lấy.
Loại phim này có ký hiệu Pan trên vỏ ví dụ NeoPan của fujifilm...
Cách chọn phim thích hợp:
Phim được phân loại theo ba nhóm như trên: Phim màu âm bản, phim màu dương bản và
phim đen trắng. Đặc trưng của từng loại phim đã trình bày ở trên. Tuy nhiên còn một đặc
điểm nữa của phim mà ta cần lưu ý là độ dung sai. Chỉ số này khơng được ghi trên vỏ
phim vì là đặc trưng riêng của mỗi loại phim.Đây là khả năng cho phép phim thu ảnh với
một lượng ánh sáng sai lệch so với lượng sáng đúng. Phim màu âm bản thông thường cho
phép chụp thiếu sáng -2EV đến thừa sáng +2EV. Việc thừa hay thiếu sáng này có thể điều
chỉnh được khi in ảnh. Đối với phim dương bản thì khoảng dung sai này ngắn hơn 2lần
nên đối với những người mới chơi ảnh thì việc sử dụng phim âm bản sẽ giúp giảm được
nhiều ảnh bị hư do chụp sai sáng. Tuy nhiên vẫn có một điểm khác là phim dương bản lại
cho ảnh đẹp hơn âm bản nên một vài người vẫn muốn sử dụng phim dương bản. Chúng ta
sẽ quay lại vấn đề này trong vài bài tới.
Một vài điều cần biết về phim:
Phim cũng như thực phẩm, có thể bị hư hỏng nếu để quá hạn. Khi mua phim bạn nhớ xem
kỹ hạn sử dụng. Nếu phải bảo quản phim chưa chụp một thời gian thì nên để vào nơi lạnh,
khô và tối. Nhiệt độ bảo quản tốt là 20°C hay thấp hơn và độ ẩm dưới 60%. Nếu để khơng
lâu thì có thể đựng trong hộp nhựa đậy kín. Nếu để thời gian dài thì nên để vào tủ lạnh.
Khi chụp nhớ phải lấy ra ngoài trước ít nhất 30 phút.Các phim màu dương bản thường
được lưu giữ ở nhiệt độ thấp hơn phim âm bản và thường được ghi trên vỏ đựng phim. Khi
đưa phim chưa tráng qua các máy kiểm tra hành lý tại phi trường cần lưu ý vấn đề tia X.
Hiện tại với kỹ thuật mới tia X phát ra từ máy kiểm tra rất yếu khơng cịn ảnh hưởng đến
chất lượng phim. Tuy nhiên một vài nơi vẫn có thể khơng được như vậy hoặc với phim độ
nhạy sáng quá cao, trong trường hợp này bạn sẽ đựng phim trong túi đặc biệt chống tia X
hay mang theo người. Còn nữa, không nên để thời gian quá lâu giữa hai lần chụp và khi
chụp xong nên mang đi tráng càng sớm càng tốt.
Độ nhạy sáng:

Phim ghi lại ảnh bằng cách hấp thụ ánh sáng. Khả năng hấp thu ánh sáng mạnh hay yếu
được thể hiện ở độ nhạy sáng ASA. Độ nhạy sáng cáng cao thì khả năng hấp thụ ánh sáng
càng cao. Ta có bốn nhóm phim được phân loạitheo độ nhạy sáng :
Phim có độ nhạy sáng thấp : (dưới 100 iso)
13


Nhóm này thường được dùng để chụp ảnh phong cảnh hay sự miêu tả chi tiết do độ tương
phản của phim cao. Độ nhạy sáng thấp nên thường chụp với tốc độ thấp và sử dụng chân
máy ( tripot ).

Nikon F90XS AiAF Nikkor 35mm F2 Matrixmetering, A mode, F16 Kodak Ektachome64
Phim có độ nhạy trung bình: ( 100 ISO)
Đây là loại phim có thể nói cân bằng giữa sự dễ sử dụng và chất lượng ảnh, được sử dụng
đa dạng.Có thể chụp phong cảnh, người, chụp nhanh... Chụp cảnh hoàng hôn với chân
máy
.

Nikon F90XS AiAF Nikkor 20mm F2.8D Matrixmetering A mode F11 Fujichome
14


100ProD
Phim có độ nhạy cao: (400ISO)
Phim loại này dùng chụp cảnh ban đêm hay trong nhà...những nơi ánh sáng yếu. So với
phim có độ nhạy trung bình thì chất lượng ảnh có bị giảm đơi chút do đó khi lựa chọn bạn
cần lưu ý điều này nhất là nếu ảnh muốn phóng lớn.Trường hợp chụp ban ngày nhưng chủ
đề lại chuyển động nhanh như ảnh thể thao chẳng hạn, cần phải chụp với tốc độ cao thì
phải chọn loại phim này.

Nikon F90XS AiAF NikkorED300mm F4 S. Matrixmetering A mode EktachomePro
Phim có độ nhạy siêu cao: (800~ 1600 ISO)
Trong mơi trường ánh sáng yếu muốn chụp với phim có độ nhạy thấp thì bạn có thể chụp
với tốc độ chậm và chân máy. Tuy nhiên nếu trường hợp chủ đề chuyển động thì lại cần
thiết chụp với tốc độ nhanh. Lúc này sự chọn lựa của bạn sẽ là phim độ nhạy siêu cao.
Thường dùng trong chụp thể thao trong nhà, sân khấu...

Nikon F90XS AiAF Zoom Nikkor 75~300mm F4.5-5.6S
matrixmetering S mode 1/250s Fujichome Provia1600
Đơ nhạy sáng và chất lượng ảnh:
Phim có nhiều loại độ nhạy sáng khác nhau. Độ nhạy sáng thể
hiện khả năngthu sáng của phim. Vớinhững loại phim độ nhạy
sáng cao có khả năng chụp trong điều kiện ánh sáng yếu. Đơn vị
15


tính của độ nhạy sáng theo tiêu chuẩn quốc tế là ISO. Trị số ISO càng cao thì độ nhạy sáng
càng cao. Phim độ nhạy thấp trong cùng một điều kiện thì tốc độ chụp chậm hơn so với
phim độ nhạy cao. Có thể trong một số điều kiện nhất định thì đây là một trong những trở
ngại. thế nhưng loại phim có độ nhạy thấp thì hạt phim nhỏ hơn nên khi in ảnh cho hình
ảnh mịn hơn. Tóm lại là phim có độ nhạy sáng càng cao thì độ mịn càng giảm.
Khi lắp phim vào máy thì cần phải cài đặt độ nhạy sáng trên máy theo phim. Thơng
thường các máy AF SLR đều có chế độ đọc và tự động cài đặt ISO và trên vỏ phim có DX
code
.
Mới tập chụp ảnh, chưa quen cầm máy bạn nên chọn phim có độ nhạy cao ISO400 để
chụp với tốc độ cao.Và nên chọn loại 24 tấm.Xét về kinh tế thì phim 36 tấm rẻ hơn.
Nhưng những bạn mới chụp thì sẽ chụp từng ít một để rút kinh nghiệm nên chọn loại 24
tấm là thích hợp hơn.
9.Chụp hoa : ba yếu tố quan trọng Góc độ, Tiêu cự và Bố cục.

Ở bài trước đã hướng dẫn các
bạn cài đặt chế độ chụp tự
động cho máy, cách lắp
phim...Hôm nay chúng ta sẽ
bắt đầu chụp những tấm ảnh
đầu
tiên.
Một chủ đề để chúng ta có
thể bắt đầu đó là HOA. Bạn
có thể gặp hoa ở mọi nơi :
quanh nhà, trên đường phố,
trong cơng viên... tuy hiên
bạn phải có sự lựa chọn cẩn
thận khi chụp hoa.Trước hết
bạn phải tự mình tìm ra tìm
được cánh hoa ấn tượng. Yếu
tố này phụ thuộc vào cá nhân
bạn. Kế đến chú ý tránh
những cánh hoa bị dập nát
hay sâu ăn... đơi khi in hình
xong lại bị những lỗi nhỏ làm
hỏng không đáng nên bạn
phải chú ý.Chuẩn bị sẵng
sàng rồi.Bây giờ bắt đầu
chụp.
Lần đầu chụp nên có rất nhiều vấn đề đối với bạn nhưng bạn sẽ tập trung vào ba điểm
chính góc độ, tiêu cự và bố cục. Hai bức ảnh ở trên là một ví dụ.
GÓC ĐỘ
16

Trước hết bạn tìm góc độ để nhìn hoa đẹp nhất. Chọn góc độ để đặt hoa vào phơng nền
thích hợp. Hoa sẽ đẹp hơn nếu tìm được một góc nhìn thích hợp. Đầu tiên là bạn phải quan
sát bằng mắt của mình. Trong lúc quan sát bạn cần thiết phải đi xung quanh. Nếu là hoa
cắm hay trồng trong chậu nhỏ thì bạn có thể xoay hoa để quan sát vòng quanh. Sau khi
xem xét xung quanh bạn sẽ quan sát theo từng độ cao, xem chụp từ trên xuống hay từ dưới
lên ... ở độ cao nào thì đẹp. Góc thu ảnh khơng chỉ phụ thuộc vào bơng hoa mà cịn chịu
ảnh hưởng của yếu tố phơng nền hậu cảnh.Để tránh làm lỗng chủ đề khơng nên chọn một
phông nền hỗn tạp. Gặp trường hợp mặt đất nhiều chi tiết lộn xộn thì bạn có thể giảm phần
đất, thêm vào nền trời xanh... Chú ý chọn phông nền tránh sự trùng hợp màu sắc, ánh sáng
với chủ đề. Cuối cùng là chú ý những chi tiết phụ làm hỏng nội dung bức ảnh như dây
điện, thùng rác....
CỰ LY:
17


Cự ly hay khoảng cách chụp được tính từ bền mặt film đến điểm lấy nét trên chủ đề.
Khỏang cách này càng gần thì kích thước bơng hoa càng lớn, càng lui xa thì càng thu nhỏ.
Tuy nhiên bạn chỉ tiến đến gần trong phạm vi tối thiểu mà ống kính cịn có thể lấy nét
được. Khi ảnh thu nhỏ thì số lượng hoa vào ảnh sẽ tăng lên. Tuy nhiên để có một cánh hoa
ấn tượng thì bạn sẽ chụp hoa càng lớn càng tốt. Trước khi lấy nét, bạn đặt máy ở khỏang
cách gần nhất còn lấy nét được. Chỉnh nét bằng chế độ AF vào điểm cần lấy nét trên hoa,
dùng chức năng AF lock để giữ nguyên khỏang cách đã lấy nét. Đây là phần luyện tập lấy
nét.
Bố cục:

18

Chụp hoa theo bố cục 1/3
Bố cục là vị trí để đặt chủ đề trong hình.Khơng chỉ có ảnh phong cảnh mới quan tâm đến
bố cục. Ngay cả khi bạn chụp một bông hoa, nếu áp dụng đúng bố cục thì cũng làm cho
bức ảnh khá lên.Thời gian gần đây máy chụp ảnh AF trở nên phổ thông, việc lấy nét ngay
tại điểm trung tâm hình ảnh khiến cho người chụp có thói quen đăt chủ đề vào giữa ảnh để
lấy nét rồi chụp,vơ tình tạo ra bố cục trung tâm.Cách đặt chủ đề ngay trung tâm ảnh đôi
khi cũng thích hợp nhưng phần lớn là khơng tạo ra ấn tượng. Để làm quen, chúng ta hãy
bắt đầu từ bố cục 1/3. Trên khung ảnh, kẻ hai đường dọc và hai đường ngang chia ảnh
thành 3 phần dọc và ngang bằng nhau. Bốn đường thẳng này giao nhau tại bốn điểm. Theo
bố cục 1/3 thì người ta sẽ đặt chủ đề theo những đường thẳng hay những điểm này. Tuy
nhiên chụp theo bố cục này thì bạn phải cẩn thận với chức năng AF vì chủ đề khơng cịn
đặt giữa ảnh,chức năng AF có thể lấy nét vào hậu cảnh phía sau. Bạn có thể xem lại cách
lấy nét AF trong bài trước. Nếu chụp quen thì bạn có thể kiểm tra lại việc lấy nét qua ống
ngắm bằng mắt của mình. Bố cục 1/3 áp dụng cho cả ảnh ngang và đứng.

19


10.Cách sử dụng đèn chớp

20


Sử dụng đèn chớp để bù ánh sáng mặt trời
Đèn chớp thường gọi là đèn flash được dùng khá rộng rãi trong việc hỗ trợ ánh sáng
nghịch trong chụp ảnh hay những trường hợp ánh sáng không đủ. Tốc độ chớp của đèn
flash khoảng 1 phần vài ngàn giây. Ánh sáng được phát ra từ một bóng đèn khá nhỏ. Ánh
sáng từ đèn flash gần như ánh sáng mặt trời nên thích hợp dùng cho phim lọai daylight.
Mỗi đèn có một chỉ số phát sáng GN (guide number) khác nhau. Trị số GN càng lớn thì độ
phát sáng càng mạnh, tầm phát sáng càng xa, ngược lại trị số GN càng nhỏ thì độ phát

sáng càng yếu. Chỉ số GN = f/stop x khoảng cách từ đèn đến chủ đề.
- Khi muốn tính độ mở ống kính ta lấy GN chia cho khoảng cách từ đèn đến chủ đề.
GN ghi trên đèn được tính theo độ nhạy sáng 100 ISO. Khi độ nhạy sáng thay đổi thì chỉ
số GN cũng thay đổi. Cụ thể là độ nhạy sáng tăng gấp 2 lần thì GN tăng 1,4 lần. Ngược lại
độ nhạy sáng giảm một nửa thì GN giảm 0,7.
Trên thân máy có lọai có đèn đi kèm, có loại khơng. Đèn trên máy sử dụng khá đơn giản.
Chỉ cần mở đèn, đợi sau khoảng 10s cho điện nạp đủ là có thể chụp. Khi ấn nút chụp thì
đèn sẽ tự động phát sáng. Tuy sử dụng đơn giản nhưng đèn trong máy thường có GN nhỏ,
chỉ đủ chụp trong khoảng 3m trở lại. Trường hợp khơng có đèn trên máy hay đèn trên máy
khơng đủ mạnh thì sử dụng đèn bên ngồi gắn vào. Trên thân máy có chỗ cắm đèn ngoài
gọi là hot shoe. Chỉ cần cắm đèn vào hot shoe là đủ, các máy và đèn thế hệ sau này khơng
cịn dùng day nối. Ngồi flash thì có hãng còn gọi là speedlight.

21


Nguồn sáng là một phần rất quan trọng trong chụp ảnh. Ấn tượng một bức ảnh phụ thuộc
vào hướng chiếu sáng lên chủ đề. Nguồn sáng từ phía sau người chụp chiếu sáng lên chủ
đề gọi là nguồn sáng thuận. Nguồn sáng chiếu vào trước mặt người chụp gọi là nguồn sáng
nghịch.
Chụp một tấm ảnh chụp nhanh (snap shot) hay một tấm ảnh kỷ niệm thơng thường... để có
ảnh sáng toàn bộ chi tiết người ta thường chụp với ánh sáng thuận. Thế nhưng với nguồn
sáng thuận hơi mạnh thì hình ảnh sẽ khơng có khối. Một nguồn sáng chếch hay ngược
sáng thì dễ tạo khối. Nếu là chơi ảnh nghiệp dư thì bạn cứ thử chụp ngược sáng xem sao.
Chụp ngược sáng thì bạn có thể gặp trở ngại. Khi nguồn sáng nghịch quá mạnh, phần sáng
(phía sau) và phần tối (trên chủ đề) chên lệch nhau quá nhiều thì có thể chủ đề bị tối đen
hay phơng nền trắng xóa. Lúc này bạn sẽ sử dụng đèn flash để làm sáng chủ đề (fill flash).
Như vậy đèn flash khơng chỉ dùng trong phịng hay buổi tối mà cịn dùng cả cho lúc ban
22

ngày nữa. Ánh sáng mặt trời tự nhiên và ánh sáng đèn flash tương tự nhau nên sử dụng
đèn flash với ánh sáng ban ngày hồn tồn thích hợp.
Dùng đèn flash trong phịng

Chụp một bình hoa đặt ở cửa sổ trong phịng có dùng đèn flash.
Chụp một tấm ảnh trong phòng đa số chỉ sử dụng đèn flash một cách đơn thuần. Thế
nhưng có một cách sử dụng đèn khác.Để ý quan sát nơi cạnh cửa sổ. Cái này giống như
một studio tuyệt hảo. Ánh sáng mềm mại từ bên ngoài chiếu vào tạo ra một nguồn sáng
nghịch. Đặt chậu hoa chỗ này và chụp thử.
Trước hết để nguyên như thế và chụp. Kết quả là tấm hình bị tối. Lý do là do ta chụp với
nguồn sáng nghịch từ ngồi phịng chiếu vào. Sau đó chụp với đèn flash ta sẽ thấy rõ hơn.
Ánh sáng từ bên ngoài chiếu vào phía sau chủ đề, kết hợp với ánh sáng đèn flash chiếu vào
chính diện, tạo cảm giác lập thể rõ ràng. Hơn nữa độ tương phản trong ảnh cũng giảm
23